“Đừng bao giờ sợ sự dịu dàng” – báo La Stampa phỏng vấn ĐGH Phanxicô

(dongten.net) 19&21/12/2013

Trong mt cuc phng vn đc quyn dành cho báo La Stampa, Đc Giáo Hoàng Phanxicô đã nói v ý nghĩa ca Giáng Sinh, tình trng đói nghèo trên thế gii, các tr em chu đau kh, công cuc ci cách Giáo triu Rôma, phong hng y cho ph n, Vin các công trình tôn giáo và chuyến tông du Thánh Đa sp ti.

“Đng bao gi s s du dàng

“Đi vi tôi Giáng Sinh là nim hy vng và s du dàng…”. Đc Giáo Hoàng Phanxicô đã nói như thế vi báo “La Stampa” và “Vatican Insider” v mùa Giáng Sinh đu tiên ca ngài trong tư cách là Giám mc Rôma. Chúng tôi đến nhà khách thánh Marta thuc ni thành Vatican vào lúc 12 gi 50 phút chiu th ba ngày 10 tháng 12. Đc Giáo Hoàng tiếp kiến chúng tôi trong 1 căn phòng gn vi phòng ăn. Cuc gp g kéo dài 1 gi 30 phút. Có hai khonh khc trong cuc phng vn, nét mt thanh thn, bình an vn đã tr nên thân quen vi toàn th thế gii ca Đc Giáo Hoàng Phanxicô bng biến mt khi ngài nói v nhng đau kh ca các tr em và thm kch ca s đói nghèo trên thế gii.

Sut cuc phng vn, Đc Giáo Hoàng cũng nói v tương quan vi các nhóm Kitô khác và v “nn đi kết bng máu” vn đã hip nht các Kitô hu vi nhau trong s bách hi; v vn đ gia đình vn s được tho lun ti Thượng Hi đng Giám mc sp ti; v nhng ch trích ngài ti Hoa Kỳ và vic gán ngài là “mt người Marxist”; cũng như tho lun v tương quan gia Giáo Hi và chính tr.

Giáng Sinh có ý nghĩa gì đi vi ngài thưa Đc Thánh Cha?

“Giáng Sinh là mt cuc gp g vi Chúa Giêsu. Thiên Chúa luôn luôn tìm kiếm dân Ngài, dn dt h, chăm sóc h và ha luôn luôn gn h. Sách Đ Nh Lut cho thy rng Thiên Chúa đng hành cùng vi chúng ta; Ngài nm tay và dt chúng ta đi ging như mt người cha nm tay và dt con ca mình. Đây qu là mt điu tht tht d thương. Giáng Sinh là cuc hi ng gia Thiên Chúa vi dân ca Ngài. Nó cũng là mt nim an i, mt mu nhim đy an i. Rt nhiu ln sau Thánh L đêm Giáng Sinh, tôi đã dành mt gi hay gn như thế đ mt mình trong nhà nguyn trước khi c hành Thánh L Rng đông. Tôi cm nghim được mt s bình an và an i sâu xa. Tôi nh v mt đêm cu nguyn sau Thánh L Trung tâm Astalli dành cho người di dân Rôma, đó là Giáng Sinh năm 1974, tôi nghĩ thế. Đi vi tôi, Giáng Sinh luôn là dp đ chiêm ngm cuc viếng thăm ca Thiên Chúa đi vi dân ca Ngài.

Giáng Sinh nói vi con người thi nay điu gì thưa Đc Thánh Cha?

“Giáng Sinh nói v s du dàng và hy vng. Khi Thiên Chúa gp g chúng ta Ngài mun nói vi chúng ta 2 điu. Điu th nht ngài mun nói, đó là hãy hy vng. Thiên Chúa luôn m rng cánh ca, Ngài không bao gi n đóng li. Ngài là người cha luôn m rng ca cho chúng ta. Điu th hai Ngài mun nói, đó là đng s s du dàng. Khi các Kitô hu quên đi nim hy vng và s du dàng h s tr thành mt Giáo Hi lnh lo, mt đnh hướng và b giam hãm bi nhng ý thc h và tinh thn thế gian. Trong khi đó s gin d ca Thiên Chúa nói vi chúng ta rng: hãy tiến v phía trước, Ta là mt người Cha luôn p và che ch con. Tôi rt s khi các Kitô hu đánh mt nim hy vng, kh năng ôm p và m rng tình yêu du dàng đi vi người khác. Có l đó là lý do ti sao khi hướng nhìn v tương lai, tôi thường nói v tr em và người cao niên, v nhng người không có kh năng t bo v minh. Sut đi linh mc, khi thăm viếng giáo x, tôi luôn luôn tìm cách thong truyn s du dàng, cách đc bit là vi tr em và người cao tui. Điu này làm tôi cm thy vui và nó nhc tôi nghĩ đến s du dàng mà Thiên Chúa dành cho chúng ta”.

