HOẠT ĐỘNG ĐẠI KẾT CỦA ĐỨC THÁNH CHA TẠI
Radiovaticana 23/09/2011 17.28.44 –
Thành phố
Sau khi được chính quyền và giáo quyền địa phương tiếp đón,
cũng như viếng thăm Nhà thờ chính tòa Erfurt, ĐTC đã đến Tu viện thánh
Augustino nơi Martin Luther đã sinh sống, hoạt động và ở lại đây cho đến năm
1511, trước khi bị vạ tuyệt thông vào năm 1521 và ly khai với Công Giáo. Ngày
nay tu viện này là diễn ra các cuộc gặp gỡ quốc tế. Khuôn viên của tu viện
trong mùa hè được dùng làm nơi hòa nhạc và văn nghệ.
Tại tu viện vào lúc quá 12 giờ, ĐTC đã được mục sư Nikolaus
Schneider, Chủ tịch Hội đồng các Giáo hội Tin Lành Đức và bà Chủ tịch Giáo hội
Tin Lành bang Thueringen tiếp đón và dẫn vào Phòng hội để gặp gỡ 20 đại diện
của các Giáo Hội Tin Lành. Giáo Hội này gồm 22 Giáo Hội Luther, Cải Cách, Hiệp
nhất ở mỗi địa phương, đại diện cho hơn 24 triệu tín hữu Tin Lành toàn quốc,
tương đương với 30% dân Đức.
Diễn từ của ĐTC – Lên tiếng sau lời chào mừng của hai vị lãnh
đạo Tin Lành, ĐTC đã gợi lại nơi Martin Luther đã sống, học hành và tu trì tại
tu viện thánh Augustino ở thành phố Erfurt này. Ngày đặc biệt nhắc đến câu nói
của Luther:
“Làm sao tôi có thể được một vị Thiên Chúa từ bi?” Câu hỏi
này là một sức mạnh thúc đẩy toàn thể hành trình của Luther và vẫn luôn gây ấn
tượng mạnh đối với tôi. Thực vậy, ngày nay có ai bận tâm tới vấn đề này, kể cả
nơi các tín hữu Kitô? Vấn đề về Thiên Chúa có ý nghĩa gì trong đời sống chúng
ta? Trong việc loan báo của chúng ta? Phần lớn dân chúng, kể cả các tín hữu
kitô, ngày nay cho rằng Thiên Chúa, xét cho cùng, chẳng quan tâm gì đến tội lỗi
và nhân đức của chúng ta. Luther biết rõ ràng tất cả chúng ta chỉ là xác thịt.
Nếu ngày nay người ta còn tin nơi đời sau và nơi sự phán xét của Thiên Chúa,
thì hầu như trong thực tế tất cả đều giả thiết rằng Thiên Chúa phải quảng đại,
và trong lượng từ bi, Chúa sẽ làm ngơ không biết đến những thiếu sót nhỏ nhặt
của chúng ta. Nhưng có thực là những thiếu sót của chúng ta chỉ là nhỏ nhặt hay
không? Thế giới chẳng bị tàn phá vì sự hư hỏng của những người lớn, và cả những
người nhỏ, chỉ nghĩ đến tư lợi của mình hay sao? Thế giới chẳng bị tàn phá vì
quyền lực của ma túy, quyền lực này một đàng tồn tại là nhờ sự ham sống và tiền
bạc, và đàng khác là nhờ sự ham hố khoái lạc của những người nghiện ma túy sao?
Thế giới chẳng bị đe dọa vì xu hướng bạo lực ngày càng mạnh mẽ, và nhiều khi nó
được che đậy bằng lòng đạo đức tôn giáo sao? Nạn nghèo đói có thể tàn phá nhiều
miền trên thế giới hay không, nếu tình yêu Thiên Chúa nơi chúng ta, và từ Chúa,
tình yêu của chúng ta đối với tha nhân, đối với các thụ tạo của Thiên Chúa, đối
với con người, mạnh mẽ hơn? Những câu hỏi như thế có thể còn nhiều. Không phải
vậy, sự ác không phải là một sự ù lỳ bất động. Nó không thể mạnh mẽ như hiện
nay nếu chúng ta đặt Thiên Chúa thực sự ở trung tâm đời sống chúng ta. Câu hỏi:
đâu là chỗ đứng của Thiên Chúa đối với tôi, tôi ở vị thế nào trước thiên Chúa?
