Giữa đức tin và khoa học không có sự
chống đối nhưng có tình bạn
Radiovaticanan 24/03/2010 – Giữa đức tin và khoa học không có sự
chống đối nhưng có tình bạn. Trong khi sống ơn gọi nghiên cứu thiên nhiên các
khoa học gia có thể bước đi trên con đường nên thánh.
Đức Thánh Cha đã khẳng định như trên trong buổi tiếp hơn 30.000
tín hữu tại quảng trường thánh Phêrô sáng thứ tư 24-3-2010.
Trong bài huấn dụ Đức Thánh Cha đã giới thiệu gương mặt của một
trong các bậc thầy lớn nhất của nền thần học thời Trung Cổ là thánh Alberto Cả.
Thánh nhân không chỉ là một nhà uyên bác nghiên cứu nhiều lãnh vực khác nhau,
mà còn là một vị thánh lớn của Giáo Hội. Đức Thánh Cha nói về tiểu sử của người
như sau:
Chào đời bên Đức vào đầu thế kỷ XIII, khi còn rất trẻ người đã sang
Italia theo học tại Padova, là trụ sở của một trong các đại học nổi tiếng thời
Trung Cổ. Người học các môn gọi là ”nghệ thuật tự do”: văn phạm, hùng biện,
biện chứng, toán học, hình học, thiên văn và âm nhac, nghĩa là các khoa của nền
văn hóa tổng quát, và cho thấy mình chú ý tới các khoa học thiên nhiên, sẽ mau
chóng trở thành lãnh vực chuyên môn ưa thích của người.
Trong thời gian theo học tại Padova Alberto lui tới nhà thờ của
các tu sĩ Dòng Đa Minh và sau đó xin gia nhập Dòng. Tương quan sâu xa với Thiên
Chúa, gương sống thánh thiện của các tu sĩ Đaminh và các bài giảng của Chân
phước Giordano thành Sassonia, người kế vị thánh Đaminh trong nhiệm vụ hướng
dẫn Dòng các Anh Em Giảng Thuyết, đã giúp Alberto chiến thắng mọi nghi nan và
các phản đối của gia đình. Thường khi trong những năm của tuỗi trẻ Thiên Chúa
nói với chúng ta và chỉ cho chúng ta thấy chương trình của cuộc sống. Cũng
giống như thánh Alberto, lời cầu nguyện cá nhân được dưỡng nuôi bằng Lời Chúa,
việc lãnh nhận các Bí Tích và sự hướng dẫn của các người được soi sáng, là các
phương thế giúp chúng ta khám phá ra và đi theo tiếng Chúa gọi.
Sau khi thụ phong linh mục các Bề trên giao cho Alberto nhiệm vụ
dậy tại các trung tâm đào tạo khác nhau của dòng. Các khả năng trí thức sáng
ngời cho phép người kiện toàn việc học thần học tại đại học danh tiếng nhất
thời đó là đại học Paris. Từ đó thánh nhân bắt đầu sinh hoạt sáng tác, sẽ kéo
dài trong suốt cuộc đời người.
Alberto được giao cho nhiều trọng trách. Năm 1248 người có nhiệm
vụ mở một trung tâm thần học tại Koeln là một trong các thành phố quan trọng
nhất của Đức. Từ Paris thánh nhân đem theo về Koeln môn sinh đặc biệt là Toma
thành Aquino, và giữa hai nhà thần học lớn này nảy sinh ra một tương quan qúy
trọng và tình bạn thắm thiết, là các thái độ giúp khoa học phát triển rất
nhiều. Năm 1254 Alberto được bầu làm Bề Trên Tỉnh dòng Teutoniae, bao gồm miền
Trung và miền Bắc Âu châu. Thánh nhân viếng thăm các cộng đoàn, nhắc nhở các tu
sĩ trung thành với tinh thần Dòng, các giáo huấn và gương sống của thánh
Đaminh.
