Sứ điệp sau cùng của Thượng Hội Đồng
Giám Mục về Châu Phi
(Vietcatholic News 24 Oct 2009 23:58) – Sau phần nhập đề để
nhắc lại quá trình triệu tập Thượng Hội Đồng, các thành phần tham dự, đường
hướng tổng quát, lễ khai mạc Thượng Hội Đồng và lý do của sứ điệp, các nghị phụ
đi thẳng vào nội dung sứ điệp, được trình bày thành 7 phần.
Phần I: Nhìn vào Châu Phi ngày nay
4. Chúng ta đang sống trong một thế giới đầy mâu thuẫn và
khủng hoảng trầm trọng. Khoa học và Kỹ thuật đang bước những bước khổng lồ
trong mọi khía cạnh của đời sống, trang bị cho nhân loại đủ mọi phương tiện cần
thiết để biến hành tinh này thành một nơi tốt đẹp cho mọi người chúng ta. Ấy
thế nhưng các thảm cảnh của tị nạn, của cảnh nghèo tuyệt vọng, của bệnh tật và
đói khát vẫn đang sát hại hàng ngàn người mỗi ngày.
5. Châu phi bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong tất cả các thảm
cảnh trên. Vốn phong phú về tài nguyên nhân bản và thiên nhiên, nhiều người dân
trong chúng tôi vẫn bị bỏ mặc, phải ngoi ngóp trong nghèo khó và khốn khổ,
trong chiến tranh và tranh chấp, trong khủng hoảng và hỗn loạn. Các tai họa ấy
hoạ hiếm mới do các thiên tai gây nên. Phần lớn chúng do các quyết định và hành
động nhân bản từ những con người không biết đếm xỉa gì tới ích chung và điều ấy
thường xẩy tới vì có sự đồng lõa đáng trách và âm mưu tội lỗi của các nhà lãnh
đạo địa phương và các quyền lợi ngoại quốc.
6. Nhưng Châu Phi không nên thất vọng. Ơn phúc Chúa vẫn dồi
dào, đang chờ được sử dụng một cách khôn ngoan và công chính nhằm phục vụ thiện
ích cho con cái mình. Nơi có những điều kiện đúng đắn, con cái Châu Phi từng
chứng tỏ họ có thể vươn tới, và quả thực họ đã vươn tới, đỉnh cao trong các cố
gắng và khả năng con người. Hiện vẫn có những tin mừng tại nhiều nơi ở Châu
Phi. Nhưng truyền thông hiện nay thường có khuynh hướng nhấn mạnh tới các tin
xấu và do đó xem ra chỉ chú trọng theo dõi các khốn cùng và thiếu sót của chúng
tôi hơn là các cố gắng tích cực mà chúng tôi đang thực hiện lúc này. Nhiều quốc
gia mới phát sinh sau những năm dài chiến tranh và nay đang dần dần tiến bước
trên nẻo đường hòa bình và thịnh vượng. Việc cai trị tốt đang thực hiện những
tác động được đánh giá là tích cực tại một số quốc gia Châu Phi, và đang thách
thức các quốc gia khác hãy duyệt lại các tập tục xấu của quá khứ và của hiện
tại. Đang có nhiều dấu hiệu cho thấy nhiều sáng kiến nhằm tìm cách đưa lại các
giải pháp hữu hiệu cho các vấn đề của chúng ta. Qua chính chủ đề của mình,
Thượng Hội Đồng này hy vọng trở thành một phần của các sáng kiến trên. Chúng
tôi kêu gọi mọi người mọi giới hãy chung tay để giải quyết các thách đố Hòa
Giải, Công Lý và Hoà Bình tại Châu Phi. Nhiều người đang đau khổ và chết chóc:
ta không còn thì giờ để phí phạm.
Phần II: Dưới ánh sáng Đức Tin
7. Chức vụ giám mục buộc chúng tôi phải xem sét mọi sự dưới
ánh sáng Đức Tin. Sau khi công bố (tông huấn) Giáo Hội tại Châu Phi (EIA), các
giám mục Châu Phi, qua Hội Nghị Chuyên Đề Các Hội Đồng Giám Mục Châu Phi và
Madagasacr (SECAM), đã cho công bố một thư mục vụ tựa đề là “Chúa Kitô, Hòa
Bình của chúng ta” (xem Tài Liệu Sau Cùng của Hội Nghị Toàn Thể SECAM tại Rocca
di Papa, 1-8 tháng Mười, 2000, công bố tại Accra, 2001). Trong Hội Nghị này,
chúng tôi thường nhắc nhở nhau rằng sáng kiến cho mọi việc hòa giải và nền hòa
bình đến từ Thiên Chúa. Như Thánh Tông Đồ Phaolô từng tuyên bố: “Thiên Chúa
trong Chúa Kitô đang hòa giải thế gian với chính Người”. Và Người thực hiện
điều ấy qua hồng ân tha thứ nhưng không, vô điều kiện, “không tính những tội
phạm chống lại chính họ” và nhờ thế đã dẫn chúng ta tới hòa bình (xem 2Cor
5:17-20). Còn về công lý, đó cũng là việc làm của Thiên Chúa, nhờ ơn công chính
hóa của Người trong Chúa Kitô.
8. Trong cùng đoạn trên, Thánh Phaolô tiếp tục nói rằng
Thiên Chúa “ủy thác cho chúng ta sứ điệp hoà giải” và quả tình đã đề cử chúng
ta làm “đại sứ cho Chúa Kitô, Thiên Chúa đưa ra lời kêu gọi của Người qua chúng
ta”. Đây là một thiên mệnh cao trọng mà chúng ta nhận được từ Thiên Chúa nhân
từ và đầy cảm thương. Giáo Hội tại Châu Phi, cả trong tư cách gia đình Thiên
Chúa lẫn trong tư cách tín hữu cá nhân, có nghĩa vụ trở thành khí cụ của hòa
bình và hòa giải theo lòng Chúa Kitô, Đấng vốn là hòa bình và hòa giải của
chúng ta. Và điều ấy chỉ có thể nên làm bao lâu chính Giáo Hội Châu Phi tự hòa
giải với Thiên Chúa. Các chiến lược của Giáo Hội Châu Phi đối với hòa giải, công
lý và hòa bình trong xã hội phải đi xa hơn và sâu hơn cách thế gian xử lý các
vấn đề này. Giống như Thánh Phaolô, Thượng Hội Đồng xin kêu gọi mọi người dân
Châu Phi: “Nhân danh Chúa Kitô, chúng tôi khẩn khoản xin anh em hãy hòa giải
với Thiên Chúa” (2 Cor 5:20).
Nói cách khác, chúng tôi kêu gọi mọi người hãy để mình hòa
giải với Thiên Chúa. Đó chính là điều sẽ mở đường cho một hòa giải đích thực
giữa con người với nhau. Đó cũng chính là điều sẽ bẻ gẫy cái vòng luẩn quẩn của
tấn công, trả thù và phản công. Trong tất cả những điều ấy, nhân đức tha thứ là
chủ yếu hơn cả, ngay cả trước khi nhìn nhận lỗi lầm. Những ai bảo rằng tha thứ
không ăn thua thì cứ thử trả thù rồi sẽ thấy. Tha thứ thật sự cổ vũ đức công
bình của thống hối và đền bù, dẫn ta tới một nền hòa bình tận gốc, giúp ta thêm
bạn bè, thêm anh thêm chị thêm em từ những người trước đây vốn là nạn nhân và
là kẻ thù của ta. Vì chính Thiên Chúa làm cho thứ hòa giải này trở nên có thể,
nên ta phải dành chỗ cho cầu nguyện và các bí tích trong thừa tác vụ này, nhất
là Bí Tích Thống Hối.
