Vài
Nét Nổi Bật Về Hoạt Động Của Đức Thánh Cha Năm 2020
Trong
năm 2020 này, Đức Thánh Cha và Tòa Thánh cùng chia sẻ tình cảnh đau thương của
Giáo Hội và nhân loại vì đại dịch. Mặc dù khả năng hoạt động bị hạn chế rất
nhiều, nhưng Đức Thánh Cha vẫn cố gắng thi hành nhiệm vụ Chủ Chăn Giáo Hội hoàn
vũ, khích lệ cộng đồng Dân Chúa giữ vững niềm tin và hy vọng, đồng thời dấn
thân săn sóc những anh chị em nạn nhân của đại dịch Covid-19 dưới nhiều hình
thức, về vật chất cũng như tinh thần.
G. Trần Đức Anh OP – vaticannews.va/vi 27 tháng mười hai 2020
Cầu
nguyện chống đại dịch
Một
hoạt động của Đức Thánh Cha gây ấn tượng rất mạnh trong dư luận thế giới là
buổi cầu nguyện đặc biệt giữa mùa đại dịch ngài chủ sự lúc 6 giờ chiều thứ Sáu,
27/3/2020, để xin Chúa giải thoát dân Chúa khỏi thảm họa và cầu cho các nạn
nhân đã thiệt mạng.
Buổi
cầu nguyện kéo dài một tiếng đồng hồ và diễn ra trước tiên tại thềm Đền thờ
Thánh Phêrô, trước quảng trường trống vắng người vì lý do an ninh y tế, không
có sự tham dự của giáo dân, nhưng được trực tiếp truyền đi qua các phương tiện
truyền thông.
Trước
hai cột hai bên cổng chính của Đền thờ, bên phải có Ảnh Đức Mẹ là Phần Rỗi của
dân Roma, và bên trái có tượng Thánh Giá thánh Marcello được Đứ Giáo
Hoàng đưa đến đây từ Đền thờ kính thánh nhân. Tượng này vẫn được dân Roma rước
đi trong những mùa dịch tễ, và chính Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã đến thánh
đường này để kính viếng trong thời gian trước đó.
Ngoài
một số chức sắc cộng tác vào buổi cầu nguyện, chỉ có 10 giáo dân nhân viên Đền
Thờ, đứng từ xa xa ở cửa Đền Thờ, để tham dự buổi cầu nguyện đặc biệt này.
Buổi
cầu nguyện gồm có phần phụng vụ Lời Chúa kèm theo bài giảng của Đức Thánh Cha,
tiếp đến là chầu Thánh Thể với phần kinh cầu, và sau cùng là phép lành Minh
Thánh Chúa do Đức Thánh Cha ban, kèm theo ơn toàn xá Urbi et Orbi, cho Roma và
toàn thế giới.
Bài
giảng
Trong
bài giảng, Đức Thánh Cha nhắc đến thảm họa đại dịch đang đe dọa nhân loại, như
bão tố vùi dập con thuyền của các môn đệ, khiến bao người ngày nay lo sợ, ngỡ
ngàng, nhưng đồng thời cũng cảm thấy mình cùng chung số phận với nhau, cần cùng
chèo với nhau, ”nhận thấy mình không thể tiến bước nếu mỗi người chỉ lo cho
mình, nhưng phải cùng nhau.”
Đức
Thánh Cha vạch rõ những khuyết điểm của con người ngày nay mà thảm họa đại dịch
là cơ hội cho thấy rõ. Và ngài kêu gọi hoán cải, đồng thời hãy biến thảm họa
đại dịch hiện nay thành cơ hội thực thi điều thiện, tình liên đới và gia tăng
hy vọng. Hy vọng nơi thập giá của Chúa Kitô, khơi dậy niềm tin...
Buổi
cầu nguyện được tiếp nối với nghi thức Chầu Thánh Thể, với bàn thờ được đặt ở
tiền đường bên trong Thánh Đường.
