Giáo xứ Nữ Vương Các Thánh Tử Đạo Việt Nam
Edmonton, Alberta, Canada
“Tình Yêu đáp trả,
Mạng sống báo đền”
Thoại kịch cuộc xưng đạo và tử
đạo của Chân Phước Anrê Phú Yên, Anh hùng tử đạo tiên khởi Việt
Nam, bị bắt ngày 25-7-1644, tử đạo ngày 26-7-1644, phong chân phước ngày
5-3-2000
Duy-Sinh dựng kịch phỏng theo “Dòng
Máu Anh Hùng” của Linh mục Vũ Thành
Tặng Sinh Viên Học Sinh và Giáo
lý viên
Màn 1: Thầy Anrê Phú Yên bị bắt
Các nhân vật:
Một thầy già ốm liệt
Thầy Anrê Phú Yên, trạc 19 tuổi, người mảnh khảnh,
mặc áo dài khăn đóng
4 người lính xưa: 1 người đánh thanh la, 1 người
cầm loa, 2 người cầm giây trói cùng giáo mác
Sân khấu
trình bày quang cảnh bên trong ngôi nhà cha Đắc Lộ. Chính giữa là một bàn thờ có đèn nến, thánh giá, ảnh tượng, trước
bàn thờ, một cái bàn nhỏ trên để một số sách vở, một bình trà, vài cái tách.
một vài cái ghế chung quanh. Bên phải
là một cái giường nhỏ.
Một hồi
chiêng trống, tiếp theo là nhạc nền cổ điển cho tới cuối màn.
Dẫn Chuyện (DC): Các vị thừa sai vẫn coi giáo hội Việt Nam
còn non nớt vì chưa có ai đổ máu đào ra chứng minh lòng trung thành. Thì đây
máu đào của Thầy Anrê đã làm cho Cha Đắc Lộ hết sức khâm phục, và cùng với cha
bao nhiêu người khác được biết đến và khâm phục đức tin kiên cường của người
Việt Nam. Sau đây là nội dung cuộc tử
đạo của thầy dưới ngòi bút điêu luyện của Cha Đắc Lộ.
Không có tài liệu nào cho biết tên thật của thầy,
chỉ được biết quê quán của thầy ở Phú Yên. Theo niên hiệu tử đạo và tuổi tác
thì có lẽ thầy sinh vào năm 1625. Theo tài liệu hoạt động của Cha Đắc Lộ chúng
ta có thể suy đoán là thầy được rửa tội năm 1641 và được khấn trong bậc thầy
giảng năm 1643 tại Hội An. Thầy Anrê đã được thụ huấn với Thầy I-nha-xiô,
truởng đoàn các thầy giảng, đặt trụ sở tại nhà cha Đắc Lộ.
Anrê từ bên trái, dẫn thầy già bị bệnh đi vào, tới
trước bàn thờ thắp 2 ngọn nến, làm dấu thánh giá, dẫn thầy già tới giường bệnh,
đắp chăn cho, rồi ra bàn rót một tách trà bưng đến giường đỡ thầy già bệnh lên
cho uống.
DC: Ngày 25-7 vào khoảng trưa, lính đến nhà Cha Đắc Lộ để bắt
Thầy Inhaxiô theo lệnh của Quan Nghè Bộ, nhưng cả hai đã xuống thuyền với ý
định lên chào thăm ông, vì nghe tin ông từ kinh mới về. Thầy Anrê hôm ấy tình
nguyện ở nhà để săn sóc cho một thầy khác đang ốm.
4 người lính từ phía dưới khán giả đi vào. Một người đánh thanh la đi trước, 2 người
cầm giáo mác đi sau cùng lùng sục trong khán giả, và ở giữa một người cầm loa
la to với tiếng đệm của thanh la (người lính có thể rao báo vài lần tùy trường
hợp hội truờng dài hay ngắn).
Lính: “Lịnh Quan Nghè truyền bắt tên I-nha-xiô (beng beng…beng),
là bổn đạo, là thầy giảng của giáo sĩ Tây phương (beng beng…beng), ai biết
I-nha-xiô trốn tránh ở đâu (beng beng…beng), kíp báo Quan Nghè sẽ được trọng
thưởng (beng beng…beng).
