Mùa Thường Niên: Việc Tổ Chức Thánh Lễ và Chọn Bài Đọc

Lm. Giuse Nguyn Văn Hin, OP. (daminhvn.net)

Dn vào

Ngoài nhng thi gian đc bit ca chu k phng v, lch phng v Kitô giáo theo nghi thc Roma ghi nhn có hai chu k phng v mùa per annum : thường niên hay quanh năm[1]. Chu k chung ca Mùa Thường Niên bao gm hoc là 33 hoc 34 tun l. Chu k th nht ca mùa này bt đu t ngày lin sau l Chúa Giêsu chu phép ra ti sông Jordan cho đến đêm trước ngày th Tư l Tro. Chu k này thường kéo dài trong 8 Chúa nht. Chu k th hai ca per annum bt đu li t sau Chúa nht Chúa Thánh Thn Hin Xung cho đến đêm trước ca ngày bước vào Mùa Vng, cui vào tháng 11.

Trong phn này, chúng ta s lược qua vic t chc Mùa Thường Niên và vic chn la thánh l và bài đc.

Bn viết này được trích dch da trên : 1) Nhng hướng dn chung v Sách l Roma (SLRM); 2) Nhng gii thiu chung v Sách Các Bài Đc (SCBĐ) và phn Gii thiu chung v Các Gi Kinh Phng V (CGGKPV) trong phng v theo nghi thc Roma.

I.- VIC T CHÚC MÙA THƯỜNG NIÊN (TEMPUS “PER ANNUM”)

Theo hướng dn ca phn Gii thiu chung v Sách Bài Đc theo nghi thc Roma, chúng ta biết :

Chúa nht th nht ca Mùa Thường Niên bt đu vi ngày th hai tiếp theo l Chúa chu phép ra (hoc ngày th ba, nếu l Chúa chu phép ra được c hành vào ngày th hai), vì thế nó không có ngày Chúa nht, đến đ có th hiu rng chui nhng Chúa nht ca Mùa Thường Niên bt đu vào ngày Chúa nht th 2 (nhm tránh mt khong cách ca con s gia nhng ngày thường trong tun và các Chúa nht). Khi bt đu Mùa Chay, nhng bài đc ca tun l đang tiếp tc b ct ngang sau ngày th 3, và nhng bài đc ca Mùa Chay bt đu vào th 4 (SCBĐ, s 104).

Nếu Mùa Thường Niên có 34 tun l, chúng ta ly li t ngày th hai ca l Chúa Thánh Thn Hin Xung, tun l mà đã b gián đon[2].

Nếu có 33 tun l, có mt s loi b cn thiết được thc hin trong đó là ly li th hai ca tun l Chúa Thánh Thn Hin Xung, đ nh đó gi li vào phn cui ca năm phng v nhng bài đc v cánh chung ca tun l th 33 và th 34.

Khi ly li như vy, nhng ngày trong tun vn din ra cách bình thường, ngay c ngày Chúa nht. Chúng ta thy, tun l th nht này được coi là riêng ca Chúa nht do bi l Chúa Thánh Thn Hin Xung. Chúa nht th hai do bi l Chúa Ba Ngôi, và Chúa nht th ba do bi l Mình Máu Thánh Chúa trong nhng quc gia mà l này được c hành vào Chúa nht, và không c hành vào ngày th năm.

 

II.- VIC CHN LA THÁNH L VÀ CÁC BÀI ĐC

1.- Đi ngày Chúa nht

a.- Chn la thánh l. ”Đ to s thun tin cho vic thc hành mc v và li ích cho các tín hu, chúng ta được phép, trong các Chúa nht Mùa Thường Niên, chn la các c hành phng v rơi vào trong tun l đó liên quan đến các thc hành đo đc ca các tín hu”.

Riêng v tun l cu cho s Hip nht các kitô hu, s 58: Nhng quy đnh chung trong sách l Roma nói rng : Chúa nht trong tun l cu cho s Hip nht các tín hu có th c hành v l cu cho s hip nht hay trong Chúa nht truyn giáo, l v vic truyn giáo.

b.- Kinh nguyn phng v. Chúng ta cũng có th thay thế thánh vnh ca mi Chúa nht bi mt trong nhng thánh vnh chung.

