TRUYỀN THÔNG TIN MỪNG
TRONG ĐỜI NGƯỜI TẬN HIẾN
Tôi
sẽ nói gì, bắt đầu từ đâu, và như thế nào đây? Xin được giới thiệu ngay từ đầu
vài hướng suy nghĩ từ những nhà chuyên môn:
-
Bài tổng kết của Vũ Văn An về những thế lực trong các phương tiện truyền thông chống lại Giáo Hội
công giáo.
-
Bài kêu gọi hãy
biết ai đứng đằng sau các bản tin, các chương trình, chúng ta nghe và đọc.
-
Đài Chân Lý Á Châu đã mừng 40 năm thành lập vào năm
2009, nay (2013-2014) có gì mới?
Chúng
ta đang sống trong thời điểm 50 năm sau Công Đồng Vatican II, củng là 50 năm
công bố sắc lệnh Inter Mirifica về các phương tiện truyền thông xã hội (
04.12.1963). “Thánh Công Đồng mời gọi mọi người thiện chí, nhất là những người
điều khiển các phương tiện trên, hãy chăm lo quy hướng chúng về mục tiêu duy
nhất là giúp ích cho xã hội loài người, vì vận mệnh của xã hội nhân loại ngày
càng lệ thuộc vào việc sử dụng đúng đằn những phương tiện này” (IM 24).
Giờ
đây xin vào đề với một đoạn trích từ Tông Huấn Hậu Thượng Hội Đồng Giám Mục
về Đời Tận Hiến,-- tông huấn Vita
Consecrata,-- số 99, nói về sự hiện diện của người tận hiến trong lãnh vực
truyền thông xã hội, như sau:
99.
Trong quá khứ, những người tận hiến đã biết đem mọi phương tiện có trong tay
phục vụ việc loan báo Tin Mừng, đã biết khôn khéo ứng phó với những trở ngại,
thì ngày nay, những người tận hiến cũng phải làm chứng cho Tin Mừng với những
phương tiện truyền thông xã hội tân tiến. Nhờ những tiến bộ kỹ thuật đại tài,
các phương tiện truyền thông có khả năng đạt tới tận những vùng xa xôi nhất trên
mặt đất. Những người tận hiến, nhất là thuộc các tu hội có đặc sủng hoạt động
trong lãnh vực này, lại càng phải đào luyện để hiểu biết vững vàng về ngôn ngữ
đặc thù của các phương tiện truyền thông, để nói về Đức Ki-tô cách thuyết phục
cho con người ngày nay, để diễn tả được "niềm vui mừng và hy vọng, ưu sầu
và lo lắng của con người ngày nay" (242) và để góp phần xây dựng một thế
giới trong đó mọi người đều cảm nhận được họ là anh chị em với nhau, cùng đi
trên con đường tiến đến Thiên Chúa.
Tuy
vậy, cũng vẫn phải đề cao cảnh giác trước sự sử dụng lệch lạc những phương tiện
truyền thông, nhất là vì khả năng thu hút phi thường. Không nên che dấu những
vấn đề chúng đặt ra cho chính đời thánh hiến : thà nhìn thẳng vào vấn đề với óc
phán đoán sáng suốt còn hơn (243). Lời giải đáp của Giáo Hội tiên vàn mang tính
giáo dục : nó muốn giúp thấu đạt những lý luận ẩn tàng, và biết lượng giá tính
chất luân lý của các chương trình, đồng thời cũng tạo cơ hội để luyện những tập
quán tốt trong việc sử dụng chúng (244). Trong công tác giáo dục nhằm đào tạo
những khán thính giả thành thạo và những chuyên viên về truyền thông, những
người tận hiến được kêu mời làm chứng đặc biệt về tính cách tương đối của mọi
thực tại thụ tạo. Nhờ vậy họ giúp anh chị em mình biết đánh giá các phương tiện
truyền thông theo kế hoạch Thiên Chúa, và đồng thời không để cho mình bị ám ảnh
bởi "bộ mặt thế gian này đang biến đi" (x. 1 Cr 7,31).
Phải
khuyến khích mọi nỗ lực trong lãnh vực quan trọng và mới mẻ này để làm việc
tông đồ, ngõ hầu Tin Mừng của Đức Ki-tô được loan báo bằng những phương tiện
hiện đại. Các tu sĩ hãy sẵn sàng hợp tác bằng cách đầu tư sức lực, phương tiện
và nhân sự, để thực hiện những dự án chung trong những lãnh vực khác nhau của
truyền thông xã hội. Hơn nữa, những người tận hiến, và đặc biệt
những thành viên của các tu hội đời, tuỳ theo nhu cầu mục vụ, nên nhiệt tình
tham gia vào việc đào tạo về mặt tôn giáo cho những người phụ trách và nhân
viên trong ngành truyền thông xã hội dù công hay tư. Nhờ vậy, sẽ vừa
hạn chế được những tai hại do việc sử dụng lệch lạc những phương tiện truyền
thông, vừa gia tăng phẩm chất các chương trình với nội dung biết tôn trọng luật
lệ luân lý và giá trị nhân bản và Ki-tô giáo.
(số 99, Vita Consecrata; cf. số 39, Huấn Thị Bắt
Đầu Lại Từ Chúa Kitô)
Số 46 Vita Consecrata: “Sentire cum
Ecclesia”: Đồng cảm với Giáo Hội ( Người tận hiến sống và duy trì sự hiệp thông
giáo hội. Cụ thể trong thái độ khiêm tốn vâng phục giám mục bản quyền.
46. Một nhiệm vụ
quan trọng được giao phó cho đời sống thánh hiến, dưới ánh sáng của đạo lý về
Giáo Hội xét như là hiệp thông đã được Công Đồng Va-ti-ca-nô II khẳng định.
