GIẢI VIẾT VĂN ĐƯỜNG
TRƯỜNG 2018
BẢN TIN 07
TỪ NHÀ IN LÀNG SÔNG
TỚI TỦ SÁCH MỤC ĐỒNG TRỰC TUYẾN
Thưa quý độc giả và quý tác giả,
Năm thánh mừng 400 năm loan báo Tin mừng
trên quê hương Giáo phận Qui Nhơn cũng hòa nhịp với kỷ niệm 400 năm khai sinh
chữ Quốc ngữ. Đầu năm 2016, cuộc hội thảo “Bình Định với chữ Quốc ngữ” đã khẳng
định cư sở Nước Mặn là một trong những chiếc nôi khai sinh ra loại chữ viết
này. Năm nay, 2018, cũng tại Tp. Qui Nhơn, sẽ có một buổi lễ mừng kỷ niệm 400
năm chữ Quốc ngữ. Một cơ sở khác được nhắc đến nhiều trên lộ trình này là Nhà
in Làng Sông.
Nhà in Làng Sông được Giám mục
Eugène Charbonnier Trí, thành lập năm 1868 trong khuôn viên Chủng viện Làng
Sông. Năm 1904, Giám mục Damien Grangeon Mẫn tái thiết. Một số Giám đốc điều
hành Nhà in tiêu biểu như: Linh mục Paul Maheu (1904-1913 và 1919-1927), Linh mục
Charles Dorgeville (1927-1929 và 1935-1937), Linh mục Perreaux (1929-1935).
Trước khi Linh mục Paul Maheu
làm giám đốc điều hành Nhà in Làng Sông, ông có một thời gian nghỉ dưỡng ở Hồng
Kông, học nghề in ấn với Linh mục Francois Monnier, giám đốc Nhà in Nazareth.
Do vậy, dưới thời Giám đốc Paul Maheu, là thời kỳ cực thịnh của Nhà in Làng
Sông. Với người quản lý giỏi kỹ thuật in ấn, hệ thống máy được trang bị mới, khổ
in rộng, một số lượng sách báo rất lớn đã được nhà in ấn hành. Theo thống kê
trong Mémorial de Qui Nhơn năm 1922, Nhà in Làng Sông đã in 18.000 tờ
báo định kỳ, 1.000 bản sách các loại, 32.000 ấn phẩm khác, riêng Báo Lời
thăm mỗi tháng hai số, mỗi số ra 1.500 bản và phát hành cả Đông Dương. Tổng
cộng ấn phẩm của nhà in Làng Sông/Qui Nhơn trong năm lên đến 63.185 ấn phẩm với
3.407.000 trang in.
Những tên gọi khác nhau trên
các bìa sách: Imprimerie de Làng Sông, Imprimerie de Qui Nhơn hoặc Imprimerie
de la Mission de Qui Nhơn cùng là một ấn quán của Giáo phận Đông Đàng Trong. Ấn
phẩm cuối cùng của Nhà in Làng Sông/Qui Nhơn in tháng 12/1953. Sau non một thế
kỷ hoạt động lúc thăng lúc trầm, Nhà in Làng Sông đã có những đóng góp quan trọng
trong việc truyền bá chữ Quốc ngữ và văn học Quốc ngữ vào nửa sau thế kỷ XIX và
nửa đầu thế kỷ XX.
Ở lĩnh vực văn học Quốc ngữ,
Nhà in Làng Sông đã in một số lượng lớn tác phẩm của các cây bút nổi tiếng Nam
bộ lúc bấy giờ như: Chuyện đời xưa của Trương Vĩnh Ký, 30 đầu sách của
Lê Văn Đức gồm nhiều thể loại: Tây hành lược ký, Đi săn bắt cướp (tuồng), Tìm
của báu (tiểu thuyết), Chúa hài nhi ở thành Nazarét (kịch), Du
lịch Xiêm...