2.- Nhng ngày l trong tun

a. Đi vi các thánh l. 

Trong nhng ngày thường hoc nhng ngày có l nh t do, chúng ta có th chn :

- hoc c hành l theo ngày trong tun (theo mt trong nhng hình thc ca ngày y hoc l t do hoc trong các phn riêng).

- hoc c hành tưởng nh v mt v thánh được ghi trong lch phng v hay trong danh mc các thánh trong ngày đó.

- hoc c hành mt l ngoi lch: chng hn ngày th by v Đc Maria.

- hoc l cu cho nhng người đã qua đi.

Trong nhng ngày có l nh bt buc, chúng ta cũng có th chn la ngày l nếu có mt lý do mc v liên quan đc bit đến li ích giáo dân (xem Gii thiu tng quát v Sách l Roma, s 333). Cũng có th chn la mt li tin tng t nhng li tin tng khác nhau, nếu nó phù hp vi ngày l.

b.- Đi vi Kinh nguyn Phng v.

Vì mt lý do chính đáng chúng ta cũng có th chn la c hành mt l nh t do theo nghi thc ca mt l nh v mt v thánh được ghi trong ngày hay theo s các thánh (xem Gii thiu tng quát v Các Gi Kinh Phng v, s 244 và 245. Xem thêm các s 234-239. Cũng xem phn ch dn v Gi Kinh Phng v v Đc Maria vào ngày th by).

III.- VIC CHN LA CÁC BÀI ĐC 

1.- Các bài đc ngày Chúa nht 

a.- Các bài đc Tin mng (SCBĐ, s 105) :

Chúa nht th hai ca Mùa Thường Niên vn còn nm trong s ni dài ca l Hin Linh. Bài Tin mng tường thut v phép l ti tic cưới Cana và hai bn văn khác miêu t v s biu t ca Chúa trong thánh Gioan.

Chúa nht th 3 bt đu vi mt na tiếp theo ca các Tin mng nht lãm: Tin mng thánh Mattheu cho năm A; thánh Marcô cho năm B và thánh Luca cho năm C. Các nhà son tho bn văn phng v đã c gng làm xut hin nhng đc tính riêng và cu trúc ca mi Tin mng. Cũng trong mt cách nào đó, h đã không b qua bt k mt yếu t nào thuc v ý nghĩa giáo lý ca Tin mng nht lãm: nhng gì không được gi li trong mt Tin mng thì được đưa vào mt năm khác trong mt bn văn tương t ca mt Tin mng khác. Mt vài yếu t then cht vn được gii thiu mt cách rt khác nhau trong nhng Tin mng khác nhau, thy tr li hai hoc ba ln.

Chúng ta cũng nghi nhn s tp trung v tiến trình nơi các Tin mng vi nhng gì ca năm phng v. Chúng ta đc sau l Hin Linh nhng khi đu ca bài ging ca Đc Kitô, din ra trong nhng hin t đu tiên được c hành l Hin Linh và l Chúa chu phép ra. Chúng ta dng li vi bài ging cánh chung được ni kết vi ch đ ca thi gian cui cùng ca năm phng v: s ch đi nhng thi gian sau cùng. Nhng trích đon v cuc Thương khó và s Phc Sinh được giành cho Mùa Phc Sinh: vì thế, chúng ta không đt vào trong thi gian Mùa Thường Niên.

Trong năm B, chúng ta đt xen vào sau Chúa nht 16 thường niên 5 bài đc được ly t chương th 6 ca Tin mng thánh Gioan (bài ging v Bánh trường sinh). Vic thêm vào này được thc hin theo mt cách t nhiên, vì nhm thay thế bài tường thut hoá bánh ra nhiu trong Tin mng Marcô bng Tin mng thánh Gioan.

Đi vi năm C, chúng ta đt lên đu tiên ca phn na tiếp theo Tin mng theo thánh Luca (Chúa nht th 3) phn gii thiu ca Tin mng này, bi nó din t cách rõ ràng ý hướng ca tác gi; v li, chúng ta không có cơ hi đ đc li ch khác.

b.2.- Các bài đc Cu ước và Thánh thư[3] :

Nhng bài đc Cu ước được chn la mi bài có s liên h vi Tin mng ca ngày l. Điu này nhm trách nhng thiếu sót ln trong mi thánh l và nht là đ nhn mnh đến s hip nht gia hai bn Kinh Thánh. Nhng tước hiu được son tho theo cách nhm ghi nhn mi liên h này.