Phần III: Gửi Thế Giới và Giáo Hội
(World-Church)
9. Thượng Hội Đồng này bày tỏ quan tâm và tình liên đới của
mình tới khắp lục địa Châu Phi. Chúng tôi cám ơn Đức Thánh Cha đã cùng sánh
bước với Châu Phi trong mọi cuộc đấu tranh của nó và bênh vực chính nghĩa của
nó với trọn sức mạnh trong thẩm quyền tinh thần to lớn của ngài. Giống như các
vị tiền nhiệm của ngài, ngài đã luôn là một người bạn chân thực của Châu Phi và
người Châu Phi. Khi giải quyết các thách đố của mình, chúng tôi luôn được phong
phú hóa và hướng dẫn bởi kho tàng và sự khôn ngoan trong huấn quyền của các Đức
Giáo Hoàng về các vấn đề chính trị và xã hội. Về phương diện này, Cuốn Tóm Lược
Học Thuyết Xã Hội Của Giáo Hội là một sách gối đầu giường và là nguồn tư liệu
mà tiện đây chúng tôi xin trân trọng giới thiệu với toàn thể tín hữu giáo dân,
nhất là những ai đang giữ các chức vụ cao trong các cộng đồng của chúng ta.
10. Tòa Thánh đã đưa ra nhiều sáng kiến trực tiếp về phát
triển và thiện ích cho Châu Phi. Một trường hợp thuộc phạm vi này là Qũy Sahel
nhằm chống lại việc sa mạc hóa các vùng Sahel. Chúng ta cũng không thể đánh giá
thấp các dịch vụ vĩ đại do các đại diện của Đức Thánh Cha thực hiện tại các
giáo hội địa phương của chúng ta. Hiện nay, Tòa Thánh có khâm sứ (nuncios) tại
50 trên tổng số 53 quốc gia Châu Phi. Đây là dấu chỉ mạnh mẽ cho thấy dấn thân
của Tòa Thánh nhằm phục vụ lục địa này. Vì việc này, Thượng Hội Đồng xin bày tỏ
lòng tri ân sâu xa.
11. Bằng tình âu yếm huynh đệ, chúng tôi xin kính chào toàn
bộ Giáo Hội ở bên kia các bờ biển Châu Phi, tất cả chúng ta đều là chi thể của
cùng một Gia Đình Thiên Chúa rải rác khắp mặt địa cầu. Sự hiện diện và tham dự
tích cực vào hội nghị này của các đại biểu từ các châu lục khác đã xác nhận mối
liên kết hiệp đoàn đầy hiệu quả và âu yếm của chúng ta. Chúng tôi xin cám ơn
tất cả các Giáo Hội địa phương đã vươn tay ra phục vụ tại và cho Châu Phi cả
trong lãnh vực thiêng liêng lẫn vật chất. Trong phạm vi hòa giải, công lý và
hòa bình, Giáo Hội tại Châu Phi sẽ tiếp tục trông cậy vào sự ủng hộ hữu hiệu
của các vị lãnh đạo Giáo Hội tại các quốc gia giầu có và hùng cường mà các
chính sách, các hoạt động cũng như không hoạt động của họ từng tạo nên hay từng
làm gia trọng tình trạng khó xử của Châu Phi.
Giữa Châu Âu và Châu Phi, có một sợi giây liên kết lịch sử
rất đặc biệt. Bởi thế, về phương diện này, mối liên hệ hiện có giữa các bộ phận
giám mục của hai châu lục, tức Liên Hội Đồng Giám Mục Châu Âu (CCEE) và SECAM
cần được tăng cường và thâm hậu hóa. Chúng tôi cũng hân hoan chào mừng mối giao
tình huynh đệ đang xuất hiện giữa Giáo Hội tại Châu Phi và Giáo Hội tại Châu
Mỹ.
12.Nhiều con trai con gái của Châu Phi đã bỏ nhà đi kiếm
nơi định cư tại các lục địa khác. Một số những người này đang tiến triển tốt,
góp phần một cách giá trị vào đời sống tại các quốc gia họ đang định cư. Nhiều
người khác đang chật vật để sống còn. Chúng tôi xin trao phó tất cả những người
trên cho sự chăm sóc mục vụ thoả đáng của Gia Đình Giáo Hội Chúa, bất cứ họ
đang ở đâu. “Ta là khách lạ và các con đã chào đón Ta” (Mt 25:35) không phải
chỉ là một dụ ngôn về ngày tận thế nhưng cũng là một bổn phận cần được chu toàn
bây giờ. Giáo Hội tại Châu Phi cám tạ Chúa vì nhiều con trai con gái mình hiện
đang là những nhà truyền giáo tại các lục địa khác. Trong cuộc trao đổi ơn phúc
thánh thiện này, điều quan trọng là mọi người dự phần phải tiếp tục làm việc
cho mối liên hệ trong sáng, sòng phẳng, đầy phẩm giá và hợp tinh thần Kitô Giáo
này. Trong các phiên họp của Thượng Hội Đồng, Giáo Hội tại Châu Phi chấp nhận
thách thức sẽ quan tâm tới những người có nguồn gốc Châu Phi tại các lục địa
khác, nhất là tại Châu Mỹ.
13. Lúc này đây, Thượng Hội Đồng này cảm thấy có bổn phận
phải bày tỏ lòng tri ân sâu xa đối với nhiều nhà truyền giáo, linh mục, tu sĩ
cũng như tín hữu giáo dân, từ các lục địa khác đã đem đức tin đến cho hầu hết
các quốc gia Châu Phi, mà nhiều vị hiện vẫn còn đang nhiệt tâm và anh hùng tận
tụy làm việc tại đó. Chúng tôi xin đặc biệt cám ơn các vị vẫn kiên trì ở lại
với con chiên của mình ngay lúc có chiến tranh và những khủng hoảng trầm trọng.
Một số vị còn bằng lòng dùng chính mạng sống trả giá cho lòng trung trinh của
mình.
Phần IV: Giáo Hội tại Châu Phi
14. Chúng tôi tự hào nhớ lại: Kitô Giáo đã có mặt tại Châu
Phi ngay từ buổi đầu của mình, tại Ai Cập và tại Ethiopia, và chẳng bao lâu sau
đó tại các vùng khác của Bắc Phi. Giáo Hội lâu đời này đã làm giầu Giáo Hội
hoàn vũ với nhiều truyền thống sáng chói về thần học, linh đạo và phụng vụ,
những vị thánh và tử đạo hiển hách, như Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã rất
hùng hồn chỉ ra (EIA, 31). Các Giáo Hội Ai Cập và Ethiopia, tức các giáo hội
từng sống thoát nhiều gian nan thử thách và bách hại, xứng đáng được trọng
vọng, và được sự hợp tác gần gũi hơn với các Giáo Hội trẻ trung hơn của lục
địa.
