Đức Thánh Cha viếng thăm mục vụ tại Cộng hòa Tchèque
Radiovaticana 26/09/2009 – PRAHA. Sáng
26-9-2009, ĐTC Biển Đức 16 đã đến Praha, thủ đô Cộng hòa Tchèque (Tiệp) để thực
hiện chuyến viếng thăm mục vụ 3 ngày tại nước này.
Đây là lần thứ 4 trong 19 năm qua, một
vị Giáo Hoàng đến viếng thăm nước Tchèque, kể từ cuộc viếng thăm của Đức Cố
Giáo Hoàng Gioan Phaolô 2 trong hai ngày 21 và 22-4 năm 1990, tức là chỉ 5
tháng sau khi Liên bang Tiệp Khắc tìm lại được tự do. Đây cũng là chuyến viếng
thăm thứ 3 và là chuyến viếng thăm cuối cùng ĐTC Biển Đức 16 thực hiện tại nước
ngoài trong năm nay, sau hai cuộc viếng thăm tại Phi châu và Thánh Địa.
Chủ đề chuyến viếng thăm hiện nay của
ĐTC là: “Tình yêu Chúa Kitô là sức mạnh của chúng ta”, một đề tài nhắm
khơi dậy niềm hy vọng nơi các tín hữu tại Tchèque trong hoàn cảnh mới mẻ, tuy
được tự do và sung túc hơn về vật chất, nhưng xã hội nước này ngày càng tục hóa
và vắng bóng hy vọng, đồng thời khích lệ Giáo Hội tại địa phương dấn thân làm
chứng tá trong xã hội nước này.
Mức thực hành đạo của các tín hữu Công
Giáo Tchèque từ năm 1946 đến 1968 ở mức độ 50%, mặc dù sức ép mạnh mẽ và các
cuộc bách hại của Nhà Nước cộng sản. Nhưng sau khi cuộc cách mạng Mùa Xuân
Praha năm 1968 bị thất bại, với cuộc xâm lăng của Liên xô và các nước trong
Minh Ước Varsava, niềm hy vọng sụp đổ, người dân bắt đầu mất tin tưởng nơi tín
ngưỡng và tương lai. Mức độ thực hành đạo tiếp tục giảm sút từ đó và xuống còn
4% tại miền Boemia và 8% tại miền Moravia như hiện nay.
Trên chuyến bay dài 2 tiếng từ Roma đến Praha, ĐTC đã chào thăm và
trả lời một vài câu hỏi của các ký giả tháp tùng. Ngài cho cổ tay phải của ngài
bị gẫy hồi giữa tháng 7 vừa qua nay đã khá hơn và có thể viết được. ĐTC nói: “Tư
tưởng của tôi phát triển trong lúc viết, vì thế đối với tôi thật là một cơ cực
vì không thể viết được trong 6 tuần lễ. Giờ đây tôi đang tiếp tục viết cuốn
sách Đức Giêsu Thành Nazareth. Nhưng tôi còn nhiều điều phải làm, có lẽ tôi sẽ
hoàn tất cuốn sách này vào mùa xuân năm tới. Nhưng đây còn là một điều hy vọng”.
Một ký giả đề cập đến sự kiện 66% dân
Tchèque tuyên bố không tin nơi Thiên Chúa, ĐTC nhận định rằng Giáo Hội Công
Giáo phải là một thiểu số có tinh thần sáng tạo, có khả năng ảnh hưởng tới
tương lai, kể cả qua việc đối thoại với những người không tin tưởng. Ngài nói: “Các
nhóm thiểu số, nếu có tinh thần sáng tạo, họ đóng góp quan trọng vào hành trình
của văn hóa và của các dân tộc. Giáo Hội tại Cộng hòa Tchèque cũng phải như
vậy, đặc biệt trong lãnh vực giáo dục, bác ái, phục vụ người nghèo, cả những
người từ ngoài Âu Châu. Đó là điều mà các tín hữu Công giáo Tchèque đang dấn
thân hoạt động”.
