Kỷ niệm 40 năm thành lập Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum Đồng Tâm
Radiovaticana 20/07/2011 16.45.25 – Ngày 15-7-1971,
tức cách đây 40 năm, Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã thành lập Hội Đồng Tòa Thánh Cor
Unum Đồng Tâm với Tông thư “Amoris Officio”. Sau đây chúng tôi xin gửi tới
qúy vị và các bạn nội dung bài viết của Đức Hồng Y Robert Sarah, Chủ
tịch Hội Đồng về dịp kỷ niệm này. Bài viết đã được đăng trên báo Quan Sát Viên
Roma số ra ngày 15-7-2011.
Nhập đề Đức Hồng Y ghi nhận rằng việc kỷ niệm 40 năm thành
lập là dịp tốt để nhìn lại ý nghĩa của Hội Đồng đối với Giáo Hội, và nhất là để
nhận diện các thách đố lớn nhất mà Hội Đồng phải đương đầu hiện nay.
Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã muốn thành lập Hội Đồng trong
một giai đoạn có những thay đổi lớn trong Giáo Hội và trên thế giới. Trong các
năm theo sau việc công bố Thông điệp Populorum Progressio (1967) và Tông thư
Octogesima Adveniens (1971), Giáo Hội ngày càng chú ý hơn tới các vấn đề xã
hội, trong khi nền văn hóa tây âu đang trải qua sự chống đối các mô thức văn hóa
bị coi là lỗi thời, và kiểu giải thích thực tại ấy cũng liên lụy tới Giáo Hội.
Nhờ Công Đồng Chung Vaticăng II tái đề nghị đề tài tương quan giữa Giáo Hội và
thế giới, một đàng có sư hứng khởi trong nỗ lực tạo dựng một thế giới thích hợp
hơn với con người, đàng khác cũng có nguy cơ dễ bị rơi vào sự lừa dối của chủ
trương tuyệt đối hóa viễn tượng trần thế; và như thế sẽ gây ra nứt rạn trong
Giáo Hội, cũng như làm lu mờ chứng tá tin mừng và nhiệt huyết truyền giáo.
Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum đã được thành lập trong bối
cảnh ấy, như là một nơi gặp gỡ, đối thoại, và phối hợp các tổ chức bác ái của
Giáo Hội. Việc chọn tên gọi Cor Unum cũng cố ý gợi lại thực tại sống của các
kitô hữu thời giáo hội khai sinh như kể trong sách Công Vụ: cộng đoàn kitô tiên
khởi dấn thân trong việc lắng nghe Lời Chúa, cầu nguyện và thực thi bác ái (Cv
4,32). Ghi nhận này diễn tả nhiều khía cạnh khác nhau: đó là sự hiệp thông của
Giáo Hội ban đầu như là chứng tá tình bác ái; sống bác ái trước khi làm việc
bác ái; hiệp thông chú ý tới các thành phần khác nhau trong cùng thân mình giáo
hội, và lo lắng cho nhau (1 Cr 12,25). Nhờ sự hiệp thông ấy sự hiện diện của
Giáo Hội trong thế giới được hiệp nhất, có tính cách định đoạt và đại đồng hơn.
Xác tín được ước muốn của các Nghị phụ công đồng, Đức
Phaolô VI giao cho Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum nhiệm vụ phối hợp nỗ lực của các
tổ chức bác ái của Giáo Hội, mà không lấy mất đi sự độc lập hợp pháp của chúng.
Mục đích là để đáp ứng các nhu cầu gia tăng của nhân loại trong một nỗ lực việc
chung dưới sự gợi hứng trực tiếp của Tòa Thánh.
Để tránh các hiểu lầm có thể xảy ra, Đức Phaolô VI đã minh
xác vài điều cần thiết: thứ nhất, chứng tá lòng bác ái có mẫu mực là Chúa Kitô;
thứ hai, tìm kiếm công lý không làm cạn nhiệm vụ bác ái của Giáo Hội; và thứ ba,
việc loan báo Tin Mừng là một phần của sinh hoạt bác ái, chứ không phải là sinh
hoạt chiêu dụ tín đồ.
Đề tài bác ái đã được Đức Phaolô VI chú ý ngay từ khi người
còn là Ngoại trưởng Tòa Thánh. Vì thế người giao việc điều hành sáng kiến mới
này cho Đức Hồng Y Jean Villot, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, và vị Thư ký là Linh
Mục Henri de Riedmatten, dòng Đa Minh. Hai vị này đã đề ra quy chế và hướng đi
ban đầu cho Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum.
Ngày 28-11-1978, nghĩa là ít lâu sau khi được bầu làm Chủ
Chăn Giáo Hội hoàn vũ, Đức Gioan Phaolô II đã gặp gỡ Hội Đồng lần đầu tiên và
muốn nêu bật mối dây nối kết giữa Tin Mừng và tình bác ái. Ngài nói: “Một cách
thích hợp chúng ta phải chú ý tới việc thăng tiến trong bối cảnh rao truyền Tin
Mừng, là sự viên mãn của việc thăng tiến con người, để nó loan báo và cống hiến
ơn cứu độ tràn đầy cho nhân loại” (Diễn văn nói trước phiên họp kháng đại của
Cor Unum 28-9-1978).
