Kỷ
niệm 80 năm thành lập đài phát thanh Vaticăng
Radiovaticana 14/02/2011 16.09.36 – Phỏng vấn Linh Mục Federico Lombardi, Tổng giám
đốc đài Vaticăng về kỷ niệm 80 năm thành lập đài
Lúc 16 giờ 30 chiều ngày 12-2-1931, tức cách đây 80 năm, khoa học gia Gugliemo Marconi trao micro cho Đức Giáo Hoàng Pio XI để ngài khai trương
đài phát thanh Vaticăng. Mở đầu sứ điệp trực tiếp truyền thanh, Đức Pio XI đã
nói bằng tiếng latinh và mời gọi mọi người: ”Hỡi các dân tộc ở xa, hãy nghe và
hãy lắng nghe... ”. Bầu khí buổi lễ khai trương đài phát thành Vaticăng đã rất
là cảm động, vì đây lần đầu tiên tín hữu nhiều nơi trên thế giới có radio có
thể nghe được tiếng vị Chủ Chăn của Giáo Hội hoàn vũ.
Hai sinh viên người Etiopi đang theo học tại Roma đã xin
được đọc bản tin tóm tắt sứ điệp của Đức Thánh Cha bằng tiếng mẹ đẻ trên đài
phát thanh mới được thành lập. Thế là ngoài các thứ tiếng âu châu thông dụng,
chương trình phát thanh bằng nhiều thứ tiếng khác nhau bắt đầu với tiếng
Amarico và Tigrino và ngày nay có thêm các thứ tiếng Swahili, Pháp, Anh, Bồ Đào
Nha cho đại lục Phi châu, tổng cộng mỗi ngày 9 giờ phát thanh trên làn sóng
ngắn.
Ngoài ra, từ một năm nay, cũng còn có các tin tức liên quan
tới Phi châu được liên tục cập nhật và đăng trên địa chỉ liên mạng bằng tiếng Ý
của đài.
Sau 80 năm thành lập đài Vaticăng hiện nay hằng ngày phát
các chương trình bằng 40 ngôn ngữ khác nhau, trong đó có chương trình tiếng Hoa
và tiếng Việt, trên các làn sóng ngắn, các làn sóng trung bình, làn sóng địa
phương FM, trên các kênh kỹ thuật số hệ thống Dab Plus và hệ thống liên mạng.
Hai chương trình có giờ phát dài nhất là tiếng Hoa 45 phút và tiếng Việt 42
phút. Ngoài ra hướng về Á châu còn có 5 thứ tiếng Urdu, Hindi, Tanil, Malayalam
và Anh cho Ấn Độ; A rập cho vùng Tiểu Á, Trung Đông, Bán đảo A rập và Bắc Phi;
và Nhật Bản cho Viễn Đông trên địa chỉ liên mạng.
Tại Roma, chỉ với một chiếc radio nhỏ, có thể theo dõi các
chương trình khác nhau dài từ 15 đến 30 phút gồm phần tin tức thế giới, các
sinh hoạt và sứ điệp của Đức Thánh Cha và của các Giáo Hội địa phương.
Chương trình tiếng Ý cho vùng Roma và toàn nước Italia là
một trong các dấn thân của đài ngay từ ban đầu, tuy bị hạn chế vì gặp nhiều khó
khăn.
Việc phát các chương trình trên các làn sóng trung bình và
làn sóng ngắn đã bị giảm bớt nhiều vì vấn đề ô nhiễm sóng điện. Tuy đài phát
thanh truyền hình của Italia đã hủy bỏ các cơ cấu phát sóng ngắn ra nước ngoài,
nhưng đài Vaticăng vẫn tìm nhiều phương thế khác nhau để khiến cho tiếng nói
của Đức Giáo Hoàng tới với tất cả mọi người, trong đó có cả các thính giả Ý
sống ở ngoại quốc. Trong khi tại Italia và các nước âu châu các làn sóng ngắn -
gia tài qúy báu do kỹ sư Marconi và các thế hệ khoa học gia đầu tiên để lại -
vẫn cho phép bắt được mọi chương trình bằng tiếng Ý một cách dễ dàng. Bên cạnh
đó, từ nhiều năm nay đài Vaticăng còn có chương trình tiếng Ý một không năm
(105) phát trực tiếp, có thể nghe được từ khắp nơi trong nước Italia nhờ hệ
thống Eurodab Italia.
Để kỷ niệm sinh nhật thứ 80 của đài Vaticăng chiều ngày
11-2-2011 đã có cuộc họp báo trong Viện Bảo Tàng Vaticăng dưới sự chủ toa qủa
Đức Hồng Y Giovanni Lajolo, Thống đốc quốc gia thành phố Vaticăng. Phát biểu
trong dịp này Đức Hồng Y Lajolo nói: Đài phát thanh Vaticăng là ”một đại gia
đình vô biên giới. Trong sự đa diện của các nền văn hóa và ngôn ngữ, tất cả mọi
người đều là anh chị em với nhau và diễn tả một sức mạnh lớn lao cho hòa bình.