Làm sao có th tin rng Thiên Chúa, Đng được các tôn giáo xem là vô hn và toàn năng li có th làm cho mình tr nên mn hèn?

“Các Giáo ph Hy Lp gi đó là s t hy ca Thiên Chúa nghĩa là Thiên Chúa xung đ vi chúng ta. Đó là mt trong nhng mu nhim ca Thiên Chúa. Tr li năm 2000, ti Bêlem, Đc Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nói rng Thiên Chúa đã tr nên mt tr thơ hoàn toàn ph thuc vào s chăm sóc ca mt người cha và mt người m. Đó là ti sao Giáng Sinh mang li cho chúng ta nhiu nim vui. Chúng ta không cm thy cô đơn na; Thiên Chúa xung và li vi chúng ta. Chúa Giêsu đã tr thành người như chúng ta và chu chết đau thương vì chúng ta như là mt t ti trên thp giá”.

Giáng Sinh thường được k như là mt câu chuyn thn tiên bc đường. Nhưng Thiên Chúa được sinh ra trong mt thế gii đy đau kh và bt hnh

“S đip được loan báo cho chúng ta trong các sách Tin Mng là s đip ca nim vui mng. Các tác gi Tin Mng đã miêu t li mt biến c đy nim vui cho chúng ta. H không bàn v thế gii bt công và v cách thc nào Thiên Chúa có th được sinh ra trong mt thế gii như thế. Mi s điu là hoa trái t vic chiêm nim ca chính chúng ta: người nghèo, hài nhi sinh ra trong cnh hung đy bp bênh. Giáng Sinh tiên vàn không phi là mt cuc kết án s bt công và đói nghèo trong xã hi nhưng là loan báo v nim vui. Nhng điu khác đu là nhng kết lun do chúng ta đưa ra. Có s thì đúng, s khác thì chưa đúng lm và s khác na thì b ý thc h hóa. Giáng Sinh là vui mng, nim vui mang tính tôn giáo, nim vui ca Thiên Chúa, mt nim vui ni tâm ca ánh sáng và bình an. Khi người ta không th hoc trong mt cnh hung nào đó không cho phép h cm nếm nim vui này thì h s tri nghim l Giáng Sinh bng nim vui mang tính thế gian. Thế nên có mt s khác bit gia nim vui sâu xa và nim vui thế gian”.

Đây là Giáng Sinh đu tiên ca ngài trong mt thế gii đy xung đt và chiến tranh

“Thiên Chúa không bao gi trao quà cho người nào không có kh năng lãnh nhn. Nếu ngài ban cho chúng ta món quà Giáng Sinh chính là bi tt c chúng ta đu có kh năng hiu và lãnh nhn nó. Tt c chúng ta, t nhng người thánh thin nht như các thánh đến nhng người ti li nht; t nhng người trong sch nht đến nhng người tham nhũng nht gia chúng ta. Ngay c mt người tham nhũng cũng có kh năng này: có l b hen g mt chút nhưng h có kh năng này. Giáng Sinh trong thi xung đt này là mt li mi gi t Thiên Chúa, Đng ban tng cho ta món quà này. Liu chúng ta có mun tiếp đón Ngài hay chúng ta thích thú vi nhng món quà khác? Trong mt thế gii b xâu xé bi chiến tranh, Giáng Sinh khiến tôi nghĩ đến lòng kiên nhn ca Thiên Chúa. Kinh Thánh minh nhiên cho thy rng đc hnh chính yếu ca Thiên Chúa là tình yêu. Ngài đi ch chúng ta; ngài chng bao gi cm thy mt mi khi đi ch chúng ta. Ngài tng quà cho chúng ta và sau đó là đi ch chúng ta. Điu này xáy ra trong đi mi người và mi người chúng ta. Du rng có nhng người pht l Ngài nhưng Thiên Chúa vn kiên nhn và s an lành ca Đêm Vng Giáng Sinh là mt phn chiếu v lòng kiên nhn ca Thiên Chúa đi vi chúng ta.