Sự hợp tác như thế đặc biệt quan trọng nếu ta sét tới hàng
ngàn di dân và sinh viên trẻ từ miền nam Sahara đang theo học ngành cao đẳng
tại Maghreb. Nhiều người trong số này là Công Giáo, mang theo mình sự gắn bó
với đức tin, chắc chắn sẽ làm tươi trẻ rất nhiều Giáo Hội địa phương nơi họ
đang cư ngụ. Giáo Hội tại các nơi này, và tại các nơi khác, phần lớn gồm ngoại
kiều, phải cậy trông vào tình liên đới của các Giáo Hội Chị Em của Châu Phi,
mong các Giáo Hội này gửi tới các linh mục và các nhà truyền giáo khác làm món
quà đức tin (Fidei Donum).
15. Trên khắp lục địa, Giáo Hội sẽ tiếp tục sánh bước trong
liên đới với nhân dân của mình. Các vui mừng và buồn đau, các hy vọng và mộng
ước của nhân dân chúng tôi cũng là của chính chúng tôi nữa (xem Vat. II, Vui
Mừng và Hy Vọng,1). Chúng tôi xác tín rằng đóng góp đầu tiên và đặc biệt nhất
của Giáo Hội cho nhân dân Châu Phi là công bố Phúc Âm của Chúa Kitô. Cho nên,
chúng tôi cam kết sẽ mạnh mẽ theo đuổi việc công bố Phúc Âm cho nhân dân Châu
Phi, vì “sự sống trong Chúa Kitô là nhân tố đầu hết và chính yếu của phát
triển”, như Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI đã nói trong “Caritas in veritate”
(CV, 8).
Vì cam kết phát triển phát sinh từ việc thay đổi tâm hồn,
và việc thay đổi tâm hồn phát sinh từ việc quay về với Phúc Âm. Dưới ánh sáng
điều này, chúng tôi chấp nhận trách nhiệm của mình phải trở thành khí cụ của
hòa giải, công lý và hòa bình trong các cộng đồng của chúng tôi, “các đại sứ
thay mặt Chúa Kitô” (2 Cor 5:20), Đấng vốn là hoà bình và hòa giải của chúng
tôi. Về phương diện này, mọi thành phần Giáo Hội, linh mục, tu sĩ cũng như tín
hữu giáo dân, phải được huy động để cùng làm việc với nhau trong một tinh thần
đoàn kết tạo nên sức mạnh. Chúng ta được thách thức và khích lệ bởi câu châm
ngôn Châu Phi như sau “một đoàn kiến có tổ chức sẽ triệt hạ được con voi khổng
lồ”. Chúng ta không nên sợ, nhất là đừng ngã lòng, trước sự to lớn của các vấn
đề tại lục địa chúng ta.
16. Giáo Hội tại Châu Phi vui mừng hoan nghinh lời kêu gọi
đưa ra tại Phòng Thượng Hội Đồng đối với sự hợp tác “Nam - Nam” trong các cố
gắng của chúng ta. Nhiều vấn đề của Châu Phi và đang đè nặng lên Châu Phi cũng
đang xẩy ra tại Châu Á và Châu Mỹ Latinh. Chúng tôi tin rằng chúng ta sẽ có lợi
rất nhiều qua việc không những so sánh ghi chép mà còn chung tay nữa. Xin Chúa
chỉ đường cho chúng ta tiến trong hướng đi này.
17. SECAM là một định chế liên đới mục vụ có cơ năng của
Giáo Hội phẩm trật tại Châu Phi (EIA, 16). Bất hạnh thay, cơ chế không thể thay
thế này đã không nhận được sự hỗ trợ mà đáng lý ra nó phải nhận được, cả từ
chính các giám mục Châu Phi. Chúng tôi tạ ơn Chúa vì Thượng Hội Đồng này là dịp
may hồng phúc để nhấn mạnh tầm quan trọng của SECAM. Có đủ lý do để tin rằng
các lời kêu gọi do nhiều Nghị Phụ Thượng Hội Đồng đưa ra nhằm dấn thân hơn đối
với SECAM đã không rơi vào những lỗ tai điếc. Đúng lúc đang chuẩn bị trở về quê
hương, chúng tôi đã cam kết sẽ dành cho SECAM điều tối thiểu nó cần để chu toàn
sứ mệnh. Được thiết lập theo sáng kiến của SECAM và điều hành trong hiệp thông
trung thành với cơ chế này, Liên Đoàn Các Hội Đồng Bề Trên Cả Của Châu Phi và
Madagascar (COMSAM), đang dần dần lớn lên thành khí cụ hữu hiệu để cổ vũ tình
liên đới mục vụ có cơ năng trên bình diện lục địa, trong cuộc sống và công tác
tông đồ của các tu sĩ tại Châu Phi. Thượng Hội Đồng hoan nghinh sự đóng góp giá
trị của họ vào đời sống và sứ mệnh của Giáo Hội tại Châu Phi.
18. Là các giám mục, chúng tôi tự thách thức mình sẽ đoàn
kết làm việc trong các Hội Đồng cũng như trong các Phiên Họp giám mục, hòng
mang lại cho các quốc gia của chúng tôi một mẫu mực về một định chế quốc gia có
hòa giải và công chính, sẵn sàng hiến mình làm những người thợ kiến tạo hòa
bình và hòa giải, bất cứ lúc nào và nơi nào cần tới. Chúng tôi ca ngợi các vị
giám mục từng đóng các vai trò này, nhất là trên căn bản đại kết và/hoặc liên
tôn, mà chúng tôi từng được chứng kiến tại các nơi như Mali, Cộng Hòa Dân Chủ
Congo, Burkina Faso, Senegal, Niger và nhiều nơi khác.
Sự đoàn kết của hàng giám mục là nguồn sức mạnh rất lớn.
Trái lại thiếu vắng sự đoàn kết này sẽ phí phạm năng lực, làm nản các cố gắng
và dành chỗ cho các kẻ thù của Giáo Hội trung lập hóa được các nhân chứng của
ta. Một phạm vi quan trọng trong đó sự hợp tác và gắn bó quốc gia như trên rất
hữu ích chính là phạn vi truyền thông và thông tin xã hội. Kể từ ngày công bố
EIA, đã có sự bùng nổ thực sự con số các đài phát thanh Công Giáo tại Châu Phi,
từ con số 15 đài năm 1994 nay đã tăng quá 163 đài tại 32 quốc gia. Chúng tôi ca
ngợi các quốc gia từng khích lệ việc phát triển này. Chúng tôi kêu gọi các quốc
gia nào hiện còn dè dặt về phương diện này hãy duyệt lại chính sách, vì lợi ích
của quốc gia và nhân dân họ.
19. Mỗi giám mục phải đặt ưu tiên cao cho các vấn đề hoà
giải, công lý và hòa bình trong nghị trình mục vụ của giáo phận mình. Các vị
phải chắc chắn sẽ thiết lập các Ủy Ban Công Lý và Hòa Bình ở mọi cấp. Chúng ta
nên tiếp tục làm việc thật hăng say để huấn luyện lương tâm và thay đổi tâm hồn
người ta qua công tác giáo lý ở mọi cấp. Việc ấy phải tiến xa hơn việc “dạy
giáo lý đơn giản” cho trẻ em và dự tòng lãnh nhận các bí tích. Chúng ta cần
phải có sẵn các chương trình huấn luyện liên tục cho mọi tín hữu, nhất là những
người giữ các chức vụ có thẩm quyền cao. Các giáo phận của chúng ta phải là mẫu
mực cho việc quản trị tốt, của trong sáng và quản trị tài chánh tốt.
