Đức Thánh Cha Phanxicô viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ:
ngày thứ 2
vi.radiovaticana.va/2014-11-29 15:31:18 – ISTANBUL. Trong ngày
thứ hai viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ, ĐTC Phanxicô đã dành buổi sáng để viếng Đền thờ
Hồi giáo, Bảo tàng viện thánh Sophia, và buổi chiều để cử hành thánh lễ cho các
tín hữu Công Giáo, trước khi tham dự buổi cầu nguyện đại kết với Đức Thượng Phụ
Chính Thống Bartolomaios I.
ĐTC
đã đáp máy bay từ thủ đô Ankara bay tới thành phố Istanbul, một thành phố cổ
kính với gần 14 triệu dân, cách thủ đô Ankara 450 cây số về hướng tây bắc và là
thành phố duy nhất trên thế giới ở hai bên bờ Á châu và Âu châu.
Khi
đã đến phi trường Istanbul, ngài được ông thị trưởng cùng với chính quyền và
đặc biệt là Đức Thượng Phụ Bartolomaios tiếp đón. Liền đó ngài được hướng dẫn
đi viếng Đền thờ Xanh của Hồi giáo cách đó 30 cây số.
Viếng Đền thờ Xanh
Tên
chính thức của giáo đường này là “Đền thờ Sultan Ahmet”. Đây là một trong những
Đền thờ quan trọng nhất của Hồi giáo ở Istanbul được vua Ahmet I xây cất cách
đây 400 năm (1609-1617) để làm nơi thờ phượng quan trọng nhất trong Đế quốc
Ottoman. Thường thường các Đền thờ Hồi giáo chỉ có 4 tháp, nhưng Đền thờ này là
nơi duy nhất có 6 tháp, và chỉ thua Đền thờ Ka'ba ở thánh địa La Mecca bên Arập
Sauđi có 7 tháp.
Tại cửa Đền thờ, ĐTC đã được vị Đại Mufti và
một Imam hướng dẫn. Tôn trọng tập tục của Hồi giáo, ĐTC cũng cởi giầy trước khi
bước vào Đền thờ. Trong cuộc viếng thăm ngài cũng có một lúc thờ lạy Chúa trong
thinh lặng.
Thăm
Bảo tàng viện thánh Sophia
Tiếp
đến ĐTC đã tới Bảo tàng viện thánh Sophia chỉ cách đó 1 cây số. Bên ngoài có
hàng trăm tín hữu và dân chúng đứng chào ngài. Đây là lần đầu tiên trong cuộc
viếng thăm Thổ Nhĩ kỳ có dân chúng như vậy. Họ mang những biểu ngữ và hô “hoan
hô ĐGH” khi ngài đến trước cửa Bảo tàng viện.
Nơi
đây xưa kia là Vương cung thánh đường dâng kính Thiên Chúa là Đấng Khôn Ngoan,
được hoàng đế Constantino xây cất năm 360 tại nơi trước đó là đền thờ của dân
ngoại. Thánh đường hai lần bị hỏa hoạn phá hủy vào năm 404 và năm 532, nên
hoàng đế Giustiniano đã cho xây lại để biến thành “Vương cung thánh đường nguy
nga nhất từ tạo thiên lập địa”. Hoàng đế ra lệnh thu thập trong các dinh của đế
quốc những vật liệu quí giá và đá cẩm thạch đẹp nhất để xây thánh đường với 10
ngàn công nhân do 100 cai thợ điều khiển và đã hoàn thành sau gần 6 năm trời.
Trong ngày khánh thành, hoàng đế Giustiniano đã thốt lên: “Hỡi vua Salomon, tôi
đã qua mặt ngài rồi!”.
Khi
thành Constantinople bị Đạo binh thánh giá chiếm hồi năm 1204, Đền thờ thánh
Sofia bị cướp mất những đồ trang trí quí giá, và 250 năm sau đó, khi thành này
bị rơi vào tay đế quốc Ottoman, vua Mohammed II đã ra lệnh biến nhà thờ này
thành Đền thờ Hồi giáo. Từ năm 1935, do lệnh của tổng thống Ataturk, Đền thờ
thánh Sophia được biến thành bảo tàng viện.
ĐTC
Phanxicô là vị Giáo Hoàng thứ 4 đến viếng thăm Bảo tàng viện này, lần chót là
ĐGH Biển Đức 16 hồi tháng 11 năm 2006.
Khi
đến Bảo tàng viện, ĐTC đã được ông tổng giám đốc tiếp đón và hướng dẫn trong
cuộc viếng thăm dài nửa tiếng đồng hồ tại cựu thánh đường hùng vĩ và tráng lệ
này.