Tòa
thánh lạc quyên giúp nạn nhân đại dịch
Trong
số những cố gắng của Tòa Thánh góp phần thoa dịu những đau khổ của dân chúng vì
đại dịch có lạc quyên nơi các Hồng Y, Giám Mục và các Giám Chức của Tòa Thánh
để trợ giúp những người đau khổ vì đại dịch Covid-19. Mỗi người đóng góp 1
tháng lương hoặc hơn nữa để góp phần hỗ trợ Đức Thánh Cha trong việc đối phó
với tình trạng khẩn cấp về y tế hiện nay. Ngài cũng đã giúp nhiều máy thở và
những thiết bị y tế khác cho các nhà thương tại một số nước nghèo.
Cùng
với sáng kiến trên đây, với sự hỗ trợ đặc biệt của Đức Hồng Y Krajewski Chánh
sở Từ Thiện, Đức Thánh Cha cũng lập ra Ủy ban Vatican về Covid-19, trong đó có
Quỹ tương trợ nâng đỡ các giáo phận nghèo, các dự án của các Giáo Hội Công giáo
Đông phương, trong công tác cứu giúp những người nghèo vì đại dịch.
Tông
Huấn Querida Amazonia
Về
phương diện Giáo huấn, 1 tháng trước khi nước Ý bị giới nghiêm vì đại dịch,
ngày 12/2/2020, Đức Thánh Cha đã công bố Tông huấn hậu Thượng Hội Đồng Giám Mục
miền Amazon với tựa đề ”Querida Amazonia”, Amazon yêu quí, đúc kết Công nghị
Giám Mục tiến hành tại Vatican từ ngày 6 đến 27/10/2019 với tựa đề: ”Amazon:
những con đường mới cho Giáo Hội và cho một nền sinh thái học toàn diện”. Qua 4
chương được chia làm 111 đoạn, Đức Thánh Cha chia sẻ những mơ ước về miền
Amazon: Giấc mơ xã hội (chương I): Giấc mơ văn hóa (ch.II), Giấc mơ sinh thái
học (Ch. III). Trong chương này Đức Thánh Cha kêu gọi hăng say gìn giữ vẻ đẹp
thiên nhiên của miền Amazon, chăm sóc môi trường và con người, lắng nghe tiếng
kêu của người dân tại đây và thực hiện một sự phát triển dài hạn. Sau cùng,
Giấc mơ Giáo Hội (Ch. IV) là chương dài nhất, gồm 50 đoạn, trong đó Đức Thánh
Cha cho biết mong ước của ngài là làm sao để các cộng động Kitô có thể dấn thân
và nhập thể trong miền Amazon. Cụ thể, Đức Thánh Cha bàn đến việc hội nhập Tin
Mừng một cách mới mẻ vào miền này, và làm sao để các bí tích được mở rộng cho
tất cả mọi người, đặc biệt những người nghèo. Đức Thánh Cha kêu gọi các Giám
Mục Mỹ châu Latinh hãy gởi các thừa sai đến hoạt động tại miền Amazon, giúp
giải quyết tình trạng thiếu Linh mục tại đây.
Có
những người có xu hướng cấp tiến tỏ ra thất vọng vì trong Tông Huấn không thấy
Đức Thánh Cha chấp thuận việc truyền chức cho những người nam có gia đình và
ngài kêu gọi thăng tiến vai trò của giáo dân và phụ nữ, mở ra những không gian
mới cho phụ nữ, nhưng chống lại chủ trương giáo sĩ hóa phụ nữ.
Về sau,
Đức Thánh Cha giải thích rằng Thượng Hội Đồng Giám Mục về miền Amazon là để
phân định, chứ không phải để tranh đấu cho việc truyền chức Linh mục cho những
người có gia đình, vì thế ngài đã không chấp thuận các đề nghị về vấn đề này.
