Hãy Cầu
Nguyện Cho
THƯỢNG
HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC 2005
Từ đầu thượng tuần Tháng 10 tới đây, Giáo Hội Công Giáo sẽ tổ chức
tại Rô-ma cuộc họp của các Giám Mục được tuyển chọn từ khắp nơi trên thế giới
theo thể thức Hội Nghị Chung Thường Lệ thứ 11 gọi là Thượng Hội Đồng Giám Mục
2005.
Trước tiên, có hai câu hỏi cần được giải đáp:
Thượng Hội Đồng Giám Mục (THĐGM) là gì?
Tại sao gọi THĐGM 2005 là Hội Nghị Chung Thường Lệ thứ 11 (HNCTL
XI)?
Thượng Hội Đồng Giám Mục là thể chế định kỳ được Đức GH. Phaolô VI
thiết lập vào tháng 9-1965 hầu đáp ứng nguyện vọng của các nghị phụ tham dự
Công Đồng Vaticanô II (1962-65) muốn duy trì tinh thần liên kết phát xuất từ
Công Đồng. Thượng Hội Đồng Giám Mục thường gọi là Synode hay Synod từ gốc tiếng
Hy lap sunodos gồm có “sun tức syn” có nghĩa “cùng nhau” và “odos hay hodos” có
nghĩa “con đường”, gộp chung thành “cùng
nhau trên con đường tiến tới”.
Theo nghiên cứu của LM Ant. Nguyễn Ngọc Sơn, “Thượng Hội Đồng Giám
Mục (THĐGM) là hội nghị các Giám mục được tuyển chọn từ nhiều miền khác nhau
trên thế giới, theo định kỳ họp mặt, để cổ vũ sự liên kết chặt chẽ giữa Giáo
hoàng là giám mục thành Rô ma và các giám mục trên thế giới, nhằm góp sức giúp
Đức Giáo hoàng trong việc điều hành Giáo Hội, bảo toàn và phát triển Đức tin,
cũng như duy trì và củng cố kỷ luật trong Giáo Hội. THĐGM có thể họp thành Hội
nghị chung thường lệ hay ngoại lệ, hoặc Hội nghị chung đặc biệt liên quan đến
lợi ích của Giáo Hội, hoặc liên quan đến một hay nhiều miền nhất định trên hoàn
vũ.”
Từ 1967 đến nay có 20 hội nghị chung, gồm 10 Hội Nghị Chung Thường
Lệ (ghi theo thứ tự HNCTL I đến X) và 10 Hội Nghị Chung Ngoại Lệ, trong số đó,
dưới thời Đức GH. Gioan Phaolô II có 15 Hội Nghị gồm 6 Hội Nghị Chung Thường Lệ
thứ 5 đến thứ 10 (HNCTL V – X) và 9 Hội Nghị Chung ngoại lệ hoặc đặc biệt. Tiêu
biểu nhất là Hội Nghị Chung Ngoại Lệ II từ 24-11 đến 8-12-1985 với chủ đề “Kỷ
niệm 20 năm bế mạc Công Đồng Vaticanô II” và HNC Thường Lệ X (thứ 10) được tổ
chức tại Rô ma, từ 30-9 đến 27-10-2001 với chủ đề “Giám mục Thừa tác viên của
Tin Mừng Đức Giêsu Kitô, phục vụ niềm hy vọng thế giới”.
Trong mỗi hội nghị của THĐGM, số tham dự viên không giới hạn, nhưng
chỉ có các nghị phụ được tuyển chọn mới có quyền bỏ phiếu.
Ví dụ: Vào HNCTL X (Th. 9, 10-2001) có 286 vị tham dự, nhưng chỉ có
247 nghị phụ có quyền bỏ phiếu trong số có 161 nghị phụ là giám mục được tuyển
chọn từ tất cả 112 Hội Đồng Giám Mục trên thế giới. (Xin xem thêm: LM. Ant.