Chúng ta phải tiếp tục làm hết sức để giải quyết nạn nghèo
đói, vốn là trở ngại chính đối với hòa bình và hòa giải. Ở đây, các gợi ý về kế
sách tiểu tài chánh đáng được xem sét cẩn trọng. Cuối cùng, là người đứng đầu
Giáo Hội địa phương, giám mục có bổn phận huy động mọi tín hữu của mình, mời
gọi họ tham gia các vai trò thích ứng với họ trong việc đặt kế hoạch, phác
thảo, thi hành và lượng giá các chính sách và chương trình của giáo phận nhằm
hoà giải, công lý và hòa bình.
20. Linh mục là “người cộng tác cần thiết và gần gũi nhất
của giám mục”. Trong Năm Linh Mục này, thưa anh em thân mến trong hàng ngũ linh
mục, chúng tôi ngỏ lời đặc biệt với anh em, những người hiện đang nắm giữ một
vị thế then chốt trong công tac tông đồ của giáo phận. Anh em mô tả khuôn mặt
của hàng giáo sĩ một cách rõ rệt nhất đối với người ta, cả trong lẫn ngoài Giáo
Hội. Gương sáng của anh em trong việc sống chung hòa bình vuợt trên các lằn
ranh bộ lạc và sắc tộc chắc chắn là chứng tá mạnh mẽ đối với người khác.
Điều ấy được chứng minh, tỷ dụ như lúc anh em hân hoan chào
đón bất cứ vị nào được Tòa Thánh bổ nhiệm làm giám mục cho anh em, bất kể nơi
sinh của vị ấy. Tùy thuộc anh em là phần lớn việc thực thi các chương trình mục
vụ cấp giáo phận về hòa giải, công lý và hoà bình. Việc dạy giáo lý, đào tạo
giáo dân, chăm sóc mục vụ cho người giữ chức vụ cao; không việc nào trong số
này có thể tiến xa nếu không có sự dấn thân trọn vẹn của anh em tại giáo xứ của
anh em và những nơi khác được chỉ định. Thượng Hội Đồng khuyên anh em đừng sao
lãng bổn phận của nh em trong phạm vi này. Anh em sẽ đạt được thành công lớn
hơn nếu anh em biết làm việc trên căn bản một thừa tác vụ hợp tác, biết đem lại
với nhau mọi thành phần khác của cộng đồng giáo xứ; các phó tế, các tu sĩ, các
giáo lý viên, các giáo dân, nam giới, nữ giới và thanh niên.
Trong nhiều trường hợp, linh mục là một trong những người
sáng suốt nhất trong cộng đồng địa phương và do đó được người ta mong chờ đóng
vai trò lãnh đạo công việc của cộng đồng. Anh em nên biết cách làm thế nào để
cung hiến tốt nhất việc phục vụ của mình một cách không đảng phái, một cách hợp
mục vụ và tinh thần phúc âm. Lòng trung thành với cam kết linh mục của anh em,
nhất là đời sống độc thân trong sạch, cũng như xa lánh những điều vật chất
chính là chứng tá hùng hồn nhất đối với Dân Chúa. Nhiều người trong anh em đã
rời Châu Phi để hiến thân phục vụ truyền giáo tại các lục địa khác. Khi làm
việc trong tinh thần hoàn toàn tôn trọng trật tự tốt, anh em đã phóng chiếu một
hình ảnh tốt cho Châu Phi. Thượng Hội Đồng ca ngợi sự dấn thân của anh em vào
trách vụ truyền giáo của Giáo Hội. Ước chi anh em nhận được phần thưởng đã hứa
ban cho tất cả những ai “bỏ nhà… vì Nước Trời” (Lc 18:28).
21. Trong những năm gần đây, Châu Phi cũng đã trở nên mảnh
đất rất mầu mỡ cho ơn gọi tu dòng: linh mục, tu sĩ nam nữ. Chúng tôi tạ ơn Chúa
vì hồng ân này. Thưa các tu sĩ nam nữ thân yêu, chúng tôi xin ca ngợi anh chị
em vì chứng tá cuộc sống tu trì khấn giữ các lời khuyên phúc âm về đức khiết
trinh, nghèo khó và vâng lời của anh chị em, một cuộc sống biến anh chị em
thành tiên tri và mẫu mực của hòa giải, công lý và hoà bình, trong các hoàn
cảnh áp lực cùng cực. Thượng Hội Đồng khuyên anh chị em hãy đem lại cho công
tác tông đồ của anh chị em tính hữu hiệu tối đa, bằng cách hiệp thông một cách
trung thành và đầy dấn thân với hàng giáo phẩm địa phương. Đặc biệt, thưa qúy
nữ tu sĩ, Thượng Hội Đồng xin ca ngợi chị em vì sự tận tụy và nhiệt thành của
chị em trong công tác tông đồ ở các ngành y tế, giáo dục và các phạm vi phát
triển nhân bản khác.
22. Với lòng âu yếm sâu xa, Thượng Hội Đồng này xin ngỏ lời
với anh chị em tín hữu giáo dân của Châu Phi. Anh chị em là Giáo Hội của Thiên
Chúa nơi quảng trường công của xã hội. Chính nơi anh chị em và qua anh chị em,
đời sống và chứng tá của Giáo Hội trở thành hữu hình đối với thế giới. Cho nên,
anh chị em chia sẻ thiên mệnh của Giáo Hội để trở thành “các đại sứ của Chúa
Kitô” mà làm việc cho sự hòa giải con người với Thiên Chúa và giữa họ với nhau.
Điều này đòi anh chị em phải để cho đức tin Kitô Giáo thấm nhiễm mọi phương
diện và khía cạnh của đời sống anh chị em: trong gia đình, nơi làm việc, trong
nghề nghiệp, nơi chính trường và sinh hoạt công cộng. Đây không phải là một
nhiệm vụ dễ dàng. Chính vì vậy, anh chị em phải chuyên chăm chạy tới với các
phương thế ơn thánh, qua cầu nguyện và năng chịu các bí tích.
Bản văn Thánh Kinh trong chủ đề của Thượng Hội Đồng, dùng
để ngỏ với mọi môn đệ Chúa Kitô, quả đã đặc biệt nói với anh chị em như sau:
“Anh chị em là muối đất… Anh chị em là ánh sáng thế gian” (Mt 5:13-14). Ở đây,
chúng tôi muốn nhắc lại các khuyến cáo của Tông Huấn Giáo Hội tại Châu Phi về
tầm quan trọng của Các Tiểu Cộng Đoàn Kitô Giáo (EIA, 93). Ngoài cầu nguyện,
anh chị em cũng phải trang bị cho mình kiến thức đầy đủ về đức tin Kitô Giáo để
có thể “minh chứng cho niềm hy vọng mà anh chị em đang ấp ủ” (1 Pet 3:15) nơi
các quảng trường ý niệm. Những người càng ở địa vị cao giữa anh chị em thì càng
có nhiệm vụ phải thủ đắc cho mình một trình độ hiểu biết tương xứng về nền văn
hóa tôn giáo của chúng ta. Một cách đặc biệt, chúng tôi xin mạnh mẽ đề nghị với
anh chị em các nguồn căn bản của đức tin Công Giáo: Thánh Kinh, Sách Giáo Lý
của Giáo Hội Công Giáo, và liên quan hàng đầu với chủ đề của Thượng Hội Đồng là
cuốn Tóm Lược Học Thuyết Xã Hội của Giáo Hội. Tất cả những sách này đều có sẵn
với giá phải chăng.
