“Ngày Quốc Tế Di Dân và
Tị Nạn” lần thứ 100
vi.radiovaticana.va2014-02-04
17:01:54 – Chúa Nhật 19-1-2014 là “Ngày
Quốc Tế Di Dân và Tị Nạn” lần thứ 100.
Trong buổi đọc Kinh
Truyền Tin với tín hữu và du khách hành hương tụ tập tại quảng trường Thánh
Phêrô, Đức Thánh Cha Phanxicô đã khích lệ anh chị em di cư tị nạn đừng mất niềm
hy vọng nơi một thế giới tốt lành hơn, và ngài cũng cám ơn những ai bảo vệ họ
khỏi các “kẻ buôn thịt người”. Ngài nói: “Hôm nay chúng ta cử hành “Ngày Quốc
Tế Di Dân và Tị Nạn” với đề tài “Di dân và tị nạn. Hướng đến một thế giới tốt
đẹp hơn”, mà tôi đã khai triển trong sứ điệp được công bố cách đây mấy tháng.
Tôi muốn gửi lời chào đặc biệt đến đại diện các cộng đoàn sắc tộc hiện diện tại
đây, đặc biệt là cộng đoàn công giáo ở Roma. Các bạn thân mến, các bạn ở rất
gần con tim của Giáo Hội, vì Giáo Hội là một dân tiến bước về Nước Chúa, mà Đức
Giêsu Kitô đã mang đến giữa chúng ta. Đừng bao giờ đánh mất đi niềm hy vọng nơi
một tương lai tốt đẹp hơn. Tôi xin chúc các bạn được sống trong hòa bình nơi
các quốc gia mà các bạn được tiếp đón, và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền
thống của các bạn. Tôi cũng cám ơn những ai làm việc cho người di cư để tiếp
đón họ và đồng hành với họ trong những lúc khó khăn và bảo vệ họ khỏi những
người, mà chân phước Scalabrini định nhĩa là “những kẻ buôn bán thịt người”,
muốn biến các người di dân thành nô lệ. Tôi cũng xin cám ơn Dòng thừa sai thánh
Carlo, các linh mục tu sĩ Scalabrini phục vụ Giáo Hội và trở thành người di cư
với những người di cư. Trong lúc này đây chúng ta nghĩ tới biết bao nhiêu người
di cư, biết bao nhiêu người tị nạn, nghĩ đến các khó khăn của họ, cuộc sống của
họ, biết bao lần không có công ăn việc làm, không có giấy tờ, biết bao đớn đau,
và tất cả chúng ta có thể cùng nhau cầu nguyện cho những người tị nạn và di dân
đang sống trong những hoàn cảnh ngặt nghèo và khó khăn”. Rồi Đức Thánh Cha đã
cùng mọi người đọc một Kinh Kính Mừng cầu cho các người di cư tị nạn.
Theo ước lượng của tổ
chức Liên Hiệp Quốc có hơn 45 triệu người di cư và 230 triệu người tị nạn. Họ
là một đạo binh khổng lồ liên tục di chuyển. Và năm 2013 là năm có con số các
nạn nhân bị chết hay mất tích cao nhất. Thật ra, không ai biết rõ đã có bao
nhiệu người di cư tị nạn bị chết trên biển cả hay trong các sa mạc, trên đường
tìm môt cuộc sống và một tương lai tốt đẹp hơn. Hồi tháng 10 năm 2013 Liên Hiệp
Quốc cho biết số người di cư đã chiếm 3,2% tổng số dân toàn cầu, khoảng hơn 78
triệu so với năm 1990, tức cách đây 23 năm. Trong số này có 46% là phụ nữ.
Trong các năm qua các lý do của phong trào di cư cũng thay đổi. Chúng không chỉ
giản lược vào loại lý do kinh tế, nhưng cũng còn vì các tai ương thiên nhiên,
các xung khắc chiến tranh tàn phá, như trong trường hợp các người di cư tị nạn
Siria.
Trong sứ điệp cho Ngày
Quốc Tế Di Dân và Tị Nạn, Đức Thánh Cha Phanxicô đã yêu cầu phải xây dựng một
thế giới tốt đẹp hơn cho các người di cư tị nạn, ở những nơi mà niềm hy vọng,
sự tôn trọng và tiếp đón đối lập với sự khước từ, kỳ thị, các buôn bán khai
thác, nỗi khổ đau vá cái chết.
Đức Thánh Cha kêu gọi
cộng đồng quốc tế tạo ra các điều kiện sống xứng đáng hơn với phẩm giá cho tất
cả mọi người, từ một nền “văn hóa loại bỏ” bước sang nền “văn hóa gặp gỡ”. Tuy
nhiên, sứ điệp của Đức Thánh Cha khó lọt tai các xã hội giầu, là các cảng cặp
bến của nhiều người di cư tị nạn, và nói chung cũng là các quốc gia gây ra các
tình trang chênh lệch giầu nghèo, các cuộc chiến hay các xung đột vũ trang tại
các nước nghèo, khiến cho người dân các nước này phải di cư tị nạn.
