Radiovaticana 14/09/2010 – Phỏng vấn ông Sheridan Gilley về gương mặt
của Đức Hồng Y John Henry Newman
Chúa Nhật 19-9 tới đây Đức Thánh Cha Biển Đức XVI sẽ chủ sự thánh lễ
phong Chân Phước cho Đức Hồng Y John Henry Newman tại công viên Cofton trong thành
phố Birmingham. Công viên này nằm gần nghĩa trang dòng Thánh Philippo Neri, nơi
Đức Hồng Y John Henry Newman đã được an táng. Sau khi theo Công Giáo năm 1845,
Đức Hồng Y Newman đã sống tại trung tâm này cho tới khi qua đời ngày 19-8-1890.
Phòng của Đức Hồng Y hiện nay là một viện bảo tàng, mà Đức Thánh Cha cũng sẽ
thăm viếng sau thánh lễ phong Chân Phước cho người.
Đấng Đáng Kính John Henry Newman sinh tại Luân Đôn ngày 21 tháng 2 năm
1801, là anh cả trong gia đình có 6 anh em. Thân phụ người là chủ ngân hàng, và
thân mẫu thuộc dòng dõi Huguenot di cư sang Anh quốc. Được gửi học trong một
trường có nền giáo dục cao tại Luân đôn, Newman chịu ảnh hưởng của một mục sư
tin lành Calvin và năm 1816 theo Tin Lành. Năm sau đó anh gia nhập đại học
Giữa các năm 1833-1841 Newman cùng với các bạn của phong trào cho phổ
biến 90 bài khảo luận liên quan tới tình hình của Giáo Hội anh giáo cũng như
nhiều vấn đề của Kitô giáo nói chung. Trong bài khảo luận cuối cùng mục sư Newman
đề nghị một kiểu giải thích “30 khoản về tôn giáo” phù hợp với giáo lý công
giáo của Công Đồng Chung Trento. Lập tức mục sư bị đại học
Sau biến cố đó, mục sư Newman từ chức cha sở đại học, và năm 1842 rút
lui về Littlemore, và bắt đầu viết tác phẩm “Sự phát triển của giáo lý kitô”, nghiên
cứu nguồn gốc Kitô giáo. Tác phẩm được in năm 1845, trong đó mục sư Newman kết
luận rằng Giáo Hội công giáo ở bên phía có lý. Mgày mùng 9 tháng 10 cùng năm
1845, mục sư được Linh Mục Domenico Barberi, dòng Khổ Nạn, tiếp nhận vào Giáo
Hội công giáo. Newman rời
Năm 1851 các Giám Mục công giáo Anh chỉ định cha Newman làm viện trưởng
đại học công giáo mới thành lập tại
Đức Hồng Y John Henry Newman tiếp tục sinh hoạt viết lách cho tới năm
1885. Giáng Sinh năm 1889 người cử hành thánh lễ cuối cùng, và qua đời năm 1890
tại Edgbaston,
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn bài phỏng vấn sử gia
Sheridan Gilley, tác giả cuốn tiểu sử của Đức Hồng Y Newman tựa đề “Newman và
thời đại của người”. Ông Gilley đã là giáo sư đại học
Hỏi: Thưa giáo sư Gilley, tại sao Đức Hồng Y Newman lại quan
trọng đối với Đức Thánh Cha Biển Đức XVI như vậy, đến nỗi Đức Thánh Cha đã quyết
định đích thân chủ sự lễ phong Chân Phước cho Người trong chuyến viếng thăm mục
vụ Anh quốc?
Đáp: Lý do là vì Đức Hồng Y Newman là một trong các
nhà thần học lớn nhất của thế kỷ XIX. Và tư tưởng cũng như hành động của Đức Hồng
Y có âm hưởng rất lớn đối với dân chúng. Cố gắng của Đức Hồng Y trong việc tái
công giáo hóa nước Anh, khởi sự từ đại học Oxford, nơi người dậy học, đã khơi
đậy phản ứng rất rộng rãi trong dư luận công cộng.
Hỏi: Tại sao Đức Hồng Y Newman lại nổi tiếng tới độ các biến
cố trong đời sống thiêng liêng cá nhân của người, chẳng hạn như sự kiện người
từ Anh giáo theo Công giáo, lại đã trở thành biến cố công cộng, thưa giáo sư?
Đáp: Tôi nghĩ rằng rất nhiều người, vô thần cũng như
tín hữu Anh giáo và Công giáo có thể tìm thấy nơi Đức Hồng Y Newman hình ảnh
của chính mình: trước hết người đã là kẻ vô thần, rồi theo Anh giáo, sau đó gia
nhập Giáo Hội công giáo. Chính tôi cũng đã là tín hữu Anh giáo, năm 1993 tôi
gia nhập Giáo Hội công giáo, và tôi đã tìm thấy nơi Đức Hồng Y Newman rất nhiều
vấn đề của mình. Ngoài ra, cũng phải ghi nhận sự kiện Đức Hồng Y là người có
tài viết tuyệt diệu, và đã là người phổ biến tư tưởng lớn, và hàng ngàn người
đã say mê đọc cuốn tiểu sử cuộc đời thiêng liêng do chính người viết tựa đề
“Bênh vực cho cuộc đời người”.
Hỏi: Như là thần học gia Đức Hồng Y Newman đã có tầm quan trọng
nào, thưa giáo sư?