Thánh lễ Công Giáo
Lúc
gần 4 giờ chiều, ĐTC đã đến Nhà Thờ chính tòa Chúa Thánh Linh của Giáo hội Công
Giáo ở địa phương để cử hành thánh lễ Công Giáo đầu tiên và duy nhất cho các
tín hữu trong cuộc viếng thăm tại quốc gia này. Hàng trăm tín hữu nồng nhiệt
chào đón ĐTC tại khuôn viên thánh đường.
Nhà
thờ chính tòa Chúa Thánh Linh bắt đầu được dùng làm nơi thờ phượng từ gần 170
năm nay (1846). Tại bàn thờ thánh đường này có đặt thánh tích của một số vị
thánh như thánh Linô, Giáo Hoàng tử đạo liền sau thánh Phêrô (67-69). Trong dịp
lễ kính Gioan Kim Khẩu, bổn mạng của hạt đại diện Tông tòa Constantinople, ĐGH
Lêo 13 đã tặng cho Nhà thờ chính tòa này hài cốt thánh Linô. Tại khuôn viên Nhà
thờ chính tòa có tượng ĐGH Biển Đức 15 do người Thổ Nhĩ Kỳ dựng lên hồi năm
1919, khi ngài còn sống, để cám ơn nỗ lực của ĐGH bênh vực các nạn nhân Thổ Nhĩ
Kỳ trong thế chiến thứ nhất. Ở bệ tượng có ghi hàng chữ: “Kính tặng vị Đại Giáo
Hoàng trong thảm trạng thế chiến, Đức Biển Đức 15, ân nhân của các dân tộc,
không phân biệt quốc tịch, chủng tộc hoặc tôn giáo, như dấu chỉ biết ơn, Đông
Phương”. Nhà Thờ này có thể chứa được 550 người.
Thánh lễ ĐTC cử hành mang sắc thái liên nghi
lễ, bằng tiếng la tinh, nhưng cũng có những lời cầu nguyện bằng tiếng Arméni,
Thổ Nhĩ Kỳ, Aramaico của nghi lễ Canđê, Siriac-Thổ nhĩ kỳ, tiếng Ý, Pháp, Anh
và Tây Ban nha. Đồng tế với ĐTC có khoảng 50 linh mục, trước sự hiện diện của các
tu sĩ nam nữ và giáo dân.
Đặc
biệt Đức Thượng Phụ Chính Thống Bartolomaios I, Giáo Chủ Chính Thống
Constantinople, Đức Thượng Phụ Ignace III Younan của Công Giáo Siria, và một số
vị lãnh đạo khác của Kitô giáo như Tin Lành, Arméni Tông Truyền, cũng có mặt
tại buổi lễ.
Bài
giảng của ĐTC
Trong
bài giảng ĐTC đã diễn giải về vai trò của Chúa Thánh Linh trong đời sống của
Giáo Hội và các tín hữu:
Chúa
Thánh Linh là linh hồn của Giáo Hội. Ngài ban sự sống, khơi dậy các đoàn sủng
khác nhau làm cho Dân Chúa được phong phú và nhất là Ngài kiến tạo sự hiệp nhất
giữa các tín hữu: từ nhiều người, Chúa biến họ thành một thân thể duy nhất,
thân mình của Chúa Kitô. Toàn thể cuộc sống và sứ mạng của Giáo Hội tùy thuộc
Chúa Thánh Linh; Ngài thực hiện mọi sự.
Như
thánh Phaolô đã nhắc nhở chúng ta trong bài đọc thứ I hôm nay, chính việc tuyên
xưng đức tin chỉ có thể thực hiện nhờ Chúa Thánh Linh soi dẫn: “Không ai có thể
nói “Đức Giêsu là Chúa!” nếu họ không được Chúa Thánh Linh tác động” (1 Cr
12,3b). Khi chúng ta cầu nguyện, chính là vì Chúa Thánh Linh khơi dậy kinh
nguyện trong tâm hồn chúng ta. Khi chúng ta phá vỡ cái vòng ích kỷ của mình,
chúng ta ra khỏi chính mình và đến với tha nhân để gặp gỡ họ, lắng nghe, giúp
đỡ họ, chính là Chúa Thánh Linh thúc đẩy chúng ta....