Số lượng sách Quốc ngữ in tại
Nhà in Làng Sông lên đến hàng ngàn bản. Thư viện Quốc gia (Hà Nội) hiện đang
lưu giữ 241 đầu sách của Nhà in Làng Sông/Qui Nhơn, hầu hết là sách Quốc ngữ, một
số ít tiếng Pháp, quyển sớm nhất in năm 1910, quyển muộn nhất in năm 1944,
như: Lưu tình(tâm lý tiểu thuyết, 1931, Nguyễn Vân Trai), Thiệt phận
thuyền quyên (tiểu thuyết, 1925, Đinh Văn Sắt), Hai chị em lưu lạc (tiểu
thuyết trẻ nhỏ, Pierre Lục), Địa dư tỉnh Phú Yên (bản đồ, 1937, Nguyễn
Cầm, Trần Sĩ), Địa dư nông học Bình Định (1933, Bùi Văn
Lăng),...
Thời
gian và chiến tranh đã làm hư hỏng một số hạng mục của khu Chủng viện Làng
Sông, dựa vào hình ảnh chụp vào những năm đầu thế kỷ XX, dấu vết nền móng và đối
chiếu những kiến trúc hiện còn, Giáo phận Qui Nhơn vừa phục dựng lại những kiến
trúc bị sập đổ như: Tòa Giám mục, Nhà in, Nhà quản lý… Nhà in phục dựng lại hiện
được sử dụng làm Nhà trưng bày giới thiệu những hình ảnh, tư liệu liên quan đến
nhà in xưa và trưng bày một số ấn phẩm của Nhà in.
(Nguyễn
Thanh Quang, http://gpquinhon.org/q/)
Để
tiếp nối những đóng góp của Nhà in Làng Sông, trong thời gian dọn mừng Năm
Thánh, Đức Giám mục Giáo phận Qui Nhơn đã cho phép Ban Văn hóa của Giáo phận
thành lập Tủ sách Nước Mặn và, gần đây hơn, Tuyển tập văn thơ định kỳ Mục Đồng
và www.tapsanmucdong.net - Góc Thư viện trên trang Mục Đồng trực tuyến hiện
đang lưu trữ file PDF các tác phẩm văn chương thuộc Tủ sách Mục Đồng, Tủ sách
Hoa Biển, Tủ sách Nước Mặn và Tủ sách hỗn hợp. Mời quý độc giả vào xem và có thể
tải xuống những sách cần dùng.
Ngoài
ra chúng tôi cũng ước mong có thể sao chụp các ấn phẩm của Nhà in Làng Sông
thành phiên bản PDF để lữu trữ tại đây cho mọi người tham khảo. Quí vị nào hiện
còn giữ được các ấn phẩm của Nhà in Làng Sông, xin vui lòng giúp đỡ. Chân thành
cảm tạ.
Sau
khi kết thúc nhận bài dự thi Giải Viết Văn Đường Trường 2018, Ban Tổ chức đã nhận
được tổng cộng 167 bài. Hiện đã gởi những bài được chọn qua vòng sơ loại trong
số 100 bài đầu tiên cho Ban sơ khảo tiến hành chấm điểm. Giờ đây trân trọng kính
mời mọi người tiếp tục thưởng thức bài đầu trong loạt 12 bài tiếp theo (đến mã
số 100) vừa được chọn qua vòng sơ loại. Xin tiếp tục theo dõi trên blog Văn Thơ
Công Giáo và Mục Đồng trực tuyến (vanthoconggiao.net và tapsanmucdong.net).
Nguyện
xin Thiên Chúa ban muôn phước lành cho tất cả chúng ta.
Quy
Nhơn, ngày 25-4-2018
Lm.
Trăng Thập Tự
Trưởng
ban Tổ chức
BÀI DỰ THI
Mã số: 18-081
Tôi đã
từng đi rất nhiều nơi, từng thăm những ngôi làng xa xôi, cách nhà tôi hơn chục
cây số. Nhiều lúc cha mẹ tôi cấm cản tôi vì sợ tôi ốm yếu không ai săn sóc,
nhưng tôi vẫn một mực đi theo con tim mình chỉ lối.