Những người tận hiến được yêu cầu trở thành thực sự những chuyên viên về hiệp
thông và thực hành linh đạo hiệp thông (94), như "những chứng nhân và những
người kiến tạo kế hoạch hiệp thông, đỉnh cao của lịch sử nhân loại theo ý muốn
của Thiên Chúa" (95). …….
Một
khía cạnh nổi bật của sự hiệp thông với Giáo Hội là gắn bó bằng cả trí tuệ và con tim với
huấn quyền của các giám mục ; tất cả những người tận hiến, đặc biệt
những ai dấn thân trong công việc nghiên cứu thần học, trong việc giảng dạy,
trong việc xuất bản sách vở, trong huấn giáo, trong việc sử dụng các phương
tiện truyền thông xã hội (102), phải nghiêm chỉnh thi hành và minh
chứng rõ ràng điều này trước mắt Dân Thiên Chúa. Bởi vì những người tận hiến
giữ một vị trí đặc biệt trong Giáo Hội, cho nên thái độ của họ đối với huấn
quyền có một tầm quan trọng lớn trước toàn thể Dân Thiên Chúa. Chứng tá của
lòng mến yêu hiếu thảo của họ mang lại sức mạnh và sinh khí cho hoạt động tông
đồ của họ. ….. Như thế, với những đoàn sủng phong phú, các người tận hiến giúp
Giáo Hội thể hiện ngày một sâu xa hơn bản tính của mình là bí tích của "sự
kết hợp mật thiết với Thiên Chúa và sự hợp nhất toàn thể nhân loại" (104).
Số 88: Vita consecrate: Các phương tiện truyến thônbg xã hội thách đố đức khiết tịnh của người tận hiến. Văn kiện
viết như sau:
88.
Thách đố đầu tiên đến từ một nền văn hoá hưởng thụ đang tháo gỡ mọi quy tắc đạo
đức khách quan của tính dục, thường giản lược tính dục thành một thứ trò chơi
và một món hàng tiêu thụ, cũng như tôn thờ bản năng tính dục với
sự đồng loã của các phương tiện truyền thông xã hội. Ai cũng thấy được
những hậu quả của tình trạng này : đủ mọi thứ vi phạm luân lý, kèm theo vô vàn
đau khổ về mặt tâm lý và đạo đức cho nhiều cá nhân và nhiều gia đình. Lời đáp
ứng của đời thánh hiến hệ tại trước tiên ở việc vui vẻ thực hành đức khiết tịnh
hoàn hảo, như một chứng tá về quyền năng của tình yêu Thiên Chúa trong sự mỏng
dòn của thân phận con người. Người tận hiến chứng nhận rằng điều mà đa số xem
như không thể được lại trở nên có thể và thật sự mang lại tự do, nhờ ơn thánh
của Chúa Giê-su. ……
Đời
thánh hiến cần phải nêu lên cho thế giới ngày nay những gương sáng của những người nam và người nữ sống đức khiết tịnh mà
vẫn quân bình, làm chủ được chính mình, có sáng kiến, trưởng thành tâm linh và
tình cảm (224). Qua chứng tá đó, tình yêu nhân loại tìm được một điểm tựa vững
chắc, mà con người thánh hiến phát hiện ra, khi chiêm niệm tình yêu giữa Ba
Ngôi Thiên Chúa được Đức Ki-tô mạc khải cho chúng ta. Chính vì được nhận
chìm trong mầu nhiệm đó, con người tận hiến có khả năng yêu mến
triệt để và phổ quát, có sức mạnh để tự chủ và kỷ luật cần thiết để khỏi bị nô
lệ giác quan và bản năng. ….
II. VÀI NÉT VỀ ĐÀI CHÂN LÝ Á CHÂU
Hướng đi mới của Đài Chân Lý Á Châu (Radio
Veritas Asia, RVA) vừa được bắt đầu áp dụng (2011-2012) cho Giáo Hội Công Giáo
tại địa phương các quốc gia Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka, được gọi là
“decentralization”, đưa về giáo hội địa phương. Hiện còn Chương Trình của ba quốc
gia Trung Quốc (Mandarin), Myanmar, Việt
Nam, thì chưa áp dụng hướng mới này, nhưng từ từ trong tương lai, chờ khi tình
thế cho phép.
Trước hết, xin được nhắc lại
vài điểm chính trong lịch sử phát triển của Đài Chân Lý Á Châu.
Dự án về một Đài Phát Thanh
Công Giáo cho vùng Á Châu, như là Trung Tâm Thông Tin và Rao Giảng Tin Mừng
cho các dân tộc Á Châu, đã được gợi ý bởi Đức Hồng Y Peter Agagianian,
lúc đó là Tổng Trưởng Bộ Truyền Giáo ở Roma, trong chuyến viếng thăm miền đất
xa xôi này vào năm 1958, và đã nhận được sự đồng thuận của khoảng 100 Giám Mục
từ Á Châu và Úc Châu họp nhau tại Manila với Đức Hồng Y Tổng Trưởng Bộ Truyền
Giáo. Vào thời điểm này, chưa có tổ chức “Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu” (FABC)
như hiện nay.
Đức Hồng Y Rufino Santos, lúc
đó là Tổng Giám Mục Manila, được trao cho trọng trách thực hiện dự án. Một mãnh
đất rộng 4 mẫu tại
Ngày 11 tháng 10 năm 1960,
trong cuộc gặp gỡ lịch sử với ĐHY Peter Agagianian (Bộ Truyền Giáo) và Đức Ông
Wilhelm Wissing (HĐGM Đức), Ông Konrad Adenauer, thủ tướng Đức, cam kết chính
phủ Đức sẽ viện trợ tài chính để mua máy phát sóng và những ăntênh cần thiết.