Tiếp tục dốt nát về đức tin là điều không thể bào chữa
được. Về phương diện này, Tông Huấn Giáo Hội Tại Châu Phi (EIA) đã nồng nhiệt
khuyến cáo việc thiết lập ra các Đại Học Công Giáo. Chúng tôi cám tạ Chúa vì
nhiều định chế loại này đã mọc lên trong 15 năm qua, và nhiều định chế nữa đang
thành hình. Đây là một dự án có tầm quan trọng hàng đầu. Dự án ấy cũng đòi rất
nhiều tiền bạc. Nhưng nó cần thiết, nếu chúng ta muốn đầu tư cho tương lai để
có được những người giáo dân Công Giáo được đào tạo đàng hoàng, nhất là các nhà
trí thức, biết sẵn sàng và có khả năng đứng lên làm chứng cho đức tin trong thế
giới hiện đại. Chắc chắn, đây là phạm vi rất cần tới tình liên đới phổ quát của
cả Gia Đình Giáo Hội Chúa.
23. Thưa anh chị em Công Giáo Châu Phi thân mến đang làm
việc trong sinh hoạt công. Chúng tôi xin ca ngợi nhiều người trong anh chị em,
bất chấp mọi hiểm nguy và bất trắc của nền chính trị tại Châu Phi, đã quảng đại
hiến mình trong công vụ của dân mình, coi nó như một hình thức tông đồ để cổ vũ
ích chung và Vương Quốc công lý, yêu thương và hòa bình của Chúa, phù hợp với
các giáo huấn của Giáo Hội (Xem Vatican II, Vui Mừng và Hy Vọng, 75).
Anh chị em luôn có thể tin cậy vào sự khích lệ và hỗ trợ
của Giáo Hội. Tông Huấn Giáo Hội tại Châu Phi đã biểu lộ niềm hy vọng rằng các
chính khách và các quốc trưởng thánh thiện sẽ xuất hiện tại Châu Phi. Nguyện
ước ấy không phải chỉ là niềm hy vọng vô tích sự. Quả là ấm lòng khi thấy án
phong chân phước cho Julius Nyerere of Tanzania đang được tiến hành. Châu Phi
cần các vị thánh trong các chức vụ chính trị cao cấp: những chính khách thánh
thiện sẽ làm sạch cái lục địa tham nhũng này, biết làm việc cho ích lợi người
dân, và biết cách làm thế nào huy động được những người đàn ông đàn bà thiện
chí ở bên ngoài Giáo Hội chịu nắm tay nhau chống lại các tệ nạn chung đang
giáng xuống các quốc gia chúng ta.
Thượng Hội Đồng từng mạnh mẽ khuyến cáo các Giáo Hội địa
phương hãy tăng cường việc tông đồ của mình trong việc chăm sóc thiêng liêng
cho các người đang giữ các chức vụ công cộng, để tạo ra các ban tuyên úy có
hiệu năng bên cạnh họ và tổ chức được các văn phòng liên lạc cấp cao nhằm phúc
âm hóa các viện lập pháp. Chúng tôi khuyên tất cả anh chị em, nghĩa là mọi người
tín hữu giáo dân đang hoạt động chính trị, hãy lợi dụng đầy đủ các chương trình
loại ấy, ở bất cứ nơi nào chúng hiện hữu. Nhiều người Công Giáo có chức vụ cao
đang xuống dốc thảm hại trong việc thi hành chức vụ của mình. Thượng Hội Đồng
kêu gọi những người ấy hãy ăn năn thống hối, hay rời bỏ lãnh vực công và đừng
gây thêm tai họa cho dân và mang tiếng xấu lại cho Giáo Hội Công Giáo.
24. Giờ đây, chúng tôi xin ngỏ lời với các gia đình Công
Giáo thân thương của chúng tôi tại Châu Phi. Chúng tôi ca ngợi anh chị em đã
nhất quyết tiếp tục trung thực với các lý tưởng của gia đình Kitô Giáo và duy
trì được các giá trị tối hảo của gia đình Châu Phi. Chúng tôi xin cảnh báo để
anh chị em đề phòng chống lại các nọc độc ý thức hệ đầy nguy hại đến từ nước
ngoài, tự cho mình là văn hóa “hiện đại”. Anh chị em nên tiếp tục chào đón con
cái như một hồng ân của Chúa, và huấn luyện để chúng nhận biết và kính sợ Thiên
Chúa, trở thành những con người của hòa giải, công lý và hòa bình trong tương
lai. Chúng tôi biết: nhiều gia đình của chúng ta đang bị căng thẳng rất lớn.
Cái nghèo thường khiến các cha mẹ hết khả năng chăm sóc tốt cho con cái, đem
lại biết bao hậu quả tai hại. Chúng tôi kêu gọi các chính phủ và thẩm quyền dân
sự hãy nhớ rằng quốc gia nào dùng luật lệ tiêu diệt các gia đình của chính mình
là làm một hành vi tự diệt. Phần lớn các gia đình chỉ yêu cầu điều cần đủ để
sinh tồn. Họ có quyền được sống.
25. Các phụ nữ Công Giáo thân yêu, Thượng Hội Đồng xin ngỏ
lời đặc biệt với qúy chị em. Qúy chị em là sương sống của Giáo Hội địa phương.
Tại nhiều quốc gia, Các Tổ Chức Phụ Nữ Công Giáo là lực lượng lớn đối với công
tác tông đồ của Giáo Hội. Tông Huấn Giáo Hội tại Châu Phi khuyến cáo: trong
Giáo Hội, “phụ nữ phải được huấn luyện thích đáng để họ tham gia vào sinh hoạt
tông đồ ở các cấp thích hợp” (số 121). Tại nhiều nơi, nhiều tiến bộ trong phạm
vi này đã được thực hiện. Nhưng nhiều điều vẫn còn cần phải được làm.
Sự đóng góp đặc trưng của phụ nữ cần phải được nhìn nhận và
cổ vũ hơn nữa, không những trong gia đình, như những người vợ và người mẹ, mà
còn trong khung cảnh xã hội nữa. Thượng Hội Đồng khuyến cáo các Giáo Hội địa
phương hãy tiến xa hơn tuyên bố tổng quát của Tông Huấn Giáo Hội tại Châu Phi,
để đưa ra các cơ cấu cụ thể nhằm bảo đảm có được sự tham gia thực sự của phụ nữ
“ở các cấp thích hợp”. Trong phạm vi này, Tòa Thánh đã cho chúng ta nhiều gương
sáng bằng cách cử nhiệm nhiều phụ nữ vào các chức vụ rất cao cấp. Khắp Châu
Phi, người ta đang nói nhiều về quyền nữ giới, nhất là qua kế hoạch hành động
của nhiều cơ quan chuyên môn của Liên Hiệp Quốc. Phần lớn những điều người ta
nói đều đúng và phù hợp với những gì Giáo Hôi vốn lên tiếng. Tuy nhiên ta vẫn
cần phải thận trọng đối với các dự án cụ thể đang được cổ vũ, vì đôi khi chúng
có những nghị trình dấu mặt.
