Giá Trị Vĩnh Viễn
Của Tuyên Ngôn Nostra Aetate - Diễn Văn Của Chủ Tịch Hội Đồng Tòa Thánh Cổ Võ
Sự Hiệp Nhất Các Kitô hữu
Radiovaticana 2012-11-09
15:54:10 –Trong những cuộc thảo luận gần đây về khả năng đón nhận trở lại
Huynh Đoàn Thánh Pio 10 vào Giáo hội Công Giáo Roma đã nảy sinh một vài vấn
nạn, không chỉ liên quan đến người Do Thái, về tầm quan trọng và giá trị của Tuyên
Ngôn về liên lạc của Giáo Hội với các Tôn Giáo ngoài Kitô Giáo - Nostra
Aetate(số 4). Người Do thái lo ngại rằng, ngang qua một loạt hành động tái
hiệp thông của một số linh mục và tín hữu vốn có theo khuynh hướng bài Do thái
giáo và từ chối tuyên ngôn về Nostra Aetate, Giáo hội Công Giáo có thể
đương đầu với một hướng đi mới trong việc đối thoại với Do thái giáo hay ít
nhất điều này cũng cho thấy rằng đối với Giáo hội Công Giáo tầm quan trọng của
Tuyên Ngôn này chỉ là tương đối. Về phần mình, Giáo Hội Công Giáo đôi lúc đã
nói rằng Công Đồng Vaticano II đã đưa ra một sự phân biệt về các bản văn của
mình, một sự phân biệt giữa Hiến Chế, Sắc Lệnh và Tuyên Ngôn, và rằng Nostra
Aetate chỉ là một Tuyên Ngôn và có một tầm quan trọng thứ yếu và tính cách
bắt buộc của nó có thể được cân nhắc trong mối liên hệ với các bản văn khác.
Trước vấn đề này, Đức Thánh Cha đã ủy thác cho tôi trình
bày vấn nạn này trong một cách thức cụ thể: Nostra Aetate không hề bị
đặt lại bởi Huấn quyền của Giáo Hội, như chính Đức Thánh Cha đã minh chứng
trong các bài nói chuyện, các bài viết và các cử chỉ của ngài khi gặp gỡ người
Do Thái. Một sự xích lại gần hơn với Huynh đoàn Thánh Pio không có nghĩa là
chấp nhận và ủng hộ lập trường của họ. Chắc chắn rằng về hình thức, chúng ta có
thể đưa ra một sự phân biệt giữa các bản văn khác nhau của Công Đồng; tuy
nhiên, xét về mặt nội dung thì chúng là một thể thống nhất không thể tách rời hay
không thể đối chọi nhau.
Do đó, Nostra Aetate không thể được xem như một
thiên thể độc lập, rơi trực tiếp từ trời xuống và không có sự liên hệ nào với
các bản văn khác của Công Đồng. Vì thế, khởi đầu triều đại Giáo Hoàng của mình,
Đức Thánh Cha Biển Đức 16 đã xóa tan mọi nghi vấn bằng cách đồng ý hoàn toàn
với Công Đồng và các tài liệu của Công Đồng trong một cái nhìn thống nhất. Khi
trình bày về một phương pháp chú giải các bản văn của Công Đồng, ngài đã diễn
tả rõ quan điểm này trong bài nói chuyện nổi tiếng của mình trước Giáo Triều
Roma trong dịp mừng lễ Giáng Sinh năm 2005.
Nostra Aetate được xem là “tài liệu nền tảng” và là “Magna
charta” (tài liệu quan trọng) trong cuộc đối thoại giữa Giáo hội Công Giáo Rôma
và Do thái giáo. Tuyên ngôn này bắt đầu với việc phản tỉnh về mầu nhiệm và sứ
vụ của Giáo hội trong lịch sử cứu độ và cũng nhắc nhớ về mối dây hiệp thông sâu
sắc nối kết dân của Tân Ước với con cháu Abraham. Tuyên ngôn này nói rõ về thái
độ cần phải tránh khi đối xử với người Do thái, đó là thái độ khinh khi, hạ giá
và xúc phạm. Hơn nữa, Tuyên ngôn này cũng minh nhiên nhấn mạnh về nguồn gốc Do
thái của Kitô giáo và đã nỗ lực để đánh đổ những kết án dành cho người Do thái
diễn ra ở nhiều nơi trong nhiều thế kỷ qua. Về phần mình, người Do thái đặc biệt
đánh giá cao nỗ lực của Giáo Hội Công Giáo ngang qua tài liệu này đã chống lại
mọi hình thức bài Do Thái. Do đó, họ tiếp tục được an ủi và hi vọng về khả năng
Giáo hội Công giáo sẽ là một đồng minh đáng tin cậy trong trận chiến chống lại
phong trào bài Do thái vốn chưa thể loại trừ trong thế giới hôm nay.