Câu hỏi nóng bóng này của Martin Luther phải trở thành câu hỏi của chúng ta, và
chắc chắn là dưới một hình thức mới. Tôi nghĩ rằng đây là lời kêu gọi đầu tiên
mà chúng ta phải nghe trong cuộc gặp gỡ với Luther.
ĐTC nói thêm rằng “Một điều quan trọng nữa là Thiên Chúa,
Thiên Chúa duy nhất, Đấng Sáng tạo trời đất, là điue khác với giả thuyết triết
học về nguồn gốc vụ trụ. Vị Thiên Chúa này có một khuôn mặt và đã nói với chúng
ta. Nơi con người, Đức Giêsu Kitô đã trở thành một người trong chúng ta, Ngài
là Thiên Chúa thật vừa là người thật. Tư tưởng của Luther, toàn thể linh đạo
của Luther hoàn toàn qui hướng về Chúa Kitô: “Đối với Luther, những gì thăng
tiến chính nghĩa Chúa Kitô” chính là tiêu chuẩn chủ yếu trong việc giải thích
Kinh Thánh. Nhưng điều này giả thiết rằng Chúa Kitô là trung tâm đời sống tinh
thần của chúng ta và việc yêu mến Chúa, sống với Chúa, hướng dẫn cuộc sống của
chúng ta.”
Tiếp tục bài phát biểu trong cuộc gặp gỡ các vị đại diện
Tin Lành Đức, ĐTC nói:
“Giờ đây, có lẽ anh chị em sẽ nói: Tốt lắm, nhưng tất cả
những điều ấy có liên hệ gì với tình trạng đại kết của chúng ta? Phải chăng tất
cả những điều ấy chỉ là một toan tính tránh né bằng lời nói bao nhiêu vấn đề
cấp thiết, trong đó chúng ta mong đợi những tiến bộ thực tiễn, những kết quả cụ
thể? Về vấn đề này, tôi trả lời rằng điều cần thiết nhất đối với phong trào đại
kết trước tiên là, dưới sức ép của trào lưu tục hóa, chúng ta đừng vô tình đánh
mất những điều lớn mà chúng ta có chung với nhau, những điều tự nó làm cho
chúng ta thành Kitô hữu và tiếp tục là hồng ân và nghĩa vụ. Thật là một sai lầm
trong thời đại xung đột tín ngưỡng vì người ta chỉ thấy những gì chia rẽ, và
không nhận thấy một cách thực tiễn điều chúng ta có chung với nhau trong những
chỉ dẫn của Kinh Thánh và qua các sự tuyên xưng đức tin của Kitô giáo thời xưa.
Và tiến bộ quan trọng nhất về đại kết trong những thập niên gần đây là chúng ta
ý thức vệ sự hiệp thông này, và cầu nguyện, cùng nhau hát thánh ca và trong sự
dấn thân cho luân lý Kitô trước mặt thế giới, trong sự làm chứng chung về Thiên
Chúa của Đức Giêsu Kitô trong thế giới này, chúng ta nhìn nhận sự hiệp thông ấy
như nền tảng cơ bản của chúng ta.
Rất tiết là nguy cơ mất những điều chúng ta có chung với
nhau không phải là điều không có thể. Ở đây tôi muốn ghi nhận hai khía cạnh.
Trong thời gian gần đây, địa lý Kitô giáo thay đổi sâu đậm và đang tiếp tục
thay đổi thêm. Đứng trước một hình thức mới của Kitô giáo bành trước với một
năng động truyền giáo rất mạnh, nhiều khi đáng lo âu, các Giáo Hội Kitô lịch sử
cảm thấy ngỡ ngàng. Đó là một Kitô giáo ít có cơ chế, với ít hành trang hợp lý
và càng ít hành trang tín lý và ít ổn định. Hiện tượng này trên thế giới đặt
tất cả chúng ta trước câu hỏi: chúng ta nói gì tích cực hoặc tiêu cực về hình
thức mới của Kitô giáo này? Dầu sao đi nữa, hiện tượng ấy đặt chúng ta trước
câu hỏi: vậy đâu là điều vẫn luôn giá trị và những gì có thể thay đổi, đứng
trước vấn đề về sự chọn lựa cơ bản của chúng ta trong đức tin?