Chúng tôi xin trao cho chị em, các phụ nữ Công Giáo của
chúng tôi, nhiệm vụ phải tham gia trọn vẹn các chương trình về phụ nữ tại các
quốc gia chúng ta, nhưng phải mở to con mắt đức tin của chị em ra. Được trang
bị bằng hiểu biết đầy đủ và giáo huấn xã hội của Giáo Hội, chị em hãy đảm bảo
để những ý tưởng tốt không bị không tặc bởi những tên lái buôn ngoại quốc cũng
như các ý thức hệ luân lý độc hại về phái giống và tính dục nhân bản. Xin Mẹ
Maria của chúng ta, Đấng là Tòa Khôn Ngoan, hướng dẫn chị em trong việc thực
hiện điều ấy.
26. Cũng thế, thưa qúy nam giới Công Giáo, Thượng Hội Đồng
kêu gọi qúy anh em hãy đóng vai trò quan yếu làm những người cha có trách nhiệm
và những người chồng tốt và trung thành. Anh em hãy noi gương Thánh Giuse (xem
Mt 2:13-23) trong việc chăm sóc gia đình, trong việc bảo vệ sự sống ngay từ lúc
tượng thai và giáo dục con cái. Anh em hãy tự tổ chức thành hiệp hội và các
Nhóm Công Giáo Tiến Hành để anh em có khả năng thăng tiến phẩm tính cuộc sống
Kitô hữu và dấn thân phục vụ Giáo Hội. Điều ấy cũng giúp anh em có được tư thế
tốt hơn để thủ diễn các vai trò hàng đầu trong xã hội cũng như trở nên các nhân
chứng và người cổ vũ hữu hiệu hơn của hòa giải, công lý và hòa bình, làm muối
cho trái đất và ánh sáng cho thế gian.
27. Cuối cùng, chúng tôi xin thân thưa với các con, những
người con trai con gái của chúng tôi, giới trẻ trong các cộng đồng của chúng
tôi. Các con không phải chỉ là tương lai của Giáo Hội: các con còn đã hiện diện
với chúng tôi với những con số lớn. Tại nhiếu quốc gia Châu Phi, quá 60% dân số
dưới 25 tuổi. Tỷ lệ ấy trong Giáo Hội chắc cũng không khác chi. Các con phải
đứng ở tuyến đầu phục vụ các thay đổi xã hội tích cực cũng như làm khí cụ cho
hòa bình. Chúng tôi thấy cần phải chú ý đặc biệt tới các con, hỡi những người trưởng
thành trẻ trung. Các con thường bị lãng quên, để mặc tình trôi dạt, làm đích
nhắm cho đủ mọi thứ ý thức hệ và giáo hệ (sects). Các con là những người thường
nhất bị bạo lực tuyển dụng và sử dụng. Chúng tôi khẩn khoản yêu cầu mọi Giáo
Hội địa phương hãy coi việc tông đồ cho giới trẻ như ưu tiên hàng đầu.
28. Chúa Giêsu từng nói, “Hãy để trẻ nhỏ đến với Thầy. Vì
Nước Trời thuộc về chúng” (Mt 19:14). Thượng Hội Đồng không quên các con đâu,
hỡi các em bé thân thương của chúng tôi. Các con luôn là đối tượng cho các quan
tâm và chú ý của chúng tôi. Nhưng chúng tôi cũng nhìn nhận và lo lắng sử dụng
một cách tích cực lòng hứng khởi và tính hiệu năng của các con làm nhân tố tích
cực cho việc phúc âm hóa, nhất là giữa bạn bè cùng trang lứa với các con. Các con
sẽ được dành không gian, cơ sở và hướng dẫn thích đáng để tự tổ chức lấy công
việc tông đồ. Chúng tôi đặc biệt khuyến cáo các con tham gia tổ chức Các Hội
Giáo Hoàng Truyền Giáo, nhất là Hiệp Hội Trẻ Thơ Thánh (Holy Childhood
Association).
Phần V: Lời kêu gọi gửi cộng đồng quốc tế
29. Gia Đình Thiên Chúa đi xa hơn các biên giới hữu hình
của Giáo Hội, để bao gồm toàn thể nhân loại. Khi nói tới các vấn đề hòa giải,
công lý và hòa bình, tất cả chúng ta đều gặp nhau tại bình diện sâu sắc hơn của
tính nhân bản chung. Dự án này là quan tâm của mọi người, kêu gọi mọi người
hành động chung. Vì thế, chúng tôi lên tiếng kêu gọi mọi người có thiện chí.
Đặc biệt, chúng tôi kêu gọi các vị mà với họ chúng tôi vốn tuyên xưng cùng một
niềm tin vào Chúa Giêsu Kitô cũng như các vị có niềm tin khác.
30. Xét toàn diện, các cơ quan Liên Hiệp Quốc đang thực
hiện nhiều việc tốt tại Châu Phi về phát triển, duy trì hòa bình, bảo vệ quyền
lợi chính đáng của phụ nữ và trẻ em, cũng như chống nghèo đói và các bệnh tật:
HIV/AIDS, sốt rét, bệnh lao, và các vấn đề khác. Thượng Hội Đồng ca ngợi các
việc tốt họ đang thực hiện. Tuy nhiên, chúng tôi kêu gọi họ hãy nhất quán hơn
và trong sáng hơn trong việc thực thi các chương trình của họ. Chúng tôi thúc
giục các quốc gia Châu Phi hãy thận trọng xem sét tỉ mỉ các dịch vụ đang được
cung hiến cho nhân dân họ, để bảo đảm rằng các dịch vụ đó thực sự tốt đối với
chúng ta. Cách riêng, Thượng Hội Đồng tố giác mọi mưu toan lén lút nhằm tiêu
diệt và phá hoại các giá trị qúy báu của Châu Phi về đời sống gia đình và đời
sống nhân bản (như điều ghê tởm số 14 trong Nghị Định Thư Maputo và các đề nghị
tương tự khác).
31. Giáo Hội không thua ai trong cuộc chiến chống HIV/AIDS
và chăm sóc những người mắc bệnh và lây nhiễm nó tại Châu Phi. Thượng Hội Đồng
cám ơn tất cả những ai quảng đại dấn thân vào việc tông đồ yêu thương và chăm
sóc đầy khó khăn này. Chúng tôi nài xin cho có sự hỗ trợ lâu bền để thoả mãn
nhu cầu của nhiều người đang cần được trợ giúp (EIA, 31). Cùng với Đức Thánh
Cha Bênêđíctô XVI, Thượng Hội Đồng này nghiêm chỉ cảnh giác rằng vấn đề này
không thể giải quyết bằng việc phân phối áo mưa (prophylactics). Chúng tôi kêu
gọi mọi người thực sự quan tâm tới vấn đề chặn đứng việc truyền bệnh HIV/AIDS
qua tính dục hãy nhìn nhận sự thành công của các chương trình tiết dục nơi
những người chưa kết hôn, và chung thủy nơi những người đã kết hôn.
Một diễn trình hành động như trên không những đề nghị được
phương thức bảo vệ tốt nhất chống lại sự tràn lan của bệnh mà còn phù hợp với
nền luân lý Kitô Giáo. Chúng tôi đặc biệt muốn ngỏ lời với các con, hỡi các
thanh thiếu niên. Các con đừng để ai lừa dối các con đến tin rằng các con không
thể tự kiểm soát được. Có, với ơn Chúa, các con có thể tự kiềm chế được.
