Lễ Kính Đức Maria Là Mẹ Giáo Hội
Mẹ Giáo Hội (tiếng La-tinh: Mater Ecclesiae) là một trong nhiều
tước hiệu của Đức Maria. Với tước hiệu này, Mẹ Thiên Chúa được tôn kính với tư
cách là Mẹ của Giáo Hội, thân mình mầu nhiệm của Chúa Ki-tô. Ngay từ hồi thế kỷ
thứ IV, tước hiệu này đã được Giáo Phụ Am-brô-xi-ô nhắc tới. Ngài đã liên kết
hình ảnh Mẹ Giáo Hội với Đức Maria như là nguyên mẫu „có tính hiện thân“ của Giáo hội. Vào giữa thời Trung Cổ, tước hiệu
trên của Đức Maria đã được phổ biến khá rộng rãi trong Giáo hội.
Vào ngày 11 tháng 02 năm 2018, nhân ngày Lễ Kính Đức Mẹ Lộ Đức,
Đức Thánh Cha Phan-xi-cô đã bổ sung ngày Lễ Kính Đức Mẹ là Mẹ Giáo hội vào
trong lịch chung của Giáo hội Rô-ma. Và Ngài ấn định rằng, ngày Lễ này sẽ được
cử hành trên toàn Giáo hội vào ngày thứ Hai ngay sau Đại Lễ kính Đức Chúa Thánh
Thần Hiện Xuống, như Tòa Thánh Vatican đã công bố vào ngày 03 tháng 03 năm
2018. Theo đó, thứ Hai ngày 21 tháng 05 năm 2018 sẽ là ngày đầu tiên Lễ Kính Đức
Maria là Mẹ Giáo Hội được cử hành trên toàn Giáo hội với bậc Lễ nhớ buộc, tức Lễ
bậc III.
Từ trước tới nay, ngày Lễ Kính Đức Maria là Mẹ Giáo hội chỉ được
cử hành riêng lẻ trong một số Giáo phận và một số cộng đoàn Dòng Tu, và được cử
hành vào những ngày khác nhau!
Hiến Chế tín lý về Giáo Hội Lumen gentium của Công Đồng Vatican
II đã mô tả Đức Maria chính là thành phần của Giáo hội và là „Mẹ đáng mến“ của Giáo hội.
Tước hiệu Đức Maria là Mẹ Giáo Hội đã luôn luôn được sử dụng bởi
nhiều Đức Giáo Hoàng, trong đó có cả Đức Bê-nê-đíc-tô XIV (1748), Đức Lê-ô XIII
(1885), Đức Gio-an XXIII, Đức Phao-lô VI và Đức Gio-an Phao-lô II. Vào năm 1944,
Hugo Rahner mới khám phá ra rằng, ngay từ thế kỷ thứ IV, Thánh Am-brô-xi-ô cũng
đã sử dụng tước hiệu Đức Maria là Mẹ Giáo hội rồi. Khoa Thánh Mẫu học của Hugo
Rahner được đặt nền tảng trên Thánh Am-brô-xi-ô cũng như trên các Giáo Phụ
khác, và khoa Thánh Mẫu học của ông đã có một ảnh hưởng rất lớn trên Đức
Phao-lô VI và Công Đồng Vatican II. Vào ngày 21 tháng 11 năm 1964, tức Lễ Kính
Đức Trinh Nữ thành Giê-ru-sa-lem, trong diễn văn bế mạc phiên họp thứ III của
Công Đồng trên, Đức Phao-lô VI đã chính thức công bố tước hiệu Đức Maria là Mẹ
Giáo Hội. Vào năm 1980, tước hiệu này đã được bổ sung vào trong Kinh Cầu Đức
Bà, cụ thể là vào vị trí thứ hai sau tước hiệu Đức Bà là Mẹ Chúa Ki-tô.
Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo đã diễn giải tước hiệu Đức
Maria là Mẹ Giáo hội như sau: Đức Maria không chỉ là Mẹ Thiên Chúa, nhưng cũng
còn là Mẹ của tất cả các tín hữu nữa, như Thánh Augustinô đã trình bày trong
tác phẩm De sancta virginitate: „Mẹ đồng
cộng tác trong Đức Mến để các tín hữu được sinh ra trong Giáo hội, mà các tín hữu
ấy chính là chi thể của Đầu“, tức Chúa Ki-tô.
Theo cách trình bày của Thánh Gio-an Phao-lô II Giáo Hoàng, thì nhờ
vào việc Mẹ được tôn kính với tư cách là Mẹ ơn Cứu Độ, Mẹ Sự Sống, Mẹ ân sủng,
Mẹ của những kẻ được cứu chuộc và Mẹ của những kẻ sống, Đức Maria thực sự là Mẹ
của toàn Giáo hội.