Đám lính nghênh ngang vào nhà cha Đắc Lộ lùng sục
trước sau, đá ghế đá bàn, gạt đổ sách vở.
DC: Một người lính nói với thầy Anrê
Lính: Thằng
nhóc kia, I-nha-xiô đâu rồi, hả, biết nó ở đâu thì khai cho mau
Anrê: Nếu các ông muốn bắt Thầy Inhaxiô thì vô ích,
vì thầy không có ở nhà. Còn nếu muốn bắt tôi thì cứ bắt, vì tôi cũng là bổn đạo
và còn là thầy giảng nữa. Tôi có cả hai tội mà các ông khép cho Thầy Inhaxiô.
Nếu thầy ấy có tội thì tôi làm sao vô tội được.
Binh lính xông vào nhà giật các ảnh tượng và lôi
thầy đang ốm xuống. Thầy ốm ngã xuống, Anrê giơ tay đỡ thầy ốm, đặt nằm xuống
và đứng lên.
DC: Thầy Anrê dõng dạc nói
Anrê: Người này ốm nặng, xin đừng nặng tay. Còn các ảnh tượng, nếu các ông quyết định
lấy những ảnh đạo ấy thì cứ để tôi xếp lại cẩn thận cho, cho các ông dễ mang
theo hơn.
Vừa nói, Anrê vừa đến bàn thu gọn ảnh tượng.
DC: Một người lính giật lấy ảnh tượng, bắt trói
Anrê và nói với mấy người lính kia
Lính: Không có I-nha-xiô, ta bắt thằng nhóc này về
cho Quan Nghè tra khảo. Thật là láo
khoét!
Bọn lính bắt trói và dẫn Anrê vào bên trong, đem
theo ảnh tượng sách vở.
Màn 2: Anrê Phú Yên xưng đạo và bị kết án tử hình
Các nhân
vật:
Thầy
Anrê bị trói tay sau lưng
4 người
lính với gươm giáo dẫn thầy Anrê
Quan
Nghè Bộ, mặc áo dài khăn đóng xanh, tay cầm quạt
Sau
lưng, hai bên Quan Nghè Bộ là hai viên quan cũng áo dài khăn đóng
Thầy già
Anrê bị đóng gông nhốt trong củi
Cha Đắc
Lộ, áo chùng đen, đội nón đen cao, râu tóc dài
Sân khấu
trang trí quang cảnh bên trong huyện đường, nơi xử án các tội nhân. Quan Nghè Bộ ngồi chính giữa, sau 1 cái bàn
nhỏ, phe phẩy quạt tay, đàng sau là 2
viên quan, sau nữa là 2 cái lọng che. Bên
tay phải là 1 cái củi lớn, bên trong có thầy già Anrê bị đóng gông, tay bị
xiềng.
Lính
hùng hổ dẫn Thầy Anrê từ phía dưới khán giả vào, lên phía trái sân khấu, tới
nơi lính xô Anrê quỳ xuống trước mặt Quan Nghè
Nhạc nền
cổ điển cho tới cuối màn.
DC: Cũng tối hôm ấy bọn lính giải Thầy Anrê đến trước
mặt Quan Nghè Bộ. Thấy người thanh niên trẻ tuổi, ông đập bàn sừng sộ với toán
lính
Quan
Nghè: Ta bảo đi bắt thằng I-nha-xiô,
sao lại đem thằng nhóc con miệng còn hôi sữa này về hả?
Lính: Bẩm quan, thằng Inhaxiô đi vắng, nhưng thằng nhóc này cũng thuộc hạng lỳ lợm như
Inhaxiô, hắn nói hắn là bổn đạo và cũng là thầy giảng của giáo sĩ Tây phương,
dọc đường hắn còn cố chấp giảng đạo cho chúng tôi nữa.
DC: Quan Nghè quay qua Anrê, thay đổi thái độ,
ngọt ngào dụ dỗ
Quan
Nghè: Này
cháu, nghe bác đây này. Mình là người
Việt Nam, có đạo giáo tổ tiên phải giữ gìn.
