Bài 10 : Ngày
lỄ : thỜi gian dành cho cỘng đoàn
A. Bài hát và lời chào mở đầu
B. Kinh Chúa Thánh Thần
C. Bài đọc Lời Chúa
Cv 2,46 Họ đồng tâm nhất
trí, ngày ngày chuyên cần đến Đền Thờ. Khi
làm lễ bẻ bánh tại tư gia, họ dùng bữa với lòng đơn sơ vui vẻ. 47 Họ ca tụng Thiên Chúa, và được
toàn dân thương mến. Và Chúa cho cộng đoàn mỗi ngày có thêm những người được
cứu độ.
4,33 Nhờ quyền năng mạnh mẽ Thiên
Chúa ban, các Tông Đồ làm chứng Chúa Giêsu đã sống lại. Và Thiên Chúa ban cho
tất cả các ông dồi dào ân sủng.
5,42 Mỗi ngày, trong Đền Thờ
và tại tư gia, các ông không ngừng giảng dạy và loan báo Tin Mừng về Đức Kitô
Giêsu (Cv 2,46-47 ; 4,33 ; 5,42).
Mc 10,43 “Nhưng giữa anh em thì không được như vậy : ai muốn
làm lớn giữa anh em thì phải làm người phục vụ anh em ; 44 ai muốn
làm đầu anh em thì phải làm đầy tớ mọi người. 45 Vì Con Người đến
không phải để được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ, và hiến mạng sống làm
giá chuộc muôn người” (Mc 10,43-45).
Cv 13,1 Trong Hội Thánh tại Antiôkia, có những ngôn sứ và
thầy dạy, đó là các ông Barnaba, Simêôn biệt hiệu là Đen, Lukiô người Kyrênê,
Manaen, bạn thời thơ ấu của tiểu vương Hêrôđê, và Saolô. 2 Một hôm,
đang khi họ làm việc thờ phượng Chúa và ăn chay, thì Thánh Thần phán bảo : “Hãy
dành riêng Barnaba và Saolô cho Ta, để lo công việc Ta đã kêu gọi hai người ấy
làm”. 3 Bấy giờ họ ăn chay cầu nguyện, rồi đặt tay trên hai ông và
tiễn đi. 4 Vậy, được Thánh Thần sai đi, hai ông xuống
Sêlêukia, rồi từ đó đáp tàu đi đảo Cyprô. 5 Đến Salamin, hai ông
loan báo lời Thiên Chúa trong các hội đường người Do Thái. Có ông Gioan giúp
hai ông (Cv 13,1-5).
D. Giáo lý Kinh Thánh
1. Ngày của sự hiệp thông. Ngày
của Chúa làm cho ngày lễ trở thành thời gian sống cho nhau, ngày của hiệp
thông và sứ vụ. Thánh Thể là việc tưởng niệm việc làm của Chúa Giêsu
: này là mình Ta, này là máu Ta đã được ban cho anh em và cho tất cả mọi
người. “Cho anh em và cho tất cả mọi người” liên kết chặt chẽ với
đời sống huynh đệ (cho anh em) và mở ra cho mọi người (cho nhiều
người). Từ nối “và” ám chỉ toàn bộ nỗ lực của sứ mạng loan báo Tin Mừng của
gia đình và cộng đoàn : được trao ban cho chúng ta để chúng ta trao ban cho mọi
người.
Hội thánh vốn được sinh ra từ thánh lễ Chúa nhật mở ra với mọi người.
Hình thức đầu tiên của việc truyền giáo là xây dựng sự hiệp thông giữa những
người tin, là làm cho cộng đoàn trở thành một gia đình của các gia đình. Đây
cũng là luật cơ bản của việc truyền giáo : Hội thánh duy nhất và hòa hợp là
chứng từ có sức thuyết phục hơn hết cho thế giới. Hội thánh có thể trở thành
trường truyền giáo chỉ khi nào Hội thánh là ngôi nhà của sự hiệp thông. Những
đoạn Công vụ tông đồ trích dẫn ở trên cống hiến cho chúng ta dung mạo
của những cộng đoàn tiên khởi, họ sống kinh nghiệm Kitô giáo giữa ngôi nhà của họ
và đền thờ. Ngày lễ và ngày Chúa nhật là khoảnh khắc làm mới lại đời sống Hội
thánh, cũng vậy, cộng đoàn Kitô hữu đảm nhận bầu khí của đời sống gia đình và
gia đình mở rộng ra tới chân trời hiệp thông của Hội thánh.