Thông
điệp ”Fratelli tutti”
Một văn
kiện quan trọng khác, được Đức Thánh Cha công bố, đó là thông điệp Fratelli
tutti - Tất cả anh em, về tình huynh đệ và tình bạn xã hội, được ngài
soạn thảo giữa kỳ đại dịch. Và ngài đích thân đến cạnh mộ thánh Phanxicô ở
Assisi chiều ngày 3/10/2020 để ký văn kiện dài 200 trang khổ nhỏ, với 287 đoạn,
và hôm sau Thông điệp xã hội này của ngài được công bố tại Vatican. Ngài cho
biết: “Tôi trao Thông điệp xã hội này như một đóng góp khiêm tốn cho việc suy
tư, để đứng trước nhiều cách thức hiện nay loại trừ hoặc cố tình không biết đến
người khác, chúng ta có thể phản ứng bằng một ước mơ mới về tình huynh đệ và
tình bạn xã hội không chỉ giới hạn vào lời nói mà thôi. Tuy viết Thông Điệp này
đi từ những xác tín Kitô của tôi, những xác tín linh hoạt và nuôi dưỡng tôi,
nhưng tôi cố gắng trình bày làm sao để suy tư này cởi mở đối thoại với tất cả
những người thiện chí” (n.6)
Đức
Thánh Cha kể rằng ngài đã bắt đầu soạn Thông Điệp, thì xảy ra đại dịch Covid-19
đột nhập vào cộng đồng nhân loại: ”Nó cho thấy những an ninh giả tạo của chúng
ta, và những câu trả lời mà nhiều nước đề ra càng cho thấy khả năng không thể
cùng nhau hành động của con người. Mặc dù rất liên hệ với nhau, nhưng ta thấy
có một sự phân hóa càng cho chúng ta nhận thức: thật là khó giải quyết các vấn
đề có liên hệ tới tất cả mọi người” (n.7). Từ đó có ước mơ càng lớn hơn, đó là
”nhìn nhận phẩm giá của mỗi người, chúng ta có thể làm tái sinh nơi mọi người
khát vọng của toàn thế giới về tình huynh đệ.. Chúng ta mơ ước như một nhân
loại duy nhất, như những người lữ hành được hình thành bằng cùng một thân thể
con người, như con của cùng một trái đất đón nhận tất cả chúng ta, mỗi người
với sự phong phú của tín ngưỡng liên hệ, hoặc những xác tín riêng, mỗi người có
tiếng nói riêng, nhưng tất cả đều là anh chị em của nhau” (n.8)
Bài trừ
tham nhũng, cải tiến tài chánh
Song
song với những nỗ lực giáo huấn trên đây, trong năm nay, Đức Thánh Cha cũng nỗ
lực đẩy mạnh việc cải tổ tài chánh của Tòa Thánh, bài trừ nạn tham nhũng, và
hữu lý hóa các chi phí.
Đặc
biệt ngày 1/10/2020, lần đầu tiên Bộ Kinh Tế công bố chi tiết kết toán chi thu
của Tòa Thánh và Quốc gia Thành Vatican. Theo đó, năm 2019, ngân sách Tòa Thánh
bị thiếu hụt 11 triệu Euro, so với 75 triệu trong năm 2018 trước đó, mặc dù số
tiền đóng góp và dâng cúng từ các giáo phận và cá nhân liên tục giảm sút. Số
chi của Tòa Thánh năm ngoái là 318 triệu Euro và số thu là 307 triệu. Năm nay,
vì đại dịch, chắc chắn số thiếu hụt ngân sách của Tòa Thánh sẽ gia tăng vì Bảo
tàng viện Vatican bị đóng cửa nhiều tháng trời, mất đi một nguồn tài chánh quan
trọng của Tòa Thánh.
Phong
13 hồng y mới
Song
song trong với những điều trên đây, trong năm nay, Đức Thánh Cha đã bổ nhiệm
thêm 13 hồng y mới trong công nghị đơn sơ chiều ngày 28/11/2020, nâng số Hồng Y
lên 228 vị, trong đó có 128 Hồng y cử tri dưới 80 tuổi.
Và
cũng có biến cố đau thương trong năm nay là việc công bố phúc trình về vụ cựu
Hồng Y McCarrick đã bị hồi tục vì những hành động lạm dụng tính dục. Dư luận
rất ồn ào về xì căng đan này, nhưng nay sóng gió sau cơn bão ấy đã có phần lắng
dịu.
Đại
dịch đã khiến Đức Thánh Cha mất đi một phương tiện giáo huấn quan trọng là các
cuộc tông du tại nước ngoài. Ít nhất có các dự án viếng thăm tại Indonesia,
Đông Timor và Papua tân Guinea bị hủy bỏ. Chuyến đi xa nhất trong năm nay của
Đức Thánh Cha là tại Assisi, cách Roma gần 200 cây số để ký thông điệp thứ 3
của ngài. Tuy nhiên, hy vọng trong lãnh vực này đã hé mở với dự án viếng thăm
tại Irak từ ngày 5 đến 8 tháng 3 năm 2021.