Chúa
Thánh Linh cũng khơi dậy những đoàn sủng khác nhau trong Giáo Hội; bề ngoài
điều này có vẻ là tạo nên sự xáo trộn, nhưng trong thực tế, dưới sự hướng dẫn
của Ngài, điều ấy tạo nên một sự phong phú vô biên, vì Thánh Linh là thần trí
hiệp nhất, nhưng không có nghĩa đồng nhất. Chỉ Thánh Linh mới có thể khơi lên
sự khác biệt, đa dạng, và đồng thời kiến tạo sự hiệp nhất. Khi chúng ta muốn
tạo ra sự khác biệt và khép kín mình trong những cục bộ và độc quyền của mình,
thì chúng ta gây ra chia rẽ; và khi chúng ta muốn thực thi sự hiệp nhất theo
những kế hoạch con người, thì rốt cuộc chúng ta tạo nên sự đồng nhất. Trái lại
nếu chúng ta để cho Chúa Thánh Linh hướng dẫn, thì sự phong phú, khác biệt, đa
dạng không bao giờ trở thành xung đột, vì Chúa thúc đẩy chúng ta sống sự khác
biệt trong tình hiệp thông của Giáo Hội.
ĐTC
nói thêm rằng:
Nhiều
chi thể và đoàn sủng có một nguyên lý hòa hợp trong Thần trí của Chúa Kitô,
Đấng mà Chúa Cha đã và còn tiếp tục sai đến để thực hiện sự hiệp nhất nơi các
tín hữu. Chúa Thánh Linh làm cho Giáo Hội được hiệp nhất: hiệp nhất trong đức
tin, trong đức ái, trong sự hòa hợp nội tâm. Hội Thánh và các Giáo Hội được mời
gọi để cho Chúa Thánh Linh hướng dẫn, đặt mình trong thái độ cởi mở, ngoan
ngoãn và vâng phục.
Đây
là một viễn tượng hy vọng, nhưng đồng thời cũng là viễn tượng cơ cực, vì trong
chúng ta luôn có cám dỗ chống lại Chúa Thánh Linh.. Ở lại trong tình trạng tĩnh
và bất động thì dễ dàng và thoải mái hơn. Trong thực tế, Giáo Hội tỏ ra trung
thành với Chúa Thánh Linh theo mức độ Giáo Hội không chủ trương điều hành và
đòi Thánh Linh phải chiều theo ý mình. Và các tín hữu Kitô chúng ta trở thành
những môn đệ chân chính, môn đệ thừa sai, có khả năng đánh động lương tâm, nếu
chúng ta từ bỏ thái độ tự vệ và để cho mình được Thánh Linh hướng dẫn. Ngài
chính là sự tươi mát, là óc sáng tạo và mới mẻ.
Thái
độ tự vệ của chúng ta có thể được biểu lộ qua sự bám víu thái quá vào những ý
tưởng, sức mạnh của mình, và thế là chúng ta rơi vào chủ thuyết tự cứu độ bằng
sức riêng của mình, hoặc thái độ tham vọng và háo danh. Những thái độ tự vệ như
thế ngăn cản không cho chúng ta hiểu rõ tha nhân và chân thành cởi mở đối với
với họ. Nhưng Giáo Hội xuất phát từ lễ Hiện Xuống, được giao phó lửa của Thánh
Linh, Đấng không làm đầy tâm trí bằng những ý tưởng, nhưng thiêu đốt tâm hồn;
Giáo Hội được luồng gió của Thánh Linh thổi vào, luồng gió không thông truyền
quyền lực, nhưng làm cho Giáo Hội có khả năng phục vụ trong yêu thương, một
ngôn ngữ mà ai cũng có thể hiểu được.
Và
ĐTC kết luận rằng: trong hành trình đức tin và đời sống huynh đệ của chúng ta,
hễ chúng ta càng khiêm tốn để cho Thánh Linh của Chúa hướng dẫn, thì chúng ta
càng vượt thắng được những hiểu lầm, chia rẽ và những tranh luận, chúng ta sẽ
là dấu chỉ đáng tin cậy về sự hiệp nhất và an bình.
Cuối thánh lễ, Đức Cha Pelatre dòng Đa Minh,
Đại diện Tông Tòa Istanbul của Công Giáo la tinh đã đại diện mọi người chào
mừng và cám ơn ĐTC. Ngài nhắc đến cuộc viếng thăm của các vị Giáo Hoàng trước
đây tại thánh đường này, đặc biệt là Đức Gioan 23 khi còn làm Khâm Sứ Tòa Thánh
tại Thổ nhĩ kỳ. Cộng đoàn Công giáo địa phương đã vui mừng vì lễ phong hiển
thánh cho Người và đã tổ chức nhiều sinh hoạt, trong đó có cả buổi thuyết trình
của Đức Thượng Phụ Chính thống Bartolomaios.
