Họp báo của Đức Thánh Cha trên máy bay: 19-01-2015
(Từ Manila về Rome)
vi.radiovaticana.va/2015-01-20 10:28:51 – Trên chuyến bay dài gần 15 tiếng từ Manila về Roma, ĐTC đã mở cuộc
họp báo dài hơn 1 tiếng đồng hồ với 76 ký giả tháp tùng, để tổng kết chuyến viếng
thăm tại Philippines và ngài cũng đề cập đến nhiều vấn đề thời sự: từ nạn tham
nhũng trong các tổ chức dân sự và Giáo Hội đến vấn đề “thực dân hóa gia đình về
ý thức hệ”, từ lý thuyết về giống (Gender theory) cho đến vấn đề ngừa thai.
Ngài cũng nói đến một loạt những cuộc tông du có thể thực hiện trong năm nay,
2015.
- Trả lời câu hỏi:
“Dân Philippines đã học được nhiều từ các sứ điệp của ĐTC. Vậy ĐTC đã học được điều gì nơi dân
Philippines? Ngài đáp:
“Những cử chỉ… những cử chỉ làm cho tôi cảm động.
Không phải những cử chỉ theo nghi thức, nhưng là những cử chỉ xuất phát từ con
tim, hầu như những cử chỉ ấy làm rơi lệ (ĐGH rướm lệ). Đức tin, tình yêu, gia
đình, tương lai, nơi cử chỉ của những người cha nâng bổng các đứa con của họ…
như thể họ nói: đây là kho báu của tôi, đây là tương lai của tôi và làm việc và
chịu đau khổ vì kho báu này thật là điều bõ công”. Một cử chỉ độc đáo, xuất
phát từ con tim.
Điều thứ hai
làm tôi xúc động nhiều: lòng nhiệt thành không giả bộ, niềm vui, sự hân hoan,
khả năng mừng lễ. Dù dưới trời mưa. Một trong những người trong ban nghi lễ phụng
vụ nói với tôi là rất cảm động, vì thấy những người giúp lễ ở Tacloban, dưới trời
mưa, vẫn không bao giờ mất nụ cười. Một niềm vui không giả dối, không phải là một
nụ cười gượng gạo, nhưng đó là một nụ cười đàng sau đó có cuộc sống bình thường,
có những đau khổ, các vấn đề. Những người mẹ mang những đứa con bệnh tật.. Bao
nhiêu trẻ em tàn tật, với những tật nguyền có thể gây ấn tượng, họ không giấu
kín con của họ, họ mang đến để ĐGH chúc lành: đây là con tôi, bé tàn tật như thế,
nhưng đó là con tôi. Tất cả những bà mẹ làm điều ấy, nhưng cách họ làm khiến
tôi xúc động. Một cử chỉ của tình mẫu tử, phụ tử... Philippines là một dân tộc
biết chịu đau khổ và có khả năng trỗi dậy, tiếp tục tiến bước. Hôm qua
(18-1-2015), trong cuộc nói chuyện với thân phụ cô Krystel, thiếu nữ thiện nguyện
bị thiệt mạng ở Tacloban, tôi cảm thấy được khích lệ vì điều mà ông nói: “Cháu
đã chết trong lúc phục vụ”. Ông tìm những lời để diễn tả sự chấp nhận tình trạng
bị mất con như vậy”.
Những cử chỉ đã
đánh động sâu xa con tim của ĐGH Phanxicô cũng là những cử chỉ của các nạn nhân
sống sót sau cuồng phong ở Tacloban. Ngài nói: “Khi nhìn thấy toàn thể dân Chúa
cầu nguyện sau thiên tai ấy, tôi cảm thấy như bị tiêu diệt, hầu như không nói
nên lời nữa”.
- Và thực sự
khi gợi lại điều ấy, ĐGH vẫn còn cảm thấy xúc động, nhưng giọng nói của ngài
thay đổi khi một ký giả hỏi ngài: đâu là những
cuộc viếng thăm ngài dự định thực
hiện trong những tháng tới đây. Như thói quen, ngài chỉ trả lời lướt qua,
và cho biết đây chỉ là những dự án đang ở trong vòng cứu xét:
“Tôi chỉ trả lời
như giả thuyết. Chương trình dự tính là đến thăm Cộng hòa Trung Phi và Uganda.