Tháng Giêng ti đây đánh du k nim 50 năm chuyến thăm lch s ca Đc Phaolô VI đến Thánh Đa, ngài s ti đó ch?

“Giáng Sinh luôn gi nhc chúng ta nh v Bêlem, đa đim chính xác nht ti Thánh Đa mà Chúa Giêsu đã tng sinh sng. Vào đêm Giáng Sinh, trước hết tôi nghĩ đến các Kitô hu đang sng đó, nhng người đang phi sng trong cnh khó khăn và nhng người phi ri b mnh đt ca mình vì nhng vn đ khác nhau. Nhưng Bêlem vn là Bêlem. Thiên Chúa đã giáng trn vào mt thi đim c th ti mt nơi chn c th. Đó là nơi s du dàng và ân sng ca Thiên Chúa đã xut hin. Chúng ta không th nghĩ v Giáng Sinh mà không nghĩ đến Thánh Đa. Cách đây 50 năm, Đc Giáo Hoàng Phaolô VI đã can đm ra đi và đến đó. Điu này đánh du s bt đu ca nhng cuc tông du ca giáo hoàng. Tôi cũng mun được đến đó đ gp người anh em ca tôi, Đc Thượng Ph Bartholomew, Thượng ph Constantinople và cùng k nim 50 năm chuyến thăm ca Đc Phaolô VI vi ngài cũng như đ làm mi li cái ôm hôn đã din ra gia Đc Giáo Hoàng Montini và Đc Thượng Ph Athenagora ti Giêrusalem năm 1964. Chúng tôi đang chun b cho điu này”.

Ngài đã nhiu ln thăm và gp g các tr em b bnh nng. Ngài mun nói gì v nhng tr thơ phi chu đau kh không?

Văn sĩ Dostoevskij người mà tôi xem như là mt c vn cuc đi cho mình và câu hi va minh nhiên ln mc nhiên ca ông “Ti sao tr em đau kh?” luôn là điu lun qun trong trái tim tôi. Không có li gii thích. Có hình nh này thường đến trong tâm trí tôi: đó là hình nh ca mt em nh đt nhiên “thc gic” trong mt lúc đc bit nào đó, em không hiu gì nhiu và cm thy b đe da. Em bt đu hi b m nhiu câu hi. Đây là tui ca nhng câu hi “ti sao”. Nhng khi tr em đt câu hi, các em không ch đ nghe hết trn vn câu tr li, các em lp tc đưa ra hàng lot “nhng ti sao” khác. Điu mà các em tht s mun tìm không phi là s gii thích mà là tìm kiếm mt s an tâm nào đó t nét mt ca b m. Khi tôi thăm mt tr em đau kh, li nguyn duy nht đến trong tâm trí tôi là li nguyn “ti sao”. Ti sao vy Chúa ơi? Ngài không gii thích gì cho tôi c. Nhưng tôi có th cm thy Ngài đang nhìn tôi. Vì thế tôi thưa vi Ngài rng: Chúa biết ti sao, còn con thì không biết, Chúa s không nói cho con nhưng Chúa đang nhìn con và con tín thác vào Chúa, ly Chúa con tín thác vào cái nhìn ca Chúa”.

Khi nói v đau kh ca các tr em, chúng ta không th quên thm kch ca nhng người đang đau kh vì đói khát

