Phiên họp thứ 2 của Thượng Hội đồng Giám Mục thế giới về
gia đình
vi.radiovaticana.va/2014-10-07 15:25:49 –
ĐHY loan báo chủ đề của
phiên họp là “Tin Mừng gia đình và luật tự nhiên” (I,3)
và “gia đình và ơn gọi của con người trong Chúa Kitô' (I,4) như đã được trình
bày trong chương 3 và 4 thuộc phần thứ I của tài liệu làm việc.
Sau
lời giới thiệu của ĐHY Tagle, đôi vợ chồng dự thính viên George và Cynthia
Campos người
Chúng tôi sẽ tường
thuật nội dung phiên họp này trong bản tin tới.
Họp báo của Cha Lombardi
Khác với các công nghị
GM thế giới trước đây, lần này Văn phòng Tổng thư ký
Thượng HĐGM không phổ biến các bản tóm tắt bài phát biểu do chính nghị phụ thực
hiện. Trái lại, mỗi ngày đều có một cuộc họp báo ngắn để
tường trình tổng quát cho giới báo chí những gì đã được trình bày trong phiên
họp.
Trưa thứ hai 6-10-2014,
sau phiên khoáng đại thứ I, cha Lombardi Giám đốc Phòng báo chí Tòa Thánh, đã
chủ tọa cuộc họp báo này với sự tham dự của ĐHY Peter Erdoe, người Hungari,
Tổng trường trình của Thượng HĐGM, ĐHY André Vingt-Trois, TGM Paris là người đã
chủ tọa phiên họp thứ I, và ĐHY Bruno Forte, Tổng thư ký đặc biệt của Thượng
HĐGM đang tiến hành.
ĐHY Peter Erdoe
Ngỏ lời với giới báo
chí, ĐHY Peter Erdoe nói đến một vài thay đổi trong phương pháp của Thượng
HĐGM, vì ĐTC đã thay đổi qui luật của Công nghị GM, chẳng hạn ngài qui định
rằng từ nay ngôn ngữ chính thức của Thượng HĐGM là tiếng Ý, thay vì tiếng la
tinh như từ trước đến nay, dĩ nhiên là có phần thông dịch. Sự
thay đổi này cũng làm cho công việc của Tổng tường trình viên dễ dàng hơn.
Trong những Công nghị GM trước đây, các nghị phụ phải nghe
bài tường trình cả tiếng đồng hồ bằng tiếng la tinh, và đó là điều không dễ
dàng đối với mọi người.
Những thay đổi đáng kể
khác trong phương pháp liên quan đến nội dung và cách thức soạn bản tường trình
trước khi thảo luận, nhất là vì sau khi nhận được Tài liệu làm việc, các Nghị
Phụ được yêu cầu gửi trước bài phát biểu của mình về Văn phòng Tổng thư ký
trước cuối tháng 9 vừa qua. Vì thế, nhiều bài phát biểu đã
được gửi về, và dựa trên các văn bản đó, chúng tôi dang soạn bài tường trình
sau cuộc thảo luận. Dĩ nhiên cũng cần theo dõi các bài phát biểu của các
nghị phụ trong những ngày tại tại Hội trường THĐGM, vì không phải tất cả các
nghị phụ đều trình bày giống như đã viết trên giấy và gửi về trước, ngoài ra
cũng có những bài phát biểu tự do. Tóm lại là phải thu
thập tất cả để soạn bản tường trình sau cuộc thảo luận. Khi
soạn bản tường trình trước cuộc thảo luận, chúng tôi cũng có thể để ý đến nội
dung của một số bài phát biểu trên giấy đã được gửi về. Chúng tôi nghĩ, như thế có thể nhắc đến vắn tắt một số lập trường
quan trọng từ những câu trả lời, và dĩ nhiên chúng tôi cũng dựa trên Tài liệu
làm việc. Văn kiện này thực ra đã là kết quả của cuộc
đúc kết các bản trả lời từ các nơi gửi về. Vì thế có
thể nói là toàn Giáo Hội được tham khảo ý kiến hai lần. Tóm lại công việc của chúng tôi như tường trình viên là tổng hợp
những gì được trình bày, và nói một cách thơ phú hơn, công việc đó hệ tại “lắng
nghe tiếng nói của Giáo Hội hoàn vũ”.
ĐHY Vingt-Trois
Tiếp lời ĐHY Erdoe, ĐHY
André Vingt-Trois, TGM Paris, một trong 3 vị Chủ tịch thừa ủy, là người đã chủ
tọa phiên khoáng đại đầu tiên của Thượng HĐGM sáng thứ hai 6-10, vừa qua, đã
lên tiếng lưu ý các ký giả về cám dỗ muốn diễn tả kinh nghiệm của Thượng HĐGM
theo kinh nghiệm mình đã có về các cuộc thảo luận tại quốc hội.