Hội thánh địa phương và giáo xứ là sự hiện diện cụ thể của Tin Mừng
giữa lòng đời sống nhân loại. Đây là những dung mạo của Hội thánh được biết
đến rất nhiều bởi đặc tính thân tình tiếp đón mọi người. Trong rất nhiều nước,
các giáo xứ đã bộc lộ một “đời sống tốt lành” theo Tin Mừng của Chúa Giêsu và
đã minh chứng cảm thức thuộc về Hội thánh. Như Công đồng Vatican II khẳng định,
nơi các Hội thánh địa phương, “Hội thánh đồng hành với toàn thể nhân loại và cùng chia sẻ
số phận trần thế với thế giới” (Hc. Gaudium et Spes / Vui mừng và Hy vọng,
40). Trong giáo xứ, các gia đình là “hội thánh tại gia”, vừa làm thành cộng đoàn
giáo xứ vừa là một hội thánh giữa các gia đình nhân loại. Trong cuộc sống hằng
ngày, với nhịp điệu của công việc và ngày lễ, gia đình chấp nhận để thếgiới
bước vào ngôi nhà của mình đồng thời gia đình cũng mở ra với thế giới. Mặt
khác, cộng đoàn Kitô hữu phải lưu tâm đến các gia đình, giúp gia đình thoát
khỏi cám dỗ khép kín trong “căn hộ” của mình và mở ra với cuộc lữ hành đức tin.
Trong gia đình, sự sống được thông truyền như hồng ân và lời hứa ; trong giáo
xứ lời hứa hồng ân sự sống được đón nhận và nuôi dưỡng. Ngày của Chúa trở thành
ngày của Hội thánh khi Hội thánh trợ giúp người ta cảm nghiệm vẻ
đẹp của một ngày Chúa nhật chung sống với nhau, nhờ tránh đi tính vô vị tầm
thường của một ngày cuối tuần chỉ biết hưởng thụ, và thỉnh thoảng cũng nên sống
kinh nghiệm hiệp thông huynh đệ giữa các gia đình.
2. Ngày của đức ái. Ngày của Chúa như là ngày
của Hội thánh (dies ecclesiae) trở thành ngày của đức ái. Hội thánh được
nuôi dưỡng bởi thánh lễ Chúa nhật cũng là cộng đoàn phục vụ mọi người.
Gia đình, mặc dù không đơn độc, là mạng lưới thông truyền sứ vụ này. Bản văn
Tin Mừng của thánh Marcô rất đẹp ở trên đây minh họa, như trong thánh lễ Chúa
nhật, Chúa Giêsu hiện diện giữa chúng ta như một người phục vụ. Sau đây là tiêu
chuẩn của sự phục vụ trong cộng đoàn : ai muốn làm lớn nhất thì phải làm người
nhỏ nhất (người phục vụ anh em), và ai muốn là người trước hết, người ấy
hãy dấn thân phục vụ người nghèo và người bé mọn (tôi tớ của mọi người).
Việc bác ái là một đặc điểm của ngày Chúa nhật Kitô giáo. Một vài mùa phụng vụ
(Mùa Vọng và nhất là mùa Chay), việc bác ái được đề nghị như một bổn phận thiết
yếu của các gia đình và cộng đoàn. Như thế Chúa nhật trở thành “ngày của đức
ái”.
Việc bác ái diễn tả ước
muốn hiệp thông với Thiên Chúa và với anh em. Gia đình, trong suốt tuần lễ, mỗi
ngày đều gặp những người túng thiếu, nhưng cuộc sống gia đình không dừng lại ở
việc bố thí và thực hiện việc bổn phận : nhưng phải làm cho mối liên kết giữa người
với người, giữa đời sống đức tin với đức ái, ngày càng tăng thêm. Không có kinh
nghiệm phục vụ trong gia đình, không giúp đỡ lẫn nhau cũng như không thông phần
vào những khó nhọc chung trong gia đình thì khó mà có một con tim có khả năng
yêu thương. Trong gia đình, con cái cảm nghiệm từng ngày tấm gương dâng hiến
không biết mệt mỏi cũng như sự phục vụ khiêm hạ của cha mẹ, qua học hỏi gương
sáng âm thầm yêu thương của họ. Trong cộng đoàn giáo xứ, các thiếu nhi và giới
trẻ nên mở rộng chân trời bác ái đến với những người khác, có thể chia sẻ kinh
nghiệm yêu thương và phục vụ mà các em đã học được trong gia đình. Việc dạy
thực hành đức ái, nhất là trong các gia đình chỉ có một người con duy nhất,
nên mở ra ngay với những hình thức, lớn hay nhỏ, phục vụ tha nhân.