Sao cháu dại dột nghe lời xúi dục của ông Tây, bỏ đạo giáo của cha
ông? Cháu còn nhỏ dại, chưa biết lẽ
phải trái, nghe bác bỏ đạo ông Tây mà về với gia đình
Anrê: Bẩm quan, chẳng có
ai xúi dục cháu cả. Cháu tự mình tìm
hiểu đạo Chúa và xin theo, vì Đức Chúa Trời là Đấng tốt lành muôn loài muôn vật
phải thờ kính
Quan
Nghè: Cháu
lầm rồi. Có ai nhìn thấy Đức Chúa Trời
của cháu đâu. Đức Chúa Trời có cho cháu
cơm ăn áo mặc đâu mà phải thờ. Nghe
bác, bỏ cái đạo Tây đó đi, bác nuôi cho ăn học rồi thi đỗ làm quan như bác đây,
vừa sướng thân, vừa quyền hành một phương
Anrê: Xin cám ơn quan Nghè.
Cháu không lầm, cháu nhìn nhận Đức Chúa Trời là Chúa Tể trời đất và Con
một Người xuống thế chịu chết chuộc tội cho mọi người. Mọi sự chúng ta có đều
do nơi Người. Cháu
không bao giờ phản bội, bỏ đạo Đức Chúa Trời, cho dù phải chịu hình phạt nặng
nề hay cả cái chết nữa
DC: Gặp thái độ cương quyết và say mê đạo của thầy giảng trẻ
tuổi, quan Nghè giận dữ đập bàn quát
Quan
Nghè: Cha
chả, hay cho thằng con nít chưa ráo máu đầu, dám hỗn hào dạy dỗ quan lớn. Bây đâu?
Lính: Dạ, bẩm quan
Quan
Nghè: Đem
gông thật nặng mà đóng cho nó, rồi đem giam chung với ông già kia cho ta
Lính: Dạ, bẩm quan.
Quan Nghè và các quan phe
phẩy đi vào trong. Quân lính đóng gông
thầy Anrê và đem nhốt chung với ông già Anrê.
DC: Sáng ngày 26-7, quan Nghè triệu tập phiên họp các quan để
ra án tử. Ngay sau khi các quan đồng lòng lên án, họ mới đưa hai tù nhân ra để
nghe án. Cha Đắc Lộ thuật lại thái độ của hai người: "Họ bước đi vững
mạnh, không hề sợ hãi, lại hân hoan như đi dự tiệc cưới vậy. Vai mang gông nặng
nhưng họ vẫn tỏ ra khoan khoái dễ chịu, vì đó là xe chở họ về nước thiên
đường".
Trong khi Người hướng dẫn giới thiệu, cha Đắc Lộ,
một số giáo dân và cả người bên lương từ bên dưới sân khấu kéo nhau đến thăm và
an ủi thầy Anrê.
DC: Bản án gồm hai phần: trước hết xử tử hai người nội trong
ngày hôm đó, và thứ đến đốt các đồ đạo. Trong khi chờ đợi hành quyết, Cha Đắc
Lộ và người Bồ Đào Nha lại vận động một lần nữa xin trả ảnh đạo lại, lấy lẽ
Thượng Vương đã cho phép họ đến buôn bán và họ phải mang theo các đồ đạo để giữ
đạo. Quan hứa trả đồ lễ, nhưng ảnh tượng thì phải đốt. Tiếp đến họ xin tha mạng
cho hai người vô tội, lấy lẽ chưa có người Công Giáo nào phạm lỗi với Thượng
Vương, vì phép đạo dậy phải kính đấng bề trên, yêu kẻ bề dưới, nộp thuế cho vua
và làm lành lánh dữ. Họ cũng nói rằng Thượng Vương sẽ không nỡ giết một cụ già
73 tuổi và một thiếu niên 19 tuổi không bao giờ trộm cắp nhưng vẫn một lòng
trung thành với Thượng Vương, còn tín ngưỡng là quyền tự do riêng của mỗi người
lựa chọn để lo việc cứu linh hồn mình về đời sau. Quan trả lời: "Vụ xin
cho lão già đã 73 tuổi được sống với con cháu ít lâu nữa, cứ lẽ ấy thì chẳng
đáng tha. Vì tôi đã hỏi lão ba bốn lần có phải là bổn đạo chăng thì lần nào lão
cũng nói là bổn đạo đã lâu năm, không chịu bỏ đạo Đức Chúa Trời và sẵn lòng
chịu phạt thế nào cũng được. Lời lão già nói rất dại, vì cứng cổ thì càng dại,
nhưng đã dại thì ta tha cho sống. Còn người trẻ thì không tha được vì y bạo
ngược và cả lòng, lại quyết mình không lầm, cứ nói rằng mình là bổn đạo thờ
Chúa Trời Đất, dù cách nào cũng không bỏ, lại sẵn sàng chịu mọi hình phạt, cả
đến mất mạng sống nữa. Nếu như khi ấy y nói với tôi là mình nghèo khó phải đi ở
với giáo sĩ để có ăn thì tôi tha. Song cả lòng thì chết".