Nhng bài đc Thánh thư được trích dn trong các thư ca thánh Phaolô và thánh Giacôbê (các thư ca thánh Phêrô và Gioan được đc trong Mùa Phc sinh).

Thư th nht gi tín hu Corintô là mt thư dài, vì thế s được sp xếp theo nhng ch đ khác nhau. Thư này được phân chia trong thi gian ba năm và được đc vào đu Mùa Thường Niên. Cũng vy, thư gi tín hu Do Thái cũng được chia thành hai phn và được đc trong năm B và C.

2.- Các bài đc trong tun

a.- Các bài đc Tin mng :

Các bài đc Tin mng được đc theo mt trt t như sau : trước hết là thánh Marcô (t tun l 1-9); thánh Mattheu (t tun l 10-21) và thánh Luca (t tun l 22-34).

Các chương đu t 1 đến 12 ca Tin mng theo thánh Marcô được đc cách bình thường, ch tr hai trích đon chương th 6 mà chúng ta đã đc sau l Hin Linh. T thánh Mattheu và thánh Luca, chúng ta s đc tt c nhng gì không trùng vi thánh Marcô. Tuy nhiên, chúng ta đc hai hoc ba ln tt c nhng trích đon vn có mt mu sc đc bit thc s trong nhng bn văn Tin mng khác nhau. Hoc đôi khi cn thiết phi theo mt tiến trình ca bn văn trích dn. Bài ging v ngày cánh chung được ly cách không hoàn toàn trong thánh Luca phù hp đt vào cui ca năm phng v (SCBĐ, s 109).

b.- Các bài đc Cu ước và Thánh thư:

Đi vi bài đc th nht, trong mi mt năm (bao gm trong hai năm : l và chn), s được thc hin theo s tương tác gia hai bn văn Kinh Thánh trong mt thi gian dài gia các tun l (SCBĐ, s 110).

- Chúng ta đc mt phn ln các sách Tân Ước theo cách làm ni bt mi bn văn.

- Đi vi nhng gì thuc Cu ước, chúng ta ch có th trích dn nhng bn văn nhm nêu ra sc thái riêng ca mi sách. Nhng sách lch s được chn la theo cách đ ch ra mt cái nhìn chung v lch s v ơn cu đ trước cuc Nhp Th ca Thiên Chúa. Chúng ta không th trích dn nhng bn văn quá dài. Chính vì điu này mà đôi khi các bn văn được chn cho phép cung cp mt đường hướng đ tiếp cn ý nghĩa lch s ca hành đng cu đ ca Thiên Chúa đi vi Dân. Ngoài ra, ý nghĩa tôn giáo v các s kin đôi khi được chiếu sáng bi nhng bn văn ca nhng sách ngôn ngoan, được gii thiu như mt s dn vào và kết lun ca mt chui nhng bài đc lch s (SCBĐ, s 110b).

- K t Công đng Vatican II, hu hết nhng sách Cu ước đã tìm được v trí trong sách Các Bài Đc trong tun. Ch có mt vài sách ngôn s rt ngn (Sophonie) và sách Diu Ca đã không được trích dn. (Đi vi nhng bn văn rõ ràng mà s thông hiu v nó đòi hi mt bn văn d hiu, chúng ta đc bn văn Tobia và Ruth và không đc sách Judith, Esther). Mt vài đon văn trong các sách b loi b, được đc vào ngày Chúa nht hay nhng ngày thường trong các Mùa khác.

- Vào cui năm phng v chúng ta đc nhng sách có liên quan đến khía cnh cánh chung : sách Daniel và Khi Huyn (SCBĐ, s 110c).

3.- Nhng đim cn lưu ý v các bài đc[4]

Theo nhng hướng dn chung v vic chn la các bài đc trong tun : “Nếu mt bài đc liên tc b gián đon vì lý do ca mt l kính hay vì mt c hành đc bit, chúng ta có th tiếp tc ni li phn bn văn b b trong ngày khác…” (xem Gii thiu chung v Sách bài đc thánh l trong tun, tr. 9, s 3).