32. Chúng tôi khẩn khoản xin các cường quốc thế giới: hãy
đối xử với Châu Phi một cách kính trọng và có phẩm giá. Châu Phi đang kêu gọi
một sự thay đổi trong trật tự kinh tế thế giới, vì nhiều cơ cấu bất công đang
đè nặng lên Châu Phi. Các bất ổn gần đây trong nền tài chánh thế giới cho thấy
nhu cầu phải thay đổi tận gốc các luật lệ. Nhưng sẽ là một thảm trạng nếu người
ta chỉ thực hiện các điều chỉnh vì quyền lợi người giầu mà thiệt hại tới người
nghèo. Phần lớn các cuộc tranh chấp, chiến tranh và nghèo đói của Châu Phi chủ
yếu là do những cơ cấu bất công kia tạo ra.
33. Nhân loại sẽ được lợi nhiều nếu biết lắng nghe lời
khuyên khôn ngoan của Đức Thánh Cha Bênêđíctô XVI trong “Caritas in veritate”.
Một trật tự thế giới mới và công chính không những có thể có mà còn cần thiết
đối với thiện ích của toàn thể nhân loại. Một sự thay đổi đang được kêu gọi
liên quan tới gánh nợ đang đè nặng lên vai các nước nghèo, mà thực tế đang giết
hại các trẻ em. Các công ty đa quốc phải chấm dứt việc phá hoại đầy tội ác đối
với môi trường trong việc họ tham lam khai thác các tài nguyên thiên nhiên. Quả
là một chính sách thiển cận khi gây ngòi chiến tranh để có được những mối lợi
nhanh chóng từ cảnh hỗn loạn, dù phải hy sinh mạng sống và máu huyết con người.
Liệu có ai đó ở ngoài kia có khả năng và ý chí chấm dứt mọi thứ tội ác chống
lại nhân loại đó hay không?
Phần VI: Hỡi Châu Phi, hãy đứng lên!
34. Người ta thường nói rằng cái nôi nhân loại nằm đâu đó
tại Châu Phi. Lục địa của chúng ta có một lịch sử lâu dài gồm nhiều đế quốc lớn
và nền văn minh rực rỡ. Lịch sử tương lai của lục địa vẫn còn cần được viết ra.
Thiên Chúa đã chúc phúc cho ta với nhiều tài nguyên lớn lao về thiên nhiên và
con người. Trong các chỉ số xếp hạng quốc tế về nguyên liệu và phát triển, các
quốc gia Châu Phi thường nằm cuối bảng. Nhưng đó không phải là nguyên cớ cho ta
thất vọng. Vì từng xẩy ra những hành động lịch sử đầy bất công trắng trợn, như
nạn buôn bán nô lệ và chủ nghĩa thực dân, mà các hậu quả tiêu cực vẫn còn lại
tới bây giờ. Nhưng những bất công ấy không còn bào chữa cho việc chúng ta không
chịu tiến lên phía trước nữa. Nhiều sự kiện đang diễn ra trên thực tế. Chúng
tôi xin ca ngợi các cố gắng nhằm giải phóng Châu Phi khỏi cảnh tha hóa văn hóa
và nô lệ chính trị. Ngày nay, Châu Phi phải đương đầu với thách đố đem lại cho
con cái mình một mức sống xứng đáng.
Trên bình diện chính trị, đang có tiến bộ trong việc kết
hợp lục địa, như việc Tổ Chức Đoàn Kết Châu Phi (OAU) đã phát triển thành Liên
Hiệp Châu Phi (AU). Liên Hiệp Châu Phi và các nhóm liên vùng khác đã đảm nhiệm
nhiều sáng kiến nhằm giải quyết các sung đột và duy trì hòa bình trong nhiều
tình huống khủng hoảng trầm trọng, đôi lúc với sự hợp tác của Liên Hiệp Quốc.
Trên mặt trận kinh tế, Châu Phi đã và đang tự khuôn định cho mình một cái khung
chiến lược để phát triển gọi là NEPAD, tức Hùn Hạp Kinh Tế Mới để Phát Triển
Châu Phi (New Economic Partnership for American Development). Lục địa này cũng
đưa ra các dự khoản cho một tổ chức gọi là APRM tức Cơ Chế Đồng Duyệt Xét Châu
Phi (African Peer Review Mechanism) để theo dõi và đo lường mức tuân hành nơi
các quốc gia. Thượng Hội Đồng ca ngợi các cố gắng này, vì các chương trình này
rõ ràng liên kết việc giải phóng kinh tế của Châu Phi với việc thiết lập ra
chính sách cai trị tốt. Ở đây, chẳng may, lại là một điểm bế tắc. Đối với hầu
hết các quốc gia Châu Phi, các tài liệu đẹp đẽ của NEPAD vẫn chỉ là những tử
ngữ. Chúng ta vẫn phải mong cho có được sự cải tiến tổng quát về việc cai trị
tại Châu Phi.
35. Thượng Hội Đồng sung sướng ca ngợi một số ít các quốc
gia tại Châu Phi từng khởi đầu tiến vào con đường dân chủ thực sự. Họ đã chứng
kiến được những thành quả tốt đẹp của chính sách thực hiện tốt mọi công việc.
Nhiều quốc gia đã xuất hiện sau nhiều năm chiến tranh và tranh chấp đằng đẵng
và đang dần dần xây dựng lại đất nước điêu tàn của mình. Chúng tôi hy vọng:
gương sáng của họ sẽ hối thúc các quốc gia khác thay đổi các tập tục xấu của
mình.
36. Thượng Hội Đồng đau buồn ghi nhận rằng tình thế tại
nhiều quốc gia hiện hết sức đáng xấu hổ. Chúng tôi nghĩ cách riêng tới tình thế
đau buồn tại Somalia, đang ngụp lặn trong một cuộc tranh chấp độc hại gần như
cả hai thập niên qua, một cuộc tranh chấp đang tác động lên các quốc gia láng
giềng. Chúng tôi không quên số phận bi thảm của hàng triệu người tại Vùng Các
Đại Hồ, và cuộc khủng hoảng vẫn còn âm ỉ tại Bắc Uganda, Nam Sudan, Darfur,
Guinea Conakry và nhiều nơi khác. Những người kiểm soát sự việc của các quốc
gia này phải chịu hoàn toàn trách nhiệm đối với việc làm đáng trách của họ.
Trong hầu hết các trường hợp, chúng ta đang phải đương đầu với lòng tham quyền
lực và giầu có bằng giá tổn hại của nhân dân và quốc gia. Bất kể trách nhiệm
của các quyền lợi ngoại bang có như thế nào, luôn luôn vẫn có sự thông đồng nhơ
nhuốc và bi thảm nơi các lãnh tụ địa phương: tức những chính khách sẵn sàng
phản bội và bán rẻ dân tộc mình, những doanh nhân bẩn thỉu sẵn sàng thông đồng
với các công ty đa quốc háu đói, những tay buôn bán và giao hoán vũ khí người
Châu Phi phát đạt nhờ những vũ khí nhỏ nhưng gây chết chóc lớn cho sinh mạng
con người, và các đại diện địa phương của một số cơ quan quốc tế sẵn sàng nhận
tiền để rao bán các ý thức hệ độc hại mà chính họ vốn không tin.
