Thượng Hội đồng Giám mục: Tân Phúc âm hóa và 14 vấn đề nổi bật

WHĐ (20.10.2012) – Ngày 18-10, Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ 13 đã diễn ra được nửa chặng đường (10/21 ngày).

Sơ kết nửa chặng đường vừa qua, chuẩn bị bước vào những công việc nửa chặng đường còn lại của THĐ, Đức hồng y Donald W. Wuerl, Tổng giám mục Washington (Hoa Kỳ), Tổng phúc trình viên của THĐ, đã trình bày bản phúc trình những hoạt động và nội dung thảo luận của các nghị phụ THĐ trong 10 ngày qua.

Bản phúc trình của ĐHY Wuerl cũng nằm trong khuôn khổ chuẩn bị cho tiểu ban văn kiện đúc kết THĐ để trình lên ĐTC, giúp ngài soạn thảo Tông huấn hậu THĐ, đưa ra những giáo huấn mới của Hội Thánh về công cuộc tân Phúc âm hóa và thông truyền Tin Mừng.

Vì thế, bản phúc trình của ĐHY Wuerl có một tầm quan trọng đặc biệt trong tiến trình nghị sự của THĐ.

ĐHY Wuerl chọn câu trích sách Tông đồ công vụ tóm tắt tinh thần của bản phúc trình: “Bấy giờ anh em sẽ là những chứng nhân của Thầy” (Cv 1, 8).

ĐHY Tổng phúc trình viên đúc kết những ý kiến của các nghị phụ với bốn nội dung chính:

A. Bản chất công cuộc Tân Phúc âm hóa;

B. Bối cảnh hiện nay của sứ vụ Hội Thánh;

C. Mục vụ của Hội Thánh trong hoàn cảnh hiện nay;

D. Ai là người đảm nhận / tham gia công cuộc Tân Phúc âm hóa?

Bản phúc trình của ĐHY Wuerl nêu lên 14 vấn đề cụ thể, từ bốn nội dung trên. Đó là những vấn đề đã được các nghị phụ đặc biệt quan tâm.

Sau đây là trích lược bản phúc trình của ĐHY Wuerl.

* * *

A. Bản chất công cuộc Tân Phúc âm hóa:

(gồm 2 vấn đề lớn cần được các nghị phụ thảo luận tiếp tục trong nửa chặng đường còn lại)

Vấn đề 1. Qua phép Rửa tội, bản thân từng Kitô hữu nhận được lời mời gọi đem lại cho họ phẩm giá đích thực của người loan báo Tin Mừng. Làm thế nào Giáo Hội khích lệ những người đã lãnh nhận bí tích Thánh tẩy ý thức hơn nữa về trách nhiệm phải truyền giáo và loan báo Tin Mừng?

“Ðức Giêsu Kitô vẫn là một, hôm qua cũng như hôm nay, và như vậy mãi đến muôn đời” (Dt 13, 8), do đó Người “đã đổi mới mọi sự” (Kh 21, 5). Tin Mừng này liên quan đến nhiều giai đoạn của công cuộc Phúc âm hóa.

Một trong số những giai đoạn đó là sứ vụ truyền giáo –ad gentes- nghĩa là rao giảng Tin Mừng cho những người chưa bao giờ được nghe nói về Chúa Giêsu.

Một giai đoạn khác của công cuộc Phúc âm hóa là dạy giáo lý và thăng tiến đức Tin. Đây là phần việc bình thường của tiến trình giúp người Kitô hữu sống trưởng thành.

Rồi đến sứ vụ Tân Phúc âm hóa, là công tác mục vụ đến với những người đã được nghe nói về Đức Kitô, đã từng giữ đạo, nhưng vì một lý do nào đó đã ngưng, không giữ đạo nữa.

Vấn đề 2. Cần tiến hành ngay hoạt động vốn gắn liền với đời sống của giáo xứ là khai tâm và từng bước thăng tiến đức Tin. Làm thế nào để cộng đoàn Kitô hữu ý thức hơn nữa về tầm quan trọng của hoạt động mang tính giáo lý và giáo dục này?

