THƯ NGỎ
CỦA CÁC GIÁM MỤC VIỆT NAM 2002
kính
gửi Quý vị lãnh đạo các cơ quan lập pháp của Nhà nước Việt Nam:
Quốc
hội và các Hội đồng Nhân dân
“Phục
vụ con người là mục đích tối cao” của mọi tổ chức và cơ chế xã hội (xem Nghị
quyết Đại hội Đảng lần VI), vì lẽ con người là mục đích, là cứu cánh, là
trọng tâm của mọi hoạt động văn hóa, kinh tế, xã hội. Từ chân lý căn bản này về
con người với nhân phẩm và nhân quyền của họ, nảy sinh những nhu cầu, những đòi
hỏi bức thiết phải đáp ứng để xây dựng và phát triển một xã hội nhân bản, một
xã hội không làm què quặt và hủy hoại con người. Những đòi hỏi bức thiết đó là:
I-
Xóa giảm những khuyết tật hiện hữu của xã hội;
II-
Phát huy những giá trị nhân bản làm cho con người ngày càng trở nên người hơn,
sống xứng với phẩm giá của mình hơn.
Sự
tha hóa con người xuất hiện và lớn dần trong xã hội hiện nay:
-
khi chủ nghĩa tiêu thụ đưa đẩy con người vào trong một mạng lưới những thỏa mãn
hời hợt, giả dối;
-
khi lao động được tổ chức nhằm bảo đảm tối đa cho lợi nhuận mà không lưu tâm
cải thiện đời sống và thăng tiến phẩm giá người lao động;
-
khi diễn ra sự đảo ngược giữa phương tiện và mục đích: con người vốn là mục
đích của sự phát triển thì lại bị biến thành đơn thuần là phương tiện sản xuất;
-
khi tự do được coi như là quyền được làm bất cứ điều gì mình thích, bất cứ điều
gì mà cảm tính của mình cho là có lợi trước mắt cho bản thân, cho phe phái,
đang khi tự do đích thực là quyền làm những gì mà lương tâm thấy được phép làm
vì công ích, vì lợi ích của thế hệ hiện tại và mai sau. Thực tế cuộc sống hiện
tại cho thấy: khi tách lìa chân lý về con người với nhân phẩm và nhân quyền của
họ, tự do trở thành sự tùy tiện hoặc ngẫu hứng của những kẻ có quyền thế.
Cơ
chế xin-cho là một điển hình. Cơ chế xin-cho là một cơ chế bất công và tha hóa
con người vì những lý do sau đây:
-
Cơ chế xin-cho biến những quyền tự do của công dân thành những thứ quyền mà Nhà
Nước nắm trong tay và ban bố lại cho người dân dưới dạng những cái phép, đồng
thời biến Nhà Nước từ một tổ chức có chức năng phục vụ công ích trở thành một
chủ nhân ông nắm các quyền tự do của người dân và ban phát các phép tự do lại
cho họ thường theo sự tùy tiện chủ quan hơn là theo những tiêu chuẩn khách
quan. Như thế cơ chế xin-cho vừa đi ngược lại công ích và xóa đi các quyền tự
do của người dân, vừa bôi đen hình ảnh của một Nhà Nước của dân, do dân và vì
dân. Đó là điều làm tha hóa con người.
-
Theo thông tin của báo chí, cơ chế xin-cho còn là nguyên nhân làm thất thoát
50% các nguồn thu vào công quỹ, và làm thất thoát 50% phần còn lại khi phải chi
ra cho công ích. Điều này có nghĩa là 5% hoặc 7% dân số là những người có thế
lực và quyền lực thì hưởng 75% từ công quỹ quốc gia (trong con số 75%, có
50.000 tỷ đồng/năm của riêng ngành xây dựng), phần còn lại của dân số là
hơn 70 triệu dân chỉ hưởng được 25%. Thực tế này tạo ra một tình trạng bất công
trầm trọng trong xã hội và không ngừng làm gia tăng hố sâu cách biệt giàu nghèo
trong lòng một dân tộc. Chính vì thế mà tham nhũng một cách có hệ thống quy mô
trong xã hội ngày nay không những là một quốc nạn, song còn là một tội ác đối
với đất nước và dân tộc.
1.
Phát huy phẩm giá con người. Điều này đòi hỏi trong các quan hệ xã hội
phải quan tâm tôn trọng con người như là trọng tâm của mọi hoạt động văn hóa,
kinh tế, xã hội, nghĩa là các sinh hoạt văn hóa, kinh tế, xã hội phải hướng đến
sự phát triển và thăng tiến con người toàn diện cả mọi mặt vật chất, tinh thần
và tâm linh. Khi một trong ba mặt thiếu phát triển, con người trở nên hụt hẫng,
què quặt, dị tật.