Tiếp tục bài huấn dụ Đức Thánh Cha nói các đức tính của thánh
Alberto khiến cho người được Đức Giáo Hoàng thời đó là Alessandro IV chú ý và
mời về Agnani là nơi các Giáo Hoàng hay lui tới, về Roma và Viterbo để hỏi ý
kiến về các vấn đề thần học. Chính Đức Alessandro IV chỉ định thánh Alberto làm
Giám Mục Regensburg, một giáo phận lớn và nổi tiếng tại Đức, nhưng hồi đó đang
trải qua nhiều khó khăn. Trong các năm 1260-1262 thánh Alberto không mệt mỏi
thi hành chức vụ chủ chăn và đem lại an bình và hòa hợp cho thành phố này.
Người tái tổ chức các giáo xứ và tu viện và đẩy mạnh các sinh hoạt bác ái.
Năm 1263-1264 Đức Giáo Hoàng Urbano IV chỉ định thánh Alberto
rao giảng cho nước Đức và vùng Boemia, và sau đó thánh nhân trở về Koeln để
tiếp tục việc dậy học, nghiên cứu và sáng tác. Là con người của cầu nguyện,
khoa học và bác ái, thánh nhân có uy tín rất lớn khi phải can thiệp vào các
chuyện của Giáo Hội và của xã hội thời đó. Người đã đặc biệt đem lại hòa bình
và hòa giải tại Koeln nơi Đức Tổng Giám Mục xung khắc với các cơ cấu của thành
phố; người đã xả thân trong Công Đồng Lyon do Đức Giáo Hoàng Gregorio X triệu
tậu năm 1274 để hiệp nhất Giáo Hôi Latinh với Giáo Hội Hy Lạp sau vụ ly giáo
Đông Phương năm 1054; người minh giải tư tưởng của thánh Toma Aquino bị phản
đối và kết án bất công. Thánh Alberto qua đời trong tu viện Thánh Giá ở Koeln
năm 1280 và mau chóng được các tu sĩ dòng sùng kính.
Năm 1622 Giáo Hội phong chân phước cho người và năm 1931 Đức
Giáo Hoàng Pio XI nâng người lên hàng hiển thánh và tuyên bố người là Tiến Sĩ
Giáo Hội.
Qủa thật người đáng được tước hiệu ấy không chỉ vì các chân lý
đức tin, mà vì nền văn hóa sâu rộng của người nữa. Thánh nhân không chỉ nghiên
cứu và viết sách triết học và thần học, mà cũng hiểu biết nhiều lãnh vực khác
từ vật lý cho tới hóa học, từ thiên văn cho tới khoáng chất, từ bách thảo cho
tới bách thú. Chính vì thế Đức Giáo Hoàng Pio XII đặt người làm quan thầy các
khoa học gia thiên nhiên. Dĩ nhiên các phương pháp thánh nhân sử dụng không
phải là các phương pháp sẽ được khai triển trong các thế kỷ tiếp theo, vì thánh
nhân chỉ quan sát, miêu tả và xếp loại các hiện tượng nghiên cứu, nhưng người
đã mở cửa cho các công việc tương lai. Đề cập tới giáo huấn của thánh nhân Đức
Thánh Cha nói:
Người còn có nhiều điều để dậy dỗ chúng ta. Nhất là thánh
Alberto chỉ cho thấy giữa đức tin và khoa học không có chống đối, mặc dù đã có
một vài giai đoạn hiểu lầm trong lịch sử. Một con người của đức tin và lời cầu
nguyện như thánh Alberto Cả, có thể an nhiên vun trồng việc nghiên cứu các khoa
học thiên nhiên và tiến tới trong việc hiểu biết tiểu vũ trụ và đại vũ trụ,
khám phá ra các luật lệ riêng của vật chất, vì tất cả mọi điều này đều quy về
việc dưỡng nuôi khát khao và tình yêu của Thiên Chúa. Kinh Thánh nói về thụ tạo
như ngôn ngữ đầu tiên, qua đó Thiên Chúa là sự thông minh tối cao, là Lời vén
mở cho chúng ta điều gì đó về Ngài. Sách Khôn Ngoan khẳng định rằng các hiện
tượng thiên nhiên cao cả và xinh đẹp là các công trình của một nghệ sĩ, qua đó
chúng ta có thể biết được Tác Giả của thụ tạo (Kn 13,5). Thời Trung Cổ và Thời
Phục Hưng so sánh thế giới với một cuốn sách do Thiên Chúa viết ra... Theo gót
thánh Alberto Cả đã có biết bao khoa học gia được linh hứng bởi sự kinh ngạc và
biết ơn trước thế giới tiếp tục nghiên cứu và khám phá ra rằng nó là công trình
tốt lành của một Đấng Tạo Hóa khôn ngoan và đáng yêu.
