Đức Thánh Cha Biển Đức XVI viếng thăm Cuba
Radiovaticana 19/03/2012 16.20.01
– Phỏng vấn Đức Tổng Giám Mục Bruno Musarò, Sứ thần Tòa Thánh tại Cuba về chuyến viếng thăm sắp tới
của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI
Trong các ngày từ 26 tới 28 tháng
3 này Đức Thánh Cha Biển Đức XVI sẽ viếng thăm mục vụ Cuba sau khi viếng thăm
Mehicô. Trong vài năm qua tương quan giữa nhà nước Cuba và Giáo Hội đã tích cực hơn trước.
Giáo Hội đã có thể đối thoại và can thiệp cho nhiều tù nhân chính trị được trả
tự do. Nhưng tình hình nhân quyền trong nước vẫn chưa được cải tiến bao nhiêu.
Đây là một trong các lý do khiến cho ngày 13-3-2012 một nhóm 13 người bất đồng
chính kiến với nhà nước Cuba đã đến nhà thờ chính tòa Đức Bà Bác Ái trong thủ
đô La Habana xin gặp linh mục quản đốc nhà thờ để trao cho cha một sứ điệp gửi
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI, và một loạt các yêu cầu cải cách xã hội, hy vọng
Đức Thánh Cha sẽ chuyển đạt đến nhà nước Cuba. Nhưng sau đó họ ở lại luôn trong
nhà thờ và không chịu ra nữa, mặc dù các lực lượng an ninh hứa sẽ không can
thiệp và sẽ tháp tùng họ về nhà.
Đức Ông Orlando Marquez Hidalgo,
phát ngôn viên tòa Tổng Giám Mục La Habana khẳng định rằng: “Bất cứ hành động
nào nhằm biến đền thánh trở thành một nơi công cộng biểu tình chính trị, không
biết đến quyền của linh mục hay quyền của đa số tín hữu đến tìm sự an bình tinh
thần và chỗ cầu ngyuện, thì chắc chắn là một hành động bất hợp pháp và vô trách
nhiệm. Giáo Hội lắng nghe và tiếp đón tất cả mọi người và can thiệp cho tất cả
mọi người, nhưng không thể thấp nhận các mưu toan làm sai lạc bản chất sứ mệnh
của mình hay có thể đe dọa sự tự do của những người thăm viếng các nhà thờ của
chúng ta. Không ai có quyền biến các nhà thờ trở thành các chiến hào chính trị.
Không ai có quyền phá hủy tinh thần cử hành của các tín hữu Cuba và nhiều
công dân khác đang chờ đợi chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI với
sự tươi vui và niềm hy vọng”.
Tin cuối cùng cho hay là chính
Đức Hồng Y Jaime Ortega đã đứng ra can thiệp với nhà nước cho nhóm người bất
đồng chính kiến nói trên và họ sẽ được nhân viên của Giáo Hội đưa về nhà. Trong
qúa khứ cũng đã có nhiều nhóm bất đồng chính kiến với nhà nước chiếm các nhà
thờ để lôi kéo sự chú ý của dư luận đối với tình hình nhân quyền vẫn còn rất
tồi tệ tại Cuba.
Tối ngày 13-3-2012 Đức Hồng Y
Jaime Ortega, Tổng Giám Mục La Habanna đã được mời chính thức loan báo trên đài
truyền hình nhà nước Cuba
chuyến viếng thăm mục vụ của Đức Thánh Cha. Về phần mình, tuy ý thức được rằng
ý thức hệ cộng sản sai lầm đã khiến cho Cuba trở thành một quốc gia nghèo nàn
và lạc hậu, không thay đổi thì sẽ chết, nhưng giới lãnh đạo và các đảng viên
cộng sản xem ra không có đủ can đam và khả năng ra khỏi vũng sình lầy ý thức hệ
ưu đãi họ.