Nguyễn Ngọc Sơn, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam - Niên Giám 2005, tr. 98-99)
Ngoài ra, đối với người viết, có ba lý do chính yếu thúc đẩy việc
mạnh dạn kêu gọi “Hăy cầu nguyện cho Thượng Hội Đồng Giám Mục 2005”:
1. Vì Hội Nghị Chung nầy là biến cố quan trọng trong lịch sử Giáo
Hội Công Giáo
2. Vì có nhiều tín hữu giáo dân khắp nơi, nhất là từ Âu Châu và Mỹ
Châu, nhiệt thành tham gia góp ý trong quá trình chuẩn bị Thượng Hội Đồng GM
3. Vì sự cần thiết của người Kitô-hữu phải cùng suy tư và đồng hành
với Giáo Hội.
Tầm quan trọng của Thượng Hội Đồng Giám Mục 2005
1. Ngày 12-2-2004, Tòa Thánh
Vatican loan tin về cuộc họp của “Thượng Hội Đồng Giám Mục 2005” được tổ chức
tại Rô ma, từ ngày 2 đến 29-10-2005. Việc triệu tập THĐGM 2005 được Đức Gioan
Phaolô II nói rõ vào Th. 6-2004, sau tuần bát nhật Lễ Đức Chúa Thánh Thần Hiện
Xuống, chiều Thứ Năm 10-6-04, khi kết thúc Lễ kính Mình Máu Thánh Chúa Giêsu do
chính Đức Thánh Cha chủ tế tại nhà thờ chính tòa Rôma, tức Vương cung thánh
đừờng Gioan La-tê-ra-nô.
Thực ra, lời loan báo nằm trong công bố chính thức về việc Đức
Thánh Cha ban hành “Năm Thánh Thể” khởi sự từ Tháng 10-2004 với Đại Hội Thánh
Thể từ 10 đến 17-10-2004 tại VCTĐ Guadalajara, Mễ tây cơ, và kết thúc vào Tháng
10-2005, với Hội Nghị Chung Thường Lệ XI của các Giám mục từ 2 đến 29-10-2005.
2. THĐGM 2005 rất quan trọng
vì không những đánh dấu kỷ niệm Tự Sắc Apostolica Sollicitudo (xin dịch là Niềm
Ưu tư Tông truyền) do Đức GH. Phaolô VI ban hành để thiết lập THĐGM cách đây 40
năm (15-9-1965/2005), mà còn là biến cố về sự sống của Giáo Hội vào ngàn năm
thứ ba hay những năm của Thế Kỷ 21.
3. Chủ đề của HNCTL XI là “Thánh
Thể: Nguồn mạch và Đỉnh cao của Sự Sống và Sứ Mệnh của Giáo Hội”
– The Eucharist: Source and Summit of the Life and Mission of the Church”, nói
lên sự chú trọng đặt Bí tích Thánh Thể vào trung tâm ưu tư mục vụ của triều đại
Gioan Phaolô II như từng nhắc đến “Giáo Hội sống bởi Phép Thánh Thể”. Cũng
chính Phép Thánh Thể là chủ đề Thông điệp mang tên “Ecclesia de Eucaristia”, có
nghĩa “Giáo Hội từ Phép Thánh Thể”, được Đức cố GH. Gioan Phaolô II ban hành
ngày 17-4-2003, lúc khởi sự ngàn năm mới thứ ba. Trong triều đại ngài
(1978-2005), Đức cố GH Gioan Phaolô II đă ban hành 13 Thông điệp trước năm 2000
và Thông điệp thứ 14 (Ecclesia de Eucaristia) vào 2003, năm thứ ba của thế kỷ
mới 21. Trong bài giảng Lễ Mình Máu Thánh Chúa, vào chiều ngày 10-6-2004, Đức
Thánh Cha ban huấn từ nói đến:
“Đức Kitô, bánh hằng sống bởi trời mà xuống, là lương thực duy nhất
khả dĩ làm thỏa mãn sự đói khát của con người trong mọi thời đại và mọi nơi
trên thế giới... Qua Phép Thánh Thể, Đức Kitô ban mình và máu Người vì sự sống
của nhân loại. Những ai được nuôi sống cách xứng đáng tại bàn của Người thì trở
nên những khí cụ sống động về sự hiện diện của Người trong yêu thương, nhân hậu
và hoà bình.”