Đáp: Sự cao cả của thần học gia Newman đã là việc nghiên
cứu các Giáo Phụ đầu tiên của Giáo Hội, và đã biết giải thích cho người ta hiểu
từ nhân tố trung tâm của Phúc Âm và Kinh Thánh các giáo lý nền tảng khác của
Kitô giáo phát triển như thế nào. Trong bài khảo luận về sự phát triển của giáo
lý kitô Đức Hồng Y Newman đã đề ra một phương pháp cách mạng giúp giải thích sự
phát triển của các giáo huấn kitô, và trao ban cho chúng một viễn tượng lịch
sử. Đối với người, các giáo huấn chứa đựng trong Tin Mừng đã phải cần nhiều thế
kỷ để phát triển, hiện thực và trở thành giáo lý; và nền tu đức và phụng vụ
cũng đã góp phần vào việc phát triển ấy.
Hỏi: Đức Hồng Y Newman đã cảm thấy thế nào trong Giáo Hội công
giáo thời đó?
Đáp: Người cảm thấy mình rất xa cách với nhóm Montanismo
cực đoan, chủ trương đề cao quyền bính cực mạnh của Đức Giáo Hoàng. Vào năm
1870 khi Tòa Thánh tuyên bố tín điều về sự bất khả ngộ của Đức Giáo Hoàng, Đức
Hồng Y Newman nghĩ rằng thời điểm không thuận tiện. Thế nhưng kiểu Đức Hồng Y
giải thích giáo lý và các giới hạn mà sự không thể lầm lẫn của Đức Giáo Hoàng
phải có, đã được Giáo Hội công giáo chấp nhận.
Hỏi: Giáo sư nghĩ Đức Hồng Y Newman sẽ nói gì đối với điều đang
xảy ra trong lòng Giáo Hội Anh giáo: có người phò người chống lại việc truyền
chức Giám Mục cho phụ nữ?
Đáp: Đức Hồng Y Newman chống lại một quan niệm tùy thuộc
chủ thuyết tự do cho rằng mọi tôn giáo đều như nhau, và người tin mạnh mẽ vào
quyền bính. Người sẽ nói rằng điều đang xảy ra tùy thuộc sự kiện Anh giáo đã
không có một quyền bính riêng sống động, một trung tâm quyền bính sinh động như
trong Giáo hội công giáo. Đối với Đức Hồng Y Newman, Giáo Hội quan trọng vì là
của Chúa Giêsu, cũng như Giáo Hội là thiết yếu đối với Kitô giáo.
Hỏi: Đức Hồng Y Newman thường được giới thiệu như là người bênh
vực lương tâm chống lại quyền bính. Riêng giáo sư thì giáo sư nghĩ sao?
Đáp: Tôi nghĩ rằng đó là một giải thích sai lạc. Câu
nói nổi tiếng của Đức Hồng Y Newman đó là “Tôi nâng ly chúc mừng lương tâm trước,
rồi mới chúc mừng Đức Giáo Hoàng” đã không được hiểu một cách đúng đắn. Nó đã
thường bị dùng để nói rằng Đức Hồng Y Newman thích quyền bính của lương tâm hơn
quyền bính của Đức Giáo Hoàng. Thật ra, Đức Hồng Y Newman xác tín rằng lương
tâm mà người tin tưởng một cách sâu đậm, sẽ luôn luôn dẫn đưa người tới với
Giáo Hội và chấp nhận điều mà Giáo Hội trình bầy như là sự thật.
Hỏi: Theo giáo sư, Đức Hồng Y Newman nghĩ gì về tương quan giữa
đức tin và văn hóa?
Đáp: Người tin rằng đối với Kitô giáo khó mà có thể
tự đặt mình trong tương quan với nền văn hóa trong đó nó sống. Một đàng Kitô giáo
phải sống trong thế giới và cảm thấy thoải mái trong đó, vì thế giới là do Thiên
Chúa tạo dựng nên. Nhưng đàng khác Kitô giáo cũng phải đồng thời cứu rỗi thế
giới. Đức Hồng Y Newman rất ý thức được nguy cơ tín hữu kitô trở thành bạn qúa
thân thiết với thế giới, nhưng người cũng rất ý thức được nhiệm vụ phải kitô
hóa thế giới bằng mọi cách.
Hỏi: Giáo sư nhận thấy Đức Hồng Y Newman có ý thức nào đối với
đại học?
Đáp: Đức Hồng Y Newman đã là viện trưởng đại học
Hỏi: Giáo sư nghĩ gì về giả thuyết lệch lạc, mà vài giới truyền
thông đưa ra, cho rằng Đức Hồng Y Newman là người đồng phái, để biện minh cho
sự kiện người muốn được chôn chung với người bạn thân của mình là Ambrose St.
John?
Đáp: Đây là một cuộc tranh luận không hiện hữu. Thật
ra, vào thời đó sự kiện bạn bè thân thiết với nhau muốn được chôn chung với
nhau là điều bình thường. Đức Hồng Y Newman cũng có rất nhiều bạn phụ nữ, nhưng
vào thời ấy đa số các giáo sư tại đại học Oxford đều là nam giới cả, vì thế nên
tình bạn nẩy nở giữa các bạn đồng nghiệp với nhau. Và vì quý mến nhau nên họ
muốn sống chết có nhau và được chôn chung với nhau. Ai nghiên cứu cuộc đời thơ
ấu và thanh xuân của Đức Hồng Y đều biết rất rõ Đức Hồng Y John Henry Newman là
người tuyệt đối bình thường.
(Avvenire 28-7-2010)
Linh Tiến Khải