Đón tiếp
Khi đến phi trường Praha vào lúc 11 giờ rưỡi, ĐTC đã được Tổng
thống Vaclav Klaus và phu nhân, cũng như ĐHY Miroslav Vlk, TGM Praha, và Đức
TGM Jan Graubner Chủ tịch HĐGM Tchèque, cùng với các GM và đông đảo giới chức
chính quyền đạo đời và nhiều trẻ em trong y phục truyền thống đón tiếp. 3 em bé
trong y phục cổ truyền, dâng tặng những món quà biểu tượng của đất nước gồm
bánh, muối và một bình đựng đất.
Trong diễn văn đầu tiên, ĐTC nhắc đến
ảnh hưởng sâu đậm của Kitô giáo trên nền văn hóa Tchèque, cũng như kỷ niệm 20
năm “Cuộc cách mạng êm như nhung”, sắp được cử hành, cuộc cách mạng đã chấm dứt
thời kỳ đặc biệt cam go của đất nước. Ngài hiệp ý với nhân dân Tchèque và các
nước láng giềng để cảm tạ Chúa vì cuộc giải phóng khỏi các chế độ đàn áp. Tuy
nhiên, ĐTC cũng nói rằng:
“Không nên coi nhẹ tổn hại do 40 năm
đàn áp chính trị gây nên. Một thảm trạng đặc biệt đối với phần đất này là toan
tính tàn bạo của Nhà Nước thời ấy muốn bóp nghẹt tiếng nói của Giáo Hội. Qua
dòng lịch sử của quí vị, từ thánh Venceslao, thánh nữ Ludmilla, thánh Adalberto
cho đến thánh Gioan Nepomuceno, đã có những vị tử đạo can trường, mà lòng trung
thành của các ngài với Chúa Kitô được biểu lộ bằng tiếng nói rõ ràng và hùng
hồn hơn cả tiếng nói của những kẻ sát hại các ngài. Năm nay là kỷ niệm 40 năm
qua đời của Vị Tôi Tớ Chúa ĐHY Josef Baran, TGM Praha. Tôi muốn ca ngợi Đức Cố
HY và vị kế nhiệm là ĐHY Frantisek Tomasek, - mà tôi đã được đích thân quen
biết, - vì chứng tá Kitô kiên cường của các ngài đứng trước cuộc bách hại. Các
vị cùng với vô số các LM, tu sĩ và giáo dân nam nữ can đảm khác đã giữ cho ngọn
lửa đức tin tại đất nước này luôn cháy sáng. Giờ đây tự do tôn giáo đã được
phục hồi, tôi kêu gọi tất cả các công dân của Cộng hòa Tchèque hãy tái khám phá
truyền thống Kitô đã hình thành nền văn hóa của mình và tôi nhắn nhủ cộng đồng
Kitô hãy tiếp tục lên tiếng trong lúc đất nước phải đương đầu với những thách đố
của Ngàn năm mới. “Nếu không có Thiên Chúa Con người không biết đi đâu và cũng
chẳng hiểu được mình là ai” (CV 78). Chân lý Phúc Âm là điều không thể thiếu
được đối với một xã hội thịnh vượng, vì chân lý ấy mở ra viễn tượng hy vọng và
làm cho chúng ta khám phá phẩm giá bất khả nhượng làm con Thiên Chúa của chúng
ta.
Kính viếng thăm Chúa Hài Đồng Giêsu
Rời phi trường Starà Ruzyné, ĐTC đã đi thẳng tới Nhà thờ Đức Mẹ
Chiến Thắng ở trung tâm thủ đô, cách phi trường 13 cây số. Trong thánh đường
này có giữ tượng Chúa Hài Đồng Giêsu thành Praha, một pho tượng giữ vai trò
quan trọng trong việc sùng kính Chúa Hài Đồng tại nhiều nơi trong Giáo Hội.
Tượng
Chúa cao 47 centimet bằng gỗ có bọc nến bên ngoài do một nghệ sĩ vô danh ở miền
nam Tây Ban Nha thực hiện. Tượng được công nương Isabela Manrique de Lara trao
tặng con gái là Maria, khi cô thành hôn với một nhà quí tộc người Tchèque tên
là Vratislav di Pernstein. Về sau, tượng được tặng cha bề trên dòng Cát Minh
Nhặt Phép thuộc tu viện Đức Mẹ Chiến Thắng ở Praha vào năm 1628. Với thời gian,
lòng sùng kính Chúa Hài Đồng ngày càng gia tăng. Các bảng hiệu tạ ơn bằng bạc,
có hình những bàn tay nhỏ bé, được treo trên tường nhà thờ chung quanh tượng,
để cảm tạ vì những ơn lành họ đã nhận lãnh.