“Vi tt c nhng thc ăn dư tha và b vt đi chúng ta có th nuôi sng rt nhiu người. Nếu chúng ta có th chm dt s lãng phí và bt đu tái chế biến thc phm, nn đói trên thế gii s gim đi đáng k. Tôi thng tht khi nghe thng kế rng 10.000 tr em chết đói mi ngày trên khp thế gii. Có quá nhiu tr em đang kêu khóc vì đói. Trong cuc Tiếp kiến Chung th tư trước đây, tôi thy mt ph n tr đng sau hàng rào chn, tay bng mt em bé ch mi vài tháng tui. Đa bé kêu khóc thm thiết khi tôi đi qua. Người m d dành nó. Tôi nói vi người m rng: này ch, tôi nghĩ rng đa tr đang đói. “Vâng có l đã đến gi…” bà m tr li. “Xin ch hãy cho cháu ăn chút gì đó!” tôi nói. Bà m t v ngượng ngùng và không mun cho con bú gia chn công cng, khi Đc Giáo hoàng đi qua. Tôi cũng mun nói vi nhân loi như thế: hãy cho người ta chút gì đó đ h ăn! Người ph n có sa đ cho con ca mình; chúng ta có đ thc ăn trên thế gii đ nuôi sng mi người. Nếu chúng ta cng tác vi các t chc nhân đo và có th nht trí vi nhau đng lãng phí thc ăn, nhưng gi nó ti nhng ai đang cn, chúng ta có th làm nhiu điu đ giúp gii quyết vn đ nn đói trên thế gii. Tôi mun nhc li vi nhân loi cùng mt điu tôi đã nói vi bà m rng: hãy san s thc ăn cho nhng ai đang đói khát! Ước gì nim hy vng và s du dàng ca ngày Chúa Giáng Sinh xua đi s dng dưng nơi chúng ta”.

Có mt vài đon trong Tông hun “Nim vui Phúc Âm” b nhng người bo th cc đoan M ch trích. Là mt v Giáo hoàng, ngài cm thy gì khi b gi là mt “người Marxist”?

“Ý thc h Marxist là sai lm. Nhưng tôi đã gp nhiu người Marxist trong đi và h là nhng người tt. Thế nên, tôi không cm thy b xúc phm gì c”.

Phn gây n tượng nht ca Tông hun chính là ch nó đ cp đến mt nn kinh tế “giết người”…

“Không có điu gì trong bn Tông hun mà li không th được tìm thy trong Hc thuyết xã hi ca Giáo Hi. Tôi không nói theo quan đim mang tính k thut, nhưng nhng gì tôi đang c gng làm đó là đưa ra mt bc tranh v nhng gì đang din ra. Trích dn đc trưng duy nht mà tôi đã s dng là v “các lý thuyết nh git” vn gi thiết rng tăng trưởng kinh tế, được khuyến khích bi th trường t do, s chc chn thành công trong vic mang li s toàn din ca công bình và xã hi ln hơn trên thế gii. Vi li ha rng khi ly đã đy, nước s tràn ra và mang li li ích cho người nghèo. Thế nhưng thay vì xy ra như thế, khi cái ly đy nước, nó li càng tr nên to hơn như o thut và chng có gì đến được vi người nghèo. Đây là tham chiếu duy v lý thuyết chuyên bit này. Tôi xin nhc li, tôi không nói theo quan đim k thut nhưng theo hc thuyết xã hi ca Giáo Hi. Thế nên, nói điu này không có nghĩa là tr thành mt người Marxist”.   

Ngài đã công b v mt “cuc canh tân quyn giáo hoàng” (conversion of the papacy) . Có mt l trình c th nào được đưa ra t nhng cuc hp gia ngài vi các v Thượng Ph Chính Thng Giáo hay không?

“Đc Gioan Phaolô II thm chí đã nói mt cách dt khoát v mt đường hướng thc thi quyn ti thượng cách ci m trong cnh hung mi. Không phi ch t quan đim liên quan đến quan h đi kết mà còn c quan h vi Giáo Triu và các Giáo Hi đa phương. Trong sut 9 tháng đu tiên (đm nhn s v thánh Phêrô), tôi đã tiếp kiến nhiu anh em Chính Thng Giáo như: Đc Thượng ph Bartholomew, Đc Thượng ph Hilarion, thn hc gia Zizioulas, Đc Thượng ph giáo ch Giáo hi Coptic Tawadros. V sau cùng là mt nhà huyn nhim, ngài đã ci giày và đi vào nhà nguyn đ cu nguyn. Tôi cm thy như là anh em ca h. H cũng kế tha truyn thng tông đ nên tôi đã tiếp đón h như nhng giám mc anh em. Tht đau lòng khi chúng tôi chưa th c hành Thánh L vi nhau nhưng chúng tôi có tình bng hu. Tôi tin rng l trình phía trước đó là: tình bn, làm vic chung và cu nguyn cho s hip nht. Chúng tôi chúc lành cho nhau; người anh em này chúc lành cho người anh em khác, mt người anh em thì được gi là Phêrô và người khác là Anrê, Máccô, Tôma…

Hip nht các Kitô hu là mt ưu tiên ca ngài?

