HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM
ỦY BAN PHỤNG TỰ
Ngày 29 tháng 8 năm 2021
VỀ CỬ HÀNH BÍ TÍCH
XỨC DẦU BỆNH NHÂN VÀ NGHI THỨC AN TÁNG
TRONG HOÀN CẢNH DỊCH BỆNH
Ủy Ban Phụng Tự đã
nhận được những câu hỏi của một số linh mục, tu sĩ và thiện nguyện viên muốn
giúp đỡ phần thiêng liêng cho các bệnh nhân Công giáo trong hoàn cảnh đại dịch
COVID-19 hiện nay, chúng tôi xin trình bày những điều có thể thực hiện không chỉ
trong lĩnh vực phụng vụ, nhưng bao hàm cả nội dung của việc đồng hành thiêng
liêng với các bệnh nhân.
1) Khi một tín hữu
nhiễm bệnh truyền nhiễm (như COVID-19) và phải nhập viện hoặc cấp cứu mà không
kịp nhận lãnh các bí tích hoà giải và xức dầu bệnh nhân cần phải làm gì để dọn
mình chết lành?
2) Khi chăm sóc
bệnh nhân đang hấp hối (hoặc được dự đoán sẽ tử vong) mà không có linh mục thì
có thể làm gì để giúp bệnh nhân về phần thiêng liêng?
3) Khi một bệnh
nhân COVID-19 đã qua đời trong bệnh viện mà không có người thân bên cạnh, cũng
không thể mời thừa tác viên có chức thánh (phó tế, linh mục, giám mục) đến cử
hành các nghi thức thì sao?
Vấn đề được đặt ra
liên quan đến 3 việc:
- Dọn mình chết
lành
- Cử hành và lãnh
nhận các bí tích sau hết
- Cử hành nghi thức
An táng
1. Dọn mình chết
lành
Các tín hữu vẫn
được nhắc nhở phải luôn tỉnh thức để sẵn sàng đón Chúa vào bất cứ lúc nào và
trong bất cứ hoàn cảnh nào. Tuy nhiên, các bệnh nhân, đặc biệt những người đã
nhiễm COVID-19, càng cần đến sự ý thức nơi chính bản thân, sự nâng đỡ của Hội
Thánh và anh chị em trong việc chuẩn bị cho giây phút đến trước tòa Chúa.
Thuật ngữ “dọn mình
chết lành” chính là lời nhắc nhở các bệnh nhân về ý hướng chủ yếu trong tâm
tình cầu nguyện và thái độ sẵn sàng của những người tin vào sự sống vĩnh cửu
đời sau. Vì thế, nếu không gặp được linh mục để lãnh Bí tích Hòa giải thì:
- Bản thân người
tín hữu:
+ thành tâm
ăn năn tội cách trọn, sau khi xét mình, nhớ lại các tội đã phạm, nhất là
những tội chưa được xưng thú qua Bí tích Hòa giải. Tuy nhiên, phải tránh tâm
trạng bối rối, ngã lòng, vì không có tội nào mà Chúa không tha thứ khi chúng ta
thành tâm xin lỗi Chúa.
Có thể đọc lời kinh
sau đây hoặc tương tự:
“Lạy Chúa, con
thành tâm thống hối vì đã phạm tội phản nghịch cùng Chúa. Con chê ghét các tội
lỗi đã phạm, con đau buồn vì đã xúc phạm đến Chúa là Thiên Chúa của con, Đấng
đầy lòng tốt lành và là Đấng con phải luôn trọn tình yêu mến. Amen.”
Đức Thánh Cha
Phanxicô nói: “Nếu bạn làm những điều đó, bạn sẽ trở về ngay với ơn của Chúa.
“Chính bạn có thể nhận được ơn tha thứ của Chúa khi không thể gặp được linh
mục. Hãy nhớ: “Đây là lúc”, và ngay chính lúc này, việc Ăn Năn Tội Cách Trọn,
được thực hiện với lòng thành, sẽ làm tâm hồn chúng ta trở nên trắng như
tuyết.” (ĐGH Phanxicô, Bài
giảng Thánh lễ Thứ Sáu tuần 3 Mùa Chay, 20.3.2020)
+ rước Chúa
cách thiêng liêng, khi nhớ đến Chúa vào bất cứ lúc nào trong ngày.