B. Bối cảnh hiện nay của sứ vụ Hội Thánh: gồm ba vấn đề cụ thể

(được ĐHY Wuerl đánh số thứ tự tiếp liền hai vấn đề trên):

Vấn đề 3. Nhiều phát biểu của các nghị phụ cho thấy rõ có một sự đồng thuận phải tái xác định sứ vụ mang Tin Mừng đến cho thế giới của Giáo Hội trong một tình thế mới. Đã gặt hái được những kinh nghiệm gì về vấn đề này?

Nhiều nghị phụ đã phát biểu về chủ nghĩa thế tục và thờ ơ đối với tôn giáo như một bộ phận của nền văn hóa đương thời tại nhiểu nơi trên thế giới. Vì thế, Giáo Hội cần phải đối mặt với những thách đố của một thế giới đang ngóng tìm những nguồn cảm hứng khác. Nhiều ý kiến đã nhấn mạnh tình trạng thiếu hiểu biết nghiêm trọng về đức Tin –kể cả những hiểu biết sơ đẳng nhất– tại những quốc gia vốn có lịch sử lâu đời mang danh Kitô giáo.

Vấn đề 4. Trước tình trạng sự hiểu biết về nội dung đức Tin và nhận thức đối với sứ điệp Tin Mừng ngày càng giảm sút, đã có phương cách nào trình bày giáo huấn của Hội Thánh một cách rõ ràng, dầy đủ và có sức hấp dẫn đối với mọi người, nhất là giới trẻ?

Tiến trình toàn cầu hóa cũng đang đặt ra những thách đố riêng. Tình trạng có rất đông người di cư và nhập cư đã tạo nên sự xáo trộn về khung cảnh sống đức Tin cả về phương diện văn hóa, xã hội cũng như tôn giáo. Nhiều giá trị tôn giáo và nhân bản đã bị chủ nghĩa thế tục làm cho lu mờ.

Một bộ phận lớn của nền văn hóa ngày nay toát lên khuynh hướng xem nhẹ khía cạnh quan hệ giữa người với người trong xã hội. Một số nghị phụ đã dẫn chứng về tình trạng bạo lực xảy ra tại nhiều nơi, nhiều vị khác bày tỏ sự quan tâm trước tình trạng quyền tự do tôn giáo bị coi thường. Nhiều nghị phụ khi đề cập đến những nỗ lực của Giáo Hội nhằm thực hiện sứ vụ loan báo tin Mừng, đã nêu lên tầm quan trọng của các phương tiện truyền thông xã hội, đặc biệt về các phương tiện truyền thông điện tử hiện đại. Một số vị cho rằng chúng ta chưa thực hiện đầy đủ việc giới thiệu Kitô giáo và các giá trị Kitô trên internet và qua phim ảnh đạo. Chúng ta cần đi vào ngôn ngữ của những phương tiện truyền thông hiện đại. Giáo Hội cần phải học hỏi và sử dụng nghệ thuật truyền thông xã hội hiện đại.

Vấn đề 5. THĐ nhấn mạnh đến tính chất nghiêm trọng của những thách đố hiện nay Giáo Hội đang phải đương đầu. Những thách đố này cản trở việc thông truyền đức Tin. Trong số những thách đố này, phải kể đến sự siêu việt đã vắng bóng trong một nền văn hóa bị thế tục hóa. Vậy, tiến trình thế tục hóa đang đặt ra những thách đố gì? Có những biện pháp nào nhằm khắc phục những thách đố này?

C. Mục vụ của Hội Thánh trong hoàn cảnh hiện nay:

(gồm bốn vấn đề cần được tiếp tục suy nghĩ và thảo luận)

Vấn đề 6. Loan báo Tin Mừng trước hết là công việc thiêng liêng được bén rễ trong mối tương quan cá nhân với Chúa Giêsu Kitô qua Giáo Hội. Giáo Hội làm thế nào tạo ra được những không gian và thời điểm cho cuộc gặp gỡ Đức Kitô, đồng thời thúc đẩy mọi người đã chịu phép Rửa đổi mới đời sống tâm linh, hoán cải và được đào luyện về đức Tin?

