Thử Nhìn Lại Chuyến Thăm Viếng Của
ĐGH Bênêđictô Ở Vương Quốc Anh
Các chuyến thăm của Đức Thánh Cha Bênêđitô XVI tại châu Âu
gần đây thường được ngành truyền thông dự đoán trước là sẽ gặp nhiều khó khăn,
nhưng cuối cùng vẫn được đánh giá là thành công. Cuộc thăm viếng Vương quốc Anh
trong bốn ngày từ 16 đến 19 tháng 9 năm 2010 vừa qua cũng vậy. Trên chuyến bay
ngày thứ năm 16.9 đến Scốt-len, chặng đầu của chuyến công du, khi các nhà báo
nhận xét với ngài rằng chuyến đi dường như sẽ khó khăn vì ở Anh quốc có những
lực lượng bài công giáo rất mạnh, Đức Bênêđitô đã nhắc lại: khi ngài thăm viếng
nước Pháp, người ta cũng nói Pháp có những lập trường bài giáo sĩ quyết liệt
nhất châu Âu, hay khi ngài qua Cộng Hoà Séc, báo chí lại bảo rằng Séc có những
lập trường phi tôn giáo mạnh nhất châu Âu. Ngài nhận xét: các nước châu Âu đều
có hiện tượng bài giáo sĩ, không nhiều thì ít, nhưng đồng thời cũng chứng tỏ
một sự hiện diện mạnh mẽ của đức tin. Ở Pháp cũng như ở Cộng Hoà Séc, ngài nói
ngài đã nhận được một sự đón tiếp nồng nhiệt từ cộng đồng người công giáo,
nhưng những người “bất khả tri” (thường đồng nghĩa với vô thần trong thực tế)
cũng tỏ ra quan tâm tới cuộc thăm viếng bởi vì họ cũng đang tìm kiếm những giá
trị làm cho nhân loại tiến tới, còn những người không phải là công giáo thì bày
tỏ sự bao dung. “Nước Anh- ngài lưu ý các nhà báo- có một lịch sử lớn về lòng
bao dung”, và ngài bước vào cuộc công du này một cách “can đảm và vui tươi”.
Từ trước tới nay, có lẽ chưa cuộc công du nào của ĐGH
Bênêđitô XVI đến một nước được dư luận coi là ít thuận lợi như nước Anh. Các
phương tiện truyền thông trong nước hầu như đồng loạt phản đối. Ở đây không chỉ
có hiện tượng duy thế tục mà còn là thứ duy thế tục “hùng hổ”, “khiêu khích”,
thích “gây hấn” nữa. Mọi dự đoán đều tỏ ra bi quan. Đài BBC cho rằng cuộc thăm
viếng sẽ rất có thể thất bại ê chề, và số người muốn được nhìn thấy Đức Giáo
Hoàng sẽ rất ít. Trước những dự đoán như thế, có người nghĩ Đức Bênêđitô phải
can đảm lắm mới dám đến đây. Thế nhưng rồi -theo tin tức tổng hợp- mọi chuyện
đã diễn ra tốt đẹp hơn mong chờ rất nhiều, -tốt đẹp một cách đáng ngạc nhiên.
Chính giới truyền thông trước đó “cực kỳ thù nghịch … nay cũng nhìn nhận rằng
cuộc thăm viếng đã không thể diễn ra tốt hơn cho Giáo Hội”. Hoá ra không phải
chỉ có nội bộ Công giáo mà cả Giáo Hội Anh giáo, không phải chỉ giới cầm quyền
-(nên biết Đức Giáo Hoàng đến Vương quốc Anh theo lời mời của Nữ Hoàng và của
Chính phủ Anh), mà cả quần chúng nói chung đều tỏ ra cởi mở, quan tâm tới những
hoạt động của Đức Bênêđitô, và lắng nghe sứ điệp mà ngài muốn chia sẻ với họ
trong mấy ngày này. Có vài cuộc tập họp và diễu hành của những người chống đối
nhưng không hại gì tới bầu khí tích cực bao trùm cuộc thăm viếng. Có lẽ những
nhà vô thần quá khích đã bị bất ngờ và lại trở thành tò mò muốn biết vị Giáo
Hoàng này có gì để nói với nhân dân Anh.