Trên bình diện Giáo Hội, thì Bộ Truyền Giáo, Hội Đồng Giám Mục Đức qua hai tổ
chức Misereor và Missio, Tổng Giáo Phận Cologne, Tổ chức Trợ Giúp Giáo Hội Đau
Khổ (KIN), trợ giúp thêm phần tài chánh cho dự án thành lập Đài Phát Thanh
Veritas, với hai phân bộ, một cho nội địa Phi Luật Tân, phát thanh qua làn sóng
trung bình, và một cho các nước Á Châu, phát thanh qua làn sóng ngắn. Năm 1961,
căn tính pháp lý của Đài Phát Thanh Veritas được thành lập đúng theo luật pháp
nhà nước tại Phi Luật Tân, với tên gọi là “Trung Tâm Phát Thanh Thông Tin và
Giáo Dục Phi Luật Tân” (PREIC), với Đức Tổng Giám Mục Manila luôn là vị chủ tịch,
cùng với các Giám Mục Phi Luật Tân khác làm thành viên của Hội Đồng Quản Trị
Đài Phát Thanh Chân Lý. Luật pháp Phi Luật Tân không cho phép người ngoại quốc trực
tiếp điều hành Đài Phát Thanh. Năm 1965, công việc xây cất Đài Phát Thanh bắt đầu.
Năm 1967, Đài Phát Thanh Veritas cho nội địa bắt đầu hoạt động, và năm 1969,
Đài Phát Thanh Veritas cho hải ngoại, tức cho các quốc gia Á Châu, bắt đầu hoạt
động, với vài ngôn ngữ, trong đó có tiếng Việt Nam, được bắt đầu phát ngày 01
tháng 02 năm 1969, trước cả ngày khai mạc chính thức của Đài, là ngày 11 tháng
04 năm 1969.
Nguyên tắc chỉ đạo cho phần
Chương Trình Phát Thanh lúc đó được các Giám Mục Á Châu đồng thuận với Hội Đồng
Quản Trị của Đài Veritas tại Manila, là các Hội Đồng Giám Mục địa phương của từng
quốc gia chịu trách nhiệm về các chương trình, được thâu trước vào băng nhựa, rồi
gửi sang Manila để phát về đất nước mình. Hội Đồng Giám Mục của từng ngôn ngữ,
qua Ủy Ban Truyền Thông Xã Hội, đề xướng hướng phát triển và kiểm soát nội dung
các chương trình phát thanh, chịu trách nhiệm sản xuất các loại chương trình
tùy theo nhu cầu địa phương, thẩm định phẩm chất và điều nghiên phản ứng của
các thính giả, rồi chia sẻ với Văn Phòng Đài Phát Thanh Veritas ở Manila. Mỗi Hội
Đồng Giám Mục Địa Phương là thẩm quyền cuối cùng cho chương trình phát thanh.
Có thể nói mỗi giáo hội địa phương tham dự vào hai mục tiêu chính của Đài
Veritas là rao giảng Tin Mừng và hổ trợ công cuộc phát triển của dân tộc mình.
Cụ thể việc tham dự của Giáo
Hội Địa Phương vào mục tiêu của Đài Veritas đã được thực hiện như thế nào? Cách chung, từ ngày được
thành lập cho đến năm 2010-2011, việc tham dự đó được thực hiện cụ thể như sau:
Giáo Hội Địa Phương qua Ủy Ban Giám Mục về Truyền Thông Xã Hội thiết lập và điều
khiển tại đất nước mình một trung tâm
sản xuất các chương trình rồi gửi sang Manila để phát thanh trở lại cho
địa phương. Đồng thời cũng bổ nhiệm nhân sự tối thiểu cần thiết sang
Đối với các quốc gia bị giới
hạn, như Trung Quốc, Việt Nam (từ năm 1975), Miến Điện (Myanmar), thì phương
cách thực hiện có phần thay đổi: Hội Đồng Giám Mục Địa Phương của ngôn ngữ phát
thanh vẫn phải chịu trách nhiệm về các chương trình phát thanh, mặc dù hầu hết
các chương trình phát thanh đều được sản xuất từ bên ngoài, nhưng theo những phản
hồi từ bên trong. Trưởng nhóm ngôn ngữ bên Manila luôn giữ hiệp thông và liên lạc
với các Giám Mục địa phương, để biết nhu cầu của Giáo Hội và của dân chúng địa
phương, hầu sản xuất những chương trình thích hợp.
Trên bình diện tài chính, thì
những nguồn trợ giúp tài chánh cho Đài Veritas, từ Bộ Tryền Giáo và từ Giáo Hội
Đức, được dùng để trả các chi phí sau đây: 1. Chi phí máy phát; 2. Chi phí nhân
sự làm việc tại Manila; 3. Chi phí sản xuất chương trình tại Trung Tâm Chương
Trình của các Giáo Hội địa phương. Cách chung, các chi phí đều được trả từ nguồn
tài chính này. Đây là sự hổ trợ tài chính gần như 100% từ các ân nhân cho công
việc soạn chương trình và phát thanh của Đài Veritas Asia tại
Nhưng sau đó, có những biến cố
lịch sử từ từ xuất hiện dẫn đến quyết định thực hiện hướng đi mới trên phương
diện tài chánh của Đài Veritas Asia.