Sự dấn thân của mỗi cá nhân không dựa vào khả năng của mình để giải quyết tình thế. Thư thứ nhất của Thánh Phêrô nhắc nhở chúng ta: “Anh em đã được tái sinh, không phải do hạt giống mục nát, mà do hạt giống bất diệt, nhờ Lời Thiên Chúa hằng sống và tồn tại mãi mãi” (1P 1, 23). Chúa Thánh Thần đem lại sinh khí cho quyết tâm tái khám phá của chúng ta đối với những chân lý được trình bày trong kinh Tin kính. Ngài thêm sức cho chúng ta khi biết tin tưởng vào các bí tích sẽ mang lại sự sống ân sủng và nhân đức. Chúa Thánh Thần cho chúng ta được nên kiên vững khi chúng ta đem hết tâm hồn đón nhận ơn Ngài ban cho để chúng ta sống niềm tin của mình. Công cuộc tân Phúc âm hóa phải đi vào mọi ngõ ngách của xã hội chúng ta đang sống. Văn hóa chính là lĩnh vực của tân Phúc âm hóa. Văn hóa liên quan đến nền đạo đức trong cuộc sống hằng ngày, những hệ thống nhận thức và ý nghĩa khác nhau đang hằng ngày phát sinh những mối liên lạc giữa các cá nhân, cộng đồng và xã hội. Văn hóa tạo nên mối liên kết cốt yếu giữa cá nhân và cộng đồng và cộng đồng với xã hội. Trong chiều hướng này, sáng kiến “Sân chư dân” được coi là một đóng góp lớn vào công cuộc Phúc âm hóa nền văn hóa.

Nhiều ý kiến khác tại THĐ đã lưu ý rằng chăm sóc bệnh nhân và những người đau khổ cũng thuộc bản chất của truyền giáo. Một trong những đề tài được nhắc lại là cần phải làm nổi bật vai trò của Giáo Hội là thể hiện sự hiện diện của chính Đức Kitô trong thế giới ngày nay. Giáo Hội không được xa lạ với kế hoạch cứu độ của Đức Kitô. Một số giám mục đã nói cần phải tăng cường vai trò giáo huấn của Hội Thánh đối với những người đang tham gia giảng dạy đức Tin, dù ở trình độ nghiên cứu thần học hoặc đang giảng dạy ở bậc tiểu học, trung học hay đại học và tất cả những khóa giáo lý.

Vấn đề 7. Đặc điểm của cuộc sống người Kitô hữu là thay đổi bản thân, đáp lại lời mời gọi nên thánh. Làm thế nào Giáo Hội có thể giúp những ai đã chịu phép Rửa biết sống đức Tin Kitô giáo và làm chứng cho quyền năng biến đổi của Thiên Chúa trong lịch sử chúng ta?

Trong số những đáp ứng về phương diện mục vụ, đáng kể là những hoạt động công bằng và bác ái xã hội, thể hiện căn tính của đời sống và sứ vụ Hội Thánh. Chính khả năng thực hiện những hoạt động yêu thương của Hội Thánh, trong các lĩnh vực công bằng xã hội, phục vụ, y tế và giáo dục, được coi là đã thể hiện căn tính và là dấu chỉ giúp người khác nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa đang hoạt động trong thế giới.

Vấn đề 8. Làm chứng cho đức bác ái của Chúa Kitô, qua những hoạt động công bằng, hòa bình và phát triển, sẽ góp phần vào công cuộc tân Phúc âm hóa.

Vậy, cần phải làm gì để học thuyết xã hội phong phú của Hội Thánh có thể loan báo và làm chứng hơn nữa cho đức Tin?

Nhiều nghị phụ đã kêu gọi một lễ Hiện xuống mới. Các ngài nói đã nhìn thấy hoạt động của Giáo Hội ngày nay, được Chúa Thánh Thần thúc đẩy, đang phản ánh hình ảnh của Giáo Hội đầu tiên tràn đầy hưng phấn khi đưa những môn đệ đầu tiên đến với Chúa. Đa số các nghị phụ đều nói đến sự tương đồng giữa buổi đầu của Hội Thánh với giai đoạn hiện nay của chúng ta. Như vậy có ý nói rằng thế giới được chính thức cung hiến cho Chúa Thánh Thần.