ĐTC
đã tặng cho Nhà Thờ chính tòa một chén lễ bằng bạc và một áo lễ.
Cầu nguyện đại kết
Sau
thánh lễ Đức Thánh Cha đã đi xe tới Toà Thượng Phụ Phanar cách đó 5 cây số để
tham dự buổi cầu nguyện đại kết và hội kiến riêng vời Đức Thượng Phụ
Barlolomaios I.
Giáo
Hội Chính Thống có khoảng 300 triệu tín hữu, đa số sống bên Đông và Bắc Âu, dọc
theo các bờ biển đông bắc Địa Trung Hải và vùng Trung Đông, làm thành nhiều
Giáo Hội Thượng Phụ tự trị khác nhau, nhưng liên kết với nhau trong tinh thần
đức tin. Từ “chính thống” được các kitô hữu sử dụng lần đầu tiên vào thế kỷ thứ
IV để phân biệt giáo lý chính truyền với các giáo lý không chính truyền. Từ
chính thống cũng ám chỉ vài Giáo Hội Đông phương tự tách rời vào thế kỷ thứ V
sau cuộc tranh luận liên quan tới thiên tính của Chúa Kitô. Các Giáo Hội Chính
Thống được hướng dẫn bởi một Thượng Phụ là tước hiệu của năm Giáo Hội đầu tiên
là: Roma, Costantinopoli, Alessandria, Antiokia và Giêrusalem, được chính thức
thừa nhận dưới thời hoàng đế Giustiniano (527-565). Tước hiệu này được ban cho
Tổng Giám Mục Matscơva vào thế kỷ XVI, các Tổng Giám Mục Serbia và Bulgaria vào
đầu thế kỷ XX và thủ lãnh của Giáo Hội Rumania vào giữa thế kỷ XX, trong khi
thủ lãnh Giáo Hội Giorgia được gọi là Thượng Phụ Catolicos. Sau cùng Giáo Hội
Armeni Tông Truyền được lãnh đạo bởi một vị Catolicos. Hàng giáo phẩm chính
thống gồm ba chức cổ xưa là phó tế, linh mục và giám mục.
Tòa Thượng Phụ Đại Kết là trung tâm cao nhất
của Giáo Hội Chính Thống trên toàn thế giới. Đức Thượng Phụ Đại Kết là “vị đầu
tiên trong các vị bằng nhau” so sánh với các Thượng Phụ khác của Chính Thống
giáo và quyền tối thượng của Costantinopoli diễn tả sự hiệp nhất của Chính
Thống giáo và phối hợp các hoạt động của Chính Thống giáo. Tòa Thượng Phụ bao
gồm Istanbul và bốn giáo phận khác tại Thổ Nhĩ Kỳ là Núi Athos, Creta Patmos và
các đảo Dodecanneso và các giáo phận Trung Âu, Tây phương, Mỹ châu, Pakistan và
Nhật bổn. Sau cùng là các vùng không trực tiếp thuộc quyền của các Thượng Phụ
chính thống khác.
Từ
bao thế kỷ qua trụ sở Tòa Thượng Phụ nằm cạnh nhà thờ Thánh Sophia. Sau khi
thành Costantinopoli bị thất thủ vào tay người Hồi năm 1453, tòa Thượng Phụ
được dời về khu phố Phanar từ năm 1601 cho tới nay.
Buổi phụng vụ đại kết đã diễn ra lúc sau 6 giờ
chiều giờ địa phương. Ca đoàn hát thánh ca dẫn nhập trong khi Đức Thánh Cha và
Đức Thượng Phu tiến vào nhà thờ. Bài đọc trích từ chương 8 sách ngôn sứ Dacaria
miêu tả viễn ảnh ơn cứu độ thời Đấng Cứu Thế.
Ngỏ lời chào Đức Thánh Cha Đức Thượng Phụ nói
chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha bắc một cây cầu biểu tượng nối liền Đông
Tây và diễn tả tình yêu thương của Đấng chủ sự tình bác ái đối với người em,
người đầu tiên đựơc Chúa gọi. Nó cũng tiếp nối các chuyến viếng thăm của các vị
tiền nhiệm nhằm tái lập sự hiệp nhất trọn vẹn giữa các Giáo Hội. Nó là một sự
kiện lịch sử chứa đựng nhiều cầu mong cho tương lai.