Biến cố thứ nhất là việc tách
rời hoàn toàn hai bộ phận của Đài Veritas vào năm 1990. 1. Chương trình phát thanh nội
địa Phi Luật Tân tách rời hoàn toàn ra khỏi “Nhà Mẹ,” với danh gọi mới “Radio
Totoo 846” (tiếng Phi dịch từ Veritas). Đó là Radio Veritas Philippines, hoàn
toàn không có tài hỗ nào từ các ân truyền thống của đài nữa, mà sống nhờ quảng
cáo và những ân nhân Phi Luật Tân sống trong hoặc đang làm việc nước ngoài. Đây
cũng là một cách thực hiện việc “địa phương hoá”. 2. Chương Trình Veritas Hải
Ngoại, vẫn giữ cơ sở nguyên thủy, --- “Nhà Mẹ” tại Farview -- vừa lập thêm tại
PALAUIG, cách Manila khoảng 400km, một cơ sở mới, rộng 350 mẫu, đủ chổ cho ba
máy phát mới với công xuất mạnh gấp 5 lần (250kw) các máy phát củ (50kw), và với
15 ăntênh màn nhệnh, định hướng theo từng vùng phát sóng.
Như vừa nói trên, có thể nói
Chương Trình Tiếng Phi là ngôn ngữ đi tiên phong trên bình diện tài chánh theo
hướng đi mới: đó là giáo hội địa phương hoàn toàn tự lập và tự tìm nguồn tài
chánh cho những chi tiêu trong việc phát thanh chương trình của mình. Chính
mình trở thành người rao giảng Tin Mừng cho những anh chị em của mình. Giáo Hội
Phi Luật Tân đã thành công lo việc phát thanh cho chính dân chúng của mình, từ
năm 1990 đến nay (tức hơn 20 năm rồi).
Từ việc phân đôi này, Phân Bộ
Hải Ngoại của Đài Veritas được gọi là Đài Veritas Asia, Đài Phát Thanh Chân Lý
Á Châu. Từ ASIA, Á Châu, được thêm vào để tránh hiểu lầm với Đài Veritas
Biến có thứ hai cũng đã xảy
ra vào thời đểm 1990; đó là biến cố được gọi là “Cam Kết Bandung 1990,” trong phiên họp khoáng đại của
Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu, tại Bandung, Indonêsia. Qua các đại diện tham dự,
các Giám Mục Á Châu cam kết trả các chi phí cho việc soạn các chương trình phát
thanh tại Trung Tâm địa phương, theo một tiến trình từ từ trong thời gian 4
năm. Theo cam kết này, nếu thật sự được thực hiện, thì từ năm 1995, các ân nhân
từ Đức (qua Đài Veritas Asia) sẽ không còn trả bất cứ chi tiêu nào về mặt sản
xuất chương trình do các trung tâm địa phương! Nhưng “Cam Kết Bandung” đã không
được thực hiện đúng theo chương trình dự trù.
Hai mươi năm qua rồi! Đến lúc
“Các Ân Nhân Châu Âu” nhất quyết yêu cầu Giáo Hội tại Á Châu hãy góp phần (tài
chánh) của mình vào công cuộc loan báo Tin Mừng cho các dân tộc tại Á Châu. Mỗi
giáo hội địa phương sẽ chịu trách nhiệm không những về nội dung các chương
trình phát thanh, mà còn phải chịu các chi phí tài chánh cho việc phát thanh.
Vì thế, đến thời điểm
2010-2011, Hội Đồng Quản Trị và Ban Điều Hành với sự đồng thuận của Văn Phòng
Truyền Thông của Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu (FABC-OSC), bắt đầu áp dụng hướng
đi mới trong việc tìm nguồn tài chánh mới, qua việc đưa các chương trình phát
thanh trở về lại giáo hội địa phương.
Tháng 12 năm 2011 vừa qua,
Đài Veritas Asia, đã thực hiện xong các chương trình về Ấn Độ, Pakistan,
Bangladesh, Sri Lanka, Hmong (về Thái Lan). Từ nay, từ các địa phương, các
chương trình phát thanh được chuyển về
Hiện còn các chương trình
Mandarin (Trung Quốc), Việt Nam, Myanmar (Miến Điện) còn theo thể thức cũ.
Nhưng chúng ta nên lo đến tương lai. Ban Điều Hành không đòi chúng ta phải đóng
góp hoàn toàn ngay từ đầu, nhưng từ từ với thời gian.
Vậy xin được ghi ra nơi đây chi phí của Ban Việt Ngữ.
Mỗi ngày có 4 lần phát thanh,
tổng cộng gần 3 tiếng phát thanh. Số tiền chi phí trọn một năm cho lương các
nhân viên của Ban Việt Ngữ và chi phí liên quan đến việc soạn chương trình phát
thanh, tổng cộng là:
Năm 2000: 1,651,211 pesos, tức
37,527 USD (theo thời giá đổi tiền lúc đó)
Năm 2011: 2,313,836 pesos, tức
53,810 USD
Năm 2012: 2,299,498 pesos, tức
53,476 USD
Đó là chưa kể chi phí cho việc
phát thanh (máy phát và ăntênh), mỗi phút bình quân tốn 4 USD. Chương trình Tiếng
Việt có 4 lần phát thanh: 27’ + 27’ + 57’ + 57’ == 168 phút mỗi ngày.
Tổng cộng một ngày là: 168
phút x 4 USD == 672 USD một ngày phát thanh.
Một năm phát thanh tốn: 672 x
365 = 245,380 USD.
Tổng cộng tất cả chi phí chương trình và phát thanh cho Tiếng Việt
năm 2012 là:
245,380 (kỷ thuật) + 53,476 (chương trình) === 298,856 USD
III.
ĐIỂM ĐÁNG NHỚ TRONG TRUYỀN THÔNG
Tôi không lặp lại nơi đây những
lý thuyết về truyền thông, về các phương tiện truyền thông xã hội, những phương
tiện “thông minh”… nhưng chỉ muốn nhắc lại đây một chút “điều đánh động bản
thân trong những năm dài’ phục vụ qua các phương tiện truyền thông.
TRUYEÀN THOÂNG LAØ GÌ?
Cần
phân biệt “Truyeàn Thoâng” nhân bản (cá nhân, liên vị, giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi) và “Truyền Thông Xã Hội”, giöõa
nhieàu ngöôøi vôùi nhau và “nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi”.
Truyeàn thoâng nhân bản naèm trong laõnh vöïc nhöõng töông quan giöõa ngöôøi
vôùi ngöôøi. Truyền Thông Xã Hội nằm trong lãnh vực những tương quan giữa nhiều người trong xã hội.
Coøn nhöõng “phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi” naèm trong laõnh
vöïc những phương tiện,
nhöõng kyõ thuaät ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån ñaït moät noäi dung hay moät söù
ñieäp naøo ñoù ñeán cho nhieàu ngöôøi, nhaém giuùp cho nhöõng töông quan giöõa
ngöôøi vôùi ngöôøi ñöôïc toát ñeïp vaø deã daøng hôn. Caàn huaán luyeän veà
truyeàn thoâng nhân bản
tröôùc, roài đến truyền thông xã hội sau cùng môùi
hoïc taäp söû duïng nhöõng phöông tieän kyõ thuaät. Thaät laø trôù treâu vaø
maâu thuaãn, moät ngöôøi khoâng coù hoặc không theå phaùt trieån khaû naêng
truyeàn thoâng maø naém trong tay nhöõng phöông tieän kyõ thuaät truyeàn thoâng
xaõ hoäi !
Truyeàn Thoâng laø gì? Ñaây
laø töø ngöõ Vieät ñeå chuyeån dòch quan
nieäm ñöôïc dieãn taû baèng töø latinh
(vaø nhöõng ngoân ngöõ baét nguoàn töø tieáng latinh nhö YÙ, Anh, Phaùp, Taây Ban Nha,v.v....). Töø latinh laø COMMUNICATIO ( danh từ ) , COMMUNICARE (ñoäng từ), đến töø mẫu ngữ goác laø COMMUNIS : nghóa laø
CHUNG; communicare laø communis facere,
laøm cho thaønh chung, laøm cho chung laïi, lieân keát chung laïi. YÙ Nieäm
“CUØNG CHUNG” laø yù nieäm chính vaø quan troïng.
Khôûi ñaàu, chuùng ta coù theå hieåu “truyeàn thoâng” nhö laø “chia
seõ moät ñieàu gì ñoù cho chung nhieàu ngöôøi ñeå lieân keát nhieàu ngöôøi
chung laïi vôùi nhau. Truyeàn thoâng coù maët trong coäng ñoaøn vaø höôùng ñeán
vieäc thieát laäp, duy trì vaø cuõng coá theâm coäng ñoaøn. TRUYEÀN ñieàu gì
ñoù töø ngöôøi naày sang ngöôøi khaùc (cuõng coù theå laø töø moät
sang nhieàu ngöôøi) ñeå lieân keát hoï laïi trong söï hieäp THOÂNG. Coù
Truyeàn maø khoâng coù Thoâng thì chöa phaûi laø Truyeàn Thoâng. Söï Hieäp Thoâng
giöõa ngöôøi truyeàn ñi vaø ngöôøi tieáp nhaän, laø yeáu toá quyeát ñònh cho
coâng vieäc truyeàn thoâng.
Chuùng ta haõy nhìn qua caùc sô ñoà
moâ taû “hieän töôïng” TRUYEÀN
THOÂNG, töø ñôn sô caên baûn cho ñeán
phöùc taïp.
A.
1. NGÖÔØI TRUYEÀN SÖÙ
ÑIEÄP |
2. PHÖÔNG TIEÄN
ÑÖÔÏC DUØNG |
3. NGÖÔØI NHAÄN SÖÙ ÑIEÄP. |
B.
1.NÔI NGÖÔØI TRUYEÀN SÖÙ
ÑIEÄP: YÙ LÔØI// Ñaët KYÙ HIEÄU// SÖÙ ÑIEÄP
GÔÛI ÑI |
2. PHÖÔNG TIEÄN KYÕ THUAÄT: Thích Hôïp, Khoâng Bò Caûn. |
3.NÔI NGÖÔØI NHAÄN SÖÙ ÑIEÄP NHAÄN// GIAÛI MAÕ// YÙ LÔØI ( ñaõ hieåu) |
4. MUÏC ÑÍCH NGÖÔØI GÔÛI: Ñeå laøm gì? |
C.
1.NÔI NGÖÔØI TRUYEÀN SÖÙ ÑIEÄP: YÙ LÔØI// Ñaët KYÙ HIEÄU// SÖÙ ÑIEÄP
GÔÛI ÑI |
2. PHÖÔNG TIEÄN KYÕ THUAÄT: Thích Hôïp, Khoâng Bò Caûn. |
3. NÔI NGÖÔØI NHAÄN SÖÙ ÑIEÄP NHAÄN// GIAÛI MAÕ// YÙ LÔØI ( ñaõ hieåu) |
4. MUÏC ÑÍCH NGÖÔØI GÔÛI: Ñeå laøm gì? |
5.Phaûn Hoài cuûa Ngöôøi Nhaän cho Ngöôøi Gôûi. Söï Hieäp Thoâng |
|
Ñoà thò cho chuùng ta nhìn thaáy roõ raøng hôn nhöõng dieãn
tieán phöùc taïp cuûa hieän töôïng TRUYEÀN THOÂNG. Ñeå ñöôïc hữu hiệu và
nên trọn , thì vieäc truyeàn thoâng baét ñaàu vôùi hoaït ñoäng
truyeàn vaø cần keát thuùc vôùi tình traïng thoâng hiệp với nhau, góp phần xây dựng cộng đoàng mỗi ngày một hơn.