Tất cả các giáo xứ trong toàn Giáo Hội được nhìn nhận là nơi diễn ra phần lớn đời sống của Hội Thánh. Nhiều lần tầm quan trọng của các giáo xứ trong tiến trình tân Phúc âm hóa đã được nhấn mạnh, bởi giáo xứ chính là một “môi trường” diễn ra biết bao kinh nghiệm của các cá nhân đối với Hội Thánh. Cùng lúc đó, cũng cần phải khẳng định tầm quan trọng của các cộng đoàn nhỏ các tín hữu, là cơ sở cho những hoạt động của Giáo Hội và đang tạo nên một lễ Hiện xuống mới.

Nhiều nghị phụ THĐ lưu ý các cộng đoàn nhỏ không được tách khỏi gia đình lớn là giáo xứ. Các mục tử cần phải có khả năng làm việc với mọi người được trao phó cho mình và không được tự giới hạn chỉ làm việc với một nhóm nhỏ.

Vấn đề 9. Các giáo xứ và những cộng đoàn nhỏ giữ một vị trí then chốt trong công cuộc tân Phúc âm hóa. Làm thế nào giáo xứ và những cộng đoàn nhỏ này có thể làm tốt hơn việc cổ võ và phối hợp các sáng kiến mục vụ đối với công cuộc tân Phúc âm hóa? Làm thế nào những hoạt động mục vụ thông thường từ ngày này sang ngày khác của các cộng đoàn nhỏ này toát lên được những gì đang diễn ra trong công cuộc tân Phúc âm hóa?

Chúng ta đã nghe về việc giáo dục đức Tin như điểm khởi đầu cho việc canh tân và củng cố trong tiến trình tân Phúc âm hóa, giới thiệu lại cho thế giới về Chúa Giêsu Kitô. Một số nghị phụ nhấn mạnh đến khía cạnh giáo dục, đặc biệt giáo dục người trẻ, như một yếu tố cấu thành của tân Phúc âm hóa, đồng thời làm thế nào trong tương lai chúng ta có thể giúp con người cảm nghiệm được Đức Kitô.

Các nghị phụ nhấn mạnh cần phải tìm kiếm những phương cách thiết thực và cụ thể nhằm đem đến cho người trẻ một nền giáo dục tốt đẹp trong đức Tin. Tiến trình tân Phúc âm hóa rõ ràng phải tính đến vấn đề giáo dục thanh thiếu nhi.

Vấn đề 10. Từ khi xuất bản sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo, đã có những tiến bộ lớn trong việc đổi mới việc dạy giáo lý. làm thế nào Giáo Hội có thể xây dựng một chương trình giáo lý căn bản, đầy đủ và kích thích tìm kiếm chân, thiện, mỹ.

Người trẻ là tương lai của Hội Thánh. Làm thế nào Giáo Hội có thể giáo dục, dạy giáo lý cho người trẻ một cách tốt hơn nữa, hướng họ vào mối tương giao cao quý với Chúa Giêsu qua Hội Thánh, buộc họ phải suy nghĩ về việc dành cuộc đời mình cho Chúa hơn nữa?

Theo đó, một số nghị phụ đã nhấn mạnh thêm về tác vụ dạy giáo lý. Các giáo lý viên có thể là nguồn trợ lực lớn của công cuộc tân Phúc âm hóa, nhất là trong bối cảnh các gia đình thông truyền đức Tin cho con cái.

Vấn đề 11. Giáo lý viên giữ vai trò quan trọng trong việc thông truyền đức Tin. Phải chăng đã đến lúc trao cho các giáo lý viên một tác vụ được Giáo Hội thiết lập một cách vững chắc? Làm thế nào Giáo Hội giúp các giáo lý viên thi hành tác vụ rất quan trọng này?

Các nghị phụ đã nói đến sự cần thiết phải khôi phục truyền thống Công giáo kêrygma –loan báo Tin Mừng– để vững tin nói Lời của Chúa khi thuận tiện cũng như lúc không thuận tiện, phục hồi tiếng nói ngôn sứ của Hội Thánh, nhận ra những dấu chỉ của thời đại đang kêu mời phải tân Phúc âm hóa và dấn thân loan báo và đưa ra câu trả lời của người Công giáo trước những dấu chỉ của thời đại.