“Vâng, đi vi tôi đi kết là mt ưu tiên. Ngày nay có mt th đi kết bng máu. Ti mt vài quc gia, người ta sát hi các Kitô hu vì h đeo thánh giá hay có mt cun Kinh Thánh và trước khi ra tay sát hi, người ta không h hi h là người Anh Giáo, Tin Lành, Công Giáo hay Chính Thng Giáo. Máu ca h đã hòa ln vi nhau. Đi vi nhng k giết người đó, chúng tôi là nhng Kitô hu. Chúng tôi hip nht bng máu, ngay c khi chúng tôi chưa thu xếp nhng bước đi cn thiết hướng ti s hip nht và có l do thi gian chưa ti. Hip nht là mt ơn mà chúng tôi cn phi cu xin. Tôi biết mt linh mc coi x Hamburg vn ph trách án xin phong thánh cho mt linh mc Công Giáo b Đc Quc xã chém đu vì dy giáo lý cho tr em. Theo sau v này, trong danh sách nhng cá nhân b kết án có mt mc sư Tin Lành cũng b giết vì cùng mt lý do. Máu ca h đã hòa ln vi nhau. Linh mc đó nói vi tôi rng ngài đã đi gp Đc Giám mc và nói vi ngài rng: “Con s tiếp tc xúc tiến án phong thánh, nhưng c hai án phong thánh ch không ch riêng cho án ca linh mc Công Giáo”. Đây chính là đi kết bng máu. Điu này vn còn tn ti ngày hôm nay; khi đc báo anh s thy. Nhng k sát hi các Kitô hu không h hi căn tính ca bn đ biết bn được ra ti theo Giáo Hi nào. Chúng ta cn suy nghĩ v nhng s kin này”.

Trong bn Tông hun, ngài đã kêu gi nhng la chn mc v mang tính cn trng (prudence) và can đm liên quan đến các Bí tích. Ngài mun ám ch điu gì?

“Khi tôi nói v s cn trng, tôi không nghĩ v nó như là mt thái đ c hu nhưng như mt nhân đc ca mt người lãnh đo. Cn trng là mt nhân đc trong vic qun tr. Thế nên nó cũng là can đm. Người ta phi qun tr bng s can đm và cn trng. Tôi đã đ cp đến bí tích Ra ti và Thánh Th như là nhng lương thc tinh thn giúp cho người ta tiến ti; nó phi được xem như là mt phương dược đ cha lành ch không phi là mt phn thưởng. Mt s người ngay lp tc nghĩ v các bí tích cho nhng người ly d tái hôn, nhưng tôi đã không ám ch bt c trường hp c th nào. Tôi ch mun nhn mnh mt nguyên tc. Chúng ta phi c gng to điu kin thun li cho đc tin ca người ta hơn là kim soát đc tin đó. Năm ngoái khi còn Argentina, tôi đã phê phán thái đ ca mt s linh mc khi h không chu ra ti cho con ca nhng bà m không kết hôn. Đây qu là mt não trng bnh hon”.

Còn v nhng người ly d tái hôn thì sao?

“Vic không cho nhng người ly d đã tái hôn không được phép rước l không phi là mt hình pht. Quan trng là phi nh như thế. Nhưng tôi đã không đ cp đến điu này trong Tông hun”.

Vn đ này s được bàn tho ti Thượng Hi Đng Giám mc sp ti ch?

“Tính công ngh ca Giáo Hi rt quan trng: chúng tôi s tho lun v hôn nhân trong hi ngh hng y vào tháng 2. Vn đ cũng s được đ cp ti Thượng Hi Đng Giám mc ngoi thường tháng 10 năm 2014 và tiếp tc ti Thượng Hi Đng Giám mc thông thường năm sau. Nhiu yếu t s được đánh giá kĩ lưỡng và rõ ràng trong nhng cuc hp này”.

Công vic ca tám “c vn” ca ngài trong vic ci cách Giáo Triu đang din ra thế nào?