Hai nước trong năm nay. Tôi nghĩ là cuộc viếng thăm sẽ diễn ra vào khoảng cuối
năm, vì lý do thời tiết, làm sao để thời tiết không bị mưa làm cho cuộc viếng
thăm trở nên khó khăn hơn. Cuộc viếng thăm này hơi bị trễ, vì có vấn đề bệnh dịch
Ebola. Thật là trách nhiệm lớn khi tổp chức các cuộc tập họp lớn vì có nguy cơ
bị lây bệnh. Tại hai nước vừa nói không có vấn đề”.
ĐTC cũng cho biết
ngài có thể thăm 3 nước Mỹ châu la tinh, dự kiến cho năm nay - vẫn còn ở trong
vòng dự định - đó là Ecuador, Bolovia và Paraguay. “Rồi năm tới (2016), nếu
Chúa muốn, tôi muốn thăm Chile, Argentina và Uguray, nhưng chưa dự kiến gì cả”.
Vì lý do thực
tiễn trong việc tổ chức (cần thêm 2 ngày), ĐTC loại bỏ giả thuyết ngài sẽ đến
California để phong hiển thánh cho chân phước Junipero Serra O.F.M. Lễ tôn
phong sẽ diễn ra trong Đền thánh quốc gia ở Washington. Cũng vì lý do tương tự,
không có vấn đề từ Mêhicô đi vào Hoa Kỳ, tuy rằng cử chỉ đó có thể có giá trị “huynh
đệ” đối với những người nhập cư. “Đi vào Hoa Kỳ từ biên giới Mêhicô sẽ là một
điều đẹp như một dấu chỉ huynh đệ, nhưng bạn biết rằng đi Mêhicô mà không đến
viếng Đức Mẹ (Guadalupe) thì sẽ là một thảm trạng, “một chiến tranh sẽ bùng nổ!...
Tôi nghĩ tôi sẽ thăm 3 thành phố Hoa Kỳ thôi”.
ĐTC cũng cho biết
ngài không đến El Salvador để phong chân phước cho Đức Cha Oscar Romero (TGM
San Salvador).
- Trả lời câu hỏi
về việc nhiều lần ngài tố giác
nạn tham ô hối lộ, ĐTC tái khẳng định rằng đó là một điều ác, một hành động
xấu xa có những hậu quả tai hại, đó là một “vấn đề thế giới” thường ẩn nấp dễ
dàng trng các tổ chức, các cơ quan, không kể nơi mỗi cá nhân, và tệ nạn này thường
tạo nên nạn nhân nhiều nhất nơi người nghèo. Điều tương tự cũng có thể xảy ra
khi những kẻ thối nát thuộc về Giáo Hội và ở trong Giáo Hội. ĐGH Phanxicô kể lại
một giai thoại khi ngài còn làm GM ở Buenos Aires, khi hai quan chức chính phủ
đến gặp và đề nghị sẽ chuyển một ngân khoản lớn (400.000 USD) cho những “Villas
miserias” (những khu phố nghèo) mà ngài thành lập, với điều kiện là ngài phải lấy
một nửa số tiền đó bỏ vào ngân hàng để trao cho họ. Ngài đã nói với họ những lời
này:
“Quí vị biết là
chúng tôi trong các giáo hạt không có tài khoản ở ngân hàng; quí vị phải gửi tiền
ở tòa Giám Mục với giấy chứng nhận”. Họ đáp: “Ồ chúng con không biết như vậy”.
Rồi họ ra đi… Tham nhũng thật là điều dễ làm. Nhưng chúng ta phải nhớ điều này:
tội lỗi thì có, tham nhũng thì không! Không bao giờ được tham nhũng. Chúng ta
phải cầu xin ơn tha thứ cho những tín hữu Công Giáo ấy, gây gương mù vì sự tham
nhũng của họ. Đó cũng là một tai ương trong Giáo Hội, nhưng cũng có bao nhiêu vị
thánh, những vị thánh tội nhân, nhưng không tham nhũng.. Nhưng chúng ta cũng
hãy nhìn sang phía bên kia, Giáo Hội Thánh Thiện”.
- Một ký giả
Italia đã nhắc đến tấm gương cách đây 40 năm một vị Hồng Y (Léger) đã từ bỏ mọi
sự đi đến ở nơi người cùi và phục vụ họ. ĐHY ấy là người duy nhất. Tại sao rất
khó noi gương phục vụ người
nghèo, kể cả đối với các Hồng Y?