Cĩng vậy, một số nghị phụ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của lòng đạo đức bình dân diễn tả đức Tin của dân Chúa.

Các nghị phụ cũng rất tán đồng về giá trị của việc hành hương, nhất là hành hương viếng các đền thánh Đức Mẹ, đã mang lại những cơ hội rất thuận lợi cho việc truyền giáo.

Cuối cùng, công cuộc tân Phúc âm hóa không chỉ là chương trình đang diễn ra hiện nay mà còn là cách nhìn tới tương lai của Giáo Hội, cũng như thấy được từng người chúng ta cần quyết tâm canh tân niềm Tin, cũng như mọi người chung quanh vui mừng đón nhận cuộc sống trong Đức Kitô phục sinh.

D. Ai là người đảm nhận / tham gia công cuộc Tân Phúc âm hóa?

Vấn đề 12. Với tư cách là Giáo Hội tại gia, gia đình không những cần thiết đối với việc thông truyền đức Tin, mà còn đối với việc đào luyện nhân cách. Làm thế nào Giáo Hội nâng đỡ và hướng dẫn các gia đình nhiều hơn nữa trong sứ vụ quan trọng đối với việc loan báo Tin Mừng và đảm nhận vai trò tích cực hơn trong việc thông truyền đức Tin và các giá trị nhân bản?

THĐ cũng đã bàn về vai trò căn bản của người phụ nữ trong đời sống Giáo Hội và vị trí của người mẹ trong gia đình trong việc thông truyền đức Tin. Cần phải đưa vào chương trình đào tạo các linh mục việc thăm viếng mục vụ thường xuyên và có hệ thống nhằm nhận thức được niềm vui loan báo Tin Mừng cho một thời đại không được huấn luyện đi vào mầu nhiệm của Đức Kitô.

Những người đang chuẩn bị tiến đến chức linh mục cần được huấn luyện để nhận ra được tính chất độc đáo của tác vụ và mối liên hệ giữa chức linh mục với việc truyền giáo. Họ cũng cần phải được huấn luyện để ý thức rằng mình tận hiến cuộc đời để phục vụ Hội Thánh với tư cách của người linh mục sống độc thân.

Vấn đề 13. Linh mục có một vị trí riêng biệt trong việc truyền giáo và thông truyền đức Tin. Làm thế nào Giáo Hội có thể thúc đẩy việc canh tân mệnh lệnh truyền giáo được đặt ra cho tác vụ linh mục? Nhiều ý kiến của các nghị phụ nhấn mạnh đến vai trò của giáo dân trong công cuộc tân Phúc âm hóa. Trên mọi bình diện, dù trong các môi trường chuyên nghiệp như giáo dục, luật pháp, chính trị, thương mại hoặc trong mọi môi trường dấn thân của người giáo dân, chính bổn phận của từng người Công giáo cũng đã mời gọi phải sống đức Tin. Thể hiện đức Tin bằng lời nói, và nhất là bằng hành động cũng như trong cách sống.

Vấn đề 14. Giáo dân có một vị trí quan trọng trong công cuộc tân Phúc âm hóa. Làm thế nào Giáo Hội đón nhận người giáo dân vào cơ cấu tổ chức của Giáo Hội địa phương hơn nữa, sao cho nam nữ giáo dân đều tham gia vào công cuộc Phúc âm hóa cộng đồng cùng với các linh mục?

Một số phát biểu của các nghị phụ cũng đã nhấn mạnh đến hiện tương di dân đang lan rộng. Không ít trường hợp người di dân Công giáo đến môi trường mới đã không còn tích cực sống đức Tin của mình. Đón chào và tiếp nhận họ vào cộng đoàn của mình có lẽ cũng là một hình thức tân Phúc âm hóa.

Hồng y Donald W. Wuerl,

Tổng giám mục Washington,

Tổng Phúc trình viện Thượng Hội đồng Giám mục XIII

Thành Thi lược trích và chuyển ngữ