Coù moät ñieàu gì ñoù töø nôi ngöôøi truyeàn ñöôïc trao cho ñöôïc
thoâng ban cho ngöôøi nhaän. Coù moät caùi gì CHUNG ñöôïc thieát laäp giöõa
ngöôøi truyeàn vaø ngöôøi nhaän. Chung YÙ, Chung Loøng, Chung neáp soáng, Chung
haøng ñoäng.
Phaân tích theâm hieän töôïng Truyeàn Thoâng, chuùng ta seõ nhaän
thaáy raèng “LÔØI NOÙI” laø “cái vốn quý giá nhất” cuûa Truyeàn Thoâng. “LÔØI NOÙI” laø phöông tieän truyeàn thoâng
toát nhaát, laø con ñöôøng thieát laäp vaø duy trì nhöõng töông quan giöõa
ngöôøi vôùi ngöôøi, nhöng ñoàng thôøi cuõng laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng chia
reõ, khoâng thoâng caûm, tranh chaáp vaø ñau khoå. Lôøi Noùi coù theå chöõa
laønh hay gaây thöông tích.
Tuy nhieân Lôøi Noùi, ñeå coù giaù trò truyeàn thoâng, -- vaø nhö
theá ñöôïc troïn veïn --- caàn phaûi
vöôït qua möùc ñoä quy öôùc thöôøng tình veà yù nghóa, vöôït qua möùc ñoä
“truyeàn tin”, ñeå ñaït ñeán möùc ñoä
trao ban chính mình. Hai ngöôøi “noùi vôùi nhau” khoâng phaûi chæ
ñeå “truyeàn tin” ( baùo tin, cho bieát
tin), nhöng coøn ñeå “trao ban cho nhau
moät caùi gì ñoù”, ñeå xaây döïng coäng ñoaøn giöõa hai ngöôøi. “LÔØI NOÙI”
luoân luoân ñöôïc ñi keøm vôùi “caùi gì” ñoù cuûa ngöôøi noùi, và được hiểu trong và theo những giới hạn của người nhận.
“LÔØI NOÙI” coù ba baäc :
1. ñeå baùo tin ( cho bieát) ==Truyeàn Tin Tình Theá
2. ñeå bieåu loä noäi taâm ====Thoâng toû thaâm taâm
3. ñeå môøi goïi ñaùp öùng====Taùc thoâng Tích Thích.
Caøng gia taêng theo ba bậc noùi treân vaø với nội
dung coù ít nhieàu “ba baäc” noùi treân, thì “LÔØI NOÙI” caøng coù giaù trò “Truyeàn
Thoâng”!
“Baùo Tin” : Truyeàn ñi nhöõng chi tieát, tin
töùc, coù tính caùch thuaàn tuùy “vì lôïi ích” ( höõu duïng). Lôøi baùo tin, ôû
caáp ñoä moät naày, tuy chöa coù nhiều giaù
trò truyeàn thoâng, nhöng laïi coù theå gaây haïi cho truyeàn thoâng, vì tính
caùch “mô hoà”, “dò nghóa” maø
ngöôøi baùo tin coù theå maëc cho Lôøi baùo Tin ñoù. Ngaøy nay, ngoân ngöõ
ñaõ “bò hö, bò röõa” ñi khaù nhieàu!
“Bieåu Loä Noäi Taâm”: ÔÛ caáp ñoä thöù hai naày,
LÔØI NOÙI vöôït quaù noäi dung thoâng tin coù theå noùi laø “moät chieàu”,
“laïnh luøng”, baøng quan, ñeå maëc theâm “muøi vò” cuûa ngöôøi noùi cuõng nhö
cuûa ngöôøi nhaän. Tính caùch “lieân keát ngoâi vò” ( lieân ngoâi vò) ñöôïc
bieåu loä. Theá giôùi ( töï taâm, töø taâm, noäi taâm) cuûa ngöôøi noùi ñöôïc
bieåu loä. Ngöôøi noùi chia seû yù ñònh cuûa mình, vaø khôi daäy söï ñaùp öùng
nôi ngöôøi nghe nhaän. Söï “caûm thoâng” baét ñaàu. Vaø tứ đó “Lôøi
Noùi” ñöôïc naâng caáp sang baäc thöù ba..
“Môøi goïi ñaùp öùng”: Lôøi Noùi môøi goïi ngöôøi
nhaän (nghe) tích cöïc ñaùp öùng. Theá giôùi chung giöõa hai ngöôøi noùi vaø
nghe, trao ñi vaø nhaän laïi, ñöôïc thieát laäp, duy trì , cuûng coá.
“Lôøi Noùi” ñöôïc hieåu theo
caû hai khía caïnh: Lôøi Noùi thaønh
tieáng (ngoân ngöõ) ñeå nghe, vaø Lôøi Noùi khoâng thaønh tieáng (söï im laëng,
ngoân ngöõ cuûa thinh laëng) ñeå caûm nhaän.
Mẫåu “Truyeàn Thoâng” cao ñoä troïn veïn nhaát laø Thieân Chuùa Ba
Ngoâi. Thieân Chuùa Ba Ngoâi laø Moät Truyeàn Thoâng, Moät Maàu Nhieäm Hieäp
Thoâng. LÔØI cuûa Ngaøi coù ñaày ñuû nhaát, troïn veïn nhaát, caû “ba baäc” maø
chuùng ta vöøa phaân tích treân ñaây.