37. Hậu quả tiêu cực của tất cả những thứ trên đã rõ trước
mặt toàn thế giới: nghèo đói, khốn cùng và bệnh tật; người tị nạn bên trong và
bên ngoài xứ sở và ngoại quốc, đổ xô đi tìm những bãi cỏ non hơn, dẫn tới việc
cạn dần chất xám, di dân lén lút và buôn bán người, chiến tranh và đổ máu, đôi
khi đánh nhau bằng ủy nhiệm (by proxy), sự độc ác của nạn lính trẻ em và bạo
lực không thể nói được chống lại phụ nữ. Làm sao có người lại có thể tự hào đã
“chủ trì” những hỗn loạn như thế cho được? Điều gì đã xẩy ra cho ý thức xỉ nhục
trong truyền thống Châu Phi? Thượng Hội Đồng này lớn tiếng và rõ ràng công bố
rằng: đã đến lúc thay đổi các thói quen, vì các thế hệ hiện tại và tương lai.
Phần VII: Hãy liên kết các lực lượng tâm linh
của chúng ta
38. Chúng tôi muốn nhắc lại điều Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô
XVI nói trong bài giảng của ngài tại thánh lễ khai mạc Thượng Hội Đồng này:
Châu Phi là “lá phổi thiêng liêng” của nhân loại ngày nay. Điều này là tài
nguyên qúy giá, qúy giá hơn khoáng chất và đất đai. Nhưng ngài cũng cảnh giác
chúng ta rằng lá phổi này đang gặp nguy cơ bị nhiễm độc bởi vi khuẩn kép của
chủ nghĩa vật chất và chủ nghĩa cuồng tín tôn giáo. Trong quyết tâm duy trì gia
tài thiêng liêng của chúng ta, chống lại mọi tấn công và lây nhiễm, Thượng Hội
Đồng kêu gọi sự cộng tác đại kết càng ngày càng lớn hơn với các anh chị em
trong các truyền thống Kitô giáo khác. Chúng tôi cũng mong được đối thoại và
hợp tác nhiều hơn với người Hồi giáo, các tín hữu của Tôn Giáo Truyền Thống
Châu Phi (ATR) và tín hữu các tôn giáo khác.
39. Chủ nghĩa cuồng tín tôn giáo đang tràn lan khắp thế
giới. Nó đang gây tai họa khắp mọi nơi tại Châu Phi. Từ nền văn hóa tôn giáo cổ
truyền, người Châu Phi từng hấp thụ được cảm thức sâu xa về Thiên Chúa, Đấng
Hóa Công. Họ từng đem cảm thức ấy vào việc trở lại Kitô Giáo và Hồi Giáo. Khi
lòng sốt mến tôn giáo này bị những người cuồng tín lèo lái hay bị các chính trị
gia thao túng, thì tranh chấp sẽ bị khua động, có khuynh hướng giận chìm mọi
người. Nhưng một khi được hướng dẫn và lãnh đạo đúng đắn, các tôn giáo sẽ trở
thành sức mạnh to lớn, tạo nên thiện ích, nhất là tạo nên hòa bình và hoà giải.
40. Thượng Hội Đồng được nghe chứng tá của nhiều Nghị Phụ
từng thành công tiến bước trên con đường đối thoại với người Hồi Giáo. Họ đã
làm chứng cho sự kiện này là đối thoại hữu dụng và hợp tác là chuyện có thể và
thường là hữu hiệu. Các vấn đề hòa giải, công lý và hòa bình nói chung được
toàn bộ các cộng đồng quan tâm, bất chấp tín ngưỡng. Làm việc trên các giá trị
chung giữa hai niềm tin Kitô Giáo và Hồi Giáo có thể góp phần rất nhiều vào
việc tái lập hoà bình và hoà giải giữa các quốc gia của chúng ta. Điều này thực
sự đã xẩy ra trong nhiều trường hợp. Thượng Hội Đồng xin ca ngợi các cố gắng
này và giới thiệu chúng với người khác.
41. Đối thoại và hợp tác sẽ nở rộ nếu có lòng kính trọng
nhau. Chúng tôi, các giám mục Công Giáo, đã có được các chỉ dẫn rõ ràng về đối
thoại, tức giữ vững đức tin của mình nhưng để người khác tự do chọn lựa. Thượng
Hội Đồng nhận được tin mừng: các cộng đồng Hồi Giáo đã thỏa thuận để Giáo Hội
được tự do thờ phượng. Họ cũng vui mừng hoan nghinh và được ơn ích nhờ các công
tác xã hội của Giáo Hội. Dù ca ngợi việc này, chúng tôi vẫn nhấn mạnh rằng làm
thế chưa đủ. Tự do tôn giáo cũng bao gồm tự do chia sẻ niềm tin của mình, đề
nghị, chứ không áp đặt, chấp nhận và chào đón người trở lại. Quốc gia nào dùng
luật lệ ngăn cấm công dân mình không được ôm ấp niềm tin Kitô Giáo là lấy mất của
người dân nhân quyền căn bản, được tự do quyết định nên theo tín ngưỡng nào.
Mặc dù điều trên vốn từng xẩy ra đã từ lâu, nhưng nay là lúc phải duyệt lại
tình thế dưới ánh sáng tôn trọng các nhân quyền căn bản. Thượng Hội Đồng này
cảnh giác rằng một hạn chế quyền tự do như trên sẽ phá hoại cuộc đối thoại
thành thực và làm nản sự hợp tác đúng nghĩa. Vì đã có những Kitô hữu quyết định
thay đổi tôn giáo và được chào đón vào hàng ngũ Hồi Giáo, thì cũng cần có sự hỗ
tương trong phạm vị này. Kính trọng nhau là cách thế tiến bộ. Trong thế giới
đang xuất hiện, ta cần phải tạo không gian để mọi tín ngưỡng có thể hợp tác một
cách trọn vẹn vào lợi ích của nhân loại.
Kết luận
42. Để kết luận, các Nghị Phụ xác tín rằng Châu Phi không
vô vọng. “Số phận của chúng ta vẫn đang nằm trong tay chúng ta. Châu Phi chỉ
xin có chỗ để thở và hưng thịnh. Châu Phi đang chuyển dịch; và Giáo Hội đang
chuyển dịch với Châu Phi, bằng cách hiến tặng Châu Phi ánh sáng Phúc Âm. Mặt
nước có thể đang sóng bão. Nhưng với con mắt hướng lên Chúa Kitô (xem Mt
14:28-32), chúng ta sẽ yên ổn tiến vào bến hòa giải, công lý và hòa bình”.
43. Với sứ điệp này, chúng ta phó thác sự nhiệt thành dấn
thân trong tình từ mẫu của Đức Trinh Nữ Maria, Nữ Vương hòa bình và Mẹ của Phi
châu.
Hỡi Phi châu, hãy đứng dậy vác chõng mà đi (Ga 5,8).
"Ngoài ra, thưa anh em, anh em hãy vui mừng và gắng
nên hoàn thiện. Hãy khuyến khích nhau, hãy đồng tâm nhất trí và ăn ở thuận hoà.
Như vậy, Thiên Chúa là nguồn yêu thương và bình an, sẽ ở cùng anh em" (2Cr
13,11).
Vũ Văn An