Và ĐTC kết luận rằng: Điều sâu xa và nóng bỏng hơn tại đất
nước chúng ta là thách đố thứ hai đối với toàn thể Kitô giáo: ở đây tôi muốn
nói về bối cảnh thế giới bị tục hóa trong đó chúng ta phải sống và làm chứng tá
đức tin ngày nay. Sự vắng bóng Thiên Chúa trong xã hội chúng ta ngày càng sâu
đậm, lịch sử mạc khải của Chúa -như Kinh Thánh nói với chúng ta-, dường như bị
đặt vào quá khứ ngày càng xa vời hơn. Phải chăng cần phải chiều theo sức ép của
sự tục hóa hay sao, trở thành người tân tiến bằng cách làm cho đức tin của
chúng ta trở nên tan loãng sao? Dĩ nhiên đức tin phải được suy nghĩ lại và nhất
là sống một cách mới mẻ để trở thành điều thuộc về hiện tại, nhưng không phải
sự làm tan loãng đức tin sẽ mang lại lợi ích, nhưng chỉ có sự sống thực niềm
tin trọn nẹn ngày nay. Đó là một nghĩa vụ đại kết chủ yếu. Trong ta phải giúp
đỡ nhau trong vấn đề này: tin một cách sâu xa hơn, và sinh động hơn. Đó không
phải là một chiến thuật để cứu chúng ta, cứu vãn Kitô giáo, nhưng là một đức
tin được suy nghĩ lại và được sống một cách mới mẻ, qua đó Chúa Kitô và cùng
với Ngài Thiên Chúa hằng sống đi vào thế giới này. Như các vị tử đạo thời quốc
xã đã đưa chúng ta đến gần nhau và đã khơi lên sự cởi mở đại kết đầu tiên, cũng
vậy, ngày nay đức tin được sống tự thâm tâm trong một thế giới tục hóa, chính
là sức mạnh đại kết mạnh mẽ nhất, liên kết chúng ta, hướng dẫn chúng ta tiến về
sự hiệp nhất trong Chúa duy nhất”.
Cầu nguyện đại kết
Sau khi gặp gỡ và trao đổi với các vị đại diện Tin Lành
Đức, ĐTC đã tiến vào nhà thờ cũ của Tu Viện thánh Augustinô để cùng với 300
người tại đây cử hành buổi cầu nguyện đại kết. Hiện diện trong dịp này cũng có
bà thủ tướng Angela Merkel, vốn là con của một mục sư tin lành Luther, đông đảo
các vị mục sư và tín hữu đại diện các Giáo hội Tin Lành Đức và hàng chục GM
cũng như các em học sinh Công Giáo.
Bà Katrine Eckhardt Chủ tịch Hội đồng Công tọa của Giáo hội
Tin Lành Đức đã chào mừng ĐTC và mọi người, và sau bài Tin Mừng theo thánh
Gioan do ĐHY Kurt Koch, Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh Hiệp nhất các tín hữu Kitô
công bố, ĐTC đã giảng.
Bài giảng của ĐTC
Ngài nhắc đến lời cầu nguyện của Chúa Giêsu với Chúa Cha
trong bữa tiệc ly “Con cầu nguyện để không những họ, mà cả những người nhờ lời
họ mà tin nơi con” (Ga 17,20). Chúa cầu nguyện cho sự hiệp nhất của chúng ta.
Nhưng ĐTC đặt câu hỏi:
“Phải chăng lời cầu nguyện của Chúa Giêsu vẫn không được
lắng nghe? Có thể nói lịch sử Kitô giáo là khía cạnh hữu hình của thảm trạng
này, trong đó Chúa Kitô chiến đấu và chịu đau khổ vì chúng ta, là những phàm
nhân. Ngài vẫn luôn phải chịu sự đối nghịch chống lại sự hiệp nhất, nhưng dầu
vậy luôn có sự tái hiệp nhất với Chúa và với Chúa Ba Ngôi. Chúng ta phải xem 2
điều này, trước hết là tội lỗi của con người, từ khước Thiên Chúa và rút lui
vào trong mình, nhưng thứ đến cũng có những chiến thắng của Thiên Chúa nâng đỡ
Giáo hội mặc dù sự yếu đuối của họ và Ngài luôn lôi kéo con người đến cùng
ngài, và qua đó làm cho họ xích lại gần nhau. Vì thế, trong một cuộc gặp gỡ đại
kết, chúng ta không phải chịu than trách về những chia sẽ và cách ly, nhưng
cũng phải cảm tạ Thiên Chúa vì tất cả những yếu tố hiệp nhất mà Ngài bảo tồn
cho chúng tà và Ngàiluôn tái ban cho chúng ta. Lòng biết ơn này đồng thời cũng
phải là thái độ sẵn sàng để không đánh mất sự hiệp nhất đã được đan trong một
thời đại có những cám dỗ và nguy hiểm.