Trên bình diện cơ cấu, Đức Gioan Phaolô II xác nhận quyết
định của vị tiền nhiệm là đặt tổ chức Cor Unum và Hội Đồng Tòa Thánh Công Lý và
Hòa Bình (khi đó còn là Ủy ban tòa thánh Công Lý và Hòa Bình), dưới quyền điều
hành của vị Chủ tịch của cả hai cơ cấu, khi đó là Đức Hồng Y Bernardin Gantin.
Sự lựa chọn này đã được thực hiện trong việc chỉ định người
kế vị Đức Hồng Y Gantin là Đức Hồng Y Roger Etchegaray, rồi trong Tông hiến
Pastor Bonus liên quan tới các cơ quan trung ương Tòa Thánh năm 1988. Sau này,
vào năm 1995 nó được Đức Gioan Phaolô II duyệt xét lại và tách rời khỏi Hội
Đồng Tòa Thánh Công Lý và Bòa Bình, khi chỉ định Đức Tổng Giám Mục Paul Cordes
làm vị Chủ tịch toàn thời đầu tiên của Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum.
Trong triều đại dài của người, Đức Gioan Phaolô II đã củng
cố các nhiệm vụ chuyên biệt của Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum, bằng cách giao cho
Hội Đồng Cor Unum quản trị hai Ngân qũy, mà Đức Thánh Cha muốn thành lập để
chứng tỏ sự lo lắng của Tòa Thánh đối với biết bao nhiêu dân tộc khổ đau vì là
nạn nhân của nghèo đói, bần cùng và các tai ương thiên nhiên.
Ngân qũy thứ nhất gọi là “Ngân qũy Gioan Phaolô II cho vùng
Nhờ sự trợ giúp quảng đại của các tín hữu Đức, năm 1984 Đức
Gioan Phaolô II cho thành lập Ngân Qũy này, đặt trụ sở tại Ouagadougou bên
Burkina Faso, và có nhiệm vụ trợ giúp các dân tộc của 9 nước vùng Sahel là
Burkina Faso, Mali, Niger, Ciad, Mauritania, Senegal, Guinea Bissau, Gambia và
Cap Vert, để thực hiện các sáng kiến chống lại nạn sa mạc lan tràn và nạn nghèo
đói, nhất là qua việc đào tạo nhân lực địa phương để đối phó với vấn đề này.
Thế rồi vào năm 1992 trong bối cảnh cử hành kỷ niệm 500 năm
truyền giáo tại Châu Mỹ Latinh, Đức Gioan Phaolô II muốn thành lập một Ngân Qũy
mới diễn tả sự lo lắng của người đối với các tầng lớp nghèo túng nhất của đại
lục này. Đó là “Ngân qũy Populorum Progressio”, có văn phòng thư ký tại Bogotà
bên Colombia, chuyên thăng tiến cuộc sống của các thổ dân và nông dân các quốc
gia Trung và Nam Mỹ Latinh. Ngoài các dấu chỉ hữu hình cụ thể này, trong nhiều
dịp Đức Gioan Phaolô II đã xin Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum can thiệp trong các
trường hợp khủng hoảng: chẳng hạn như cho Libăng năm 1988, Kuweit năm 1991,
Haiti năm 1993, cho các nước thuộc khối Liên Bang Xô Viết sau khi bức tường
Berlin sụp đổ, với nhiều cuộc gặp gỡ cho tới phiên họp nhóm tại Vaticăng năm
1998. Sau cùng vào năm 2004 với thư viết tay tựa đề “Trong Bữa Tiệc Ly”, Đức
Gioan Phaolô II xác nhận nhiệm vụ chuyên biệt của Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum
trong việc “theo dõi và đồng hành với Tổ chức Caritas Quốc Tế, là mạng lưới bao
gồm 170 Caritas quốc gia đã được thành lập từ thập niên 1950 do sáng kiến của
Tòa Thánh.
Bên cạnh đó, Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum cũng đồng hành với
sinh hoạt của tổ chức “Hợp tác quốc tế phát triển và liên đới” viết tắt là
CIDSE, là cơ quan phối hợp 16 tổ chức bác ái công giáo, nảy sinh từ các chiến
dịch quyên góp mùa Chay, đặc biệt tại các nước Âu châu và Bắc Mỹ.
Các tương quan giữa hai mạng lưới kể trên và Cor Unum đều
được mời gọi cùng làm việc “cho Chúa Kitô, với Chúa Kitô và trong Chúa Kitô”.
Nhiệm vụ của các tổ chức này được Đức Thánh Cha Biển Đức XVI nêu bật trong diễn
văn nói với tổ chức Caritas Quốc Tế ngày 27-5-2011: “Tòa Thánh có nhiệm vụ theo
dõi hoạt động của các tổ chức nàu và canh thức để cho hoạt động nhân đạo và bác
ái của chúng cũng như nội dung của các Tài liệu được chúng phổ biến hoàn toàn
hòa hợp với Tòa Thành và Huấn quyền của Giáo Hội, và để cho chúng được quản trị
với sự chuyên môn và trong sáng” (Diễn văn nói với đại hội khoáng đại của tổ
chức Caritas Quốc Tế 27-5-2011)
Sự kiện Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã muốn Thông điệp đầu
tiên của người mang tựa đề “Bác Ái trong Chân Lý”, là điều rất có ý nghĩa.