Thời gian đài Vaticăng thành hình đã là các năm có các chế độ độc tài áp bức và
khước từ quyền tự do tôn giáo. Trong bối cảnh đó đài Văticăng được coi như dụng
cụ thích hợp nhất, và thường khi duy nhất, để phổ biến sứ điệp của đức tin và
sự tự do có khả năng thắng vượt các biên giới bị đóng kín, và vào trong các tư
gia và các nơi còn tiếp tục vun trồng niềm hy vọng có các thời gian tốt lành
hơn, thường khi trong lén lút và đôi khi phải liều cả mạng sống nữa. Sau Công
Đồng Chung Vaticăng II đài Vaticăng được khích lệ và mời gọi tiếp tục tham gia
ngày càng hữu hiệu hơn vào sứ mệnh rao truyền Tin Mừng và hướng dẫn luân lý của
Đức Giáo Hoàng trong thế giới ngày nay.
Lên tiếng trong buổi họp báo, Linh Mục Federico Lombardi,
Tổng Giám đốc đài phát thánh Vaticăng, nhấn mạnh rằng cộng đoàn nhân viên tiếng
nói của Đức Thánh Cha được kêu mời cộng tác với Đức Giáo Hoàng và nhiệm vụ đặc
thù của người, làm sao để thông truyền một cách hữu hiệu, với một thứ ngôn ngữ
rõ ràng và dễ hiểu, hầu đến với biết bao nhiêu người và đánh động tâm trí của
họ. Vì thế cần phải thấm nhuần sứ điệp nhận lãnh, biến nó thành của mình để có
thể diễn tả ra một cách sống động và đáng tin cậy, với các ngôn ngữ, kiểu diễn
tả và kỹ thuật thích hợp. Ngày nay, có nhiều phương tiện giúp phổ biến sứ điệp
của đài. Cùng với các làn sóng còn có các móc nối vệ tinh, hệ thống liên mạng
và nhiều phương tiện khác. Với 40 thứ tiếng khác nhau đài phát thánh Vaticăng
là một trong những đài quốc tế phát các chương trình bằng nhiều thứ tiếng nhất
thế giới. Sự phong phú này là một niềm hãnh diện đối với Tòa Thánh, là dấu chỉ
sự đại đồng của Giáo Hội Công Giáo và sự trân trọng của Giáo Hội đối với các
nền văn hóa khác nhau, cả khi chúng có bé nhỏ trên bình diện địa lý chính trị
đi nữa. Đài phục vụ tất cả mọi người giầu nghèo, tự do và bị áp bức, già trẻ
không phân biệt ai.
Đức Ông Peter Bryan Welles, đại diện Phủ Quốc Vụ
Khanh Tòa Thánh tham dự lễ nghi kỷ niệm, nhấn mạnh rằng với các khả thể và kỹ
thuật truyền thông tân tiến đài Vaticăng phải là một tiếng nói của Giáo Hội
rộng mở cho thế giới, phản bác những người cho rằng Giáo Hội không có khả năng
canh tân bên trong, chứng minh cho thấy ý muốn của Giáo Hội thanh tẩy chính
mình. Đài Vaticăng phải là tiếng nói thăng tiến tự do tôn giáo trên thế giới, kêu
gọi đối thoại và hòa hợp trong một thế giới ngày càng dùng thù hận và bạo lực
để giải quyết các xung khắc.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị bài phỏng vấn Linh Mục
Federico Lombardi, Tổng giám đốc đài Vaticăng, về 80 năm hoạt động của đài.
Hỏi: Thưa cha Lombardi, biến cố thành lập đài
phát thanh Vaticăng có phải là một linh hứng nền tảng từ phía Đức Giáo Hoàng
Pio XI hay không?
Đáp: Vâng. Nó gắn liền với
linh hứng ban đầu, trong nghĩa Đức Giáo Hoàng Pio XI cảm nhận được tiềm năng,
mà kỹ thuật cống hiến cho việc phục vụ của Tin Mừng và của Giáo Hội. Chính vì
thế Đức Pio XI đã xin kỹ sư Marconi, hồi đó thuộc hàng lãnh đạo của giới khoa
học và kỹ thuật Âu châu, tìm cách chế ra một dụng cụ thích hợp cho mục đích
này.