Thánh Alberto Cả nhắc cho chúng ta biết có tình bạn giữa khoa
học và đức tin và các khoa học gia qua ơn gọi nghiên cứu thiên nhiên có thể
chạy theo lộ trình đích thực và hấp dẫn của sự thánh thiện.
Thái độ rộng mở tâm trí của thánh Aberto Cả khiến cho người tiếp
nhận tư tưởng của triết gia Aristotele sống vào thế kỷ thứ IV trước Chúa Kitô,
đặc biệt trong lãnh vực luân lý đạo đức và siêu hình. Các tác phẩm của
Aristotele chứng minh cho thấy sức mạnh của lý trí, giải thích ý nghĩa và cấu
trúc thực tại với sự sáng suốt và rõ ràng, tính cách có thể hiểu được của nó,
cũng như giá trị và mục đích của các hành động của con người. Thánh Alberto Cả
đã mở cửa để tiếp nhận hoàn toàn triết lý của Aristotele vào trong triết học và
thần học trung cổ. Việc tiếp nhận này sẽ được thánh Toma soạn thảo một cách
vĩnh viễn. Một trong những công lao lớn của thánh Alberto đó là nghiên cứu các
tác phẩm của Aristotele một cách sít sao có khoa học, vì người xác tín rằng tất
cả những gì thực sự có lý thì phù hơp với đức tin được mạc khải trong Kinh
Thánh. Nói cách khác thánh Alberto Cả đã góp phần vào việc thành lập một nền
triết học độc lập, khác với thần học và hiệp nhất với thần học bởi sự hiệp nhất
của chân lý. Như thế vào thế kỷ XIII đã phát sinh ra việc phân biệt giữa hai sự
hiểu biết là triết học và thần học, nhưng chúng đối thoại với nhau và cộng tác
với nhau một cách hài hòa trong việc khám phá ra ơn gọi đích thật của con người
khát khao chân lý và hạnh phúc. Thánh Alberto định nghĩa thần học là ”khoa học
yêu mến” chỉ cho con người ơn gọi hưởng niềm vui vĩnh cửu, một niềm vui vọt lên
từ việc hoàn toàn gắn bó với chân lý.
Và Đức Thánh Cha đã kết luận bài huấn dụ như sau: Chúng ta hãy
cầu xin Chúa cho Giáo Hội đừng bao giờ thiếu các thần học gia thông thái, đạo
đức và khôn ngoan như thánh Alberto Cả và xin Chúa cho mọi người biết noi gương
thánh nhân luôn sống theo thánh ý Thiên Chúa để muốn và làm tất cả luôn luôn
chỉ vì Vinh Quang Chúa mà thôi.
Đức Thánh Cha đã chào nhiều nhóm khác nhau trước khi cất Kinh
Lậy Cha và phép lành tòa thánh cho mọi người. Chào các bạn trẻ, người đau yếu
và các cặp vợ chồng mới cưới Đức Thánh Cha cầu mong lễ trọng Truyền Tin mà Giáo
Hội cử hành hôm nay là lời mời gọi mọi người noi gương Đức Maria Rất Thánh. Đối
với người trẻ việc noi gương đó trở thành sự sẵn sàng đối với lới mời gọi của
Thiên Chúa Cha trở thành men Tin Mừng trong xã hội; đối với người đau yếu nó là
dịp thúc đẩy canh tân thái độ chấp nhận thánh ý Chúa trong sự thanh thản và
lòng tín thác để biến đổi khổ đau thành phương thế cứu độ toàn nhân loại. Đức
Thánh Cha cũng ước mong tiếng xin vâng của Mẹ Maria khơi dậy nơi các cặp vợ
chồng mới cưới một dấn thân ngày càng quảng đại hơn trong việc xây dựng một gia
đình trên tình yêu thương nhau và trên các giá trị kitô.
Linh Tiến Khải