Mọi quốc gia trên thế
giới đều chiến đấu chống lại nạn di cư tị nạn, trồi sụt tùy theo thời điểm lịch
sử. Dĩ nhiên, các nước giầu như
Để đương đầu với nạn
thiếu nhân công ngay từ thập niên 1970 Canada đã lựa chọn đường lối chính trị
mềm dẻo và rộng mở, tiếp đón người di cư tị nạn, đặc biệt các chuyên viên mọi
ngành nghề. Chính sách lựa lọc người tị nạn theo tiêu chuẩn vụ lợi này đã khiến
cho nhiều thuyền nhân Việt Nam không được sang Canada, vì không có các bằng
biếu nghề nghiệp chuyên môn và đủ tiêu chuẩn đòi hỏi. Theo các thống kê mới
nhất năm 2010 có khoảng 21,3% tổng số dân Canada là người di cư. Tháng 4 năm
2013 chính quyền Toronto lại còn tỏ ra mềm dẻo hơn nữa đối với các người di cư
vì lý do học hành hay làm việc có bằng kỹ sư, kiến trúc, hay thợ mộc và cả đầu
bếp nữa, nhằm lôi cuốn họ đầu tư và ở lại sinh sống bên Canada. Tất cả những
người di cư nhận được trợ giúp từ các hãng xưởng hay nhóm đầu tư Canada để bắt
đầu làm ăn có thể xin giấy phép thường trù ngay lập tức, mà không cần phải chờ
đợi lâu như trước. Nếu không may thua lỗ họ cũng không mất giấy phép thường
trú, và lại có thể bắt đầu một nghề làm ăn mới. Hồi tháng 8 năm 2013 chính
quyền
Nếu
Trong vùng Á châu Nhật
Bản là quốc gia vẫn có đường lối chính trị cô lập hóa, do đó rất hạn chế việc
nhận người di cư tị nạn. Thống kê năm 2010 cho biết người di cư tị nạn chiếm
1,7% trên tổng số 128 triệu dân Nhật. Cũng giống như Canada tỷ số sinh tại Nhật
rất thấp, và từ nay tới năm 2060 số người Nhật sẽ giảm một phần ba so với hiện
nay. Để sửa chữa tình trạng này chính quyền Tokyo quyết định mở cửa tiếp đón
người di cư tị nạn, nhưng có một bảng điểm làm tiêu chuẩn dựa trên khả năng và
kinh nghiệm làm ăn của các đương sự. Các bác sĩ, kỹ sư, giáo sư và thương gia
được ưu tiên có phép thường trú và làm việc. Tiêu chuẩn này không nhắm mục đích
nhân đạo nên gạt bỏ tất cả các thanh phần di cư tị nạn khác.
Hoa Kỳ là quốc gia đầu
tiên trên thế giới có luật di cư tị nạn ban hành năm 1790. Nhưng trong hai thế
kỷ qua có thêm một số luật lệ mới ấn định số người di cư tị nạn. Hiện nay hàng
năm chính quyền Hoa Kỳ cấp giầy thường trú cho hơn 1 triệu người di cư tị nạn
theo nhiều loại khác nhau. Trước hết là giấy thường trú hợp lệ cho tất cả những
ai muốn sống tại Hoa Kỳ một thời gian. Họ không được coi như người di cư, vì
thế họ không thuộc số di dân được thu nhận hằng năm từ khắp nơi trên thế giới.
Thế rồi còn có những người muốn làm việc tại Hoa Kỳ. Họ phải trình diện một
công việc tìm được tại Hoa Kỳ với giấy của văn phòng di cư chứng nhận là không
có công nhân Mỹ nào có thể nắm giữ vai trò này. Bên cạnh đó có các giấy nhập
cảnh cấp cho các sinh viên, các gia đình và các du khách thuộc diện riêng với
thời gian hạn chế.
Năm 2013 Thượng Viện
Hoa Kỳ đã bỏ phiếu chấp thuận luật cải tổ di dân nhằm hợp thức hóa và cấp quốc
tịch cho hàng triệu người di cư bất hợp pháp đang sống và làm việc tại Mỹ, đa
số họ là người gốc châu mỹ latinh. Ngoài ra chính quyền Hoa Kỳ cũng gia tăng
kiểm soát dọc biên giới với Mêhicô để ngăn chận nạn di cư lén lút, bằng cách
dùng cả máy bay trinh sát không người lái.