Sự hiệp nhất cơ bản hệ tại sự kiện chúng ta tin nơi Thiên
Chúa là Cha toàn năng, Đấng tạo dựng trời đất.... Làm chứng về Thiên Chúa hằng
sống là nghĩa vụ chung của chúng ta trong thời đại ngày nay.
Nhưng con người có cần Thiên Chúa, giữa lúc mọi sự tiến
hành khá tốt đẹp mà không cần Chúa hay không? Trong giai đoạn đầu tiên của sự
vắng bóng Thiên Chúa, khi ánh sáng của ngài còn tiếp tục soi chiếu và giữ
nguyên trật tự cuộc sống con người, người ta có cảm tưởng cuộc sống ấy tiếp tục
mà không cần Thiên Chúa. Nhưng hễ thế giới càng xa lìa Thiên Chúa, thì người ta
càng thấy rõ con người ngày càng đánh mất sự sống của mình trong sự kiêu hãnh
của quyền lực, trong sự trống rỗng của con tim và trong ước muốn thỏa mãn và
được hãnh phúc. Sự khao khát vô biên vẫn ở trong con người không thể tước bỏ
được. Con người được tạo dựng để ở trong tương quan với Thiên Chúa và cần Chúa.
Việc phục vụ đại kết đầu tiên của chúng ta trong thời đại ngày nay là cùng nhau
làm chứng về sự hiện diện của Thiên Chúa hằng sống và qua đó mang lại cho thế
giới câu trả lời họ đang cần.. Các bạn thân mến, chúng ta hãy củng cố nhau trong
đức tin! Chúng ta hãy giúp đỡ nhau sống đức tin! đó là một trách vụ đại kết lớn
lao đưa chúng ta vào trong trọng tâm kinh nguyện của Chúa Giêsu.
ĐTC cũng nhận xét rằng chúng ta đang sống trong một thời
đại mà các tiêu chuẩn làm người bị đặt lại vấn đề. Luân lý đạo đức bị thay thế
bằng những tính toán về hậu quả. Đứng trước tình trạng đó, trong tư cách là
Kitô hữu, chúng ta phải bảo vệ phẩm giá bất khả xâm phạm của con người, từ lúc
mới thụ thai cho đến lúc chết - trong những vấn đề chẩn bệnh trước khi cấy phôi
thai, cho đến nạn làm cho chết êm dịu. “Chỉ những ai biết Chúa thì mới biết con
người” như Romano Guardini đã nói. Nếu không biết Thiên Chúa, con người có thể
bị lèo lái. Niềm tin nơi Thiên Chúa phải được cụ thể hóa trong sự dấn thân
chung của chúng ta cho con người. Thuộc về sự dấn thân như thế không những có
các tiêu chuẩn cơ bản về nhân loại tính, nhưng nhất là tình yêu mà Chúa Giêsu
đã dạy chúng ta cụ thể trong bài mô tả về sự phán xét chung (Mt 25).
Sau cùng ĐTC trả lời cho một số người, trước cuộc viếng
thăm của ngài, đã lên tiếng kêu gọi ngài dành cho các Giáo hội tin lành một món
quà đại kết ví dụ như tuyên bố phục hồi cho Martin Luther, hoặc cho các tín hữu
Công Giáo và Tin Lành được rước lễ chung, cải tiến hôn nhân hỗn hợp giữa Công
Giáo và Tin Lành, v.v. ĐTC nhận xét rằng làm như thế là hiểu sai về đức tin và
đại kết, áp dụng theo kiểu các cuộc viếng thăm của các vị quốc trưởng tại một
nước bạn. Nhưng đức tin của các tín hữu Kitô không dựa trên sự tính toán các
lợi lộc và bất lợi. Một niềm tin tự tạo ra thì không có giá trị. Đức tin không
phải là cái mà chúng ta nuôi dưỡng hoặc xác định. Đức tin là nền tảng cuộc sống
của chúng ta. Sự hiệp nhất không tăng trưởng nhờ sự tính toán những điều lợi và
bất lợi, nhưng chỉ nhờ ngày càng đi sâu hơn vào trong ơn thánh nhờ tư tưởng và
cuộc sống”.
Buổi cầu nguyện đại kết được tiếp tục với các ý nguyện khác
nhau do các đại diện của Công Giáo và Tin Lành xướng lên. Rồi mọi người đọc
kinh Lạy Cha, trước khi vị Chủ tịch Hội đồng các Giáo Hội Tin Lành đọc lời chúc
phúc của Aaron trong sách Dân Số (Ds 6,24-26) và ĐTC chúc lành cho mọi người.
G. Trần Đức Anh OP