Có một
nơi tôi luôn muốn đến, muốn đồng hành và làm việc ở đó luôn vì nơi ấy bình yên
lắm; tâm hồn tôi cũng thấy thanh thản hơn. Tôi thích cái “khoảng lặng” ở một
góc riêng tư trên ngọn đồi cao thẳm, thích tiếng chim hót và sự hòa đồng của mọi
người. Điều đặc biệt là ở đó có một vị linh mục trẻ. Ngài thích ca hát, đam mê
âm nhạc. Không những đàn giỏi hát hay ngài còn rất vui tính.
Hồi trước,
ngài ở xứ tôi, nhưng giờ ngài đã được chuyển nhiệm nơi khác. Chắc có lẽ ở đó
còn khó khăn hơn nhiều; công việc của ngài sẽ vất vả hơn vì phải làm quen với
môi trường mới. Lên chỗ ngài đang phục vụ, tôi mới nhận ra rằng xứ tôi còn may
mắn hơn mấy xứ ở vùng sâu, vùng xa… Nơi ngài đang phục vụ, đến một cái nhà nguyện
cũng chẳng có, vì ở đây bị cấm cản dữ lắm. Nghe ngài kể rằng ở đây dân làng có
xây một nhà nguyện nhưng đám người ấy lại kéo đến đập phá. Chúa Nhật nào dâng
thánh lễ họ cũng đuổi về hết. Các em đang học giáo lý thì phải đình chỉ lại.
Ngày nào cũng vậy, nhưng ngài vẫn không nản và cùng giáo dân của mình vượt qua
những khó khăn này…
Năm này
qua năm khác, sau một hồi họ cũng im chẳng thấy đến nữa, nhưng chỉ tiếc là cha
chỉ có thể làm thánh lễ ở nhà giáo dân thôi. Lần đầu tiên tôi được ngài dẫn vào
làng. Bỗng ngài nói:
- Đây
là nơi cha đang phục vụ đấy!
Khi đó,
tôi mới thẩn người lại. Dường như tôi không tin vào mắt mình đang nhìn thấy.
Tôi đáp lại cha:
- Đây…
là… nhà thờ sao cha?
- Không
con ạ! Đây chỉ là nơi để Chúa ngự thôi con.
Tôi vẫn
đang hoang mang, không nói nên lời, nhưng vẫn thưa:
- Dạ…
vâng!
Trong
khi tôi vẫn còn đang bỡ ngỡ với hoàn cảnh nơi đây, một điều bất ngờ lại diễn ra
trước mắt… Người tập hát không ai khác, đó là chính cha. Ngồi đó vừa nhìn cha vừa
đàn, vừa tập hát cho các anh chị, tôi càng hăng say với công việc hiện tại của
mình. Vì tôi hiểu được phần nào công việc của một người ca trưởng.
Tập hát
xong, trên đường về, tôi hỏi cha:
- Cha
ơi, cho con hỏi chuyện này được không?
- Con cứ
hỏi đi!
- Vậy mọi
công việc cha phải lo hết sao? Như tập hát này… Ở đây không có ai tập hát cho họ
ạ?
- Ừ!
Đúng rồi con… Ở đây còn khó khăn nhiều vì họ chỉ mới vô đạo thôi con…
- Vậy
ngày nào cha cũng phải vô làng hết ạ?
- Phải
chịu khó vậy thôi con ạ! Vì cha phải dạy lớp dự tòng nữa mà.
- Chắc
có lẽ cha mệt lắm, đúng không cha? Vừa dạy học, vừa phải tập hát và còn hay về
muộn nữa chứ!
- Có
nhiều lúc cha cũng thấy mệt lắm con, chỉ muốn bỏ ca đoàn dâng thánh lễ không tiếng
hát cũng được.
- Không
cha ơi, cha đừng nghĩ vậy mà. Hãy cùng ca đoàn mà cha thành lập vượt qua khó
khăn. Con tin một ngày nào đó nơi cha đang phục vụ sẽ vững mạnh lắm đấy!
- Ngày
đó còn lâu lắm con ơi, nhưng mọi chuyện vẫn phải phó thác trong Chúa thôi con
à!