Bước sang châu Âu, Thụy
Điển là nước đứng đầu danh sách các nước có đường lối chính trị tiếp đón người
di cư đến từ các vùng có chiến tranh như
Bên Tây Ban Nha thập
niên phát triển kinh tế khiến cho số người di cư từ 2 tăng lên 12%. Vào cuối
năm 2010 Tây Ban Nha có 5,6 triệu người di cư nhờ đường lối mở cửa của chính
quyền xã hội José Luis Rodriguez Zapatero. Nhưng cuộc khủng hoảng tài cánh kinh
tế trầm trọng đã khiến cho chính quyền đảng Nhân dân của thủ tướng Mariano
Rajoy hạn chế việc tiếp nhận người di cư. Tuy nhiên, nếu muốn có chiếu khán
thường trú, người di cư có thể mua bất động sản từ 500 ngàn Euros trở lên. Vì
thế các người giầu gốc A rập Nga và cả Pháp đang tính chuyện mua nhà bên Tây
Ban Nha để có giấy thường trú.
Pháp là một trong các
nước âu châu có nhiều người di cư nhất: khoảng 7,2 triệu, tức chiếm hơn 11%
tổng số dân. Hồi tháng Giêng năm 2013 Quốc hội Pháp đã thay đổi luật đo tổng
thống Nicolas Sarkozy ban hành, giam tù từ 24 tới 48 giờ những người di cư bất
hợp pháp, phạt tù 5 năm và 30.000 Euros những ai giúp người di cư bất hợp pháp.
Nhưng các biện pháp mới chỉ giam người di cư bất hợp pháp 16 giờ và không phạt
những ai giúp họ vì lý do nhân đạo hay không khai thác lao động. Tổng thống
Hollande cũng đã hứa cải cách luật tị nạn chính trị, nhưng đảng Quốc gia của bà
Marine Le Pen yêu cầu giảm số người di cư tị nạn vào Pháp. Trong khối Âu châu
Pháp là quốc gia thứ hai có nhiều người xin tị nạn chính trị nhất, 61.000 cuối
năm 2012.
Đức là quốc gia mà
người di cư tị nạn ưa thích nhất, vì có nến kinh tế vững vàng và có nhiều công
ăn việc làm. Trong các năm từ 1955 tới 1973 Tây Đức đã tuyển lựa khoảng 14
triệu nhân công khách, nhưng đã không có quy chế rõ ràng, nên con cái của họ
tuy thuộc đời thứ ba, sinh ra và lớn lên tại Đức nhưng vẫn bi gọi là “con của
những nhân công khách”, và khi lớn lên chúng phải đợi chờ lâu có khi nhiều năm
mới có quốc tịch Đức. Theo luật ban hành năm 2007 để có quốc tịch Đức một công
nhân ngoài Liên Hiệp Âu châu phải chứng minh có lương bổng ít nhất 85.000 Euros
mỗi năm và phải có sổ thông hành. Như thế những người xin tị nạn chính trị bị
loại bỏ vì không hội đủ điều kiện.
Đan Mạch là quốc gia
nhận người di cư tị nạn nhưng khuyến khích họ về nước nếu không thể hội nhập
nền văn hóa Đan Mạch. Đây là ảnh hưởng của đảng Nhân dân có khuynh hướng bài
người nước ngoài và không chấp nhận một xã hội đa chủng tộc. “Luật 24 tuổi”
khẳng định một người chồng hay vợ ngoại quốc hoặc gốc Đan Mạch chỉ có thể xin
quốc tịch khi được 24 tuổi. Nếu là một người tị nạn hay có con sinh tại Đan
Mạch hoặc đau nặng hay bị tàn tật, thì không được hưởng luật này.
Anh quốc là nước trong
10 năm qua đã có đông người di cư từ 4,5 triệu hồi năm 2001 lên 7,5 triệu vào
cuối năm 2011. Quốc hội Anh sẽ thảo luận một dự luật hạn chế số người di cư tị
nạn trong tương lai. Tất cả những ai có tiền án hay phạm tội trên đất Anh đều
bị trục xuất và gửi trả về nguyên quán. Các lý do xin tị nạn chính trị từ 17
giảm xuống còn 4.
Liên bang Nga và Trung
Quốc là hai thiên đàng mới của người di cư. Theo luật mới ban hành năm 2002,
người di cư phải có giấy thông hành có gía trị khi tới biên giới Nga. Ai muốn
xin phép ở lại làm việc phải có giấy chứng nhận có việc làm của hãng xưởng. Nội
trong 90 ngày mà giấy xin phép không được chấp nhận vì các bàn giấy rườm rà,
đương sự phải ra khỏi nước Nga, nếu không sẽ bị bắt và bị đi đầy. Nhưng cũng có
những trường hợp trừ như nghệ sĩ Gerard Depardieu, bạn của tổng thống Putin,
được cấp quốc tịch tuy không ở Nga. Tuy nhiên, tình hình xem ra khó khăn hơn vì
các nhóm bài người nước ngoài hoạt động mạnh tai Nga.
Riêng tại Trung Quốc
hồi tháng 7 năm 2013 nhà nước Bắc Kinh đã ban hành luật mới về di dân. Các
người di cư bất hợp pháp để sống hay làm việc bị phạt nặng hơn, nếu bị bắt, có
thể bi giam từ 5 tới 15 ngày. Trong các năm qua thường có người
(RG 19-1-2014)
Linh Tiến Khải