Những chất liệu hình thành nên bản dự thảo của tuyên ngôn Nostra
Aetate có thể được tổng kết ở ba điểm sau: một sự phản tỉnh về lương tâm
Kitô giáo sau thảm họa Holocaust, sự phát triển của khoa học Kinh Thánh cho đến
Công Đồng Vaticano II và cuối cùng là sự thành lập nhà nước Israel vào năm
1948. Trong bối cảnh Kitô giáo, thì những hậu quả mà con người phải đối diện
trong thảm họa Holocaust chính là yếu tố quyết định thúc đẩy Giáo hội soạn thảo
bản văn này. Một yếu tố khác đóng vai trò không nhỏ liên quan đến yếu tố chính
trị và thực tiễn đó là sự ra đời của nhà nước
Khi phản tỉnh về những ảnh hưởng của các tài liệu Công Đồng
Vaticano II, chúng ta không e ngại để xác nhận rằng Nostra Aetate là một
tài liệu quan trọng giữa các tài liệu này và nó đóng góp một phần quan trọng và
đưa ra một định hướng nền tảng cho Giáo hội Công Giáo sau công đồng. Sự tôn
trọng dành cho người Do Thái được diễn tả trong Tuyên Ngôn này đã giúp hai bên
chuyển từ thái độ nghi kỵ lẫn nhau trong nhiều thế kỷ sang thái độ sang thái độ
hợp tác, hai bên đã trở thành đối tác đáng tin cậy của nhau và thậm chí là
thành những người bạn thân để có thể cùng nhau đối diện với những khủng hoảng
và vượt qua những xung đột trong một cách thế tích cực.
Trong cuộc đối thoại với Do thái giáo, khởi đầu triều đại
Giáo Hoàng của mình, Đức Thánh Cha Biển Đức đã nhấn mạnh rằng, theo bước chân
người tiềm nhiệm, ngài không chỉ ước mong phát triển mà còn tăng cường mối liên
hệ với những người Do thái. Điều này thì không thể nghi ngờ vì những nỗ lực của
Đức Gioan Phaolo II trong việc đối thoại giữa Công Giáo và Do thái thì được đảm
bảo và được xây dựng trên Ủy Ban Giáo Lý Đức Tin do hồng Y Ratzinger làm bộ
trưởng. Với tư cách là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh, ngang qua việc nghiên cứu
Cựu Ước và Tân Ước, hồng Y Ratzinger đã xây dựng những mối tương quan thắm
thiết với người Do thái; và ngài cũng đã tăng cường các mối tương quan cá nhân
với người Do thái trong thời gian ngài ở Roma. Quan điểm nền tảng thần học của
Ratzinger dựa trên niềm xác tín cho rằng Kinh thánh chỉ có thể được hiểu một
cách đích thực khi xem nó là cuốn sách duy nhất; và do đó, “concordia
testamentorum” (sự hoà hợp giữa các bản văn Kinh Thánh) là một một yếu tố thiết
yếu để giải thích đúng đắn sứ điệp Kinh thánh về cứu độ.
Trong ánh sáng của những niềm xác tín này, ta không lấy làm
ngạc nhiên khi Đức Thánh Cha gánh vác sứ mạng hòa giải đã được bắt đầu bởi vị
tiền nhiệm của mình trong công cuộc đối thoại giữa Công giáo và Do thái. Ngài
không chỉ gửi đến vị Trưởng Hội Đường Do thái giáo ở Roma trong là thư đầu tiên
trong triều đại của ngài mà còn tái xác nhận điều này trong cuộc gặp gỡ đầu
tiên với vị ủy viên của người Do thái vào ngày 9 tháng 7 năm 2005. Giáo hội
Công giáo đang bước những bước đi vững chắc dựa trên những nguyên lý được thiết
lập bởi Nostra Aetate; và tiếp bước vị tiền nhiệm của mình, Đức Thánh
Cha chắn chắn sẽ tiếp tục cuộc đối thoại này.
Vietvatican
Nguyễn Minh Triệu sj