Để khai triển ý nghĩa chủ đề “Thánh Thể: Nguồn mạch và Đỉnh cao của
Sự Sống và Sứ Mệnh của Giáo Hội”, Đức Gioan Phaolô II còn ban hành Tông Thư
“Mane nobiscum Domine” (Xin Chúa ở lại với chúng con) (Lc 24: 29)
4. THĐGM 2005 là bằng chứng sự
tiếp nối hài hoà của hai triều đại giáo hoàng Gioan Phaolô II và Bê-nê-đic-tô
XVI. Khi lên ngai tòa kế vị Thánh Phêrô từ trung tuần tháng Tư 2005, Đức GH.
Bênêđíctô XVI đã theo đúng những gì Đức GH tiền nhiệm chuẩn bị về THĐGM 2005,
theo đó, ngày 12-2-04, Đức TGM Nikola Eterovic được bổ nhiệm làm Tổng Thư Ký
HNCTL XI và 12-3-05, bổ nhiệm các vị chủ tịch hội nghị như Đức Hồng y Francis
Arinze, Tổng trưởng Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích; Đức Hồng y Juan Sandoval
Iniquez, Tổng GM Guadalajara, Mễ tây cơ; Đức Hồng y Telesphore Plcidus Toppo,
Tổng GM Ranchi, Ấn Độ, là những vị sẽ luân phiên chủ tọa các buổi họp của HNCTL
XI vào tháng 10-2005..
Ngày 4-7-05, Văn phòng Báo chí Tòa Thánh cho biết: Đức GH.
Bênêđíctô XVI tiến hành Hội Nghị Chung TL XI như Đức GH tiền nhiệm vạch ra, cả
về “Chủ Đề” và lãnh đạo. Thông tin cho biết thêm Đức Hồng y Angelo Scola, giáo
chủ Tổng GP Venise, là điều hợp viên tổng quát có trách nhiệm giới thiệu, nêu
trọng tâm và tổng hợp các cuộc thảo luận; Đúc Tổng GM Roland Minnerath, TGP
Dijon, Pháp, được bổ nhiệm làm thư ký đặc biệt của THĐGM, là phần hành đáp ứng
những công việc của các vị chủ tịch THĐGM, của Hội Nghị và của Tổng thư ký để
chuẩn bị tài liệu và phúc trình; đưa ra các giải thích, cũng như thông tin cho
những ai muốn có, và, sau cùng, viết lại các kết luận của THĐGM.
Theo văn kiện Instrumentum laboris – tài liệu công tác, ngày
12-5-05, Đức GH. Bênêđíctô XVI minh định có khoảng 250 nghị phụ tham dự Hội
nghị. Ngoài các Giám mục đại diện các Hội Đồng GM trên thế giới, các giáo phẩm
trách nhiệm các Phủ, Bộ, Tòa án và Hội Đồng Giáo hoàng của Giáo triều Rô ma đều
được mời tham gia Hội Nghị. Ngoài ra, Đức Thánh Cha còn cử một số các nhân vật nam, nữ, giáo dân và
tu sĩ, có khả năng đóng góp vào các thảo luận của Hội Nghị.
Chỉ có thay đổi nhỏ là Hội Nghị, thay vì kéo dài đến 29-10 thì chỉ
diễn ra từ ngày 2 đến 23-10-2005, giảm bớt 6 ngày để các Nghị phụ sớm trở về
công việc của nhiệm sở mình, và các Giám mục sớm có thời giờ với dân Chúa trong
địa phận.
Sự tham gia nhiệt thành của Giáo Dân
Đặc điểm của Hội Nghị Chung Thường Lệ XI là có nhiều tín hữu giáo
dân nhiệt thành tham gia đóng góp ý kiến trong quá trình chuẩn bị Hội Nghị từ
hơn một năm qua. Cụ thể như ở Âu Châu, tại Pháp, có phong trào NSAE, gồm các
chữ viết tắt của khẩu hiệu Nous sommes aussi l’Eglise (Chúng tôi, (chúng ta)
cũng là Giáo Hội); hoặc tại Áo, Đức có tổ chức “WSK - Wir sind Kirche” (Chúng
tôi (chúng ta) là Giáo Hội); tại Canada có Nhóm Phát biểu – Groupe du Manifest,
Ottawa; tại Hoa Kỳ có Catholic World News (Tin tức Công Giáo Hoàn vũ). Khuynh
hướng chung là nhắc bảo người giáo hữu phải quan tâm đến HNCTL XI hay THĐGM
2005 vì Thánh Lễ, Thánh Thể không chỉ là công việc riêng của các giám muc, linh
mục mà còn liên quan đến toàn thể Cộng đồng Dân Chúa. Người tín hữu giáo dân
nam, nữ phải trưởng thành; mạnh dạn góp ý với các Giám mục để hướng vào Thánh
Thể, đem lại lợi ích cho Sư Sống và Sứ Mệnh Giáo Hội.
Nhưng, tham gia không những có đáp ứng mà có cả phản ứng, nhất là
đối với tài liệu của Tòa Thánh mang tên “Redemptionis Sacramentum” (Bí tích của
Sự Cứu Rỗi), ngoài những đề cao vào sự cao cả, yêu thương, nhân ái, hy sinh của
Thánh Thể, góp ý còn đề cập đến những sai trái, tội lỗi khi rước Mình Máu Thánh
Chúa cách không xứng đáng, gây nên phản ứng “chống lại có hệ thống” – Réseau
Résistances tại Bỉ, hay “Sáng kiến cho một Giáo Hội sống động hơn” (Initiative
pour une Église plus vivante) tại Ý, hoặc những nhóm như “Groupes Jonas” tại
Pháp, yêu cầu xét lại những điều vô bổ hay vô ích trong tài liệu của Tòa Thánh.
Đối với người tín hữu giáo dân Việt Nam
Người tín hữu Công Giáo Việt Nam thường được tiếng ngoan đạo: vững
tin và phụng sự Thiên Chúa, cũng như trung thành với Giáo Hội, nhưng có thể nói
giữ đạo theo thói quen, Cha nói sao con nghe vậy (Pater dixit) là lề lối phổ
biến.
Hoạt động của Chúa Thánh Thần, hay tác động của Thánh Linh “Canh
Tân Bộ Mặt Thế Gian – Et renovabis faciem terrae - đă được mạc khải qua Công
Đồng Vaticanô II trên dưới 40 năm (từ 11-10-1962 đến 8-12-1965). Nhưng phải
chăng khắp nơi trong Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, trong cũng như ngoài nước,
mọi sự đều như cũ (nói theo ngôn từ khôi hài là Vũ Như Cẩn hay Vẫn Như Cũ!)
Trong khi Giáo Hội, cụ thể qua hơn 26 năm (1978-2005) triều đại
Gioan Phaolô II, đă có biết bao nhiêu huấn từ, sứ điệp, tông thư, tông huấn,
thông điệp về canh tân Đời Sống đạo đức hầu người tín hữu giáo dân Sống Đạo
trong Thế Giới Ngày Nay.
Một ít ví dụ: Năm nay là Năm Thánh Thể (từ tháng 10-2004 đến cuối
tháng 10-2005) mà chỉ còn một tháng nữa
là kết thúc, thế nhưng chúng ta đă và đang sống Năm Thánh Thể như thế nào? Có
theo giáo huấn của Hội Thánh chăng?
“Thánh Thể: Nguồn mạch và Đỉnh cao của Sự Sống và Sứ Mệnh của Giáo
Hội” là chân lý mà mọi tín hữu đều khâm phục; nhưng, còn thiếu sự đào sâu học
hỏi về Thánh Thể qua các tài liệu giáo huấn của Đức cố GH. Gioan Phaolô II.
Phải chi Mầu Nhiệm Thánh Thể được tìm hiểu, học hỏi, thì số người
tham dự Dại Hội Thánh Thể ngày 24 tháng 7-2005 vừa qua tại Anaheim Convention
Center do Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam Giáo Phận Orange tổ chức đă được đông
đúc nhiệt tình hơn nhiều!
Trên đây chỉ là đôi điều tự vấn lương tâm để Dân Chúa cùng suy tư
và đồng hành với Hội Thánh! Trước mắt, vào ngày 15 tháng 9, kỷ niệm ban hành Tự
Sắc Apostolica Sollicitudo của Đức GH, Phaolô VI thiết lập THĐGM cách đây 40
năm (15-9-1965/ 2005), xin hăy hiệp thông cầu nguyện cho “Thượng Hội Đồng Giám
Mục 2005” hay “Hội Nghị Chung Thường Lệ XI” tiến hành từ 2 đến 23-10-2005 được
thành công tốt đẹp!
Gs. Trần Văn Trí (Th.
9-2005)