Bài 9 : Ngày lỄ : thỜi gian dành
cho Chúa
A. Bài hát và lời chào mở đầu
B. Kinh Chúa Thánh Thần
C. Bài đọc Lời Chúa
Mc 2,23 Vào ngày sabat, Đức Giêsu đi băng qua một cánh đồng
lúa. Dọc đường, các môn đệ bắt đầu bứt lúa. 24 Người Pharisêu liền
nói với Đức Giêsu : “Ông coi, ngày sabat mà họ làm gì kia ? Điều ấy đâu được
phép !” 25 Người đáp : “Các ông chưa bao giờ đọc trong Sách sao ?
Ông Đavít đã làm gì, khi ông và thuộc hạ bị thiếu thốn và đói bụng ? 26 Dưới
thời thượng tế Abiatha, ông vào nhà Thiên Chúa,ăn bánh tiến, rồi còn cho cả
thuộc hạ ăn nữa. Thứ bánh này không ai được phép ăn ngoại trừ tư tế”. 27 Người
nói tiếp : “Ngày sabat được tạo nên cho con người, chứ
không phải con người cho ngày sabat. 28
Bởi đó, Con Người làm chủ luôn cả ngày sabat” (Mc 2,23-28).
Ga 21,1 Sau đó, Đức Giêsu lại tỏ mình ra cho các môn đệ ở
Biển Hồ Tibêria. Người tỏ mình ra như thế này. 2 Ông Simôn Phêrô,
ông Tôma gọi là Điđymô, ông Nathanaen người Cana miền Galilê, các người con ông
Zêbêđê và hai môn đệ khác nữa, tất cả đang ở với nhau. 3 Ông Simôn
Phêrô nói với các ông : “Tôi đi đánh cá đây”. Các ông đáp : “Chúng tôi cùng đi
với anh.” Rồi mọi người ra đi, lên thuyền, nhưng đêm ấy họ không bắt được gì
cả. 4 Khi trời đã sáng, Đức Giêsu đứng trên bãi biển, nhưng các
mônđệ không nhận ra đó chính là Đức Giêsu. 5 Người nói với các ông :
“Này các chú, không có gì ăn ư ?” Các ông trả lời : “Thưa không”. 6 Người
bảo các ông : “Cứ thả lưới xuống bên phải mạn thuyền đi, thì sẽ bắt được cá”. Các
ông thả lưới xuống, nhưng không sao kéo lên nổi, vì lưới đầy
những cá. 7 Người môn đệ được Đức
Giêsu thương mến nói với ông Phêrô : “Chúa đó !”. Vừa nghe nói “Chúa đó !”, ông
Simôn Phêrô vội khoác áo vào vì đang ở trần, rồi nhảy xuống biển. 8 Các
môn đệ khác chèo thuyền vào bờ kéo theo lưới đầy cá, vì các ông không xa bờ lắm,
chỉ cách vào khoảng gần một trăm thước. 9 Bước lên bờ, các ông nhìn
thấy có sẵn than hồng với cá đặt ở trên, và có cả bánh nữa. 10 Đức
Giêsu bảo các ông : “Đem ít cá mới bắt được tới đây !” 11 Ông Simôn
Phêrô lên thuyền, rồi kéo lưới vào bờ. Lưới đầy những cá lớn, đếm được một trăm
năm mươi ba con. Cá nhiều như vậy mà lưới không bị rách. 12 Đức
Giêsu nói : “Anh em đến mà ăn !”. Không ai trong các môn đệ dám hỏi “Ông là ai ?”, vì các ông biết rằng
đó là Chúa. 13 Đức Giêsu đến, cầm lấy bánh trao cho các ông ; rồi
cá, Người cũng làm như vậy. 14 Đó là lần thứ ba Đức Giêsu tỏ mình ra
cho các môn đệ, sau khi trỗi dậy từ cõi chết (Ga 21,1-14).
D. Giáo lý Kinh Thánh
1. Đức Giêsu là “Chúa” của ngày sabat. Ngày Chúa nhật được lập ra như “sự tưởng
niệm” hằng tuần việc Chúa Giêsu sống lại, cử hành “sự hiện diện” hiện
thực của Chúa Phục Sinh, mong đợi “lời hứa” trở lại của Chúa trong vinh
quang. Trong những thời kỳ đầu của Kitô giáo, Chúa nhật (dies dominicus) không thay
thế ngay lập tức, nhưng cộng sinh với ngày sabat của người Do Thái. Để hiểu
điều này, chúng ta phải dừng lại ở ba điểm : mối liên hệ giữa Chúa Giêsu và
ngày sabat ; việc hình thành ngày thứ nhất trong tuần ; ngày Chúa nhật trong
những thế kỷ đầu. Ba điểm này cho chúng ta thấy ý nghĩa thiêng liêng và ý nghĩa
thần học của ngày Chúa nhật Kitô giáo như là sự tưởng nhớ, sự hiện
diện và lời hứa.
Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu đã bộc lộ một sựtự do đặc biệt đối với ngày
sabat đến mức dường như các phép lạ thường tập trung vào ngày này : người ta
nghĩ đến đoạn Tin mừng về câu chuyện bứt bông lúa trong ngày sabat (Mc 2,23-28
; Mt 12,1-8 ; Lc 6,1-5) ; việc chữa lành người bị bại tay (Mc 3,1-6
; Mt 12,9-14 ; Lc 6,6-11), chữa lành người phụ nữ còng lưng (Lc
13,10-17) và người mắc bệnh phù thũng (Lc 14,1-6). Thánh sử Gioan xếp
việc Chúa chữa người bị bại liệt ở hồ nước tại Bếtdatha (Ga 5,1-18) với
trình thuật người mù từ khi mới sinh cũng trong ngày sabát (Ga 9,1-41).
Về ngày sabat, Chúa Giêsu đưa ra ba viễn tượng. Trước hết, Chúa
Giêsu xác nhận phải tôn kính giới luật ngày sabat : vượt trên cách thực thi
luật pháp của người Pharisêu, Chúa Giêsu nhìn nhận, thực hành (sống) và khuyên
dạy ý nghĩa ngày sabat. Trình thuật các môn đệ bứt bông lúa trong ngày sabat
giải thích Lề luật dưới ánh sáng của thánh ý Thiên Chúa : “Ngày sabát được tạo
nên cho con người, chứ không phải con người cho ngày sabát”. Ngày sabat nhắm
đến sự sống viên mãn của con người (Mc 3,4 ; Mt 12,11-12).
Điểm thứ hai : Chúa Giêsu hoàn thành ý nghĩa ngày sabat nhờgiải thoát
con người khỏi sự dữ. Ngày sabat là đỉnh cao công trình của Thiên Chúa và
con người được tạo dựng cho ngày sabat đích thực, nghĩa là cho sự hiệp thông
với Thiên Chúa. Sứ mạng của Chúa Giêsu được hoàn tất trong việc trao ban cho
nhân loại ân sủng để thực hiện ơn gọi của mình, bởi ơn gọi đó mà Thiên Chúa
ngay từ nguyên thủy đã tạo dựng con người. Ân sủng được ban trước hết cho những
người bị tổn thương nơi thân xác và linh hồn, đó là : những người đau yếu bệnh
hoạn, những người tàn tật, những người đui mù, những người tội lỗi. Đối với
Chúa Giêsu, ngày sabat là ngày của hành động giải thoát.
Cuối cùng, Chúa Giêsu là “Chúa” của ngày sabat. Qua việc canh tân
công trình tạo dựng và giải thoát con người khỏi sự dữ, Chúa Giêsu mạc khải
chính mình như là sự sống viên mãn, là cùng đích của giới luật ngày sabat. Chúa
Giêsu là Chúa của ngày sabat bởi vì Người là Con Thiên Chúa và, như là Người
Con, Người đưa ngày sabat đến viên mãn.
Để có kinh nghiệm về “sự hiện diện” của Chúa Phục Sinh, gia đình
phải để Thánh lễ Chúa nhật soi sáng. Cử hành thánh lễ trở thành trung tâm sống
động và tưng bừng của ngày của Chúa, như Đấng Phục Sinh hiện diện ngày hôm nay,
ở nơi đây. Thánh Thể giúp ta đạt đến bến bờ mầu nhiệm thánh của Thiên Chúa. Gia
đình tìm thấy trọng tâm của tuần lễ trong ngày Chúa nhật, ngày bảo vệ đời sống
thường nhật của gia đình. Điều ấy sẽ xảy ra khi gia đình tự hỏi : chúng ta có
thể cùng nhau gặp gỡ mầu nhiệm Thiên Chúa không ? Đơn giản là Thánh lễ để chúng
ta được gặp gỡ “mầu nhiệm” Thiên Chúa. Nghi lễ làm cho gia đình tiếp xúc với
nguồn mạch sự sống, hiệp thông với Thiên Chúa và với anh em. Thật ra, còn hơn
thế nữa : mầu nhiệm Kitô giáo là sự sống mới của Chúa Giêsu Phục sinh hiện
diện trong cộng đoàn thánh thể. Thánh lễ Chúa nhật là trung tâm của ngày
Chúa nhật và ngày lễ hội. Trong đó gia đình đón nhận sự sống mới củaĐấng Phục
Sinh, lãnh nhận hồng ân của Chúa Thánh Thần, lắng nghe Lời Chúa, chia sẻ bánh
thánh, thể hiện trong tình huynh đệ. Vì thế Chúa nhật là chủ của mọi ngày, là
ngày gặp gỡ Đấng Phục Sinh !