Những đề tài ngài đề cập không mới mẻ đối với những ai quen
theo dõi đời sống Giáo Hội công giáo và hoạt động của Đức Thánh Cha; chẳng hạn
ngài nói về sự thánh thiện, về mối liên hệ giữa đức tin và lý trí có thể và
phải đi đôi với nhau, về vai trò của tôn giáo trong đời sống xã hội, về sự tôn
trọng con người và sự sống con người, về bổn phận người Kitô hữu phải mạnh dạn
biểu lộ lòng tin của mình trong xã hội, về luân lý đạo đức không thể thiếu
trong đời sống chính trị và kinh tế, về nền tảng Kitô giáo của các nền văn hoá
châu Âu, v.v. Cái mới mẻ có lẽ là những điều ấy được nói lên trực tiếp và thẳng
thắn ngay trong một môi trường bị thế tục hoá nặng nề và trước những con người
coi chủ nghĩa duy trần tục như là “tôn giáo” của mình. Họ không phải là tất cả
mọi người Anh, nhưng xem ra họ chiếm lãnh “diễn đàn công cọng” bằng những tiếng
nói ồn ào nhất. Một nhà báo Anh không giấu được lòng thán phục khi viết rằng
Đức Giáo Hoàng đã dám đương đầu với thế giới tục hoá và với nước Anh thế tục
hiện đại, bằng những giá trị muôn thuở của Kitô giáo nói chung và Công giáo nói
riêng.
Trong diễn văn đọc trước Quốc Hội Anh, ngài thẳng thắn nói
với các với các nhà chính trị đừng “khoá miệng” tôn giáo và tìm cách ngăn cản
việc cử hành công cộng các ngày lễ quan trọng nhất của tôn giáo. Tại Hội trường
Một trọng điểm và cao điểm của chuyến công du, chắc chắc là
việc phong chân phước cho Hồng y John Newman ngay trên quê hương của ngài, vào
sáng chúa nhật 19/9 tại công viên Cofton,
Sau chuyến tông du, Đức Thánh Cha giải thích rõ: Lễ phong
chân phước là mục tiêu của cuộc thăm viếng này. “Hồng y Newman –ngài nói- là
một trong những người Anh vĩ đại nhất thời gần đây, một nhà thần học và một nhà
tôn giáo xuất sắc… Chủ đề của cuộc tông du của tôi lấy cảm hứng từ huy hiệu
hồng y của Chân phước Newman: Trái Tim Nói Với Trái Tim”.
Trong diễn văn từ biệt Đức Giáo Hoàng, Thủ tướng Anh David
Cameron đã đánh giá chuyến thăm viếng là “mang tính lịch sử” và “gây xúc động
lạ thường”; ông nhìn nhận rằng sứ điệp của Đức Thánh Cha không chỉ dành riêng
cho người công giáo nhưng còn là “cho mỗi người chúng tôi, dù thuộc tín ngưỡng
nào, và cả cho người vô tín ngưỡng nữa”. Ngược lại với mối lo lắng của vị
Thượng khách về các hình thức duy thế tục “gây hấn” đang đe doạ xã hội Anh, ông
Thủ tướng quả quyết: “đức tin là phần trọng yếu (vital) của cuộc bàn luận
(conversation) của dân tộc chúng tôi”.
Theo nhận định của giới truyền thông, thì có nhiều lý do
cho thành công của chuyến thăm viếng, nhưng tôi chú ý tới hai lý do sau đây. Một
là Đức Thánh Cha đã “chạm” được vào tâm tư sâu thẳm của đa số người Anh. Trong
sâu thẳm của tâm hồn, họ vẫn là một dân thấm đậm Kitô giáo, họ vẫn sống bởi di
sản Kitô giáo, họ vẫn nuôi dưỡng những niềm khao khát và hy vọng mà nền văn hoá
duy vật chất và hời hợt hiện đại không thoả mãn được; có lẽ nhờ những gợi ý của
vị khách đến từ Vatican mà họ nhận ra rằng những lời lẽ của giới “tạo” dư luận,
của các thứ “ý thức hệ” cũng như của các nhóm duy thế tục xưa nay thường mang
tính đả phá hơn là đề nghị cho họ những giá trị sống đích thự. Trong lúc đó,
Đức Giáo Hoàng luôn trình bày sứ điệp Tin Mừng như cái gì tích cực: một sứ điệp
cứu độ và hạnh phúc cho con người.
Lý do thứ hai là dân chúng đã được nhìn thấy và được nghe
chính vị khách mà xưa nay dư luận đã nói bao nhiêu điều tiêu cực về ngài. Ngài
xuất hiện khắp nơi suốt chuyến thăm viếng này như một con người đơn sơ, khiêm
tốn, chân tình; và điều đó, họ nhận ra được trong khuôn mặt, trong các cử chỉ
và trong cách thức ngài nói. Hình ảnh ấy rất khác với những gì mà giới truyền
thông và những nhóm quá khích nào đó đã cố tạo ra do thành kiến hoặc do ác cảm
hay thù ghét. Và có thể là diều đó càng làm tăng thêm lòng cảm phục của họ đối
với Đức Thánh Cha.
Cuộc công du này đã lật ngược một cách ngoạn mục mọi dự
đoán bi quan: theo báo Osservatore Romano ngày 21.9.2010, đó là một “thành công
trọn vẹn”. (22.9.2010)
LM Nguyễn Hồng Giáo
(nguồn:http://www. nguoitinhuu.com)