2.
Phát triển xã hội và thăng tiến con người trên nền tảng chân lý. Một xã
hội được coi là có trật tự và phù hợp với nhân phẩm khi đặt nền tảng trên chân
lý. Chân lý căn bản trong quan hệ giữa người với người là mọi người đều bình
đẳng về nhân phẩm. Chân lý này đòi hỏi phải gạt bỏ mọi kỳ thị và phân biệt đối
xử, phải xóa đi những hình thức chuyên chế, phải loại trừ mọi gian dối xảo trá
ngày nay đang tràn lan trong mọi lãnh vực của cuộc sống con người và xã hội.
3.
Phát huy tình liên đới trong mọi sinh hoạt gia đình và xã hội. Tình liên
đới chỉ được xây dựng và phát huy vững bền trên nền tảng tôn trọng con người,
tôn trọng các quyền của họ, tôn trọng sự tự lập chính đáng và quyền tự quyết
của con người, tôn trọng các giá trị đạo đức trong truyền thống văn hóa. Tình
liên đới đòi hỏi phải nhìn xa hơn bản thân của tổ chức, của phe phái để phục vụ
cho sự phát triển của xã hội, cho sự thăng tiến của con người và gia
đình.
4.
Phát huy tính phụ đới. Tình liên đới trong sự tôn trọng các quyền tự do
của con người đòi hỏi tổ chức xã hội phải mang tính phụ đới. Tính phụ đới là
một đặc tính của tổ chức xã hội trong đó một tập thể cấp cao không can thiệp
vào nội bộ của một tập thể cấp thấp, không làm mất thẩm quyền và tính tự lập
của nó, song tạo điều kiện giúp nó phối hợp hoạt động của mình với những hoạt
động của tập thể khác nhằm mưu cầu công ích. Do đó, con đường phát huy tính phụ
đới đòi hỏi:
Chính
quyền tạo điều kiện cho các cá nhân và tập thể công dân sử dụng các quyền
của con người. Trong các quyền đó, phải kể đến quyền bình đẳng, quyền và bổn
phận chu cấp cho các nhu cầu vật chất, tinh thần và tâm linh của cuộc sống con
người, gia đình và tập thể, quyền sáng kiến và tham gia các hoạt động phát
triển xã hội, thăng tiến con người và gia đình, cả việc củng cố nền tảng pháp
lý của cộng đoàn chính trị trong một quốc gia.
Dành
cho mình độc quyền hay một quyền hành quá lớn trong các lĩnh vực của đời sống
gia đình và xã hội, đó là con đường dẫn đến chuyên chế và độc tài, quan
liêu và bao cấp, áp bức và bất công, là những tệ nạn làm tha hóa con người.
Tính
phụ đới theo nghĩa trên là nền tảng để xây dựng một xã hội dân chủ, một Nhà
Nước của dân, do dân và vì dân. Thiếu nền tảng này, Nhà Nước với chức năng phục
vụ công ích trở thành một cỗ máy thống trị độc tài, và nhân dân từ địa vị làm
chủ đất nước trở thành phương thế phục vụ cho cỗ máy đó. Đó là điều làm tha hóa
con người và phân hóa xã hội.
5.
Phát huy ý thức và thiện chí phục vụ công ích. Trước hết công ích đòi
hỏi phải tôn trọng con người, tôn trọng nhân phẩm và các quyền tự do của họ. Do
đó, chức năng phục vụ cho công ích đòi buộc chính quyền:
(1)
tạo điều kiện bảo đảm cho mọi công dân hưởng những nhu yếu sao cho xứng hợp với
phẩm giá con người;
(2)
xóa bỏ những luật lệ bất công và những biện pháp trái với luân thường đạo lý trong
truyền thống văn hóa của dân tộc, vì lẽ đây là những cơ chế và biện pháp làm
tha hóa con người. Cơ chế xin-cho là một điển hình về luật lệ bất công.
Phá thai hằng năm hơn cả triệu trường hợp là một điển hình về biện pháp trái
với luân thường đạo lý mà những hậu quả đã và đang diễn ra không biết đưa tương
lai dân tộc đi về đâu.
Kính
thưa Quý Vị,
Là
những người yêu mến quê hương, ai trong chúng ta cũng mong muốn xây dựng Việt
Nam thành một đất nước giàu đẹp, văn minh, giàu tính nhân bản. Chính trong
tinh thần đó, chúng tôi xin gửi đến Quý Vị thư ngỏ này.
Kính
chúc Quý Vị luôn an lành, mạnh khoẻ và thành đạt.
Trân
trọng kính chào.
HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM