Những vấn đề trong chuyến
viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ của Đức giáo hoàng Phanxicô
WHĐ (22.11.2014) – Hầu như mỗi chuyến tông du của Đức giáo hoàng ra nước ngoài đều mang tính phức
tạp về mặt tôn giáo và chính trị, và điều đó
đặc biệt đúng đối với chuyến
viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ của Đức giáo hoàng Phanxicô
trong
ba ngày cuối tháng 11 sắp tới.
Do vị trí địa lý quan trọng của một quốc gia nằm trên cả hai châu lục châu Âu và châu Á, và tầm
quan trọng lịch sử đối với cả Thiên Chúa giáo lẫn Hồi giáo và các cuộc chiến tranh hiện nay đang hoành hành tại hai nước láng giềng Syria và Iraq, Đức giáo hoàng Phanxicô sẽ phải đề cập đến một số chủ đề cấp bách trong chuyến viếng thăm này.
Sau đây là năm vấn đề lớn nhất đang chờ đợi Đức giáo hoàng:
– Đại kết. Cũng như các vị tiền nhiệm là Chân
phước Phaolô VI, Thánh Gioan Phaolô II và Đức giáo hoàng Bênêđictô XVI, Đức
giáo hoàng Phanxicô sẽ đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày
30 tháng 11, lễ kính Thánh Anrê, thánh bổn mạng
của Toà Thượng phụ Constantinopolis, ngày nay là Istanbul. Lý do chính
của chuyến viếng thăm là
củng cố mối dây quan hệ với Đức Thượng phụ Bartholomaios, được coi là người đứng
đầu trong các giám mục Chính thống.
(hinh)
Đức Thánh Cha Phanxicô gặp Đức Thượng phụ
Bartholomaios tại
Đức giáo hoàng Phanxicô vốn có mối quan hệ gắn bó với Đức Thượng phụ Bartholomaios. Ngài đã gặp Đức Thượng phụ nhiều lần tại Vatican và
Tổng giám mục Hilarion ở Volokolamsk, người giữ chức vụ như là một loại bộ trưởng ngoại giao của Đức Thượng phụ Chính thống Nga ở Moskva, đã tham dự Thượng
Hội đồng Giám mục về gia đình hồi tháng Mười tại
Vatican; tại Thượng Hội đồng, Tổng giám mục Hilarion đã dùng quyền phát biểu để phàn nàn về quan điểm của các nhà lãnh đạo Công giáo Đông phương về cuộc chiến ở Đông Ukraina, và nhấn mạnh đến những căng
thẳng kéo dài và vẫn còn tồn tại giữa Công giáo và Chính thống giáo tại một trong những
vùng đất lớn của
họ.
– Đối thoại Công giáo – Hồi giáo. Đức giáo hoàng Phanxicô đã sử
dụng những ngôn từ và cử chỉ mạnh mẽ để thể
hiện mong muốn quan hệ gần gũi hơn với thế
giới Hồi giáo. Ngài đã viết rằng “Hồi giáo đích
thực và Kinh Quran đối nghịch với mọi hình
thức bạo lực”, và đã mời cả các nhà lãnh
đạo Hồi giáo và Do Thái giáo cùng cầu nguyện
cho hoàbình ở Vườn Vatican. Vào tháng Tư năm
2013, vài tuần sau khi trở thành giáo hoàng, Đức giáo hoàng
Phanxicô đã rửa chân cho hai người Hồi giáo
trong phụng vụ ngày Thứ Năm Tuần Thánh tại một trung
tâm giam giữ vị thành niên ở Roma.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là quốc gia Hồi giáo lớn thứ tư, và cho đến nay là lớn nhất, mà Đức giáo hoàng Phanxicô đã đến thăm từ khi trở thành giáo hoàng. Trong gần năm thế kỷ,
tính đến năm 1922 khi chế độ quân chủ Hồi giáo Sultan bị bãi bỏ, người đứng đầu
đất nước cũng giữ vai trò của một Caliph (giáo chủ), lãnh đạo Hồi giáo hệ phái
Sunni khắp thế giới. Mặc dù hiện nay dường như không một ai ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể
đại diện cho tiếng nói của Hồi giáo trên khắp thế giới, nhưng từ nền tảng di
sản Hồi giáo sâu đậm, quốc gia này có tiếng nói uy tín về toàn bộ giáo lý Hồi
giáo.
Trong chuyến viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ lần
cuối vào năm 2006, thời khắc cầu nguyện trong đền thờ Hồi giáo Xanh tại Istanbul của Đức giáo hoàng Bênêđictô XVI đã làm dịu bớt một cuộc tranh cãi quốc tế về bài phát biểu của ngài tạiRegensburg, Đức, trong
đó ngài đã trích dẫn một mô tả thời Trung cổ về giáo huấn của vị tiên tri Hồi giáo Muhammadlà “độc ác và vô nhân”. Đức giáo hoàng Phanxicô cũng sẽ đi đến đền thờ Hồi giáo Xanh, và Toà
Thánh
– Người Hồi giáo ở châu Âu. Ngày 28, Đức giáo hoàng sẽ gặp tiến sĩ
Mehmet Gormez, Chủ tịch Hội đồng tôn giáo vụ [Diyanet, thẩm quyền cao nhất của
Hồi giáo tại Thổ Nhĩ Kỳ] coi sóc việc phụng tự và giáo dục của
Hồi giáo trong nước. Hồi tháng
Chín, ông Gormez đã than phiền rằng Đức giáo hoàng
chưa làm đủ để chống lại nạn “bạo lực và phân biệt đối
xử” đối với người Hồi giáo ở phương Tây, với
số các cuộc tấn công vào các đền thờ Hồi giáo ở
Đức ngày càng gia tăng.
Gormez nói “Điều này
không giống
như rửa chân cho một thiếu nữ hoặc tổ chức
mấy trận bóng đá liên tôn”, có ý nhắc đến hai trong
số những
cử chỉ nổi
bật nhất của Đức giáo hoàng Phanxicô
về hoà hợp liên tôn.
Trong cuộc gặp gỡ
ông Gormez, có thể Đức giáo hoàng sẽ lặp
lại lời
ngài vẫn thường kêu gọi các quốc gia châu Âu đón nhận số người nhập cư ngày càng gia tăng, nhiều người trong số đó là người Hồi giáo. Ngài cũng có thể đưa ra lời kêu gọi trên đây một cách đặc
biệt trước khi đến Thổ Nhĩ Kỳ, trong chuyến viếng thăm một
ngày đến Strasbourg,
Pháp, hôm 25 tháng 11; tại
đây Đức giáo
hoàng sẽ có bài diễn văn tại Nghị
viện châu Âu và Hội đồng châu Âu, một tổ chức gồm 47 quốc gia thành viên trong đó có Thổ Nhĩ Kỳ.
– Kitô hữu tại Thổ Nhĩ Kỳ. Chuyến viếng thăm của Đức giáo
hoàng sẽ là một dịp tốt để các nhà lãnh
đạo của thiểu số người Kitô hữu Thổ Nhĩ
Kỳ – dưới 1 phần trăm tổng số 76
triệu dân – nhắc lại nỗi bất
bình từ lâu về việc họ bị phân biệt đối xử về
mặt xã hội và pháp luật. Từ lâu Đức Thượng phụ Bartholomaios đã đề
nghị mở lại một chủng viện Chínhthống Hy Lạp đã bị chính phủ đóng cửa vào năm
1971.
Các nhà quan sát nói rằng cách đối xử
của chính quyền với các Kitô hữu đã được cải thiện kể từ khi Đảng Công lý và Phát triển, vốn xuất
phát từ tinh thần Hồi giáo, lên nắm quyền vào năm 2002. Chính phủ nêu ra một
nghị định năm 2011 trả lại tài sản cho nhiều cộng đồng tôn giáo ngoài Hồi giáo bị nhà
nước tịch thu như một ví dụ về việc gia tănglòng
bao dung. Để khích lệ tinh thần của các động
thái như thế, Đức giáo hoàng Phanxicô có thể nhắc lại truyền thốngđa văn hóa thuộc Đế chế Ottoman kéo dài năm thế kỷ, một di sản mà các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay luôn nhắclại với niềm tự hào.
Đức giáo hoàng Phanxicô, người không ngại kêu
gọi phải có tự
do tôn giáo hơn nữa trong thế giới Hồi giáo, có thể sẽ lên tiếng yêu cầu chấm dứt phân biệt đối xử xã hội đối với các Kitô hữu Thổ Nhĩ Kỳ, là những người vẫn bị quốc gia có đa số người Hồi giáo coi là người nước ngoài.
–
Mặc dù lên án các hành vi khủng bố ấy, Thổ
Nhĩ Kỳ đã cho thấy mình là một thành viên –có thể nói là
nước đôi– của liên minh chống Nhà nước Hồi giáo; một
trong nhiều lý do là vì chính phủ Thổ Nhĩ
Kỳ chống lại những người theo chủ nghĩa dân tộc Kurd và chế
độ Bashar Assad của Syria, cả hai đều chiến đấu
chống Nhà nước Hồi giáo. Nếu cần Đức giáo hoàng có thể sẽ
lướt qua những tính toán địa chính trị như thế,
nhưng chắc chắn ngài sẽ ca ngợi Thổ Nhĩ Kỳ đã đón tiếp một
số lớn người tị nạn trong các cuộc
chiến – riêng từ Syria đã là 1,6 triệu người.
Chương trình chính thức của Đức giáo hoàng ở Thổ Nhĩ
Kỳ không có cuộc gặp gỡ nào với người tị nạn,
nhưng người phát ngôn của Toà
Thánh, cha Federico Lombardi, cho biết một số người tị
nạn có thể có mặt trong cuộc gặp gỡ ngắn của Đức giáo hoàng với các sinh
viên của các trường Công giáo ở nhiều nước Trung
Đông vào ngày 30 tháng 11.
(CNS)
Minh Đức