Đức Bê-nê-đíc-tô XVI lưu ý rằng, ngay từ đầu, Công Đồng Vatican
II đã hiểu về Thánh Mẫu Học như là một phần của Giáo Hội Học, và vì thế, trong
thực tế, một trong những đặc tính có tính nội tại nhất của Giáo hội, đó là sự đồng
nhất hóa với Đức Maria, đã được diễn tả tại Công Đồng này.
Thần học gia Hugo Rahner cho biết rằng, cách hiểu về Đức Maria với
tước hiệu là Mẹ Giáo Hội như được trình bày ở trên bởi các Đức Thánh Cha, cũng
đã có ngay từ thời các Giáo Phụ rồi.
Việc kêu cầu Đức Maria là Mẹ Giáo hội đứng trong mối liên hệ khắng
khít với đặc tính nguyên thủy của chính Giáo hội với tư cách là Mẹ (Mater
Ecclesia).
Sau đây là Sắc Lệnh của Thánh Bộ
Phượng Tự và Kỷ Luật Bí Tích về việc cử hành Lễ Kính nhớ Đức Maria là Mẹ Giáo hội
trong lịch Phụng Vụ chung của Giáo hội Rô-ma:
Trong khi chiêm ngưỡng mầu nhiệm Chúa Ki-tô
cũng như chiêm ngưỡng bản thể Giáo hội, việc mừng kính Mẹ Thiên Chúa trong Giáo
hội của thời đại chúng ta không thể lãng quên hình tượng người phụ nữ (xc. Gal
4,4), Đức Trinh Nữ Maria, Đấng vừa là Thân Mẫu Chúa Ki-tô và đồng thời cũng là
Mẹ Giáo hội.
Trong những suy tư của Giáo hội, một cách nào
đó, điều này cũng đã có sẵn trong những lời có tính tiên đoán của Thánh
Augustinô cũng như của Thánh Lê-ô Cả. Thánh Augustinô nói rằng, Đức Maria là Mẹ
các chi thể của Chúa Ki-tô, vì với Tình Yêu của mình, Mẹ đã cùng hoạt động
trong công cuộc tái sinh các tín hữu trong Giáo hội. Còn Thánh Lê-ô Cả thì nói,
việc sinh ra đầu cũng là việc sinh hạ thân thể. Ngài quả quyết rằng, Đức Maria
vừa là Thân Mẫu của Chúa Ki-tô, Con Thiên Chúa, và đồng thời cũng là Mẹ của các
chi thể thuộc thân mình mầu nhiệm, tức Giáo hội. Những suy tư đó bắt nguồn từ
tư cách làm Mẹ Thiên Chúa của Đức Maria và từ sự kết hiệp của Mẹ với hoạt động
của Đấng Cứu Độ, mà hoạt động ấy đạt tới tột đỉnh trong giờ Thập Giá.
Vì khi đứng dưới chân Thập Giá của Chúa Ki-tô
(xc. Ga 19,25), Mẹ đã lãnh nhận bức di chúc Tình Yêu của Con mình, mà thông qua
việc lãnh nhận bức di chúc đó, Mẹ đã đón nhận tất cả nhân loại, được thể hiện
nơi người Môn Đệ Chúa Yêu, với tư cách là những người con, để họ được tái tạo hầu
đạt tới được sự sống của Thiên Chúa. Vì thế, Mẹ trở thành Mẹ nuôi đầy Tình Yêu
của Giáo hội mà Chúa Ki-tô đã sinh ra trên Thập Giá qua việc thổi Thần Khí. Về
phía mình, trong người Môn Đệ được yêu, Chúa Giê-su đã tuyển trọn tất cả những
người khác mà Ngài trao phó Thân Mẫu của Ngài cho họ với tư cách là những người
đại diện cho Tình Yêu của Ngài đối với Mẹ, để họ tôn kính Mẹ với Tình Yêu con thảo.
Với tư cách là người ủi an và dậy dỗ Giáo hội
đang phát triển, Đức Maria đã đảm nhận sứ mạng từ mẫu của mình trong nhà Tiệc
Ly, trong lúc Mẹ cùng với các Tông Đồ cầu nguyện và đợi chờ sự xuất hiện của
Chúa Thánh Thần (xc. Cv 1,14). Trong ý nghĩa ấy, niềm đạo đức Ki-tô giáo trong
suốt nhiều thế kỷ đã tôn kính Đức Maria với nhiều tước hiệu khác nhau, nhưng
theo một cách nào đó thì đều có tầm quan trọng ngang nhau, chẳng hạn như Thân Mẫu
của các môn đệ, của các tín hữu, của những người tin, và của tất cả những ai được
tái sinh trong Chúa Ki-tô, nhưng cũng với tước hiệu „Mẹ Giáo hội“, mà tước hiệu
này xuất hiện trong các bản văn của các văn sĩ Ki-tô giáo lẫn trong Giáo huấn của
Đức Bê-nê-đíc-tô XIV, cũng như của Đức Lê-ô XIII.