ĐTC đáp: ”Về sự thanh bần, tôi nghĩ là Giáo Hội ngày càng phải
nêu gương hơn về vấn đề này, từ khước mọi thứ trần tục. Đối với chúng tôi, những
người được thánh hiến, các giám mục, linh mục, nữ tu, giáo dân có lòng tin thực
sự, thì sự đe dọa trầm trọng nhất chính là tinh thần trần tục. Thật là điều đau
buồn dường nào khi thấy một người thánh hiến, một người của Giáo Hội, một nữ
tu, có tinh thần thế gian trần tục như vậy. Thật là xấu! Đó không phải là con
đường của Chúa Giêsu, nhưng là của một tổ chức phi chính phủ (ONG) gọi là Giáo
Hội. Đó không phải là Giáo Hội của Chúa Giêsu, nhưng là con đường của ONG”.
- Hai ký giả
xin ĐGH làm sáng tỏ hai nhận xét mà ngài đã nói trong cuộc họp báo trên đường từ
Colombo, Sri Lanka, đến Manila. Một câu hỏi về 'cú đấm' cho người dám xúc phạm đến
mẹ ngài - như từ vài ngày
nay, báo chí vẫn đăng như một tựa đề -, nghĩa là “đâu là những giới hạn của tự
do ngôn luận. ĐGH tái khẳng định rằng “trên lý thuyết” tất cả đều đồng ý về việc
giơ má bên kia trong trường hợp bị khiêu khích, nhưng thực tế chúng ta là những
con người và vì thế sự xúc phạm lập đi lập lại có thể tạo nên một phản ứng sai
lầm. Vì thế, ĐGH quả quyết, có thái độ thận trọng, đó không phải là một điều xấu.
- Trả lời câu hỏi
về thành ngữ mà ĐGH sử dụng, ”thực
dân ý thức hệ”, ngài kể lại một
sự kiện cách đây 20 năm, một bà bộ trưởng giáo dục đã yêu cầu (các tổ chức quốc
tế) cho vay mượn một ngân khoản lớn để thiết lập những trường học cho người
nghèo ở vùng nông thôn. Các tổ chức ấy cho mượn tiền với điều kiện là phải du
nhập vào trường học một cuốn sách giáo khoa dạy lý thuyết về giống. Bà bộ trưởng
ấy cần tiền và đó là điều kiện.. Bà trả lời là đồng ý, nhưng bà cũng “khôn
ngoan”, bà cho soạn một cuốn sách thứ II, có chiều hướng khác, và cho phân phát
cùng với cuộc sách thứ I về lý thuyết giống.
ĐTC nhận xét: “Đó
thực là một sự thực dân hóa ý thức hệ: họ đi vào một dân tộc với một ý tưởng chẳng
có liên hệ gì với dân chúng; đúng vậy, nó có liên hệ với những nhóm dân, nhưng
không phải với nhân dân, và người ta thực dân hóa nhân dân với một ý tưởng thay
đổi hoặc muốn thay đổi một não trạng hoặc một cơ cấu (...). Dầu sao đó không phải
là điều mới mẻ. Các chế độ độc tài trong thế kỷ trước cũng đã làm như vậy. Họ đề
ra các lý thuyết của họ. Các bạn hãy nghĩ đến “Balilla”, đến giới trẻ Hitler. Họ
đã thực dân hóa dân chúng và muốn làm như vậy. Bao nhiêu là đau khổ. Các dân tộc
không được đánh mất tự do của mình”.
- Một đề tài
khác được đề cập đến trong cuộc họp báo là vấn
đề ngừa thai. Ký giả hỏi:
“ĐTC đã nói
về bao nhiêu trẻ em và niềm vui của ngài, nhưng theo các cuộc thăm dò, phần lớn
dân Philippines nghĩ rằng sự tăng
trưởng quá lớn về dân số là một trong những lý do tạo nên nghèo đói tại nước
này. Bình thường một phụ nữ sinh
hơn 3 đứa con. Lập trường của Giáo hội về vấn đề ngừa thai là một trong những
điều mà nhiều người không đồng ý với Giáo Hội.” ĐTC đáp:
“Tôi nghĩ rằng
con số 3 người con cho mỗi gia đình mà bạn nói, theo những điều mà các chuyên
gia nói, là con số quan trọng để duy trì dân số. Khi xuống dưới mức đó thì người
ta rơi vào thái cực khác, đó là điều đang xảy ra ở Italia, nơi mà tôi nghe nói
- không biết có đúng không, - vào năm 2024 sẽ không đủ tiền để trả lương hưu..