ĐHY nói: “Trong cuộc
thảo luận tại quốc hội, người ta cố gắng đạt tới một mục đích là đi tới một đa
số và một thiểu số. Các chế độ dân chủ, hay ít là các chế độ “mặc bộ áo dân chủ”,
nói là đa số thắng thiểu số và thiểu số phải phục tùng đa số. Nhưng công việc tại Thượng HĐGM không phải như vậy. Các nghị phụ ở đây không phải để đạt được đa số từ những lập trường
được trình bày. Các vị ở đó là để làm việc, làm sao phát triển được một
ý chí chung trong Giáo Hội. Ý chí này là động viên về
những mục tiêu rõ ràng và chính xác bao nhiêu có thể, và phần còn lại thì để
cho các Giáo Hội địa phương thi hành.
Phiên họp khoáng đại thứ 2
Lúc 5 giờ chiều thứ hai
6-10-2014, Thượng HĐGM đã nhóm phiên khoáng đại thứ 2 với sự hiện diện của ĐTC
và 180 nghị phụ và bàn về chủ đề: 'Ý định của Thiên Chúa về hôn nhân và gia
đình” (I,1), và “Việc hiểu biết và đón nhận Kinh Thánh
và các văn kiện của Giáo Hội về hôn nhân và gia đình” (I,2). Hai
đề tài này thuộc chương thứ I và thứ II trong phần thứ I của Tài liệu làm việc.
Chứng từ của ông bà Ron và Mavis Pirola
Mở
đầu mọi người đã nghe chứng từ của ông bà Ron và Mavis Pirola người
Theo
ông bà Ron và Mavis Pirola, điều này có thể là “kiểu mẫu loan báo Tin Mừng cho
các giáo xứ khi gặp những hoàn cảnh tương tự”. Vai
trò của Giáo Hội là làm cho thế giới nhận biết tình thương của Thiên Chúa.
Ông bà dự thính viên
còn kể thêm rằng: “Một người bạn gái của chúng tôi ly dị và cho biết là nhiều
khi không cảm thấy hoàn toàn được đón nhận trong giáo xứ của bà. Nhưng bà vẫn đi dự lễ thường xuyên và không than thở gì với các con
của bà. Đối với giáo xứ, bà là một gương mẫu về sự can đảm dấn thân
đương đầu với những nghịch cảnh. Từ những người như bà chúng
ta học cách nhận ra rằng tất cả chúng ta mang những thương tích nội tâm trong
cuộc sống của mình. Ý thức về những vết thương nội tâm
của mình, giúp chúng ta rất nhiều trong việc giảm bớt xu hướng xét đoán người
khác, một thái độ cản trở việc loan báo Tin Mừng”.
Nội dung phát biểu của các nghị phụ
Sau
chứng từ của ông bà Pirola, một số nghị phụ đã phát biểu ý kiến, mỗi vị tối đa
là 4 phút. Nội dung các bài phát biểu của các nghị phụ có thể tóm tắt như
sau:
Đi từ tiền đề gia đình
là tế bào cơ bản của xã hội loài người, là chiếc nôi của tình yêu nhưng không,
và việc nói về hôn nhân và gia đình bao hàm một sự giáo dục về lòng chung thủy,
nhiều nghị phụ nhấn mạnh rằng cần phải bảo vệ gia đình vì tương lai của nhân
loại tùy thuộc gia đình.
Ngoài ra, từ nhiều
phía, người ta thấy cần phải thích ứng ngôn ngữ của Giáo Hội, để đạo lý của Hội
thánh về gia đình, về sự sống, tính dục, được hiểu đúng đắn: cần đối thoại với
thế giới, noi gương Công đồng chung Vatican 2, nghĩa là có thái độ cởi mở phê
bình, nhưng chân thành. Lý do vì nếu Giáo Hội không lắng nghe thế giới, thì thế
giới cũng chẳng nghe Giáo Hội. Và cuộc đối thoại có thể dựa
trên những đề tài quan trọng như phẩm giá bình đẳng giữa người nam và người nữ,
sự phủ nhận bạo lực.
Có nghị phụ nói: chúng
ta không phải giải thích Tin Mừng, nhưng là chứng tỏ Tin Mừng và nhất là cần có
sự can dự của giáo dân trong việc loan báo Tin Mừng, nêu rõ đoàn sủng truyền
giáo của giáo dân. Việc loan báo Tin Mừng không thể là một lý thuyết xuông,
nhưng phải làm sao để chính các gia đình làm chứng tá cụ thể về vẻ đẹp và về
chân lý Phúc Âm, Thách đố ở đây là đi từ một thế tự vệ tới một thái độ đề nghị
và tích cực, nghĩa là tái đẩy mạnh khả năng đề nghị gia sản đức tin với một ngôn
ngữ mới, hy vọng, nhiệt thành, hăng say, trình bày chứng tá có sức thuyết phục,
bắc những nhịp cầu giữa ngôn ngữ của Giáo Hội và ngôn ngữ của xã hội. Theo
nghĩa đó có nghị phụ đề nghị sử dụng viêc huấn giáo Kinh Thánh hơn là thần học
suy lý, vì nói đúng ra, con người không còn thỏa mãn vì sự ích kỷ và tìm kiếm
những lý tưởng. Cũng vì con người muốn hạnh phúc và Kitô hữu biết rằng hạnh
phúc là chính Chúa Kitô, nhưng họ không tìm được ngôn ngữ thích hợp để nói điều
đó cho thế giới. Trái lại Giáo Hội phải có sức thu
hút, làm việc để thu hút, với thái độ thân thiện đối với thế giới.