Sang thế kỷ 19, tiếng tăm về pho tượng
Chúa Hài Đồng thành Praha lan rộng tới những nước xa xăm, từ Tây Ban Nha, tới
Nam Mỹ, Italia và cả Phi luật tân nữa.
Trong bài huấn dụ ngắn, ĐTC nói rằng:
“Tượng
ảnh Chúa Hài Đồng Giêsu làm ta nghĩ ngay đến mầu nhiệm Nhập Thể, đến Thiên Chúa
toàn năng làm người và đã sống 30 năm trong gia đình Nazareth khiêm hạ, được
Chúa Quan Phòng phó thác cho sự bảo bọc ân cần của Mẹ Maria và Thánh Giuse.
Chúng ta nghĩ đến các gia đình chúng ta và mọi gia đình khác trên thế giới, đến
những vui mừng và khó khăn của họ. Cùng với ý nghĩ ấy, chúng ta dâng lời cầu
nguyện, xin CHúa Hài Đồng Giêsu ban ơn hiệp nhất và hòa thuận trong mọi gia
đình. Chúng ta cầu nguyện cho các gia đình đang gặp khó khăn, bị thử thách vì
bệnh tật và đau đớn, những gia đình đang bị khủng hoảng, chia rẽ hoặc bị xâu xé
vì bất thuận và thiếu chung thủy. Chúng ta phó thác tất cả các gia đình cho
Chúa Hài Đồng thành Praha, với ý thức rằng sự ổn định bền vững và hòa hợp của
gia đình là điều quan trọng dường nào đối với sự tiến bộ của xã hội và tương
lai của nhân loại.
“Ngoài ra, tượng ảnh Chúa Hài Đồng
Giêsu, với tuổi thơ dịu dàng, làm cho chúng ta cảm thấy sự gần gũi của Thiên
Chúa và tình yêu của Ngài. Chúng ta hiểu rằng chúng ta quí giá biết bao trước
mắt Chúa vì chính nhờ Ngài, chúng ta trở thành con Thiên Chúa. Mỗi người là con
Thiên Chúa và vì thế là an chị em chúng ta, và trong tư cách đó, họ phải được
đón nhận và tôn trọng. Ước gì xã hội chúng ta hiểu rõ điều đó! Như thế mỗi
người sẽ được đề cao giá trị không phải do những gì họ sở hữu, nhưng vì chính
con người của họ, vì nơi khuôn mặt của mỗi người, không phân biệt chủng tộc và
văn hóa, đều chiếu tỏa hình ảnh của Thiên Chúa”.
ĐTC không quên nhắc đến bao nhiêu trẻ
em không được yêu thương, đón nhận và tôn trọng. Bao nhiêu em là nạn nhân của
bạo hành và đủ mọi thứ khai thác bóc lột do những người vô lương tâm. Ước gì
trẻ vị thành niên cũng được tôn trọng và quan tâm săn sóc. Các trẻ em chính là
tương lai và hy vọng của nhân loại”.
Gặp gỡ chính quyền
Chiều ngày 26-9-2009, ĐTC đã đến viếng
thăm Tổng thống Tchèque tại lâu đài Praha. Lâu đài hùng vĩ này chỉ cách tòa Sứ
Thần 4 cây số và thuộc vào số các lâu đài cổ kính rộng lớn nhất thế giới, trên
một diện tích 6 hécta bao gồm nhiều dinh thự, khuôn viên và nhà thờ, nổi bật là
Nhà thờ chính tòa Thánh Vitô. Cạnh lâu đài là khu vườn rộng 15 hécta. Từ năm
1918, khi Tchèque được độc lập, Lâu đài Praha trở thành phủ tổng thống.
Sau khi hội kiến với Tổng thống, ĐTC đã
tiến sang sảnh đường Tây Ban Nha để gặp gỡ chính quyền và ngoại giao đoàn, cùng
các quan chức khác, tổng cộng hơn 300 người.
Lên tiếng trong dịp này, ĐTC ghi nhận trong 20 năm qua đã có những
thay đổi chính trị sâu rộng tại Âu châu, tự do được phục hồi. Tuy nhiên bổn
phận củng cố các cơ cấu của sự tự do là điều quan trọng cơ bản nhưng không đủ,
vì các khát vọng của con người vượt cao hơn và vượt ngoài những gì mà quyền
bính chính trị và kinh tế có thể cống hiến cho con người, để hướng tới niềm hy
vọng rạng ngời có nguồn gốc ở ngoài chúng ta nhưng tỏ hiện trong chúng ta như
là chân lý và thiện mỹ. Sự tự do đích thực đòi phải có sự kiếm tìm chân lý là
sự thiện đích thực được thực hiện trong việc hiểu biết và làm nhưng gì đúng đắn
và công chính. Nói cách khác chân lý là quy tắc hướng dẫn sự tự do và lòng tốt
là sự hoàn thiện của nó.
ĐTC đã khích lệ giới lãnh đạo duy trì
cao độ sự nhậy cảm đối với sự thật và sự thiện trong các lãnh vực tôn giáo,
chính trị hay văn hóa, mỗi người trong cương vị và bổn phận của mình. Mọi người
phải cùng nhau dấn thân tranh đấu cho tự do và kiếm tìm chân lý.
Kinh chiều
Hoạt động cuối cùng của ĐTC trong ngày
đầu tiên tại Tchèque là buổi hát kinh chiều trọng thể lúc quá 6 giờ chiều tại
Nhà thờ chính tòa Thánh Vitô, thánh Venceslao và Adalberto, chỉ cách phủ tổng
thống 200 mét.
Hiện diện trong thánh đường huy hoàng
này, có lối 2.400 người gồm cách GM, LM, tu sĩ nam nữ, các chủng sinh và đại
diện của các phong trào giáo dân.
Giảng trong buổi hát kinh chiều, ĐTC đã
khích lệ các linh mục tu sĩ nam nữ chủng sinh và các phong trào giáo dân tại
Tchèque can đảm noi gương Chúa Giêsu sống yêu thương và phục vụ. Trong một xã
hội còn mang đậm các vết thương do ý thức hệ vô thần gây ra, và bị chủ trương
tiêu thụ hưởng lạc làm lóe mắt, cũng như khuynh hướng duy tương đối luân lý làm
sai lạc các giá trị nhân bản và tôn giáo, làm chứng cho Tin Mừng không phải là
điều dễ dàng. Vì thế cần củng cố các giá trị tinh thần và luân lý trong cuộc
sống xã hội ngày nay. Đây là điều các cộng đoàn đang làm với các hoạt động bác
ái xã hội và công tác mục vụ, trong lãnh vực giáo dục, hướng dẫn giới trẻ và
gia đình.
ĐTC nhấn mạnh rằng: “Chứng tá đức tin anh hùng chỉ có được nhờ sự
hiểu biết gắn bó bản thân với Chúa Kitô. Chỉ có tình yêu của Chúa Kitô mới
khiến cho hoạt động tông đồ đươc hữu hiệu trong những lúc khó khăn và thử
thách. Ước chi tình yêu đó tỏa rạng trong mọi giáo xứ và cộng đoàn của anh chị
em, cũng như trong các hiệp hội khác nhau. Ước chi anh chị em luôn là muối xã
hội đem lại hương vị cho cuộc sống và là các thớ trung thành trong vườn nho của
Chúa. Các GM và LM là những người đầu tiên phải không mệt mỏi làm việc cho
thiện ích của tín hữu và sẵăn sàng tận hiến chính mình cho đoàn chiên. ĐTC nhắn
nhủ các tu sĩ nam nữ trung thành với các lời khấn và sống chứng tá tình yêu
thương huynh đệ. ĐTC khích lệ các chủng sinh và người trẻ chuẩn bị cho minh
hành trang trí thức văn hóa, tinh thần và mục vụ vững vàng, và cố gắng nên
thánh đặc biệt trong Năm Linh Mục kỷ niệm 150 năm qua đời của thánh Cha Sở họ
Ars.”
G. Trần Đức Anh OP & Linh Tiến Khải