Có thể dùng lời
kinh sau đây hoặc tương tự:
“Lạy Đức Chúa
Giêsu, con tin thật Chúa ngự trong Bí Tích Mình Thánh. Con yêu mến Chúa trên
hết mọi sự, cùng ước ao rước Chúa vào linh hồn con. Nhưng, bởi vì bây giờ con
không thể rước Chúa được, thì xin Chúa ngự vào linh hồn con cách thiêng liêng,
chẳng khác gì như con được rước Chúa thật. Con xin đón rước Chúa, cùng kết hợp
làm một với Chúa cho trọn. Xin Chúa đừng để con lìa bỏ Chúa bao giờ. Amen.”
- Người thân trong
gia đình hoặc thiện nguyện viên đang giúp đỡ bệnh nhân: an ủi, cùng
cầu nguyện, gợi ý và thông hiệp trong tâm tình thống hối, rước Chúa
cách thiêng liêng, lãnh ơn Toàn xá ...
Theo hướng dẫn của
Tòa Ân giải (văn
thư ngày 20.3.2020) có những ân xá đặc biệt trong đại
dịch:
Để giúp các bệnh
nhân COVID-19, những người đang thực sự sống trong mầu nhiệm đau khổ, có thể
nhận ra một lần nữa “cuộc khổ nạn sinh ơn cứu độ của Đức Kitô” (Salvifici
Doloris, 30), Tòa Ân giải, do thẩm quyền Tông Tòa, tin tưởng vào lời Chúa Kitô
và nhận định trong tinh thần đức tin đối với đại dịch hiện nay, được sống thời
điểm này trong tâm tình thống hối cá nhân, nay thuận ban các ân xá theo những
quy định sau đây.
Các tín hữu
đã [nhiễm COVID-19], những người đang bị cách ly trong các
bệnh viện hay tại tư gia theo quyết định của thẩm quyền y tế, được lãnh ơn Toàn
xá khi quyết tâm từ bỏ tội lỗi và hợp ý qua các phương tiện truyền thông
để tham dự cử hành Thánh Lễ, đọc kinh Mân Côi, ngắm đàng Thánh Giá hay những
thực hành đạo đức khác, hoặc ít là đọc một kinh Tin kính, một kinh Lạy Cha và
một lời khẩn cầu với Đức Trinh Nữ Maria, dâng cơn đau bệnh trong tinh thần đức
tin hướng về Chúa và đức ái hướng đến anh chị em tha nhân, với ý định sẽ chu
toàn sớm hết sức có thể những điều kiện thông thường để lãnh ân xá (xưng tội,
rước lễ, cầu nguyện theo ý Đức Giáo Hoàng) ngay sau khi khỏi bệnh.
Ơn Toàn xá cũng
được ban theo những điều kiện nói trên, cho các nhân viên y tế, người
nhà của bệnh nhân và tất cả những ai, theo gương người xứ Samaria nhân
hậu, tự nguyện chấp nhận nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh, đang chăm sóc cho
những bệnh nhân COVID-19, như lời Chúa đã nói: “Không có tình yêu nào
cao cả hơn tình yêu của người thí mạng vì bạn hữu” (Ga 15, 13).
Trong cơn đại dịch
toàn cầu hiện nay, Tòa Ân giải cũng sẵn lòng ban ơn Toàn xá theo những điều
kiện nói trên, cho các tín hữu dâng những giờ viếng, giờ chầu
Thánh Thể, đọc Thánh Kinh ít là trong 30 phút, đọc kinh Mân Côi, ngắm đàng
Thánh Giá, lần chuỗi kính Lòng Chúa Thương Xót, để khẩn cầu Thiên Chúa Toàn
năng chấm dứt đại dịch này, nâng đỡ những người nhiễm bệnh và ban ơn cứu rỗi
muôn đời cho những kẻ đã được Chúa gọi về bên Chúa.
Hội Thánh cầu
nguyện cho những ai không thể lãnh nhận Bí tích Xức dầu bệnh nhân và
rước Của Ăn đàng, trong mầu nhiệm các thánh thông công, Hội Thánh phó dâng
tất cả và từng người cho lòng Chúa Thương xót, đồng thời ban ơn Toàn xá cho các
tín hữu trong giờ lâm tử, miễn là những người ấy đã chuẩn bị tâm hồn cách thích
đáng và đã đọc một ít kinh nguyện khi còn sống (trong trường hợp này Hội Thánh
sẽ bù đắp cho ba điều kiện thông thường để lãnh nhận ân xá). Cần lãnh nhận ân
xá này trước tượng Chúa chịu đóng đinh hoặc Thánh Giá (x. Enchiridion
indulgentiarum, số 12).