2. “Ngày thứ nhất trong tuần”.Chúa
nhật là việc “tưởng niệm” mầu nhiệm Vượt qua của Chúa Giêsu. Theo chứng
từ phù hợp của Tin mừng, Đức Kitô đã sống lại vào“ngày thứ nhất trong tuần” (Mc16,2-9
; Mt 28,1 ; Lc 24,1 ; Ga 20,1). Trong ngày đó tất cả mọi
biến cố nền tảng cho đức tin Kitô giáo được hoàn tất : Phục sinh của Chúa
Giêsu, những cuộc hiện ra của Người sau khi phục sinh, việc tuôn tràn Thần Khí.
Các Kitô hữu thời sơ khai đã lấy lại nhịp điệu một tuần lễ của người Do Thái,
nhưng từ khi Chúa sống lại, họ đã dành cho “ngày thứ nhất trong tuần sau ngày
sabat” (Lc 24,1) một tầm quan trọng cơ bản. Trong cấu trúc của ngày này,
Gioan và Luca đã đặt việc tưởng niệm những bữa ăn cùng với Đấng Phục Sinh (Lc
24,13-35 và Ga 21,1-14) với những nét đặc trưng của một cử hành
Thánh thể. Bản văn của Tin mừng Gioan 21 diễn tả rất hay bầu khí của
những buổi gặp gỡ Thánh Thể của các cộng đoàn Kitô hữu tiên khởi. Chúa Giêsu “cầm
lấy bánh, dâng lời tạ ơn và bẻ ra trao cho họ” (Ga 21,13.9-14), và “họ
đã nhận ra Người khi Người bẻ bánh” (Lc 24,30.35). Tiếp nối những bữa ăn
của Chúa Giêsu là những “buổi hội họp” ngày thứ nhất trong tuần mà Cv 20,7
nhắc đến như thời điểm của cộng đoàn hội họp để “bẻ bánh” và lắng nghe
Tông đồ giảng dạy, như 1 Cr 16,2 đề cập, đó như là ngày lạc quyên cho
người nghèo ở Giêrusalem. Vì thế, Chúa nhật được đặc trưng bởi ba yếu tố : lắng
nghe Lời Chúa, bẻ bánh chia sẻ huynh đệ, việc bác ái. Về sau Kh 1,10 gọi
ngày này là “Ngày của Chúa”. Giáo hội thời sơ khai xác định sự nối kết giữa
tính liên tục và sự khác biệt với ngày sabat như thế. “Ngày của Chúa” là ngày tưởng
niệm phục sinh.