“Trong nhng thánh l giành cho nhóm đc bit, chúng ta cũng có th chn nhng trích đon bài đc trong bt c sách bài đc nào được chng nhn bi bn quyn” (xem Sách bài đc trong tun, tr. 9, s 5), chng hn, vi mt nhóm không thường xut hin trong nhng ngày l trong tun, nhng bài đc ca mt ngày khác ca cùng tun l.

Đ c hành l nh (bt buc hoc không bt buc), nhng bài đc được đ cp đến trong sách bài đc v các thánh chng bao gi bt buc (tr trường hp ngoi l, được đ cp đến trong nghi thc). Chúng ta luôn luôn có th dùng bài đc trong tun hoc bài đc v các thánh (phn chung được ch đnh hoc phn chung v các thánh nam, thánh n). Vi mt cuc t hp tham d thánh l hàng ngày, chúng ta nên chn la nhng bài đc ca sách l trong tun.

Đi vi 4 l trng trong Mùa Thường Niên : Chúa Ba Ngôi, Mình và Máu Thánh Chúa, Trái Tim Chúa, được c hành sau ngày l Chúa Thánh Thn Hin Xung và l Chúa Kitô, Vua vũ tr, các bài đc được trích dn khác nhau theo chu k ca năm phng v. Các bài đc này được son riêng cho tng ngày l.

-----------------------------------------------------------------------------------------

Viết theo:

- Gii thiu chung v Sách l Roma, bn dch tiếng Vit, 1992.

- Gii thiu chung v Sách Các Bài Đc trong thánh l. Bn Pháp văn : “Présentation générale du lectionnaire de la messe », Paris, Desclée-Mame, 1995.

- Gii thiu chung v Sách Các Gi Kinh Phng v. Bn Pháp văn theo Centre national de pastorale liturgique, Présentation générale de la Liturgie des Heures, Paris, Cerf-Desclée- DDB-Mame, 1999.

- Vogel Cyrille, Introduction aux sources de l’histoire du culte chrétien au Moyen Âge, Spoleto, Centro Italiano di studi sull’alto medioeve, 1966.

--------------------------------------------------------------------

[1] Cm t « tempus ‘per annum’ » được dch là « thi gian quanh năm, hoc mùa quang năm » theo bn dch tiếng Vit. Bn văn tiếng Pháp dùng cm t « temps ordinaire » và được chuyn dch trong tiếng Vit là « thường niên ». Nhưng chúng ta thy rng, trước Công đng Vatican II, các Chuá nht trong chu k per annum được gi là : các Chúa nht sau l Hin Linh và các Chúa nht sau l Hin Xung. Bn văn Sách l Roma tiếng latinh sau Vatican II vn dùng cm t tempus « per annum » đ ch v nhng tun l Mùa Thường Niên, nhưng đ trong ngoc kép : chng hn « Chúa nht th hai thường niên » được viết Dominica secunda « per annum ».

[2] Cũng vy, chng hn, nếu xy ra trường hp có 6 tun l trước Mùa Chay, thì th hai sau l Chúa Thánh Thn Hin Xung bt đu vi tun th by. Vic c hành trng th l kính Chúa Ba Ngôi được gi trùng vào ngày Chúa nht thường niên.

[3] Cũng cn ghi chú đây rng, theo Cyrille Vogel : hn t « épître » có nghĩa là bài đc, không phi là tin mng, bài đc này không hn nhiên được ly ra t các thư ca thánh Phaolô hoc nhng thư khác trong quy đin thư. Bài đc này cũng có th được mượn t Cu ước, t các sách Tông đ công v và sách Khi Huyn ca thánh Gioan. Xem Cyrille Vogel, Introduction aux sources de l’histoire du culte chrétien au Moyen Âge, Spoleto, Centro Italiano di studi sull’alto medioeve, 1966, tr. 262.

[4] Xen đoc phn Gii thiu tng quát v Sách l Roma, bn dch tiếng Vit 1992, chương 7, tr. 71-74.

 


Phung Vu