Rôma ngày 24/2/2004
Zenit :
Người Kitô hữu cảm thấy càng ngày càng thắc mắc về Hồi Giáo, Người Hồi Giáo có tự đặt những câu hỏi về
Kitô Giáo không ?
Cha Samir
Khalil Samir : Quả thật người Kitô Giáo tự
đặt những câu hỏi về Hồi Giáo. Sống trong một môi trường hỗn tạp như tại
Beyrouth, tôi phải nói là những người Kitô Giáo tự đặt những câu hỏi về Hồi
Giáo và ngược lại, mặc dù tại Liban những người Hồi Giáo luôn nói với tôi rằng
những người Kitô Giáo hiểu Hồi Giáo hơn là họ hiểu Kitô Giáo. Sự thật là chúng
tôi có một vài khó khăn khi chúng tôi tổ chức những cuộc hội họp và ước muốn
tìm thấy một thành viên Hồi Giáo thông hiểu Kitô Giáo.
Zenit :
Hồi Giáo vẫn không được biết tới tại Âu Châu ?
Cha Samir
Khalil Samir : Âu Châu không nên tự buộc tội
mình vì không biết đến Hồi Giáo. Đó là điều hiển nhiên. Cũng như Âu châu không
biết đến Phật Giáo hay những tôn giáo khác. Đối với tôi, vấn đề không phải là
biết, mà là muốn biết.
Làm việc chung là một điều tốt, nhưng cũng phải phê bình
những điều không hợp với chúng ta trong văn hoá của họ, cũng như họ có quyền
phê bình những khía cạnh của văn hoá tây phương không phù hợp với họ.
Thí dụ như quan niệm tục hoá dường như đối với họ là huỷ
bỏ hiện tượng tôn giáo, nhưng nó sẽ xuất hiện lại. Sự phê phán này là đúng,
nhưng nó cũng phải được thể hiện theo chiều ngược lại.
Cần nên nhắc rằng sự hiện diện của Hồi Giáo tại Âu Châu là
điều mới đây. Thật là phi lý khi tưởng rằng Âu Châu là gốc rễ của mọi tôn giáo.
Theo tôi, sự hiện diện của người Hồi Giáo tại Âu Châu có
thể là một phúc lành, với một số điều kiện. Chẳng hạn như nếu người ta tạo nên
được một nền Hồi Giáo Âu Châu, có niềm tin Hồi Giáo và văn hoá Âu Châu, nghĩa
là cũng có Kitô Giáo. Khi đó người ta có thể tiến tới việc đọc lại Kinh Coran,
khởi điểm từ sự bình đẳng giữa người nam và người nữ, giữa người có đạo và
người vô thần, với những nguyên tắc của một nền dân chủ và của văn minh tây
phương, nhất là sự phân biệt giữa sự kiện tôn giáo và sự kiện chính trị.
Zenit :
Có một số người phê bình cuốn sách của cha (100 câu hỏi về Hồi Giáo), khẳng
định rằng cha đã quên những khía cạnh rất tích cực của Hồi Giáo như là ngành
Hồi Giáo chiêm niệm (soufisme) ?
Cha Samir
Khalil Samir : Sự quan sát này có một phần
đúng. Đúng là tôi đã không nói đến ngành Hồi Giáo chiêm niệm. Nhưng đó là một
thực tại mà Hồi Giáo chính thống coi như một điều riêng tư hoặc ngay cả như một
nhánh khác vậy. Nó không có tầm quan trọng nhiều.
Trong những sách được xuất bản nói về thế giới Á Rập Hồi
Giáo, người ta gần như không thấy một cuốn sách nào nói về ngành Hồi Giáo chiêm
niệm. Trái lại, bên tây phương thì có rất nhiều. Tại sao ? Tại vì người
tây phương chú ý đến ngành này theo nhu cầu của họ, chứ họ không tìm hiểu Hồi
Giáo một cách khách quan.
Đối với Hồi Giáo, luật lệ là điều thiết yếu trong những
huấn từ và trong đời sống. Đó không
phải là một lời kết án hay một khía cạnh tiêu cực. Đó là thực tại và tôi phải
tôn trọng sự thể như thế.
Còn hơn Hồi Giáo chiêm niệm, để hiểu thế giới Hồi Giáo,
chúng ta phải thấu hiểu nguồn rễ của nó. Chẳng hạn như những câu phương ngôn
(haddit) của Tiên Tri Mahomet rất là quan trọng nhưng lại hiếm được chuyển ngữ.
Zenit : Đối với cha, điều khẩn trương
nhất có phải là sự đọc lại Kinh Coran không ?
Cha Samir
Khalil Samir : Điều quan trọng bây giờ là làm sao người ta phải đọc và chú
giải Kinh Coran ngày hôm nay. Không may thay, có rất ít người Hồi Giáo đề nghị
sự đọc lại Kinh Coran.
Kitô Giáo đã bắt đầu sự đọc có tính cách phê bình về những
nguồn gốc của mình từ nhiều thế kỷ nay. Sự đọc phê bình này chưa được thực hiện
trong thế giới Hồi Giáo và đó là điều cần thiết.
Suy tư lại Kinh Coran không có nghĩa là thay đổi bản văn
nhưng là thay đổi việc đọc. Những nhà trí thức Hồi Giáo muốn làm điều này,
nhưng họ không làm được bởi vì sức nặng của đa số theo truyền thống quá mạnh.
Tại Âu Châu, điều đó có thể làm được, với điều kiện là
những nhóm bảo thủ được tiếp tay bởi những nước giầu trong vùng Vịnh không có
chỗ đứng lợi thế. Họ xuất khẩu sang Âu Châu một thứ Hồi Giáo không phải là thứ
Hồi Giáo mà người Hồi Giáo Âu Châu muốn. Họ kiểm soát nhiều nhà thờ Hồi Giáo
(mosquée) do chính họ xây nên, chứ
không phải do từ những người di dân tới đây và những người lãnh đạo tôn
giáo thì đến từ nước Arabie hay một
nước Hồi Giáo khác.
Zenit : Đối với cha, Hồi Giáo là một
điều tự nhiên. Với tư cách là một người
Kitô Hữu Á Rập, cha có cảm thấy mình có thể đóng vai trò trung gian
không ?
Cha Samir
Khalil Samir : Tôi rất có cảm tình với những
người Hồi Giáo. Tôi thuộc về nền văn
hoá này. Tôi là một người Ả Rập Kitô Giáo trong một nền văn hoá Hồi Giáo, nhưng
niềm tin của tôi là một niềm tin Kitô Giáo và tôi hài lòng với cả hai điều.
Hồi giáo là điều quen thuộc đối với tôi. Những người Á Rập
Kitô Giáo chúng tôi đã học biết những
khía cạnh tích cực và tiêu cực của sự chung sống. Chúng tôi cũng có thể giúp những người Kitô Hữu tây phương hiểu
Hồi Giáo một cách trọn vẹn và sống với
tôn giáo này. Chúng tôi là những người trung gian và có thể mang đến
những kinh nghiệm của nhiều thế kỷ qua.
Thông tấn Zenit
Lang Biang dịch