“Có nhiu vic phi làm. Nhng ai mun đ xut và đưa ra ý kiến đã làm như thế. Đc Hng y Bertello đã tp hp các ý kiến t các phòng ban ca Vatican. Chúng tôi đã nhn được nhiu góp ý t các giám mc khp thế gii. Ti phiên hp gn đây nht, tám hng y đã cho tôi biết v thi gian dành cho các đ xut c th và trong cuc hp tháng 2 ti h s trình bày cho tôi các góp ý ca h. Tôi luôn luôn hin din trong các cuc hp tr nhng bui sáng th tư vì tôi có bui tiếp kiến chung. Nhưng tôi không phát biu gì c, tôi ch lng nghe và điu này tt cho tôi. Cách đây mt vài tháng, mt v hng y ln tui đã nói vi rôi rng: “Đc Thánh Cha đã bt đu ci cách Giáo Triu bng nhng Thánh L hng ngày ti Nhà thánh Martha”.

Điu này khiến tôi nghĩ rng: ci cách phi luôn bt đu vi nhng sáng kiến thiêng liêng và mc v trước nhng thay đi v cơ cu.

Đâu là mi tương quan phi l gia Giáo Hi và chính tr?

“Mi tương quan này cn đng thi mang tính song song và hi t. Song song là bi mi người chúng ta có con đường và phn v riêng ca mình. Hi t ch là đ giúp đ ln người khác. Khi mi tương quan hi t trước mà không có con người hay không quan tâm đến con người, đó là khi liên kết quyn lc chính tr hình thành, dn Giáo Hi đến ch thi nát, kinh doanh, tha hip… Mi tương quan này cn phi đi theo mt li song song, mi bên có phương pháp, phn vơn gi  riêng, ch hi t trong ích chung mà thôi. Chính tr là điu đáng quý; nó là mt trong nhng hình thc cao nht ca đc ái như Đc Phaolô VI đã tng nói. Chúng ta s làm hoen nó khi chúng ta trn ln nó vi vic kinh doanh. Tương quan gia Giáo Hi và quyn lc chính tr cũng có th b thoái hóa nếu ích chung không phi là đim hi t”.

Tôi có th hi ngài liu Giáo Hi s có các n hng y trong tương lai ch?

“Tôi không biết cái ý tưởng này t đâu ny ra. Người n trong Giáo Hi phi được trân trng ch không phi “giáo sĩ hóa” (clericalised). Bt c người nào nghĩ rng ph n làm hng y thì vn còn chút gì đó giáo sĩ tr”.

Quá trình làm sch Vin các Công trình Tôn giáo (IOR) din ra thế nào?

“Các y ban đang có s tiến trin tt. Moneyval đã cho chúng tôi mt báo cáo tích cc và chúng tôi đang đi đúng hướng. V tương lai ca IOR, chúng ta s thy. . Chng hn, “Ngân hàng trung ương” Vatican s là APSA (Văn phòng qun tr tài sn Tông Tòa). IOR trước đây được thiết lp đ giúp đ cho các công trình tôn giáo, vic truyn giáo và các giáo hi nghèo. Nhưng sau đó, nó đã tr thành nhng gì như ta thy bây gi.

“Cách đây 1 năm, ngài có tưởng tượng ngài s c hành l Giáng Sinh năm 2013 ti Qung trường thánh Phêrô không?

“Tuyt đi không”.

“Ngài có mong mình được bu không?

“Không, tôi không h mong mình được bu. Tôi chưa bao gi mt bình an khi thy s phiếu bu cho mình đang tăng lên. Tôi vn cm thy bình tĩnh. Và s bình an vn còn đó và tôi xem đó là mt ơn ban ca Chúa. Khi vic kim phiếu chm dt, tôi được mi đng gia nhà nguyn Sistine và được hi rng tôi có chp nhn không. Tôi đã nói chp nhn và tôi đã chn tông hiu Phanxicô. Ch sau đó tôi mi ri khi. Tôi được mi ti căn phòng bên cnh đ thay y phc. Sau đó, trước khi xut hin trường công chúng, tôi đã quỳ cu nguyn vài phút ti nhà nguyn Pauline cùng vi Đc Hng y Vallini và Hummes”.

Chuyn ng: Chnh Trn, S.J.

 


Về Trang Mục Lục