Chính chủ tịch Raul Castro ngay
từ hồi năm 2005 đã nhìn ra điều đó và mạnh dạn lên tiếng báo động cần phải cấp
thiết thay đổi toàn diện để tránh cho đảng cộng sản khỏi phải chết nhục nhã,
nhưng 7 năm đã qua rồi mà người dân Cuba vẫn chưa thấy tình hình đất nước sáng
sủa hơn, và xem ra cũng giống như mọi đảng cộng sản khác trên thế giới, nhà
nước cộng sản Cuba chỉ “làm chính trị miệng”, vì mọi chuyện hầu như đâu vẫn
hoàn đấy.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy
vị và các bạn bài phỏng vấn Đức Tổng Giám Mục Bruno Musarò, Sứ thần Tòa Thánh
tại Cuba về chuyến viếng thăm sắp tới của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI.
Hỏi: Thưa Đức Sứ Thần Tòa Thánh, việc chuẩn bị cho chuyến
viếng thăm của Đức Thánh Cha tại Cuba đã tiến hành ra sao?
Đáp: Nó tiến hành rất tốt. Tạ ơn Chúa, chỉ trong một
thời gian ngắn kể từ khi chính thức loan tin ngày 10 tháng 11 năm ngoái. Thời
gian qủa là ngắn, nhưng có lẽ vì thế nó đã thúc đẩy hai Ủy ban của Giáo Hội và
của nhà nước, làm việc chăm chỉ và lanh lẹ hơn trong việc chuẩn bị. Và tôi phải
nói rằng các thành viên đã làm việc rất giỏi. Hiện nay họ đang kết thúc các chi
tiết cuối cùng.
Hỏi: Đức Thánh Cha sẽ viếng thăm Cuba sau khi hành hương kính viếng
tượng Đức Mẹ mỏ đồng, đã được rước qua toàn nước trong các tháng qua. Có thể
nói tới một “mùa xuân mới của đức tin” tại Cuba hay không, thưa Đức Sứ Thần?
Đáp: Thật ra đó là cảm tưởng mà các giám mục và linh
mục có trong suốt cuộc thánh du của tượng Đức Mẹ mỏ đồng qua các thành phố toàn
nước. Người ta đã chứng kiến niềm tin đơn sơ của người dân, lòng sùng kính Đức
Mẹ của họ, có thể là đã bị phủ bụi trong các năm qua, vì lần thánh du cuối cùng
của tượng Đức Mẹ bổn mạng nước Cuba đã xảy ra cách đây 50 năm. Thế hệ hiện nay
đã không nhớ gì, cả khi có nghe ông bà cha mẹ nói tới các cuộc thánh du ấy.
Nhưng phải nói rằng lần này thì tượng Đức Mẹ đã viếng thăm tất cả mỏi người,
mọi thành phố và tỉnh lỵ của 11 giáo phận toàn nước Cuba. Và chuyến thánh du của tượng
Đức Mẹ đã khơi dậy lòng phấn khởi và sốt mến, mà cả các giám mục cũng đã không
chờ đợi.
Hỏi: Thưa Đức Sứ Thần, chính Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II
đã thực hiện chuyến hành hương và viếng thăm Cuba được định nghĩa là “lịch sử”.
Từ đó đến nay đã có thay đổi nào trong cuộc sống tinh thần của tín hữa Cuba?
Đáp: Vâng, phải công nhận rằng chuyến hành hương của
Dức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã là một biến cố lịch sử đối với Cuba. Có lẽ
phải nói rằng có một giai đoạn “trước” và “sau” biến cố đó. Chúng ta biết là
trong dịp đó chính quyền Cuba đã tuyên bố ngày 25 tháng 12 lễ Giáng Sinh là
ngày lễ nghỉ toàn quốc. Nhưng điều mà tôi đã có thể nhận thấy và chính các giám
mục và linh mục cũng nói cho tôi biết đó là tín hữu đã từ từ trở về với Giáo
Hội, cả trong nghĩa vật chất của từ này. Trong khi trước kia người dân sợ hãi
đến nhà thờ, nhưng bây giờ thì họ không còn sợ hãi nữa, và từ từ các nhà thờ đã
trở lại là các trung tâm gặp gỡ của cộng đoàn kitô. Vì thế có thể nói là đã có
nhiều thay đổi trong tinh thần tu đức của các tín hữu kitô, trong nghĩa người
Cuba là một dân tộc công giáo như tất cả mọi dân tộc Châu Mỹ Latinh, đã tái
khám phá ra tinh thần tu đức của mình, đã tái khám phá ra sự kiện mình là kitô
hữu, là chi thể của Giáo Hội, sùng kính Đức Mẹ. Và dần dần họ tái linh hoạt các
cộng đoàn kitô trong mọi giáo phận toàn nước.
Hỏi: Người dân Cuba đợi chờ gì nơi chuyến viếng
thăm của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI, thưa Đức Sứ Thần?
Đáp: Trong các năm qua, với tổng thống mới của Cộng Hòa
Cuba đã có sự cởi mở, nhất là trong lãnh vực kinh tế, và điều này đã khơi đậy
và tiếp tục khơi dậy nhiều hy vọng nơi nhân dân Cuba. Đây là một niềm hy vọng,
trong nghĩa các cởi mở đó tiếp tục và có thể tiến tới một mức sống thanh bình
hơn, cũng như tin tưởng để dấn thân cho công ích của xã hội. Và người dân chờ
đợi rằng sự hiện diện của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI tại Cuba, theo vết chân
của Đức Gioan Phaolô II, giúp xã hội Cuba rộng mở hơn nữa. Ở đây không có ai
quên, và cả chính quyền cũng đã rất hài lòng về những gì Đức Gioan Phaolô II đã
nói, về khẩu hiệu mà ngài đã gióng lên trong chuyến viếng thăm hồi năm 1998: “Ước
gì Cuba rộng mở cho thế giới và thế giới rộng mở cho Cuba”. Và tôi nghĩ đây là
ước mong thầm kín vọt ra từ tận sâu thẳm con tim của mọi người dân Cuba. Nhưng
nhất là người dân đợi chờ nơi chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha một tiến
trình hòa giải giữa tất cả mọi người dân Cuba. Và đây cũng là điều các Giám
Muc đã nhấn mạnh trong chuyền thánh du của tượng Đức Mẹ Bác Ái mỏ đồng chuẩn bị
cho chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha.
Hỏi: Thưa Đức Tổng Giám Mục Musaró, tương quan giữa các tín
hữu và những người vô thần tại Cuba
ra sao?
Đáp: Đây là một khía cạnh rất khó khăn cần nêu lên, bởi
vì chúng ta biết rằng sau khi cuộc cách mạng của Fidel Cstro chiến thắng hồi
năm 1959, thì vài năm sau Cuba
dược định nghĩa là một quốc gia “vô thần”. Tuy nhiên, khiá cạnh này của chủ
thuyết vô thần đã được loại khỏi Hiến pháp trước chuyến viếng thăm của Đức
Gioan Phaolô II. Trên thực tế nó không có ý nghĩa gì. Làm sao mà có thể nói tới
một quốc gia vô thần ở đây, trên đất châu Mỹ Latinh này? Trái lại, phải ghi nhận
rằng ngoài các tín hữu công giáo, còn có tín hữu của các Giáo Hội Kitô khác,
rất tiếc là có cả các giáo phái tin lành đang xâm chiếm Cuba nữa. Đàng khác đây
cũng là một hiện tượng đặc thái của toàn châu Mỹ Latinh. Vì thế không thể nói
tới một tương quan giữa tín hữu công giáo và các người vô thần. Trái lại, về
điểm này các Giám Mục nói rằng dân Chúa, những người còn trung thành với Giáo
Hội và bắt đầu giao tiếp với Giáo Hội, không khác với những người vì các lý do
lịch sử đã xa rời Giáo Hội. Vì thế đây là một hiện tượng hội nhập giữa các tín
hữu với nhau, mà mọi người đều nhận thấy. Và theo thiển ý tôi, chủ nghĩa vô
thần tại Cuba
đã rất là hời hợt bề ngoài.
Hỏi: Thưa Đức Sứ Thần, truyền thống tôn giáo bình dân Cuba có sắc
thái trộn lẫn với các tôn giáo cổ truyền phi châu. Giáo Hội có lo lắng về hình
thức tôn giáo bình dân gọi là “santeria” này hay không?