Nhìn vaøo KINH THAÙNH, chuùng ta coù theå ñoïc ñöôïc kieåu mẫu
“Truyeàn Thoâng” cuûa Thieân Chuùa cho con ngöôøi. Thieân Chuùa noùi LÔØI cuûa
Ngaøi cho con ngöôøi. Lôøi Ngaøi laø Troïn Veïn Truyeàn Thoâng, goàm ñuû caû ba
baäc: Baùo Tin (Maïc Khaûi), Bieåu Loä Taâm Tö (Giao ước) vaø Môøi Goïi Ñaùp Traû (Taùi Taïo Döïng sự hiệp thông).
Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa, khoâng nhöõng chæ
thoâng truyeàn tö töôûng, söï Thaät, maø coøn thoâng truyeàn chính mình laøm
söï Soáng cuûa chuùng ta (Bí Tích Thaùnh Theå), ñeå môøi goïi nhöõng ai ñoùn
nhaän ñeán vôùi Ngaøi, ñöôïc Ngaøi taùi
taïo, trôû neân thaønh phaàn cuûa moät Nhieäm Theå Duy Nhaát, moät “coäng ñoaøn
vôùi ngaøi vaø trong ngaøi”. Nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Lôøi Noùi vaø Ñôøi Soáng
laø moät. Trong vieån aûnh naày, chuùng ta hieåu hôn coâng thöùc “laøm chöùng
cho Chuùa (Truyeàn Thoâng) baèng Lôøi Noùi vaø baèng Ñôøi Soáng. Trong vieån
töôïng naày, Truyeàn Thoâng laø Truyeàn Giaùo ! Truyeàn Giaùo laø Truyeàn
Thoâng, hai “quan nieäm” gaëp nhau vaø
coù theå thay theá cho nhau. Soáng tu đöùc truyeàn thoâng laø thöïc hieän
truyeàn giaùo.
Ngöôøi soáng ñôøi taän hieán --- nhö taát caû chuùng ta ñaây ---
ñöôïc môøi goïi “trôû veà vôùi Chuùa
Kitoâ” vaø baét ñaàu laïi töø Chuùa, trôû thaønh Nhaø truyeàn thoâng nhö Chuùa,
bieán troïn caû Ñôøi Soáng mình trôû thaønh LÔØI NOÙI THOÂNG TRUYEÀN THIEÂN
CHUÙA cho anh chò em.
Cuõng theá, moãi ngöôøi chuùng ta,--- nhaát laø nhöõng keû taän
hieán cho Chuùa—chuùng ta caàn laøm cho ñôøi mình trôû thaønh Lôøi Truyeàn
Thoâng cho anh chò em ñöôïc nhìn thaáy Thieân
Chuùa, ñöôïc hoøa nhaäp vaøo trongtheá giôùi cuûa Thieân Chuùa.
Trong khung cảnh vừa nói trên, tôi xác tín rằng:
Truyền thông ( nhân bản và xã
hội) là yếu tố không thể thiếu trong đời tận hiến. Và người tận hiến --- trong
xã hội Việt Nam chúng ta --- được xem như là người lãnh đạo, cả khi không có
vai trò lãnh đạo nào trong một tổ chức. Các hoaït
ñoäng cuûa người laõnh đaïo—của
người tận
hiến,--- ñeàu ñöôïc xaây döïng treân truyeàn
thoâng. Khoâng theå naøo töôûng töôïng mộït laõnh
đaïo, một người tận hiến, maø khoâng coù khaû naêng truyeàn thoâng.
Và ñeå
phaùt trieån truyeàn thoâng, ta khoâng theå naøo boû qua việc luyên tập TU
ÑÖÙC. Chuùng ta coù theå lieân keát ba ý nieäm Tu
Ñöùc, Lãnh Đaïo,
Truyeàn Thoâng, trong moät coâng thöùc sau ñaây: Caàn coù Tu Ñöùc tốt ñeå
Truyeàn Thoâng hữu hiệu; vaø caàn coù Truyeàn Thoâng hữu hiệu, ñeå laõnh ñaïo thành đạt.
IV. TỪ vài suy nghĩ trên, Tôi xin được rút ra kết
luận cho đề tài muốn chia sẻ hôm nay:
TRUYỀN
THÔNG TIN MỪNG TRONG ĐỜI NGƯỜI TẬN HIẾN.
“TIN MỪNG”
viết hoa và muốn chỉ về TIN MỪNG CHÚA
GIÊSU KITÔ, là cùng đích của người tận hiến, chứng nhân của TIN MỪNG. Nhưng để
đạt đến cùng đích này, hằng ngày người tận hiến, trong cảnh sống cụ thể và với
trọn vẹn nhân cách của mình, phải tu luyện làm sao để có thể “phát ngôn”, “phát
thanh”, “phát hình”, tắt một lời là “thông truyền tin mừng” (tin mừng chữ thường)
cho anh chị em.
Tiếp sau là
vài suy nghĩ liên quan đến việc huấn luyện truyền thông ( truyền thông nhân bản
làm gốc trước ( in principio), rồi mới đến truyền thông xã hội).
Đến đây,
xin được trích từ bài viết của LM Giuse Vũ Tiến Tặng.