2. Cử hành và lãnh
nhận bí tích Hòa giải, Thánh Thể và Xức dầu bệnh nhân
Các linh mục thực
hành theo văn thư hướng dẫn của Tòa Ân
giải (19.3.2020).
“Nếu bất ngờ xảy ra
nhu cầu phải ban bí tích tha tội cho nhiều tín hữu cùng lúc, linh mục buộc
phải báo trước cho giám mục giáo phận ngay khi có thể hoặc,
nếu không thể, phải báo lại cho ngài càng sớm càng tốt (x. Ordo
Paenitentiae, 32).
Do đó, trong tình
trạng khẩn cấp của đại dịch hiện nay, giám mục giáo phận có bổn phận chỉ dẫn
các linh mục và hối nhân những điều cần lưu tâm và áp dụng cách thận
trọng khi cử hành Bí tích Hoà giải cá nhân, chẳng hạn như có
thể cử hành ở một nơi thông thoáng bên ngoài tòa giải tội, giữ khoảng cách phù
hợp, sử dụng khẩu trang bảo vệ, miễn là không làm phương hại đến mối quan tâm
bảo vệ tuyệt đối ấn tín toà giải tội và sự kín đáo cần thiết.
Hơn nữa, trong từng
địa giới liên quan đến mức độ ảnh hưởng dịch bệnh, các giám mục giáo phận luôn
có thẩm quyền và bổn phận xác định các trường hợp khẩn thiết nghiêm trọng nào
được giải tội tập thể cách hợp pháp: ví dụ, khi các tín
hữu nhập viện vì nhiễm bệnh với nguy cơ tử vong, cho phép sử dụng các phương
tiện âm thanh (hoặc tăng âm) thích hợp để (các) hối nhân có thể nghe được lời
xá giải.
Khi cần thiết, cần
thỏa thuận với các cơ quan y tế, xem xét đến nhu cầu và phương thức thích hợp
để thành lập các nhóm “tuyên uý bệnh viện ngoại thường”, để bảo đảm việc
trợ giúp thiêng liêng cần thiết cho người bệnh và người hấp hối.
Cũng lưu ý đến nguyên tắc tự nguyện và tuân thủ các quy tắc đề phòng lây nhiễm.
Trường hợp cá nhân
tín hữu thấy mình trong cơn đau đớn không thể lãnh Bí tích Hòa giải, thì nên
nhớ rằng khi ăn năn tội cách trọn, vì yêu mến Thiên Chúa
trên hết mọi sự, thể hiện bằng lời chân thành xin ơn tha thứ (mà hiện tại hối
nhân có thể bày tỏ) cùng với lòng ước ao xưng tội [votum
confessionis], nghĩa là quyết tâm đi xưng tội, càng sớm càng tốt, thì đã
được tha tội, kể cả tội trọng (x. GLHTCG, 1452).”
3. Cử hành nghi
thức An táng
- Nếu không có linh
mục và phó tế, giáo dân có thể chủ sự các nghi thức, tại nhà tang và nghĩa
trang, như canh thức cầu nguyện cho người quá cố, nhập quan, từ biệt (xem Nghi
thức An táng, Những điều cần biết trước, số 19)
- Khi nhận tin báo
tử, gia đình và cộng đoàn tín hữu, với lời kêu gọi của vị mục tử trong giáo xứ,
dù không có thi hài người vừa qua đời, cùng hiệp thông trong lời cầu nguyện, an
ủi và giúp đỡ tang gia, thể hiện tình bác ái liên đới chân thành và thiết thực.
Tất cả chúng ta
tiếp tục cậy nhờ lời chuyển cầu của Thánh Giuse là Đấng Bảo trợ những người
trong cơn nguy tử, của Mẹ Maria là Đấng cứu kẻ liệt kẻ khốn, bàu chữa kẻ có
tội, an ủi kẻ âu lo, dâng lên Chúa Giêsu, vị lương y đầy quyền năng và giàu lòng
thương xót, những lời khẩn cầu tha thiết trong cơn đại nạn.
+Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn
Giám mục Giáo phận Bà Rịa,
Chủ tịch Ủy ban Phụng tự
Nguồn: https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/uy-ban-phung-tu-ve-cu-hanh-bi-tich-xuc-dau-benh-nhan-va-nghi-thuc-an-tang-trong-hoan-canh-dich-benh-42588
Hình
tóm tắt hướng dẫn trên của Ủy ban Phụng tự: