Đức Thánh Cha khai mạc Thượng Hội
Đồng Giám Mục Trung Đông
Radiovaticana 10/10/2010 16.21.50 –
Đồng tế với ĐTC có 177 nghị phụ, trong số này có 19 HY, 9 thượng
phụ 72 TGM và 67 GM. Phần còn lại là 69 LM chuyên gia, dự thính viên, cộng tác
viên. Tháp tùng sát ĐTC là 4 vị Chủ tịch thừa ủy trong đó có hai vị Chủ tịch
danh dự là ĐHY Sfeir, Thượng phụ Giáo Chủ Công Giáo Maronit Liban, và ĐHY
Emmanuel III Delly của Giáo Hội Công Giáo Canđê bên Irak. Hai vị Chủ tịch thừa
ủy thực thụ là ĐHY Sandri, Tổng trưởng Bộ các Giáo Hội Công Giáo Đông phương và
Đức Thượng Phụ Youssif III Younan của Giáo Hội Công Giáo Siri ở Liban. Ngoài
ra, có 3 chức sắc khác của công nghị GM này. Hiện diện trong thánh lễ, ngoài 9
ngàn tín hữu Công Giáo còn có một số đại diện của các Giáo Hội Kitô Anh Em.
Đảm trách phần thánh ca trong thánh lễ, ngoài ca đoàn Sistina của
Tòa Thánh còn 3 ca đoàn khác, đông nhất là Ca đoàn Mẹ Giáo Hội với 85 ca viên,
tiếp đến là Ca đoàn Liên Học viện Giáo Hội Đông phương ở Roma với 35 ca viên,
sau cùng là ca đoàn Hy Lạp gồm 22 ca viên.
Đúng 9 giờ rưỡi, các nghị phụ bắt đầu đi rước từ cuối Đền thờ tiến
lên bàn thờ chính. Phẩm phục vụ của các vị phản ánh hùng hồn đặc tính hoàn vũ
và đại đồng của Giáo Hội với nhiều sắc thái khác nhau: các HY, GM thuộc nghi lễ
latinh mặc áo lễ màu xanh, trong khi các Thượng Phụ và GM thuộc các nghi lễ
Đông phương mang phẩm phục màu trắng, màu vàng, và các màu khác theo lễ điển
của mình. Trong khi đó ca đoàn và cộng đoàn hát kinh cầu xin ơn phù trợ của các
thánh.
Trong lời dẫn nhập đầu thánh lễ, ĐTC nói: “Trong Thượng HĐGM này
Chúa ban cho chúng ta một thời gian thuận tiện để cùng nhau cầu nguyện, đối
chiếu bản thân chúng ta với Lời Chúa không bao giờ qua đi và suy tư về những
thách đố và cơ hội mà Giáo Hội tại Trung Đông đang gặp ngày nay. Chúng ta hãy
chuẩn bị cho những ngày làm việc khẩn trương này, xin Chúa ban ơn thánh vì
không có ơn Chúa chúng ta không thể làm được gì. Chúa Kitô sẽ thực sự hiện diện
giữa chúng ta nơi đây, dưới hình bánh và rượu được thánh hiến trên bàn thờ.
Chúng ta hãy xin Ngài sai Thánh Thần Chân Lý đến soi sáng tâm trí các GM miền
Trung Động, tụ họp nhau tại Roma này, tòa của người Kế Vị Thánh Phêrô, là
nguyên lý và là nền tảng hữu hình của sự hiệp nhất Giáo Hội”.
Bài giảng Thánh Lễ
Trong bài giảng thánh lễ, trước tiên, ĐTC mời gọi mọi người dâng
lời cảm tạ vị Chúa Tể của lịch sử, vì mặc dù có những biến cố nhiều khi khó
khăn và gây chao đảo, Trung Đông vẫn luôn có sự hiện diện liên tục của các tín
hữu Kitô từ thời Chúa Giêsu đến nay. Tại các phần đất ấy, Giáo Hội duy nhất của
Chúa Kitô được biểu lộ qua các truyền thống khác nhau về phụng vụ, tu đức, văn
hóa và kỷ luật của Giáo Hội Công Giáo Đông Phương tự quản đáng kính, cũng như
truyền thống la tinh.
Tiếp đến, ĐTC đã diễn giải ý nghĩa các bài đọc nói về việc tướng
Naaman xứ Siri được chữa khỏi bệnh cùi và trong số 10 người phong cùi trong
phúc âm được chữa lành, có một người xứ Samaria không phải người Do thái trở
lại cảm tạ Thiên Chúa. Ngài ghi nhận sự kiện hai người này muốn nói lên tính
chất phổ quát của ơn cứu độ. Ơn cứu độ dành cho tất cả mọi người, nhưng qua sự
trung gian của dân
ĐTC cũng nói đến Trung Đông dưới cái nhìn của Thiên Chúa và của
Giáo Hội, khác với cái nhìn của trần thế. Đó là phần đất của Abraham, Isaac và
Giacóp; lãnh thổ của cuộc lưu đầy và trở về từ cuộc lưu đầy, phần đất của đền
thờ và các ngôn sứ; phần đất trên đó Con Duy Nhất của Thiên Chúa sinh bởi Đức
Maria, nơi ngài đã sinh sống, đã chết và sống lại, là chiếc nôi của Giáo Hội
được thiết lập để mang Tin Mừng của Chúa Kitô đến tận bờ cõi trái đất.
Tiếp tục bài giảng, ĐTC đề cập đến chủ đề của Thượng HĐGM Trung
Đông và nhấn mạnh đến chủ đích của công nghị GM này là để thăng tiến tình hiệp
thông hầu có thể làm chứng tá cho Tin Mừng của Chúa Kitô. Ngài nói:
“Giáo Hội được thiết lập để trở thành dấu chỉ và dụng cụ của dự
phóng cứu độ duy nhất và phổ quát của Thiên Chúa giữa loài người. Giáo Hội chu
toàn sứ mạng này bằng cách trở thành chính mình, nghĩa là “hiệp thông và chứng
tá” như chủ đề của Thượng HĐGM được khai mạc hôm nay diễn tả, và gợi lại định
nghĩa nổi tiếng của thánh Luca và cộng đoàn Kitô tiên khởi: “Đông đảo những
người trở thành tín hữu một lòng một ý với nhau” (Cv 4,32). Nếu không có hiệp
thông thì không thể làm chứng tá: chứng tá lớn nhất chính là cuộc sống hiệp
thông. Chúa Giêsu đã nói rõ ràng: “Cứ dấu hiệu này mà người ta nhận biết các
con là môn đệ của Thầy: đó là các con yêu thương nhau” (Ga 13,35). Tình hiệp
thông này chính là sự sống của Thiên Chúa được thông ban trong Chúa Thánh Linh,
nhờ Chúa Giêsu Kitô. Vì thế, đó là một hồng ân, chứ không phải là điều mà chúng
ta có thể kiến tạo nhờ sức riêng của mình. Và đó chính là điều gọi hỏi tự do
của chúng ta và chờ đợi lời đáp trả của chúng ta: sự hiệp thông luôn luôn đòi
chúng ta phải hoán cải, như một hồng ân cần luôn luôn được đón nhận và thể hiện
một cách tốt đẹp hơn. Các tín hữu Kitô tiên khởi ở
ĐTC nói thêm rằng: “Vì thế, mục đích của công nghị GM này chủ yếu
là mục vụ. Tuy không thể làm ngơ không biết tới tình trạng xã hội và chính trị
nhiều khi bi thảm của một số nước, các vị Mục Tử của các Giáo Hội tại Trung
Đông muốn chú tâm vào một số khía cạnh trong sứ mạng của các vị. Về điểm này,
Tài liệu làm việc, do Hội đồng tiền Thượng HĐGM soạn thảo, đã nhấn mạnh mục
đích Giáo Hội của công nghị GM này, và cho thấy dưới sự hướng dẫn của Chúa
Thánh Linh, Thượng HĐGM muốn làm cho tình hiệp thông
của Giáo Hội Công Giáo tại Trung Đông được tái sinh động. Trước tiên trong nội
bộ của mỗi Giáo Hội, giữa mọi phần tử với nhau: Thượng Phụ giáo chủ, các GM,
LM, tu sĩ, những người thánh hiến và giáo dân. Tiếp đến là hiệp thông trong
quan hệ với các Giáo Hội khác. Đời sống Giáo Hội được củng cố như thế sẽ mang
lại nhiều thành quả rất tích cực trong hành trình đại kết với các Giáo Hội và
cộng đoàn Giáo Hội Kitô khác ở Trung Đông. Đây là cơ hội thích hợp để theo đuổi
cuộc đối thoại xây dựng với người Do thái, những người mà chúng ta được liên
kết một cách không thể tách rời do lịch sử lâu dài của Giao Ước, cũng như với
người Hồi giáo.
Ngoài ra, công việc của Thượng HĐGM này cũng hướng về việc làm
chứng tá của các tín hữu Kitô trên bình diện bản thân, gia đình và xã hội. Điều
này đòi phải củng cố căn tính Kitô của họ nhờ Lời Chúa và các bí tích. Tất cả
chúng ta đều cầu mong các tín hữu cảm thấy niềm vui sống tại Thánh Địa, là phần
đất được chúc phúc nhờ sự hiện diện và mầu nhiệm phục sinh vui mừng của Chúa
Giêsu Kitô. Qua dòng lịch sử, các nơi thánh ấy đã thu hút nhiều tín hữu hành
hương và cả các cộng đoàn dòng tu nam nữ đã coi như một đặc ân lớn vì được sống
và làm chứng tá tại Quê hương của Chúa Giêsu. Tuy gặp khó khăn, các tín hữu
Kitô tại Thánh Địa được mời gọi phục hồi ý thức mình là những viên đá sống động
của Giáo Hội tại Trung Đông, tại những nơi Thánh của ơn cứu độ chúng ta. Nhưng
việc sống một cách xứng đáng tại quê hương của mình trước tiên là một nhân
quyền cơ bản: vì thế, cần phải tạo những điều kiện thuận lợi cho hòa bình và
công lý, là những điều không thể thiếu được để có một sự phát triển hài hòa của
mọi người dân trong miền này. Do đó, tất cả đều được mời gọi đóng góp phần của
mình: cộng đồng quốc tế, qua việc hỗ trợ con đường đáng tín nhiệm, chân thành
và xây dựng, dẫn tới hòa bình: tiếp đến là các tôn giáo có nhiều tín đồ tại
Trung Đông, qua việc thăng tiến các giá trị tinh thần và văn hóa liên kết con
người với nhau và loại trừ mọi hình thức bạo lực. Các tín hữu Kitô sẽ tiếp tục
phần đóng góp của mình không những qua những hoạt động thăng tiến xã hội, như
các tổ chức giáo dục và y tế, nhưng nhất là với tinh thần các Mối Phúc Tin
Mừng, linh hoạt việc tha thứ và hòa giải. Trong sự dấn thân như thế, họ luôn luôn
được sự hỗ trợ của toàn thể Giáo Hội, như sự hiện diện long trọng tại đây của
các Đại biểu của hàng GM thuộc các đại lục khác.
Trong phần rước lễ, 80 linh mục đã phân phát Mình Thánh Chúa cho
các tín hữu.
Kinh Truyền Tin
Thánh lễ kéo dài 2 tiếng và kết thúc lúc 11 giờ rưỡi. Sau đó lúc 12
giờ trưa, ĐTC đã xuất hiện tại cửa sổ phòng làm việc trong dinh Tông Tòa lúc để
chủ sự buổi đọc kinh truyền tin với 50 ngàn tín hữu tụ tập tại Quảng trường
thánh Phêrô dưới bầu trời nắng thu.
Trong bài huấn dụ ngắn, ĐTC cũng nói đến Thượng HĐGM Trung Đông vừa
long trọng khai mạc với thánh lễ trước đó. Ngài nói: “Khóa họp đặc biệt này kéo
dài 2 tuần, với sự tham dự của các vị Chủ Chăn của Giáo Hội sống tại miền Trung
Đông, một miền rất khác biệt: thực vậy, tại các lãnh thổ này, Giáo Hội duy nhất
của Chúa Kitô được biểu lộ rất phong phú qua những truyền thống cổ kính. Đề tài
chúng tôi sẽ suy tư là: “Giáo Hội Công Giáo tại Trung Đông: hiệp thông và chứng
tá.” Thực vậy, tại các nước ấy, bị chia rẽ sâu xa và xâu xé vì những xung đột
từ lâu, Giáo hội được mời gọi trở thành dấu chỉ và dụng cụ hiệp nhất và hòa
giải, theo mẫu gương cộng đồng tiên khởi ở Jerusalem, trong đó “Đông đảo những
người trở thành tín hữu một lòng một ý với nhau” (Cv 4,32). Nghĩa vụ này thật
cam go vì các tín hữu Kitô tại Trung Đông thường phải chịu những điều kiện sinh
sống khó khăn, trên bình diện cá nhân cũng như gia đình và cộng đoàn. Nhưng
tình trạng đó không được làm chúng ta nản chí: chính trong bối cảnh đó mà sứ
điệp của Chúa Kitô càng trở nên cần thiết và cấp thời: “Hãy hoán cải và tin vào
Tin Mừng” (Mc 1,15). Trong cuộc viếng thăm mới đây của tôi tại Cipro, tôi đã
giao Tài Liệu làm việc của Thượng HĐGM này; giờ đây, công nghị GM này được khởi
sự, tôi mời gọi tất cả mọi người hãy cầu nguyện xin Chúa tuôn đổ dồi dào hồng
ân Thánh Linh.
ĐTC cũng nhắc đến Tháng 10 là tháng Mân Côi và ngài mời gọi mọi
người “hãy để cho Đức Mẹ Mân Côi hướng dẫn trong kinh nguyện cổ kính nhưng luôn
mới mẻ này, là kinh nguyện được Mẹ đặc biệt quí chuộng vì dẫn chúng ta đến
thẳng Chúa Giêsu, chiêm ngắm các mầu nhiệm cứu độ của Chúa: vui, thương, mừng
và vinh hiển. Tiếp nối Đấng Đáng Kính Gioan Phaolô 2 (Xc Tông thư Rosarium
Virginis Mariae), tôi muốn nhắc nhớ rằng kinh Mân Côi là kinh nguyện Kinh Thánh,
toàn toàn được dệt bằng Thánh Kinh. Đó là kinh nguyện của tâm hồn trong đó việc
lập đi lập lại kinh Kính Mừng hướng tư tưởng và lòng mến về Chúa Kitô, và tín
thác cầu khẩn Mẹ của Chúa và là Mẹ chúng ta. Đó là kinh nguyện giúp suy niệm
Lời Chúa và hấp thụ việc hiệp lễ, theo mẫu gương Mẹ Maria cẩn giữ trong lòng
điều mà Chúa Giêsu đã làm và đã dạy, và chính sự hiện diện của Chúa nữa. Sau
kinh truyền tin, ĐTC đã ban phép lành cho mọi người.
Trong lời chào các tín hữu bằng nhiều thứ tiếng, ĐTC đặc biệt ca
ngợi Chiến dịch đại phúc cho giới trẻ 2010 ở Roma do Ủy ban giáo phận mục vụ
giới trẻ tổ chức. Năm nay chiến dịch đi tới hai khu vực Tor Bella Monaca và
Torre Angela với nhiều sáng kiến linh hoạt về tinh thần, các cuộc gặp gỡ trong
các giáo xứ, các trường học và đại học, viếng thăm các bệnh nhân. Ở trung tâm
của tất cả các hoạt động ấy có việc Chầu Thánh Thể, nghĩa là sự hiện diện sinh
động của Chúa Giêsu Kitô hằng sống. ĐTC nói: “Tôi đặc biệt quí chuộng các thừa
sai trẻ trung, các chủng sinh và tất cả những người dấn thân trong kinh nghiệm
này. Xin Chúa làm cho các hạt giống Tin Mừng mà các con đã gieo vãi trong niềm
tin yêu!”
Các bạn trẻ đã reo hò cám ơn ĐTC vì những lời khích lệ và họ giơ
cao biểu ngữ với những hàng chữ nói lên căn tính của chiến dịch.
G. Trần Đức Anh OP