- Về những đôi vợ chồng
gặp khó khăn, có nghị phụ nhấn mạnh rằng Giáo Hội phải gần gũi họ trong sự cảm
thông, tha thứ và từ bi: lòng từ bi là phẩm tính đầu tiên của Thiên Chúa, nhưng
cần nhìn sự từ bi trong bối cảnh công lý, chỉ như thế ta mới tôn trọng thực sự
toàn bộ kế hoạch của Thiên Chúa.
Hộn nhân đang và vẫn
còn là bí tích bất khả phân ly, nhưng vì chân lý là Chúa Kitô, một ngôi vị, chứ
không phải là một toàn bộ các qui luật, nên điều quan trọng là duy trì những
nguyên tắc, tuy thay đổi những hình thức cụ thể trong việc áp dụng. Tóm lại như
ĐGH Biển Đức 16 đã nói, đó là “sự mới mẻ trong sự liên tục”: Thượng HĐGM này
không đặt lại vấn đề đạo lý, nhưng suy tư về Mục Vụ, tức là về sự phân định
tinh thần để áp dụng đạo lý ấy trước những thách đố của gia đình ngày nay. Theo
nghĩa đó lòng từ bi không loại bỏ các giới răn, nhưng
là chìa khóa để giải thích các giới răn.
Ngoài ra, trong Công
nghị cũng nhấn mạnh rằng cần phải cứu xét những tình trạng bất toàn với lòng
tôn trọng: ví dụ những cặp nam nữ sống chung không kết
hôn, nhưng họ sống trong sự chung thủy và với tình yêu thương, trình bày những
yếu tố thánh hóa và sự thật. Vì thế điều thiết yếu là trước tiên cần nhìn những
yếu tố tích cực, để Thượng HĐGM mang lại can đảm và hy vọng cho cả những hình
thức bất toàn của gia đình, những hình thức có thể đề cao giá trị theo nguyên
tắc tiệm tiến. Cần thực sự yêu mến các gia đình gặp khó khăn.
Trong
bối cảnh một xã hội mà người ta tôn thờ cái tôi của mình, đưa tới sự giải trừ
gia đình, cần nêu rõ sự đánh mất ý nghĩa Giao Ước giữa con người với Thiên
Chúa. Do đó việc loan báo vẻ đẹp của gia đình, không thể là một khoa
thẩm mỹ, trình bày một lý tưởng thuần túy phải bắt chước, nhưng phải trình bày
tầm quan trọng sự sự dấn thân chung kết dựa trên Giao
Ước của đôi vợ chồng với Thiên Chúa.
- Một điểm thiết yếu
khác là sự phủ nhận thái độ giáo sĩ trị, nhiều khi Giáo Hội dường như quan tâm
tới quyền bính hơn là phục vụ và vì thế không soi sáng cho tâm hồn con người.
Do đó cần tái noi gương Chúa Kitô, tìm lại sự khiêm tốn: việc cải tổ Giáo Hội
phải bắt đầu bằng việc cải tổ giáo sĩ, vì nếu các tín hữu thấy các vị mục tử
noi gương Chúa Kitô, thì họ sẽ tái gần gũi với Giáo Hội, và như thế Giáo Hội có
thể đi từ tình trạng chỉ loan báo Tin Mừng để trở thành người loan báo Tin
Mừng.
Và các nghị phụ cũng
bàn về đề tài giá trị thiết yếu cảu tính dục trong hôn nhân: thực vậy người ta
nói rất nhiều để phê bình tính dục ngoài hôn nhân, đến độ tính dục trong hôn nhân
dường như là một sự nhân nhượng đối với một sự bất toàn. Thượng
HĐGM nhấn mạnh tới sự cần thiết phải huấn luyện kỹ lưỡng hơn cho các LM, các
chính sách bênh vực gia đình và đẩy mạnh việc thông truyền đức tin giữa lòng
gia đình.
Trong giờ thảo luận tự
do từ 6 đến 7 giờ chiều, có 2 đề nghị được đưa ra: xin Thượng HĐGM gửi một sứ
điệp khích lệ và quí mến đối với các gia đình ở Irak, đang bị đe dọa vì cuộc
tàn sát do trào lưu Hồi giáo cuồng tín gây ra và phải chạy trốn để không từ bỏ
đức tin. Đề nghị này được đa số các nghị phụ bỏ phiếu chấp
thuận.
Đề nghị thứ hai là cần
suy tư về hàng giáo sĩ có gia đình trong các Giáo Hội Đông phương, họ cũng
thường sống những cuộc khủng hoảng gia đình, và có thể đi tới chỗ yêu cầu được
ly dị.
G. Trần Đức Anh OP