Người đã nhận diện ra trong sự vắng bóng Thiên Chúa vấn đề thê thảm đang tấn
công và làm suy yếu nền văn hóa ngày nay, đồng thời đã chỉ cho chúng ta thấy
con đường giúp tìm lại lộ trình tiến về với Chúa: Thiên Chúa là tình yêu, và
tình bác ái của Giáo Hội là một chứng tá không thể khưởc từ được để trợ giúp
con người ngày nay hiểu biết, gặp gỡ và yêu thương Thiên Chúa là Tình Yêu. Quan
niệm lớn lao này của Đức Giáo Hoàng trong các năm qua đã ngày càng trở thành
suối nguồn gợi hứng cho sinh hoạt của Hồi Đồng Tòa Thánh Cor Unum.
Nhắc tới sư kiện ngày 7-10-2010 Đức Biển Đức XVI đã chỉ
định người làm chủ tịch Hồi Đồng Tòa Thánh Cor Unum và vinh thăng người làm
Hồng Y, Đức Hồng Y Sarah coi đó là một cử chỉ chú ý của Đức Thánh Cha đối với
các hoạt động bác ái của Giáo Hội.
Sự kiện Đức Thánh Cha chuyển người từ Bộ Truyền Giáo sang Hội
Đồng Cor Unum, cũng như đã xảy ra với Đức cố Hồng Y Gantin, diễn tả một sự tiếp
nối cho thấy sinh hoạt của Cor Unum được dưỡng nuôi bởi Tin Mừng.
Trong phần cuối cùng của bài viết kỷ niệm 40 thành lập Hội
Đồng Tòa thánh Cor Unum Đức Hồng Y Robert Sarah đã duyệt qua một số các thách
đố mà Hội Đồng phải đương đấu hiện nay.
Thứ nhất là trung thành với ý hướng đầu tiên mà Đức Thánh
Cha Biển Đức XVI đã bầy tỏ trong Thông điệp đầu tiên của người. Nếu Thiên Chúa
là Tình Yêu thì công tác mục vụ bác ái của Giáo Hội phải lấy hứng từ suối nguồn
đó. Có rất nhiều sáng kiến nhân ái, nhưng trong lãnh vực này các cơ cấu công
giáo còn có mục đích biểu lộ Thiên Chúa, Đấng qua Người Con của Ngài, đã dậy
chúng ta tình bác ái đích thực là hiến dâng chính mình. Chính đặc thái này nhắc
nhớ chúng ta một thách đố lớn thứ hai: đó là gắn liền Tin Mừng với tình bác ái.
Tin Mừng linh hứng cho tình bác ái, và bác ái làm chứng cho Tin Mừng; Tin Mừng
huy động bác ái, và bác ái xác nhận sự thật của Tin Mừng.
Thách đố thứ ba nằm trong chiều kích giáo hội của tình bác
ái. Giáo Hội là chủ thể của hoạt động bác ái, và như thế Cor Unum phải giúp duy
trì sự hiệp thông trong chứng tá lớn lao của tình bác ái trong Giáo Hội: đó là
tạo thuận tiện cho mối dây liên kết các tổ chức bác ái với các Giám Mục và Tòa
Thánh.
Thách đố thứ tư là nỗi lo lắng cho việc đào tạo nhân bản và
kitô, một việc “đào tạo con tim”, ngày càng thích hợp hơn với thời đại của
những người làm việc bác ái trong Giáo Hội. Vì thế chúng ta sẽ tiếp tục tổ chức
các kỳ tĩnh tâm đại lục, như đã thực hiện cho châu Mỹ, Á châu và châu Âu.
Chính linh hứng kitô giúp trông thấy các nhu cầu của người
nghèo một cách sâu xa hơn. Nêu bật chiều kích thiên linh của tình bác ái và sự
ràng buộc của nó với việc rao truyền Tin Mừng không có nghĩa là nhắm mắt trước
sự nghèo túng của con người, nhưng trái lại là thúc đẩy có cái nhìn sâu xa hơn
đối với các nhu cầu của con người, nhìn vào trọng tâm nỗi khổ đau, sự cô đơn và
bị bỏ rơi của con người, để loan báo cho con người Tin Mừng và sự hiện diện của
Chúa Kitô là Đấng yêu thương con người.
Sau cùng Đức Hồng Y Robert Sarah cho biết ngày 11-11-2011,
Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum sẽ tổ chức một cuộc gặp gỡ của các Giám Mục đại
biểu và các vị hữu trách các tổ chức thiện nguyện công giáo âu châu với Đức
Thánh Cha, nhân Năm thiện nguyện âu châu.
(SD 15-7-2011)
Linh Tiến Khải