Năm Tân Phúc-Âm-hoá đời sống Giáo xứ và Cộng
đoàn
– Gợi ý mục vụ –
Đề tài 11. Canh tân các Cộng đoàn nhỏ và gia đình
“Anh em là thân thể Đức Kitô và mỗi người là một bộ phận” (1 Cr 12,27)
1. Hoán cải
mục vụ hướng đến truyền giáo
Đức Thánh Cha
Phanxicô đang kêu gọi một sự “hoán cải mục vụ và truyền giáo”, không thể để
tình hình tiếp tục như hiện tại. Việc “quản trị thuần túy” trong Giáo hội đã trở
nên bất cập. Trên khắp thế giới chúng ta phải “thường xuyên trong trạng thái
truyền giáo”[1]. Điều đáng băn khoăn và trăn trở “đó là sự kiện nhiều anh chị
em chúng ta đang sống mà không có sức mạnh, ánh sáng và niềm an ủi phát sinh từ
tình bạn với Đức Giêsu Kitô, không có một cộng đoàn đức tin nâng đỡ họ, không
tìm thấy ý nghĩa và mục tiêu trong cuộc đời”. Ngài khuyến khích “tôi thà có một
Hội Thánh bị bầm giập, mang thương tích và nhơ nhuốc vì đi ra ngoài đường, hơn
là một Hội Thánh ốm yếu vì bị giam hãm và bám víu vào sự an toàn của mình”[2].
Do đó, Hội Thánh cần có một cuộc canh tân không thể trì hoãn nữa. Và “mọi sự
canh tân của Hội Thánh phải lấy truyền giáo làm mục tiêu để tránh rơi vào nguy
cơ của một Hội Thánh quy vào chính mình”[3].
2. Một cách
thế hiện diện mới của Hội Thánh
– Đức Thánh Cha
Phanxicô nhắc nhớ rằng “Giáo xứ là sự hiện diện của Hội Thánh tại một địa
phương nhất định. [...] Giáo xứ là một cộng đoàn của các cộng đoàn, một thánh điện
để những người khát nước đến uống dọc đường, và một trung tâm thường xuyên vươn
ra truyền giáo. Tuy nhiên, phải nhìn nhận rằng lời kêu gọi xem xét lại và canh
tân các giáo xứ của chúng ta vẫn chưa đủ sức đưa các giáo xứ trở thành những
môi trường sống hiệp thông và tham dự, và làm cho giáo xứ trở nên hoàn toàn hướng
về truyền giáo”[4]. Vì thế, Đức Thánh Cha nhắc đến đề nghị của các nghị phụ Thượng
Hội đồng Giám mục thế giới lần thứ XIII: quan tâm đến “các Cộng Đoàn cơ bản
và các Cộng Đoàn nhỏ, các
phong trào và các dạng hiệp hội là
một nguồn làm phong phú Hội Thánh, được khơi dậy bởi Thần Khí để Phúc-Âm-hoá
các vùng và các lãnh vực khác nhau. Các tổ chức này thường mang một nhiệt huyết
Phúc-Âm-hoá mới và một khả năng mới để đối thoại với thế giới nhờ đó Hội Thánh
được canh tân. Nhưng sẽ rất hữu ích cho các cơ chế này nếu chúng không mất tiếp
xúc với thực tế phong phú của giáo xứ tại địa phương và sẵn sàng tham gia vào
hoạt động mục vụ toàn thể của Hội Thánh địa phương”[5].
Cộng đoàn
Kitô hữu nhỏ: cách thế hiện diện mới của Giáo hội
– Các Cộng đoàn
Giáo hội cơ bản có giá trị ”như
một phương thế hữu hiệu để đẩy mạnh sự hiệp thông cộng tác trong các giáo xứ và
giáo phận, và như một lực lượng thật sự cho công cuộc Loan báo Tin mừng. Những
tập thể nhỏ bé này sẽ giúp các tín hữu sống thành những cộng đoàn đức tin, cầu
nguyện và yêu thương như các Kiô hữu đầu tiên (x. Cv2,44-47; 4,32-35). Các tập thể
này còn giúp các thành viên sống Tin Mừng trong tinh thần yêu thương huynh đệ
và phục vụ, từ đó trở thành điểm khởi hành vững chắc cho một xã hội mới, biểu
hiện một nền văn minh tình
thương. Cùng với Thượng Hội đồng, tôi khuyến khích Giáo hội tại Á châu, nơi
nào có thể, xem các Cộng đoàn cơ bản này như một khí cụ hữu ích cho hoạt động
loan báo Tin Mừng của Giáo hội. [...] Sự hiện diện của các cộng đoàn này không
nghịch cùng các định chế và cơ cấu vững bền, vốn vẫn cần thiết cho Giáo hội để
thực hiện sứ vụ của mình”[6].
Vậy Cộng đoàn
Kitô hữu nhỏ (Small Christian
Communities) hay còn gọi là Cộng
đoàn Giáo hội cơ bản (Basic
Ecclesial Communities) là gì?
Đâu là những đặc trưng của một Cộng đoàn Kitô hữu nhỏ?
Bốn đặc điểm cốt
yếu (tương ứng với những đặc tính DUY NHẤT, THÁNH THIỆN, TÔNG TRUYỀN, CÔNG GIÁO
của Hội Thánh nói chung) của các Cộng đoàn Kitô hữu nhỏ này như sau:
• Những người sống cùng xóm, làng, hay cùng khu phố, nghĩa là cùng một địa bàn dân cư, bởi
bí tích Rửa tội, họ hợp thành một Cộng đoàn nhỏ như là Thân Mình Chúa Kitô, gặp
gỡ họp mặt một lần trong một tuần lễ / hai tuần lễ / một tháng để chia sẻ kinh
nghiệm sống hiệp thông (khoảng 10-20 gia đình thành một Cộng đoàn nhỏ, giáo khu
hay liên gia). (Neighbours).