3. Ngày của bài sai sứ
vụ. Chiều kích truyền giáo của Hội thánh là trung tâm của thánh lễ Chúa nhật và
mở ra những cánh cửa cuộc sống gia đình ra với thế giới. Cộng đoàn Chúa nhật
được định nghĩa là cộng đoàn truyền giáo. Đoạn sách Công vụ Tông đồ trích
trên đây trình bày một hình ảnh đẹp về cộng đoàn Antiôkia, có thể là ngày Chúa
nhật, đang khi họ làm việc thờ phượng Chúa, Thánh Thần thúc đẩy ra đi truyền
giáo. Trong ngày thờ phượng, cộng đoàn trở thành cộng đoàn truyền giáo. Truyền
giáo không chỉ liên quan đến những cá nhân riêng lẻ được sai đi, nhưng sẽ bộc
lộ hiệu quả của nó khi toàn thể Hội thánh, với các đặc sủng, các thừa tác vụ và
các ơn gọi khác nhau, trở thành dấu chỉ hiện thực tình yêu của Đức Kitô dành
cho tất cả mọi người. Có những hình thức truyền giáo của cộng đoàn khác nhau,
nhưng tất cả phải dẫn mọi người đến với Đức Kitô. Gia đình được mời gọi để loan
báo Tin Mừng theo cách riêng của mình và không ai thay thế được : trong nội bộ
gia đình, trong môi trường của mình (hàng xóm, bạn bè, họ hàng), trong cộng
đoàn Hội thánh, trong xã hội.
Cộng đoàn Thánh Thể, khi
cùng với thánh Phaolô mang lấy nỗi bận tâm về toàn thể Hội thánh, sẽ nới rộng
tầm nhìn của mình đến một phạm vi hoàn vũ. Nếu như đối với Hội thánh, việc được
sai đến với muôn dân (missio ad gentes) là viễn tượng của việc
truyền giáo, thì đối với các giáo hội địa phương cũng thế, họ được sai đi để
loan báo Tin Mừng trên chính lãnh thổ của mình. Việc giáo dục để biết đón
nhận người khác, người bất đồng (quan điểm, tín ngưỡng...), người nhập cư, nên
khởiđi từ các gia đình và được cộng đoàn thúc đẩy. Trước đây, trong một số
không ít gia đình, có phát sinh trực giác muốn sống một cuộc sống vì người
khác, một cuộc sống hiến dâng cho việc truyền giáo và dấn thân vào đời. Những
gia đình Kitô giáo nào có kinh nghiệm mạnh mẽ về con người và về tình yêu, cũng
như thường xuyên đến với thánh lễ Chúa nhật, thì họ có nhiều câu chuyện muôn
màu muôn sắc về ơn gọi phục vụ trong xã hội, về việc dấn thân thiện nguyện, về
việc làm chứng trong chính trị, về việc truyền giáo trong các xứ sở khác trên
thế giới. Mối liên hệ giữa ngày Chúa nhật và Thánh Thể, giữa Giáo hội và truyền
giáo, giữa gia đình và việc phục vụ tha nhân, đòi hỏi phải canh tân việc khai
tâm vào đời sống Kitô hữu cốt yếu, thúc đẩy một ý thức mới về truyền giáo. Sức
mạnh phi thường của Chúa nhật hướng tâm vào thánh lễ Chúa nhật đã đưa các vị tử
đạo thành Abitene đến phúc tử đạo.
“Ngươi đã tập họp tất cả
những người này nhằm chống lại chỉ thị của các hoàng đế và của Cêsar phải không
?”. Được đầy Thánh Thần, linh mục Saturnino đáp lại : “Chúng tôi đã cử hành
thánh lễ Chúa nhật mà không quan tâm gì đến những điều ấy”. Viên thống đốc hỏi
“Tại sao ?” Saturino đáp : “Bởi vì chúng tôi không thể bỏ thánh lễ Chúa nhật
được” (IX).
“Có phải ngươi đã tổ chức
những cuộc hội họp trong nhà chống lại sắc lệnh của các hoàng đế không ?”.
Emerito, đầy tràn Thánh Thần nói rằng : “Chúng tôi đã cử hành thánh lễ Chúa
nhật trong nhà tôi”. Và họ hỏi tiếp : “Tại sao ngươi cho phép họ vào nhà ?”.