Chìa khóa để trả lời - Giáo hội sử dụng và tôi cũng sử dụng - đó là sinh sản có
trách nhiệm và mỗi người trong cuộc đối thoại với mục tử của mình tìm cách thực
hiện việc làm cha làm mẹ trách nhiệm. Thí dụ mà tôi đã vừa nhắc đến là người phụ
nữ đang mang thai đứa con thứ 8 và bà đã có 7 người con sinh bằng giải phẫu
(parto cesareo). Làm như thế là vô trách nhiệm. Bà nói: “Không, nhưng con tin
tưởng nơi Thiên Chúa..”. Đúng vậy, Thiên Chúa ban cho bà các phương tiện, nhưng
xin lỗi, có người nghĩ rằng để là tín hữu Công Giáo tốt, thì chúng ta phải như “thỏ”.
Phải sinh sản có trách nhiệm: vì thế trong Giáo Hội có những nhóm hôn nhân, những
chuyên gia trong vấn đề này, và có các vị mục tử và tôi biết có bao nhiêu lối
thoát hợp pháp, giúp trong vấn đề này. Một điều khác: đối với những người nghèo
nhất, con cái là một kho tàng, dĩ nhiên là phải thận trọng, nhưng người con
chính là một khó tàng. Sinh sản có trách nhiệm, nhưng cũng phải nhìn đến lòng
quảng đại của người cha và người mẹ nhìn thấy nơi con cái họ là một kho tàng”.
ĐTC cũng nhắc đến
thông điệp “Humanae vitae” của Đức Phaolô 6, một vị ngôn sứ, chứ không phải là
một vị Giáo Hoàng “khép kín”. Ngài nói:
“Đức Phaolô 6
nhìn chủ thuyết tân Malthus (cho rằng nghèo đói là do dân số quá đông gây ra)
đang lan tràn bấy giờ. Chủ thuyết ấy tìm cách kiểm soát nhân loại từ phía các
cường quốc.
- Về lời ngài kêu gọi các nước Hồi giáo có lập
trường chống lại các nhóm khủng bố, ĐTC nói là ngài tin tưởng rằng với thời
gian, nhiều “người tốt” trong thế giới Hồi giáo sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ hơn. Ngài
cũng minh xác về việc không tiếp
kiến Đức Đạt Lai Lạt Ma, vì “thói quen trong nghi thức ngoại giao của Phủ
Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh” không đón tiếp các vị Quốc Trưởng hoặc các vị ở cấp
tương đương như vậy, khi các vị ấy đến Roma để tham dự một cuộc gặp gỡ quốc tế.
“Trong những ngày hội nghị thượng đỉnh FAO ở Roma, tôi không tiếp vị quốc trưởng
nào. Không phải tôi không tiếp Đức Đạt Lai Lạt Ma vì sợ Trung Quốc. Ngài đã xin
được tiếp kiến - và chúng tôi có quan hệ - nhưng lý do ở đây không phải là từ
khước một nhân vật hoặc vì sợ Trung Quốc. Chúng tôi cởi mở và muốn có hòa bình
với tất cả mọi người. Vậy quan hệ với Trung Quốc thế nào? Chính Phủ Trung Quốc
thông thạo và cả chúng tôi cũng thông thạo và chúng tôi tiến hành sự việc từng
bước một, cũng như sự việc tiến hành trong lịch sử. Chúng tôi không biết, nhưng
họ biết rằng tôi sẵn sàng tiếp kiến hoặc đi tới Trung Quốc. Họ biết điều đó”.
Vào cuối cuộc họp
báo, ĐTC đã chúc mừng sinh nhật bà Valentina Alazraki, ký giả truyền hình của
Mêhicô, niên trưởng các ký giả tháp tùng ngài trên các chuyến bay. Ngài tặng
quà riêng cho bà và cũng tặng bà và tất cả các ký giả tháp tùng một bánh ngọt lớn
để mừng.
G. Trần Đức Anh
OP