Dựa vào nền tảng rõ ràng đó, trong buổi bế mạc
phiên họp thứ ba của Công Đồng Vatican II, Chân Phúc Phao-lô VI đã tuyên bố Rất
Thánh Trinh Nữ Maria là „Mẹ Giáo hội, có
nghĩa là Mẹ của toàn dân Ki-tô giáo, tức các tín hữu, các Mục Tử mà họ gọi Mẹ
là Thân Mẫu đáng mến nhất của mình“, và Ngài quyết định rằng, „với tước hiệu này, từ nay trở đi, toàn dân
Ki-tô giáo sẽ làm cho Mẹ Thiên Chúa nhận được một sự tôn kính lớn hơn, và hướng
lời cầu khẩn của họ lên Mẹ.“
Vì thế, trong khi tiến tới việc cử hành Năm
Thánh Giao Hòa (1975), Tòa Thánh đã giới thiệu một bản Lễ tôn kính Đức Maria là
Mẹ Giáo hội, mà sau đó, bản Lễ này đã được bổ sung vào trong Sách Lễ Rô-ma, và
đã đưa đến việc cho phép bổ sung một lời kêu cầu dưới tước hiệu này vào trong
Kinh Cầu Đức Bà (1980), cũng như đã dẫn tới việc soạn thảo ra các bản mẫu Thánh
Lễ khác trong một tuyển tập các Thánh Lễ về Đức Mẹ, và đã được công bố (1986).
Một số quốc gia, kể cả các Giáo phận và các Cộng Đoàn Dòng Tu, đã xin phép để
được bổ sung ngày Lễ này vào trong lịch riêng của mình.
Sau khi Đức Thánh Cha Phan-xi-cô đã cẩn thận
cân nhắc về việc thúc đẩy lòng tôn kính này sẽ có thể làm tăng thêm niềm hiểu
biết nơi các vị Mục Tử, nơi các Tu Sĩ và nơi các tín hữu về tư cách làm Mẹ của
Giáo hội cũng như về lòng tôn sùng Đức Maria cách chân chính, như thế nào, thì
Ngài đã quyết định rằng, ngày Lễ Kính Nhớ Đức Trinh Nữ Rất Thánh Maria, Mẹ Giáo
hội, sẽ được ghi vào trong Lịch của Giáo Hội Rô-ma, và được cử hành hằng năm
vào ngày thứ Hai sau Đại Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống.
Việc mừng kính này sẽ giúp nhắc nhớ chúng ta rằng,
để có thể phát triển, đời sống Ki-tô giáo phải được neo chặt vào trong mầu nhiệm
Thánh Giá, trong sự trao hiến của Chúa Ki-tô trong Bí Tích Thánh Thể, và trong
sự hy sinh của Đức Trinh Nữ, Mẹ Đấng Cứu Chuộc và là Mẹ của tất cả những ai được
cứu chuộc.
Vì thế, ngày kính nhớ nêu trên sẽ được bổ sung
vào trong tất cả các bộ lịch và trong các sách Phụng Vụ để cử hành Thánh Lễ và
các Giờ Kinh Phụng Vụ; những bản văn Phụng Vụ tương ứng sẽ được đính kèm với sắc
lệnh này: việc phiên dịch các bản văn nêu trên và việc xét duyệt các bản dịch ấy,
sẽ được thực hiện bởi các Hội Đồng Giám Mục, và sẽ được công bố sau khi đã được
Thánh Bộ này phê chuẩn.
Nhưng ở đâu, ngày Lễ kính nhớ Đức Trinh Nữ
Maria, Mẹ Giáo hội, đang được cử hành vào một ngày khác với bậc Lễ cao hơn chiếu
theo luật đặc quyền đã được chuẩn thuận, thì trong tương lai, ngày Lễ này vẫn
có thể tiếp tục được cử hành ở đó trong cùng một cách thức như từ trước tới
nay.
Tất cả những gì ngược lại với những quy định của Sắc Lệnh này đều
bị bãi bỏ.
Từ Thánh Bộ Phượng Tự và
Kỷ Luật Bí Tích
Ngày 11 tháng 02 năm 2018
Nhân ngày Lễ Kính Đức Mẹ
Lộ-đức
Đức
Hồng Y Robert Card Sarah
Tổng Trưởng Thánh Bộ
Đức
Tổng Giám Mục Arthur Roche
Thư Ký Thánh Bộ
Lm Đa-minh Thiệu O.Cist
– (biên soạn, biên dịch
và tổng hợp)