• Họ chia sẻ Phúc Âm. Lời Chúa hay Đức
Kitô Phục sinh, qua dấu chỉ của Lời trong bối cảnh cuộc sống là cơ sở cho Cộng
đoàn nhỏ. Những người tham gia mở lòng mở trí trước Tin Mừng để mình được lớn
lên trong đời sống thần linh. Thỉnh thoảng, đi đến đỉnh cao của chia sẻ, là một
cử hành Thánh Thể, dấu chỉ bí tích sự hiện diện của Đức Kitô trong Cộng đoàn. (Gospel Sharing).
• Họ biểu lộ đức
tin của mình qua việc phục vụ. Được linh hứng từ Lời Chúa, họ hành động trong đức tin qua những việc làm tuy nhỏ bé trong
tình hiệp thông, như “thăm viếng nhau trong cộng đồng, cùng xây một cây cầu,
cùng đào một giếng nước, dựng một mái nhà tình thương..”.[7], nhưng như những hạt
giống âm thầm của Tin Mừng vĩ đại. Những hành động đức tin biến đổi thế giới từng
ngày qua việc đề cao các giá trị công lý, tình thương, và hoà bình. Bằng cách
đó, họ biến kinh nguyện thành hành động, đức tin thành việc làm, tình yêu thành
phục vụ. Như thế, họ tiếp nối sứ vụ truyền giáo của Hội Thánh trong địa bàn
sinh sống của mình (Act in
faith).
• Họ luôn giữ mối liên kết với Hội thánh toàn cầu,
và địa phương. Các Cộng đoàn nhỏ không tồn tại biệt lập, nhưng luôn hợp nhất với
Hội Thánh hoàn vũ. Các trưởng Cộng đoàn viếng thăm các Cộng đoàn láng giềng.
Các thành viên trong Hội đồng mục vụ giáo xứ được chọn hay được bầu từ các Cộng
đoàn nhỏ khác nhau này. Cha xứ, người nối kết sống động giữa giám mục và cộng
đoàn giáo xứ nhận trách nhiệm đào tạo và hướng dẫn các trưởng Cộng đoàn nhỏ
(trùm khu). Thánh Thể là dấu chỉ cao nhất của mối liên kết của Đức Kitô là Đầu
với các chi thể của Thân Mình Người (with
the Universal Church).
3. Tân
Phúc-Âm-hoá bắt đầu từ Gia đình
Gia đình chính
là Cộng đoàn Giáo hội cơ bản nhất, cũng là đối tượng đầu tiên và là chủ thể đầu
tiên của công cuộc mục vụ truyền giáo, nên được đòi hỏi phải quan tâm tân
Phúc-Âm-hoá trước tiên. Nếu Hội Thánh là phúc lành của gia đình, thì gia đình cảm
nhận cụ thể rõ ràng nhất phúc lành ấy nơi Cộng đoàn Giáo hội cơ bản địa phương,
tức là giáo khu, giáo xứ, giáo họ thân thiết, gần gũi trong mối thâm tình hiệp
nhất yêu thương và sống đức tin qua việc phục vụ nhau và phục vụ anh chị em
lương dân trong xóm làng, khu phố mình chung sống hằng ngày. Nhưng gia đình
cũng là phúc lành của Hội Thánh, vì Hội Thánh là Gia Đình của các gia đình. Vì
thế, việc gìn giữ ơn huệ bí tích của Chúa một mặt thuộc trách nhiệm của đôi vợ
chồng Kitô hữu và mặt khác là của cộng đoàn, ở đây hiểu cụ thể là cộng đoàn cơ
bản (giáo khu, giáo họ, giáo xứ) mỗi bên tùy theo cách thế của mình. Trước những
khó khăn nặng nề về việc gìn giữ sự hiệp nhất hôn nhân như tình trạng các gia
đình ngày nay, việc phân định nghĩa vụ của mỗi bên và cả những thiếu sót của họ
cần được tìm hiểu cách sâu xa và chân thành từ hai vợ chồng với sự giúp đỡ của
cộng đoàn, nhằm hiểu biết, đánh giá và sửa chữa những gì đã thiếu sót hoặc bị bỏ
quên của cả hai bên. Về việc này, vai trò của các cộng đoàn nhỏ, các hội đoàn
hay hiệp hội trong giáo xứ và giáo họ thật quan trọng và rất ý nghĩa.
Câu hỏi
thảo luận
1. Cộng đoàn Giáo xứ, cách riêng giáo họ,
giáo khu của anh chị đã và đang làm gì để đồng hành với các các gia đình đang ở
hoàn cảnh khó khăn?
2. Các gia đình trong giáo xứ hay giáo họ của
anh chị liên kết với nhau thế nào để loan báo Tin Mừng cho những người lương
dân, những người tín hữu xa Chúa, xa Hội Thánh đang sống quanh ta?
3. Các gia đình trong giáo xứ, các cộng
đoàn nhỏ, cầu nguyện với Lời Chúa như thế nào?
–––––––––––––––––––––––––––––––––
[1] ĐGH
Phanxicô, Tông huấn Evangelii
Gaudium, 2013 (EG), 25.
[2] EG, 49.
[3] EG, 27.
[4] EG, 28.
[5] EG, 29.
[6] ĐGH Gioan
Phaolô II, Tông huấn Ecclesia
in Asia, 25.
[7] HĐGMVN, Thư Mục Vụ 2015: Tân Phúc-Âm-hóa đời
sống các Giáo xứ và các Cộng đoàn sống đời thánh hiến, 4.
Lm Luy Nguyễn Anh Tuấn