Trong bài : “Sắp đến Ngày
Quốc tế Truyền thông thử bàn về
Facebook” (04/16/2013), Cha đã
nhận định như sau: |
|
Có thể nói thời đại bùng nổ thông tin giúp chúng ta nắm bắt được những gì
xảy ra trên thế giới một cách nhanh chóng. Trong thời đại tin học, Giáo Hội
cũng biết thích ứng để loan báo Tin Mừng một cách hiệu quả. Có rất nhiều tổ
chức dòng tu và tín hữu đã dấn thân hăng hái trong lãnh vực đầy mới mẻ này. …
Tuy nhiên cái gì cũng có mặt phải và mặt trái của nó. Đây là một thực tại
không thể phủ nhận. Do vậy một đòi hỏi đặt ra cho mỗi người và cộng đoàn khi
sử dụng là cần phải nâng cao ý thức, để có được hiệu quả như mong muốn.
Facebook giúp cho mọi người xích lại gần hơn với những vấn đề mình quan
tâm, với những người có cùng một sở thích. Chỉ một bức thông điệp phát đi từ
một thành viên là tất cả đều nhận được…. Mọi cấp độ trong Giáo Hội từ cá nhân đến cộng đoàn dòng tu, giáo xứ, giáo
phận đã tận dụng ưu thế này để rao giảng Lời Chúa. Đặc biệt, các dòng tu có
thể quảng bá linh đạo của mình bằng cách dẫn dắt mọi người bước vào trong đời
sống thiêng liêng rất hiệu quả. Có dòng còn tổ chức cả một chương trình quy
mô để giới thiệu ơn gọi cho các bạn trẻ. Ngoài việc tìm được nguồn ơn gọi nó
còn công dụng đánh động những người khác, hoặc ít ra cũng cung cấp cho mọi
người thông tin tối thiểu về dòng tu của mình. Đối với mỗi cá nhân, trang mạng xã hội trợ giúp đi vào các diễn đàn để
đưa ra ý kiến quan điểm riêng và cũng nhận được nhiều phản hồi từ người khác.
Hơn nữa bạn có thể duy trì được mối liên hệ với người thân cũng như bằng hữu ở
mọi nơi. Một tấm hình chụp phong cảnh đẹp nhận được sự thán phục của nhiều
người. Một tấm hình du lịch, thăm viếng, các thành viên khác lập tức cập nhật
được mọi sinh hoạt và tin tức từ phía bạn phát đi. (Bất cập) Khi quan sát các trang facebook của cộng đoàn dòng tu, cá nhân tu sĩ và
giáo dân, thỉnh thoảng lại thấy có sự hoán vị chỗ đứng của nhau: giáo dân chỉ
nói chuyện cao trên trời, tu sĩ lại nói chuyện đời dưới đất, và dòng tu thích
nói chuyện ăn uống. Ngược lại, tu sĩ linh mục chủng sinh được mời gọi làm chứng bằng chính đời
sống thánh hiến và phục vụ Giáo Hội và Tin Mừng. Đây là căn tính của toàn bộ
cuộc đời mình. Do đó, rất cần chú tâm đến lời ăn tiếng nói, kể cả những nguồn
đọc sách giải trí hay thư giãn. Một người bình thường phổ biến một truyện cười
pha chất đời có thể chấp nhận được. Trái lại, một tu sĩ chủng sinh hay linh mục,
khi chia sẻ trên facebook của mình một câu nói hay một tư tưởng hoàn toàn tốt
lành, nhưng qua đường dẫn tìm về nguồn của nó, người ta lại khám phá ra hàng
loạt những câu truyện tầm phào khác. (Thay lời kết) Giáo Hội rất ý thức được hình thức rao giảng Tin Mừng mới của thời đại. Chính
vì thế, vào ngày lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống được dành cho Ngày Quốc Tế
Truyền Thông. Mỗi người được mời gọi tiếp cận với hình thức mới mẻ này để mở
rộng tầm nhìn qua việc trao đổi những vốn kiến thức cần thiết. Để cho có hiệu
quả hơn, chúng ta rất cần hạn chế những mặt trái của phương tiện này. Có như
vậy, các trang mạng mới thực sự phục vụ đắc lực đời sống nhân loại và sứ mạng
của Giáo Hội về loan báo Tin Mừng và làm chứng cho Chúa Phục Sinh. |
4. Những khả thể truyền thông.
KẾT LUẬN TOÀN BÀI: ( trích từ bài giảng đầu tiên của ĐTC
Phanxicô, ngày 14 tháng 03 năm 2013):
“Khi chúng ta bước đi
mà không có Thánh Giá, khi chúng ta xây dựng mà không có Thánh Giá và khi chúng
ta tuyên xưng một Đức Ki-tô không có Thánh Giá, chúng ta không phải là môn đệ
của Chúa: chúng ta là những người trần tục, chúng ta là Giám mục, Linh mục,
Hồng y, Giáo hoàng, nhưng không phải là môn đệ của Chúa.
Tôi ước mong rằng tất
cả chúng ta, sau những ngày ân sủng này, chúng ta có được sự can đảm, thực sự
có lòng can đảm,để bước đi trước mặt Chúa, với Thánh Giá của Chúa; để xây dựng
Hội Thánh trên Máu Thánh Chúa đã đổ ra nơi Thánh Giá; và để tuyên xưng sự vinh
quang duy nhất: Đức Ki-tô Chịu Đóng Đinh. Và bằng cách đó, Hội Thánh sẽ tiến
lên phía trước.
Nhà lý thuyết truyền
thông Marshall McLuhan ( 1911-1980) đã nói “trong truyền thông, người chủ gởi
sứ điệp không phải là một cá nhân biệt lập; người “sáng tạo thật sự của sứ điệp
là “tổng thể tất cả những ai góp phần vào việc khởi động những phương tiện
truyến thông. Tắt một lời, chủ thể thật của truyền thông không phải là TÔI, mà
là CHÚNG TÔI.”(trích từ tập sách: Blessed James Alberione, Communicator of the
Gospel, by Domenico B. Spolettini,SSP, trang 69).