Emerito đáp : “Bởi vì họ là anh em của tôi và tôi không thể ngăn cản họ làm
điều này”. Viên thống đốc lại nói : “Nhưng mà ngươi có bổn phận phải ngăn cản
họ chứ”. Và Emerito nói : “Tôi không thể làm điều đó bởi vì chúng tôi là Kitô
hữu, chúng tôi không thể ở nhà mà không có thánh lễ Chúa nhật” (Acta
Saturnini, Dativi, et aliorum plurimorum martyrum in Africa / Sử liệu các thánh
tử đạo châu Phi, XI).
Trong những thế kỷ đầu
tiên, Hội thánh đã cho phép phổ biến thánh lễ Chúa nhật đến tận cùng thế giới.
Ngày nay cũng thế, đời sống thường ngày của gia đình và hội thánh vẫn được mời
gọi khởi đi lại từ đó : không có thánh lễ Chúa nhật người Kitô hữu không thể
sống được.
E. Lắng nghe Giáo Huấn
[của Giáo Hội]
Chúa nhật là sự lặp lại mầu nhiệm Vượt Qua vĩ
đại trong một chu kỳngắn của tuần lễ. Nó cũng được gọi là “cuộc Vượt qua nhỏ
Chúa nhật”. “Sống theo tinh thần Chúa nhật” có nghĩa là sống với ý thức về cuộc
giải thoát của Đức Kitô, để sự chiến thắng của Ngài thể hiện trọn vẹn nơi tất
cả mọi người qua một tháiđộ canh tân sâu xa. Không nên hiểu Chúa nhật như ngày
lễ cho mọi người khác chỉ theo nghĩa phụng vụ : không chỉ là một hồng ân Kitô
giáo, ngày lễ còn có một giá trị nhân bản. Không sống mọi ngày như nhau (và chỉ
ngày Chúa nhật mới có bí nhiệm của sự khác biệt), dành thời gian cho cộng đoàn
và cho việc bác ái, đó là một đường lối hữu hiệu cho sự giải thoát con người
khỏi nô lệ công việc.
Sống theo tinh thần ngày
Chúa nhật
Sự mới mẻ hoàn toàn mà
Thánh lễ đưa vào cuộc sống con người được biểu lộ trong ý thức Kitô giáo ngay
từ thời sơ khai. Các tín hữu đã nhận thức ngay lập tức ảnh hưởng thâm sâu của
việc cử hành thánh lễ trên lối sống của họ. Thánh Ignatiô thành Antiôkia diễn
tả chân lý này nhờ việc xác định các Kitô hữu như “là những người đã đạt đến
niềm hy vọng mới”, và giới thiệu họ như là những người sống “theo ngày Chúa
nhật”(iuxta dominicam viventes). Công thức diễn tả của vị tử đạo vĩ
đại thành Antiôkia này minh chứng sự liên hệ giữa thực tại thánh lễ với cuộc
sống người Kitô hữu trong đời sống hằng ngày của mình. Thói quen đặc thù
của người Kitô hữu tụ họp lại với nhau trong ngày thứ nhất, sau ngày sabat, để
cử hành việc Đức Kitô sống lại – theo trình thuật của thánh Giustinô tử đạo –
cũng là điều xác định hình thức của cuộc sống được canh tân từ sự gặp gỡ Đức
Kitô. Công thức của thánh Ignatiô – “Sống theo tinh thần ngày Chúa nhật” – cũng
nhấn mạnh đến giá trị kiểu mẫu của ngày thánh này so với mọi ngày khác của tuần
lễ. Thật vậy, ngày đó, về cơ bản, không chỉ là sự tạm ngưng những hoạt động
thường lệ, như một ngày ngưng nghỉ xen vào giữa nhịp điệu bình thường của mọi
ngày. Người Kitô hữu luôn cảm thấy ngày này như ngày đầu tiên trong tuần, bởi
vì trong ngày đó người ta tưởng niệm sự mới mẻ hoàn toàn mà Đức Kitô mang lại.
Như thế, Chúa nhật là ngày mà người Kitô hữu tìm lại được cuộc sống mình theo
hình thức Thánh Thể, là điều họ được mời gọi sống một cách thường xuyên. “Sống
theo ngày Chúa nhật” nghĩa là sống trong sự nhận thức về cuộc giải thoát của
Đức Kitô và đảm nhận chính cuộc sống mình như là của lễ dâng tiến lên Thiên
Chúa, để sự chiến thắng của Người thể hiện trọn vẹn nơi tất cả mọi người qua
một thái độ đổi mới sâu xa [Th. Sacramentum
Caritatis, 72].