Không thành công, Cha Đắc Lộ xuống nhà tù để yên ủi
và sửa soạn cho người lính can trường của Chúa đi lãnh triều thiên tử đạo. Thầy
già Anrê đã mặc áo chỉnh tề mà không được vinh dự tử đạo nên rất buồn. Mọi
người chạy đến ôm hôn Thầy Anrê, thầy chỉ ấp úng thưa
Anrê: Tôi là kẻ có tội, xin cầu nguyện cho tôi
DC: Binh lính thấy thái độ người ngoại quốc trọng kính người
sắp chết vì đạo như vậy thì rất ngạc nhiên, đồn thổi khắp cả thị trấn làm bao
nhiêu người tò mò tuôn đến nhà lao. Lợi dụng cơ hội, thầy khuyên mọi người
Anrê: Hỡi anh chị em, đối với Chúa Giêsu rất yêu
dấu, chúng ta hãy lấy tình yêu mà đáp trả tình yêu. Chúa đã chịu chết và đau
khổ vì chúng ta, chúng ta hãy lấy mạng sống mà báo đền mạng sống
DC: Với người bên lương, thầy nói với họ
Anrê: Các anh chị em thấy rõ tôi đây đã bị bắt và
sắp phải chết, chẳng phải vì ăn cướp giết người hay làm thiệt hại ai, mà chỉ vì
tôi đã nhìn nhận Chúa Tể trời đất và Con một Người xuống thế chịu chết chuộc
tội cho chúng ta. Mọi sự chúng ta có đều do nơi Người. Thế mà người ta lại muốn
tôi phạm đến Người. Tôi chẳng sợ bất cứ hình phạt nào người ta bắt tôi phải
chịu, tôi chỉ sợ lửa hỏa ngục đời đời, là hình phạt dành cho kẻ không tin thờ
Thiên Chúa. Anh chị em hãy coi chừng, đừng từ chối ơn Đức Chúa Trời ban, phải
liệu sao cho khỏi bị xử phạt đời đời"
DC: Thỉnh thoảng thầy lại hỏi
Anrê: Sắp đến giờ chưa, tôi đã sẵn sàng rồi mà sao
người ta lại chậm thế, còn chờ gì nữa
DC: Thầy còn nói
Anrê: Tôi tưởng như cửa thiên đàng đã mở ra cho
tôi, tôi thấy Chúa Giêsu đang đứng trước cửa đó để đón nhận tôi, bao nhiêu
thánh tử đạo giơ cho tôi xem mũ triều thiên và cành thiên tuế. Ôi, thiên đàng,
hạnh phúc dường nào, mau mau cho tôi về thiên đàng. Tại sao người ta trì hoãn
lâu vậy?
Một giáo dân đem 1 mâm thức ăn và 1 ly nước cho
thầy Anrê.
DC: Người ta đem thức ăn đến, thầy chỉ ăn một
chút theo lời Cha Đắc Lộ khuyên để có đủ sức ra tới pháp trường, rồi uống một
ly nước và nói
Anrê: Thế là đủ! Tôi để dành bụng ăn tiệc thiêng liêng dọn trên
thiên đàng.
Anrê quỳ ngước mắt lên trời đọc kinh. Cha Đắc Lộ và mọi người cùng quỳ chung quanh
Anrê.
DC: Từ khi có tin báo giờ đã gần, thầy thầm thĩ đọc kinh Tin,
Cậy, Mến và kêu tên cực trọng Chúa Giêsu và Mẹ Maria luôn mãi.