Khi tham dự Thánh lễ, gia đình dành ra một khoảng thời gian và không
gian để, dâng hiến sức lực và nguồn lực, học biết cuộc sống không chỉ được làm
nên bởi những nhu cầu phải thỏa mãn, mà là để xây dựng những tương quan. Tính
chất vô cầu của Thánh lễ Chúa nhật đòi hỏi gia đình phải tham dự vào việc
tưởng niệm cuộc vượt qua của Chúa Giêsu. Trong thánh lễ, gia đình được nuôi
dưỡng bởi bàn tiệc Lời Chúa và Bánh Thánh Thể, bàn tiệc này sẽ cho gia đình
hưởng nếm hương vị và ý nghĩa của lời và lương thực chia sẻ nơi bàn ăn gia
đình. Ngay từ thuở nhỏ,con cái cần được dạy để lắng nghe lời Chúa, nhờ việc đưa
vào trong gia đình điều mà các em đã được nghe nơi cộng đoàn. Điều đó sẽ giúp
chúng khám phá ra ngày Chúa nhật như là “ngày của Chúa”. Việc gặp gỡ Chúa Giêsu
Phục sinh, vốn là tâm điểm của ngày Chúa nhật, phải được nuôi dưỡng nhờ tưởng
niệm Chúa Giêsu, nhờ trình thuật của Tin Mừng, nhờ thực tại bánh được bẻ ra và
thân mình được trao ban. Việc tưởng niệm Đấng Chịu Đóng Đinh đã phục sinh ghi
dấu sự khác biệt giữa ngày Chúa nhật với thời gian rảnh rỗi. Nếu như chúng ta
không gặp gỡ Người, thì ngày lễ không có ý nghĩa gì, sự hiệp thông chỉ là một
cảm tính và việc bác ái chỉ còn là một hành vi tương trợ chứ không mang ý nghĩa
xây dựng cộng đoàn Kitô hữu cũng như không mang tính giáo dục sứ mạng. Trong
khi dẫn chúng ta vào cung lòng Thiên Chúa, thánh lễ Chúa nhật làm nên gia đình,
và gia đình, trong cộng đoàn Kitô hữu, một cách nào đó, làm nên Thánh lễ.
3. Ngày Chúa Nhật trong những thế kỷ đầu tiên. Vào những thế kỷ đầu của đời sống Giáo Hội, ngày Chúa nhật và thánh lễ
trong ngày của Chúa cũng nhấn mạnh đến sự mong đợi ngày Chúa trở lại.
Thánh Giustinô, là triết gia và tử đạo, đã để lại cho chúng ta một hình
ảnh cộng đoàn Kitô hữu họp nhau trong “ngày của Chúa” rất gợi ý, hợp với ngày
kế tiếp ngày sabat.
“Trong ngày gọi là ngày Mặt Trời, người ta tụ họp nhau lại. Tất cả những
người cư ngụ trong thành phố hay ở thôn quê họp nhau tại một địa điểm, và người
ta đọc những bài giảng được ghi nhớ lại của các thánh tông đồ hoặc những tác
phẩm của các ngôn sứ trong hạn thời gian cho phép. Rồi khi người đọc sách dứt
lời, vị chủ tọa có đôi lời nhắn nhủ hoặc khuyên răn nhằm kêu gọi người ta bắt
chước làm những việc tốt đẹp như thế. Sau đó mọi người cùng đứng và dâng lời
khẩn nguyện, khi kết thúc cầu nguyện, người ta bày bánh, rượu và nước ra. Bấy
giờ vị chủ tọa dâng lời nguyện chúc tụng, tạ ơn với tất cả nhiệt tâm và dân
chúng đồng thanh tuyên xưng : Amen ! Cuối cùng, người ta phân phát bánh, rượu
và nước đã dâng tiến cho mỗi người có mặt ở đó, đồng thời các vị phó tế cũng
trao những của lễ này cho người vắng mặt để họ được dự phần. Cuối cùng, những người
dư dật chia sẻ tùy theo lòng hảo tâm và đức tin của họ. Người ta trao những
bổng lộc thu được cho vị chủ tọa để vị này trợ giúp những trẻ mồcôi, những
người góa bụa và những người đau yếu hoặc những người có những nhu cầu khác, kể
cả những người bị cầm tù và những người tha phương. Tóm lại là chăm sóc đến tất
cả những người thiếu thốn” (x. I Apologia -Hộ giáo I-, LXVII, 36).
Chúa nhật là ngày của cộng đoàn Kitô hữu tụhọp, ngày này làm cho chúng
ta cảm nhận một bầu khí mà những cộng đoàn tiên khởi đã sống, như “sự tiên báo”
đời sống mới và “lời hứa” biến đổi thế giới của Đấng phục sinh. Ngày nay, để
không làm mất tính độc đáo của ngày Chúa nhật Kitô giáo, Giáo hội và gia đình
lại được triệu tập đến nguồn mạch tràn đầy này. Đặc biệt vào một vài thời điểm
trong năm, như Mùa Vọng và Giáng Sinh, Giáo hội làm mới lại niềm mong chờ Chúa
trở lại, nhờ có những cử hành nhằm nuôi dưỡng ý nghĩa niềm hy vọng trong gia
đình cũng như trong cộng đoàn.