F. Những câu hỏi để thảo
luận
Những câu hỏi dành cho
các đôi vợ chồng :
1. Gia đình chúng ta có
cảm thấy Chúa nhật như là thời gian để sống với và cho người khác
không ?
2. Mối tương quan giữa
gia đình chúng ta, với những gia đình khác và cộng đoàn Kitô hữu ra sao ?
3. Chúng ta thể hiện
những cử chỉ phục vụ và bác ái nào trong gia đình suốt tuần qua ? Chúng ta đề
xuất những việc bác ái nào cho người khác, nhất là những người nghèo túng ?
4. Ngôi nhà chúng ta có
cánh cửa nào mở ra cho thế giới, cho những vấn đề và nhu cầu của thế giới không
?
Những câu hỏi dành cho
nhóm gia đình và cộng đoàn :
1. Ngày nay dường như
người ta ít có kinh nghiệm về chiều kích cộng đoàn của ngày Chúa nhật. Chúng ta
có thể tìm những biện pháp và những gợi ý nào ?
2. Các cộng đoàn Kitô hữu
có thông truyền cho các gia đình kinh nghiệm hiệp thông không ? Các gia đình có
thôi thúc các cộng đoàn Kitô hữu hướng đến một lối sống huynh đệ hơn không ?
3. Đời sống giáo xứ có
lưu tâm thường xuyên tới đức ái không ? Các hiệp hội và tổ chức bác ái (Caristas)
có phải là một biểu hiện của toàn thể cộng đoàn không ?
4. Làm thế nào để trợ
giúp các gia đình trong việc giáo dục về giá trị của một cuộc sống xả thân vì
người khác, và khơi dậy các ơn gọi truyền giáo ?
G. Một quyết tâm cho đời
sống gia đình và xã hội
H. Cầu nguyện tự phát. Kinh
Lạy Cha.
I. Bài hát kết thúc.
Bản dịch từ tiếng Ý của Ủy ban Mục vụ Gia đình
(www.ubmvgiadinh.org/)
Lm Đaminh Nguyễn Công Đắc,
Lm Phanxicô Borgia Trần Văn Khả,
Gioakim Trương Đình Giai và Mađalêna Phạm Thị
Thúy
Lạy Thiên Chúa Ba Ngôi chí thánh,
Chúa đã dựng nên con người "giống hình ảnh Chúa"
và tạo thành họ có nam có nữ,
để cùng liên kết nên một và cộng tác trong tình yêu hỗ tương,
họ hoàn thành chương trình Chúa trao
là sinh trưởng và thống trị mặt Địa cầu ;
chúng con cầu xin cho mọi gia đình biết tìm kiếm nơi Chúa
nguồn sức mạnh và khuôn mẫu
qua gương sáng của Thánh Gia Nazareth,
để có thể sống các giá trị làm người và làm kitô-hữu
là những gì cần thiết cho việc bảo vệ và quý trọng tình yêu,
xây dựng xã hội chúng con.
Hiệp cùng Đức Maria, Mẹ chúng con, và Thánh Giuse,
chúng con nguyện xin, nhờ Đức Kitô Chúa chúng con. AMEN.
(Lời kinh cầu cho gia đình Mexico 2009)
Lạy Thiên Chúa, là Ðấng để lại Thánh Gia Ðình
Nazareth cho chúng con làm gương mẫu trọn hảo về đời sống gia đình, được sống trong
đức tin và trong sự vâng phục Thánh Ý Chúa.
Xin hãy giúp chúng con nêu gương đức tin và
tình yêu, đúng theo những giới răn của Chúa.
Xin hãy trợ giúp chúng con trong sứ mạng thông
truyền đức tin cho con cái.
Xin hãy mở rộng tâm hồn con cái chúng con, ngõ
hầu được lớn lên trong họ, hạt giống đức tin mà họ đã lãnh nhận trong bí tích
Rửa Tội.
Xin hãy củng cố đức tin của những người trẻ,
ngõ hầu họ được lớn lên trong sự hiểu biết Chúa Giêsu.
Xin hãy gia tăng tình thương và sự trung thành
trong tất cả mọi hôn nhân, nhất là những hôn nhân đang trải qua những giây phút
đau khổ hoặc khó khăn. (...)
Kết hiệp với Thánh Giuse và Mẹ Maria, chúng
con khẩn xin Chúa, nhờ công nghiệp Chúa Giêsu Kitô, Con Chúa, và là Chúa chúng
con. Amen.
(Lời kinh cầu cho
gia đình Valentia 2006)