Màn 3: Anrê Phú Yên chết vì đạo
Các nhân
vật:
Thầy
Anrê bị đeo gông
4 người
lính, 1 người đeo mã tấu cầm giáo, 1
người cầm thanh la, 2 người cầm lọng che cho quan Nghè
Quan
Nghè Bộ, mặc áo dài khăn đóng xanh, tay cầm quạt
Sau
lưng, hai bên Quan Nghè Bộ là hai viên quan cũng áo dài khăn đóng
Cha Đắc
Lộ cầm thánh giá, áo chùng đen, đội nón đen cao, râu tóc dài cùng với các giáo
dân và những người bên lương đi theo, 1 người cầm 1 chiếc chiếu để trải xuống
đất cho Anrê quỳ lên
Sân khấu
trang trí quang cảnh pháp trường nơi đồng trống, ghế cho quan Nghè ngồi mé bên
trái, ở giữa là trống chiêng, phía bên phải là 1 khay tròn với 1 khung vải điều
mỏng (dành để thủ cấp Anrê sau khi bị chém)
Lính dẫn
Thầy Anrê rồi đến quan Nghè, các quan, lính cầm lọng che và cả đoàn từ phía
dưới khán giả vào
Quan
Nghè ngồi vào ghế, 2 quan đứng sau lưng, 2 lọng che đặt trên giá sau lưng quan
Nghè, 2 người lính cầm lọng đi ra giữa chuẩn bị đánh chiêng trống, Anrê bị đẩy
quỳ ngay giữa, hướng xéo ra ngoài, cha Đắc Lộ cầm thánh giá đứng bên trái,
những người đi theo đứng bên phải, còn 2 người lính mang mã tấu, cầm giáo đứng
ngay sau lưng Anrê
DC: Tới giờ, lính đến điệu thầy ra pháp trường.
Một người lính đi đầu thỉnh thoảng rao lệnh
Lính: Theo lệnh Thượng Vương (beng beng beng), tên
này bỏ đạo giáo tổ tiên mà theo đạo Tây phương (beng beng beng), hôm nay bị
chém đầu làm gương (beng beng beng)
DC: Khi tới nơi, Cha Đắc Lộ nói vài lời nâng đỡ.
Thầy Anrê quì dưới đất, từ chối tấm chiếu mới mà Cha Đắc Lộ trải ra. Lý hình
tháo gông và Thầy Anrê nói lời từ biệt với mọi người
Anrê: Hỡi anh chị em, chúng ta hãy trung tín với
Chúa Kitô cho đến hết hơi, cho đến trọn đời
DC: Người lý hình biết nạn nhân là người tốt
lành nên trước khi hành quyết cũng lâm râm cầu khẩn
Lý hình: Lạy trời, nếu tôi có phạm tội vì giết người
này thì xin tha cho tôi, vì tôi chỉ là người thừa hành
Chiêng trống nổi lên 3 hồi 9 tiếng
Lý hình đến đằng sau lưng, đâm Thầy Anrê từ giữa
hai bả vai thấu suốt ra trước ngực. Anrê quay qua chào Cha Đắc Lộ, nhưng cha
bảo thầy ngước lên trời. Thầy vẫn không ngớt kêu lên thánh danh Chúa Giêsu và
Mẹ Maria. Người lý hình đâm thêm ba nhát, và cuối cùng một người lính khác chém
đầu cho đứt hẳn.
Cha Đắc Lộ và mọi người chạy đến lấy vải thấm máu,
vài người bưng Anrê để vào chiếu và vác lên vai đi ra giữa sân khấu, cha Đắc Lộ
cầm khay để thủ cấp đứng bên phải, những người khác quỳ hai bên, quan lính đứng
tại chỗ
DC: Cha Đắc Lộ làm chứng là vẫn còn nghe thấy
tên Giêsu phát ra từ cuống họng thầy. Thánh Danh Giêsu không thể phát ra đàng
miệng thầy nữa, thì lại phát ra từ trái tim thầy, ngay đang lúc thôi đập để tỏ
rằng trái tim nầy dầu có chết cũng còn giữ mãi thánh danh kia, và khi không thể
dùng miệng lưỡi mà ca ngợi tên cực trọng Giêsu được nữa thì thầy dùng chính vết
thương mình mà ca ngợi Thiên Chúa
Nhạc trổi lên bài “Tình Yêu Đáp Trả” (Lời Trăng
Thập Tự, Nhạc Sơn Ca Linh), mọi người cùng hát.