- Vâng…
ạ! Cha cũng có thể mở lớp dạy đàn mà, vì cha biết về nhạc. Có thể mai này các
em thiếu nhi ở đây sẽ giúp cha được nhiều việc lắm đấy.
- Nhưng
cha không có nhiều thời gian con ạ!
- À cha
ơi, hay thời gian con ở đây, cha mở lớp học đàn đi… Con sẽ tập múa bộ lễ cho các
em, dạy chiêng và cả đàn nữa. Được không cha?
- Nếu vậy
thì tốt quá, chỉ sợ ở xứ con, mọi người cũng đang cần sự góp sức của con thì
sao?
- Con
có thể sắp xếp công việc ở đó mà. Với lại lâu lắm rồi con không làm được gì cho
cha. Đây cứ coi như là chuyện thực tập của con đi. Hồi đó, cha cũng dạy con tập
đàn mà. Giờ con truyền lại nghề cho các em.
- Vậy
trong thời gian này con ở lại giúp các em học nhé! Nhưng ở đây không được buồn
đâu đó!
- Vâng ạ!
Cha không biết đâu, con thì lại thích cái “khoảng lặng” ở nơi đây… Không gian
cũng đủ để cho con ngâm thơ đấy! Giúp cha được cái gì là con vui rồi.
- Ừ! Cảm
ơn con vì đã không ngại đường sá xa xôi đến với dân làng. Chắc có tiếng đàn của
con, họ sẽ tham dự thánh lễ sốt sắng hơn đấy!
- Không
có gì đâu cha, vì con vẫn thích sống và phục vụ mọi người mà.
Sau cuộc
trò chuyện ấy, tôi càng thích thú với nơi đây hơn. Sáng hôm sau, cha nhờ một
chú trong làng theo cha đi mua đàn, mua chiêng về, để chuẩn bị lớp học cho các
em.
Sang tuần
sau, các em đã có mặt đông đủ. Một buổi chào hỏi và làm quen thật đáng nhớ…
Ngày vẫn
cứ thế trôi đi. Không biết đã được học từ khi nào mà các em lại tiếp thu nhanh
vậy. Dường như tiếng đàn tiếng chiêng vang dội cả núi rừng. Thấy nụ cười niềm nở
trên gương mặt và đam mê của các em, tôi càng có thêm động lực. Những mệt mỏi đều
tan biến hết.
Sau hai
tháng hè và lớp học cũng đã kết thúc, cha đã làm một bữa tiệc nho nhỏ để các em
nói lời tri ân. Khi đó, nhìn các em mà tôi cứ nghẹn ngào, không nói nên lời, chỉ
dành cho các em mỗi đứa một cái ôm. Tôi bước gần tới cha và nói:
- Con
đã hoàn thành công việc làm “đàn sĩ” cho cha rồi đấy!
Cha
nhìn tôi và nở một nụ cười rất thánh thiện:
- Cảm
ơn con, suốt hai tháng qua đã đồng hành cùng các em… Chúc con luôn vui và đầy
nhiệt huyết như vậy. Khi nào có thời gian thì ghé thăm cha và các em nhé!
- Vâng,
cảm ơn cha, con sẽ cố gắng ạ!
Cuộc gặp
gỡ nào cũng phải đến lúc nói lời chia tay. Ngày hôm đó đối với tôi thật là một
kỷ niệm đẹp mà tôi không bao giờ quên. Dù đã nói lời tạm biệt với các em, nhưng
tôi vẫn muốn đến với nơi đấy. Nếu có cơ hội, tôi sẽ làm nhiều việc hơn. Được một
lần trong đời là “đàn sĩ”, thật ý nghĩa khi là một cô giáo hiền lành của các
em. Như vậy, cha sẽ đỡ mệt hơn khi có ai đó cùng cộng tác với cha. Hy vọng mọi
công việc của cha sẽ luôn tốt đẹp, và cùng giáo dân vượt qua mọi khó khăn trong
tình yêu của Thiên Chúa.