E. Lắng nghe Giáo Huấn [của Giáo Hội]
Giađình được dành riêng cho ngày Chúa nhật,
“ngày của niềm vui và sự nghỉ ngơi” : Công đồng đã định nghĩa như thế trong
Hiến chế Phụng vụ Sacrosanctum
Concilium. Được dành riêng không chỉ vì Chúa nhật như là một ngày rảnh rỗi,
ngày nghỉ ngơi của toàn thể xã hội, ngày lễ của công chúng, nhưng trước hết
ngày Chúa nhật như là “ngày của Chúa”, nghĩa là như ngày của cộng đoàn tụ họp
cử hành Thánh Thể, là điểm xuất phát và quy hướng (nguồn mạch và đỉnh cao) của
toàn bộ đời sống Kitô hữu, hiệp nhất trong thời gian và không gian. Còn những
phương diện khác về ngày Chúa nhật là thứ yếu, mặc dù quan trọng nhưng không
phải thiết yếu. Sự qui tụ của cộng đoàn Thánh Thể là thiết yếu đối với gia
đình. Gia đình Kitô hữu tổ chức cuộc sống của mình, giáo dục chính mình và con
cái sao cho thánh lễ Chúa nhật là một trách nhiệm ưu tiên hơn hết mọi trách
nhiệm khác.
Chúa nhật, ngày của Chúa
Theo truyền thống tông đồ, bắt nguồn từ chính ngày Chúa Kitô sống lại,
Giáo hội cử hành mầu nhiệm vượt qua vào mỗi ngày thứ tám, ngày thật đáng gọi là
“ngày của Chúa” hay “Chúa nhật”. Trong ngày đó, các Kitô hữu phải họp nhau lại
để cùng với việc lắng nghe Lời Chúa và tham dự Hiến lễ Tạ Ơn, họ kính nhớ cuộc
Thương khó, sự Sống lại và vinh quang của Chúa Giêsu, đồng thời cảm tạ Thiên
Chúa, Đấng đã “tái sinh họ trong niềm hy vọng sống động nhờ sự phục sinh từ
trong cõi chết của Chúa Giêsu Kitô” (1 Pr
1,3). Vì thế, Chúa nhật là ngày lễ nguyên thủy phải được đề cao và in
sâu vào lòng đạo đức của các tín hữu đến độ cũng trở thành ngày dành cho niềm
vui và sự nghỉ ngơi. Các cuộc lễ long trọng khác, nếu không thật sự rất quan
trọng thì không được đặt ưu tiên hơn lễ Chúa nhật, vì đây là nền tảng và trung
tâm của cả năm phụng vụ [Hc. Phụng vụ Sacrosanctum Concilium, 106].
F. Những câu hỏi để thảo luận Những câu hỏi dành cho các đôi vợ chồng :
1. Trong gia đình mình, chúng ta cảm nhận thế
nào về ngày Chúa nhật và cuộc gặp gỡ Chúa Phục sinh ?
2. Những cử chỉ và nghi thức trong gia đình và
trong cộng đoàn có làm cho chúng ta cảm nhận được sức sống mới của Đấng Phục
sinh, niềm vui về sự hiện diện của Ngài không ?
3. Kinh nghiệm về tính chất vô cầu của những
sự việc và thời gian, việc lắng nghe Lời Chúa trong gia đình và trong nhà thờ,
bàn tiệc Thánh Thể chia sẻ chung với cộng đoàn có giúp chúng ta sống ngày Chúa
nhật như là lễ Vượt qua hằng tuần không ?
4. Những thời điểm đặc biệt nào trong năm
phụng vụ và với những cử chỉ nào mà chúng ta sống thánh lễ Chúa nhật như là
thời gian của sự mong đợi và hy vọng ?
Những câu hỏi dành cho nhóm gia đình và cộng đoàn :
1. Trong xã hội hiện nay, điều gì ngăn cản
người ta sống ngày Chúa nhật như là ngày của Chúa ?
2. Việc hướng dẫn nghi thức và bầu khí của
cộng đoàn Kitô hữu có thực sự dẫn đưa người ta đến gặp gỡ Đấng Chịu Đóng Đinh
đã phục sinh không ?
3. Làm thế nào để ngày Chúa nhật có thể trở
thành ngày của Tin Mừng và của việc tưởng niệm Chúa Giêsu sống lại ?
4. Làm cách nào để hành trình của năm phụng
vụ, với những mùa và những ngày lễ kính, diễn tả được niềm mong đợi Chúa ?
G. Một quyết tâm cho đời sống gia đình và xã
hội
H. Cầu nguyện tự phát. Kinh Lạy Cha.
I. Bài hát kết thúc.