Từ
bao thế kỷ nay đây là nơi các Thượng Phụ Đại Kết đã cử hành mầu nhiệm Thánh Thể
và là nơi các vi tiền nhiệm đã sống, trong số đó có thánh Gregorio Thần học
gia, thánh Gioan Kim Khẩu cũng như thánh tích của thánh Basilio Cả, thánh nữ
Eufemia tử đạo và các vị thánh khác. Năm nay Toà Thượng Phụ Costantinopoli kỷ
niệm 10 năm biến cố Giáo Hội Roma trả lại các thánh tích cho Giáo Hội
Costantinopoli. Xin các thánh giáo phụ bầu cử cho các Giáo Hội của chúng ta mau
được hiệp nhất như Chúa Kitô mong mỏi.
Tiếp
lời Đức Thượng Phụ Đức Thánh Cha biết ơn Đức Thượng Phụ cho phép ngài đến đây
để cùng cầu nguyện với Đức Thượng Phụ và Giáo Hội Costantinopoli trong khi chờ
đợi cử hành lễ kính thánh Anrê Tông Đồ. Qua lời ngôn sứ Dacaria, trong buổi cầu
nguyện chiều nay Chúa lai cho chúng ta nền tảng của thái độ hướng tới ngày mai
là lời hứa của Ngài, tảng đá vững vàng trên đó chúng ta có thể tiến bước với
niềm vui và hy vọng: “Này đây Ta cứu thoát dân Ta từ Đông và từ Tây ... trong
trung tín và công lý” (Dc 8,7-8). Vâng, thưa người anh em Bartolomeo đáng kính
và thân mến, trong khi tôi cảm ơn vì sự tiếp đón nồng hậu của người, tôi cảm
thấy niềm vui lớn hơn nửa vì suối nguồn ở một nơi khác, nó không phải nơi sự
dấn thân và các sức mạnh của chúng ta, nhưng nơi sự tín thác chung nơi sự trung
tín của Thiên Chúa, là Đấng đặt nền cho việc tái thiết đền thánh Người là Giáo
Hội. Đó là hạt giống của hòa bình hạt giống của niềm vui, mà thế giới không thể
trao ban, nhưng Chúa Giêsu đã hứa với các môn đệ mà Đấng Phục Sinh đã ban cho
họ trong quyền năng của Chúa Thánh Thần.
Hai
thánh Anrê và Phêrô đã lắng nghe lời hứa và nhận được ơn đó. Họ là hai anh em
trong máu huyết, nhưng cuộc gặp gỡ với Chúa Kitô đã biến họ thành anh em trong
đức tin và đức mến. Trong buổi chiều tươi vui này, trong lời cầu nguyện canh
thức này nhất là tôi muốn nói lên điều này: là anh em trong niềm hy vọng. Thật
là một ơn có thể là anh em trong niềm hy vọng của Chúa Phục sinh và thật là một
trách nhiệm có thể cùng nhau bước đi trong niềm hy vọng ấy và được hai anh em
thánh Anrê và Phêrô nâng đỡ!. Và biết rằng niềm hy vọng này không gây thất vọng
bởi vì nó được dựa trên lòng trung thánh của Thiên Chúa chứ không phải dựa trên
chúng ta và trên các sức nghèo nàn của chúng ta! Với niềm hy vọng tươi vui này
tràn đầy lòng biết ơn và chờ đợi, tôi xin gửi tới Đức Thượng Phụ và mọi người
hiện diện và Giáo Hội Costantinopoli lời chào thân ái huynh đệ và lời mừng lễ
Thánh Bổn Mạng tươi vui.
Tiếp
đến cả hai vị cùng đọc Kinh Lậy Cha bằng tiếng Latinh. Đức Thánh Cha ban phép
lành bằng tiếng Latinh. Đức Thượng Phụ ban phép lành bằng tiếng Hy lạp.
Hội
kiến
Sau
buổi phụng vụ đại kết Đức Thánh Cha và Đức Thượng Phụ đã lên lầu hai Tòa Thượng
Phụ để hội kiến riêng với nhau. Tiếp đến hai bên đã trao đổi quà tăng. Đức
Thánh Cha đã tặng Đức Thượng Phụ một bức khảm đá mầu hình Chúa Kitô thuộc thế
kỷ thứ IX, lấy từ mộ của thánh Phêrô, dưới bàn thờ tuyên xưng đức tin.
Lúc sau 7 giờ chiều Đức Thánh Cha đã rời Tòa
Thượng Phụ để trở lại tòa đại điện Tòa Thánh ở Istanbul nằm cách đó 5 cây số để
dùng bữa tối kết thúc ngày thứ hai viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ.
G.
Trần Đức Anh OP, Linh Tiến Khải