Ngoài ra, Đài phát thanh Vaticăng nảy sinh trong bối cảnh
xây dựng các cơ cấu độc lập của Quốc Gia Thành Phố Vaticăng. Định hướng đầu
tiên của đài cũng có một ít ý nghĩa này, chứ không chỉ thuần túy là việc thành
lập đài phát thanh như chúng ta hiểu ngày nay mà thôi. Nhưng dụng cụ đó đa
năng, vì vậy ngay từ ban đầu đã rất là hữu hiệu. Và đài Vaticăng cũng là dụng
cụ Đức Giáo Hoàng có thể dùng để nói với toàn thế giới. Và đúng thế, vì lễ
khánh thành Đài đã bắt đầu với sứ điệp Đức Thánh Cha gửi cho toàn thế giới qua
làn sóng phát thanh.
Hỏi: Đây là bước đầu của một lịch sử dài, có
phải thế không thưa Cha? Vậy đâu đã là các điểm ý nghĩa nhất trong lịch sử dài
này?
Đáp: Cần phải chú ý đến sự
kiện đài Vaticăng khai sinh vào thời các chế độ độc tài phát triển mạnh, nghĩa
là trong các năm có các hạn chế tự do, kể cả tự do tôn giáo của các Giáo Hội.
Vì thế đài phát thanh cho thấy ngay nó là dụng cụ nối liền con tim của Kitô
giáo với các Giáo Hội địa phương, cũng như với những ai gặp khó khăn trong việc
liên lạc với những người ở bên kia biên giới bị đóng kín. Điều này đã có giá
trị ngay trong thời chiến tranh và tiếp theo đó với sự phát triển của các chế
độ cộng sản.
Có một điểm rất vinh quang nữa trong lịch sử đài Vaticăng
của chúng tôi đó là trong thời đệ nhị thế chiến đài Vaticăng đã không chỉ phát
đi các sứ điệp của Đức Pio XII, mà còn trợ giúp văn phòng mà Đức Giáo Hoàng đã
muốn thành lập để giúp tìm các tù nhân và người thất lạc vì chiến tranh. Văn
phòng này đã dùng Radio Vaticăng như dụng cụ chính để tìm các tù nhân và người
thất lạc. Đây là việc phục vụ khổng lồ trong ý nghĩa cũng như trong số lượng
thời giờ dành cho việc liên lạc và tìm kiếm, với hơn 1 triệu sứ điệp được nhắn
gửi qua làn sóng của đài.
Thế rồi còn có việc gia tăng các phương tiện mạnh hơn để
cho tiếng nói của Đức Thánh Cha có thể đến với toàn thế giới. Các chương trình
trong các thứ tiếng khác nhau hiện nay lên tới 40 thứ tiếng. Đài Vaticăng cũng
trở thành lưu động với các chuyến công du đó đây trên thế giới của Đức Giáo
Hoàng Gioan Phaolô II. Rồi tới việc dùng các vệ tinh và mạng lưới Internet để
phát các chương trình, và nhờ đó mà các đài địa phương trên khắp thế giới có
thể phát lại các chương trình của đài Vaticăng. Và hiện nay có hơn 1.000 đài
phát thanh địa phương phát lại các chương trình của đài Vaticăng.
Hỏi: Thưa Cha, việc phục vụ này tốn kém như thế
nào? Nhất là vì vì đài không quảng cáo để có ngân khoản như các đài phát thanh
tư khác?
Đáp: Nói rằng đài Vaticăng
không nhận quảng cáo thì cũng không chính xác. Từ vài năm nay chúng tôi cũng
bắt đầu nhận quảng cáo. Tuy nhiên, cần phải chú ý tới bản chất đặc biệt của đài
phát thanh Vaticăng. Không có khó khăn liên quan tới nguyên tắc giáo lý, nhưng
có chướng ngại cụ thể của sự không thích đáng của việc quảng cáo đối với công
tác phục vụ đa văn hóa và trực tiếp hướng tới nhiều tầng lớp thính giả khác
nhau trên toàn thế giới như vậy.
Hiện nay chúng tôi có một kênh cho vùng Roma, gọi là
One-O-Five, một không năm với một chương trình tiếng Ý và một lớp thính giả dễ
nhận diện hơn. Chúng tôi cũng đã nhận diện một loại quảng cáo, liên quan tới
các cơ cấu hay việc phục vụ, có thể thích ứng được. Dầu sao đi nữa, phần đóng
góp này cũng không định đoạt đối với các đòi hỏi kinh tế, với các chi phí
khoảng 20-30 triệu Euros mỗi năm của một tổ chức có khoảng 350 nhân viên, cộng
thêm các cộng sự viên bên ngoài nữa. Ngoài ra còn có các chi phí cho việc đầu
tư vào các máy móc kỹ thuật. Qũy Tòa Thánh yểm trợ đài Vaticăng như trợ giúp
tài chánh cho các cơ quan khác của Giáo Hội.
(Avvenire 9-2-2011)
Linh Tiến Khải