Tam nhật Vượt qua
hay Tam nhật Phục sinh?
3/16/2015
Tam Nhật Vượt Qua là cụm từ dịch từ tiếng La Tinh Triduum
paschale. Paschale là tĩnh từ, danh từ là pascha, từ này có nguồn gốc từ tiếng
Híp-ri פֶּ֥סַח (PesaH) có nghĩa là nhảy qua hay vượt qua, cũng còn
có nghĩa là bỏ qua, tha thứ (x. ĐNTHTK Vượt qua I. 2b). Từ sau cuộc xuất hành,
nó trở thành tên gọi một ngày lễ của Do Thái giáo: Lễ Vượt Qua, được cử hành hằng
năm để nhớ việc ĐỨC CHÚA đã giải thoát con cái Ít-ra-en khỏi Ai cập (x. Xh
12,1-14). Từ pascha trong Latinh gần với tiếng Hy lạp: πασχα; tiếng Anh và Pháp
có chút khác biệt. (Anh: Passover ; Pháp: Pâque). Chúa Ki-tô chết đúng vào dịp
lễ Vượt Qua của Do Thái giáo nên từ Vượt Qua đã mang một ý nghĩa mới : đó là cuộc
Phục Sinh vinh hiển của Chúa Ki-tô, chính Người đã vượt qua sự chết mà bước vào
cõi sống.
Trong Tuần Thánh, có ba ngày đặc biệt là Thứ Năm, Thứ Sáu và Thứ
Bảy. Ba ngày này được gọi là Tam Nhật kèm theo chữ Vượt Qua, để chỉ ba ngày diễn
ra những biến cố sau cùng trong cuộc đời dương thế của Đức Ki-tô, bắt đầu từ Lễ
Tiệc Ly, đến Kinh Chiều II Chúa Nhật Phục Sinh. Vì vậy, nếu nói là Tam Nhật Phục
Sinh thì chưa đủ ba ngày mà mới chỉ có một ngày là ngày Chúa Nhật Phục Sinh,
Ngày thứ hai sau đó là Tuần Bát Nhật Phục Sinh. Như thế, trong Phụng Vụ chỉ có
Bát Nhật Phục Sinh mà không có Tam Nhật Phục Sinh.
Muốn đồng hóa Tam Nhật Phục Sinh với Tam Nhật Vượt Qua là vô
hình trung làm xáo trộn ý nghĩa của sự việc, vì Vượt Qua ở đây muốn liên tưởng
đến cuộc vượt qua Biển Đỏ của dân Do Thái, giã từ kiếp nô lệ để bước vào chốn tự
do, lên đường đi về Đất Hứa. Phụng Vụ dùng từ này hàm ý diễn tả cuộc Vượt Qua của
Đức Ki-tô, đi từ cái chết thảm thương ô nhục đến cuộc chiến thắng khải hoàn
trong ngày Phục Sinh.
Cũng như Đức Ki-tô đã vượt qua những nỗi khổ nhục và cái chết để
cứu chuộc loài người thì các Ki-tô hữu cũng phải vượt qua những sự hy sinh đau
khổ, nhất là đoạn tuyệt với tội lỗi, để sống trong hàng ngũ tự do của con cái
Thiên Chúa, hầu mai ngày được hưởng phúc vinh quang với Con của Người là Đấng
Phục Sinh vô cùng vinh hiển.
Bởi thế, Tam Nhật Vượt Qua đúng là cụm từ chính xác và thích
đáng để chỉ ba ngày trong Tuần Thánh, xét cả về nội dung ý nghĩa lẫn công dụng
thông thường trong sinh hoạt phụng vụ.