Đáp: Giáo Hội lo lắng vì sự hiện diện khá phổ thông
này, nhưng chúng ta biết rằng hiện tượng trộn lẫn với các tôn giáo phi châu này
đã có từ thời đánh chiếm châu Mỹ, khi các người nô lệ da đen hiện diện trên đảo
tiếp xúc với thực tại kitô và đồng hóa các thần linh của họ với Chúa, với Đức
Mẹ, và các thánh, mà các thừa sai, các người rao giảng Tin Mừng trình bầy với
họ trong công cuộc rao truyền giáo. Như thế nó là một khuynh hướng “trộn lẫn
tôn giáo” và nó vẫn tiếp tục ngày nay. Nhưng mà có một hiện tượng hay: đó là để
có thể gia nhập giáo phái “santeria” hỗn hợp tôn giáo này, cần phải lãnh phép
rửa tội công giáo. Đây là điều mà Giáo Hội, các Giám Muc cần phải nghiên cứu và
đưa ra thảo luận trong các lần nhóm họp của Hội Đồng Giám Mục. Đó là một khía
cạnh khơi dậy rất nhiều ưu tư, nhưng chắc chắn sớm muộn gì cũng phải đối phó.
Hỏi: Các giáo phái có tìm thấy nơi hoàn cẻnh sống nghèo nàn
của dân chúng Cuba
một thửa đất mầu mỡ không, thưa Đức Sứ Thần?
Đáp: Vâng, có, cũng như trong tất cả mọi nước nghèo.
Tôi đã có các kinh nghiệm khác tại châu Mỹ Latinh, chẳng hạn như tại Guatemala và
Perù, và chúng ta biết là các giáo phái này tìm thấy đất mầu mỡ cho sự phát
triển trong các môi trường nghèo nhất. Tai sao vậy? Bởi vì các giáo phái này có
ngân qũy nên khi tự giới thiệu mình họ lập tức đáp ứng các nhu cầu cấp thiết
của người dân. Nhưng từ từ thì các cống hiến trợ giúp ít hơn, khiến cho người
dân thất vọng, và tạ ơn Chúa cũng có vài người trở về với Giáo Hội công giáo
sau khi đã sống kinh nghiệm tiêu cực này trong giáo phái.
Hỏi: Thưa Đức Sứ Thần, Giáo Hội Cuba coi việc tái truyền gipang Tin
Mừng như thế nào?
Đáp: Có điều rất hay là chuyến thánh du của tượng Đức
Mẹ Bác Ái Mỏ Đồng trong toàn nước đã được coi như là một hiện tượng tái truyền
giảng Tin Mừng. Các Giám Mục, dưới sự hướng dẫn của Đức Hồng Y Tổng Giám Mục La
Habana đang chuẩn bị một tài liệu để thu nhận tất cả các biểu lộ đức tin và
lòng sùng kính Đức Mẹ như việc tái khám phá ra đức tin và tinh thần hăng say
truyền giáo, mà Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đang thôi thúc chúng ta. Do đó các
Giám Mục rất phấn khởi về những gì dân chúng đã cảm nghiệm được trong chuyến
thánh du của tượng Đức Mẹ. Và các vị cũng sẽ tường trình cho Hội Đồng Tòa Thánh
tái truyền giảng Tin Mừng, đang rất chú ý tới hiện tượng tái truyền giảng Tin
Mừng qua cuộc thánh du của Đức Mẹ. Và như chúng ta đã biết với Đức Gioan Phaolô
II Đức Mẹ đã được tung hô là “Ngôi sao truyền giáo”.
Chính Mẹ là người đã loan báo
Chúa Giêsu Kitô, đến độ khẩu hiệu của chuyến thánh du là “Tới với Chúa Giêsu
qua Mẹ Maria. Bác ái kết hiệp chúng ta”. Và đây thực là việc truyền giáo mới,
đặc biệt trong bối cảnh lịch sử xã hội của Cuba hiện nay.
(RG 15-3-2012)
Linh Tiến Khải
Về Trang Mục Lục