Xem Lại Việc Hát Tung Hô Tin Mừng Và Ca Tiến Lễ
***
I- Nền tảng để
nhìn lại
Một trong những yếu
tố quan trọng để nhìn lại các thực hành phụng vụ là xem xét sự tiến hóa của
phụng vụ. Thật vậy, phụng vụ của Hội Thánh nói chung và thánh nhạc nói riêng là
một thực tại sống động (một sự ký thác/kho báu sống động), cho nên không ngừng
được cải cách (“semper reformanda”), nghĩa là không bao giờ có lời cuối cùng
cho công cuộc này. Trái lại, phụng vụ luôn có sự thay đổi, tiến hóa và phát
triển cần thiết qua thời gian cho phù hợp với thời đại, với văn hóa, với sức
sống của Hội Thánh, với những nghiên cứu mới nhất của khoa thần học và phụng
vụ… hầu hướng dân Chúa tới sự viên mãn chân – thiện – mỹ của Thiên Chúa, vinh
danh Chúa Giêsu Kitô và Ba Ngôi Chí Thánh cũng như để huấn dậy tín hữu cách tốt
đẹp hơn (x. Mediator Dei, số 47).
Sự phát triển của
phụng vụ diễn ra theo quy tắc là luôn luôn tiến về phía trước trong đó Hội
Thánh cổ võ những hình thức mới mẻ, nhưng vẫn đảm bảo tính liên tục và căn tính
của phụng vụ; Hội Thánh không xóa bỏ truyền thốngđích thực xét như là một
thực tại được sống một cách năng động trong lòng Hội Thánh dưới tác động của
Chúa Thánh Thần mà là loại bỏ theo nhu cầu của mình một số thực hành được nhận
thấy là ít xứng hợp; và Hội Thánh trung thành tuyệt đối với những gì thuộc bản
chất của thánh lễ và các bí tích, nhưngcũng không quá hoài cổ (x. Mediator
Dei, các số 47; 52-53).
II- Sự tiến
hóa của phụng vụ
Sự tiến hóa này
được thể hiện qua một số thay đổi như sau:
III- Thay đổi
cách thực hành
Áp dụng những điều
trên vào lãnh vực thánh nhạc, chúng ta lưu ý đến vài khiếm khuyết sau đây để có
được cách thực hành phù hợp nhất:
Chúng ta hãy nhìn
vào bảng sau để so sánh thực hành hát Alleluia theo QCSL [1970]/QCSL
[1975] và QCSL [2002] khác nhau thế nào:
QCSL [1970]/
QCSL [1975] số 37 |
QCSL [2002] số
62 |
37. Sau bài đọc thứ hai, là
bàiAlleluia hay bài hát khác như mùa phụng vụ đòi hỏi. a/
Alleluia được hát trong các mùa ngoài mùa Chay. Hết mọi người,
hoặc ca đoàn, hay ca viên, bắt đầu hát, và nếu cần, thì lặp lại; còn lời tung
hô (versus) thì lấy ở Sách Bài Đọc, hay sách Graduale
Simplex. b/ Còn bài hát
khác là lời tung hô Tin Mừng, hoặc một thánh vịnh khác cùng gọi là ca liên
tục (tractus), như có trong sách bài đọc hay trong sách hát Graduale. |
62. Sau bài đọc liền trước bài
Tin Mừng, hát Alleluia hoặc bài nào khác do chữ đỏ quy định tuỳ mùa phụng vụ.
Lời tung hô như vậy tự nó là một nghi thức hoặc một hành vi độc lập, qua đó
cộng đoàn tín hữu đón chào Chúa sắp nói với mình trong Tin Mừng và dùng lời
hát tuyên xưng niềm tin của mình. Ca đoàn hoặc ca
xướng viên xướng trước Alleluia, mọi người đứng hát, và nếu cần thì lặp
lại. Còn câu tung hô thì ca đoàn hoặc ca viên hát. a/ Alleluia
(Alleluia) được hát trong các mùa ngoài Mùa Chay, câu tung hô lấy ở Sách
Bài Đọc, hoặc sáchCác Bài Ca Tiến Cấp (Graduale). b/ Mùa Chay,
thay vì Alleluia (Alleluia) thì hát câu tung hô trước bài Tin Mừng có
trong Sách Bài Đọc. Cũng có thể hát một thánh vịnh khác hoặc Ca
tiếp liên mùa Chay, như thấy trong sách Các Bài Ca Tiến Cấp. |
Rõ ràng, ở đây đã
có ít là 2 thay đổi: [i] Xướng trước Alleluia hay bắt
đầu hát Alleluia không còn do “hết mọi người” nữa, nhưng chỉ do “ca đoàn hoặc
ca xướng viên” đảm nhận; [ii] Câu tung hô cũng vậy, không phải
do “hết mọi người” hát chung với nhau mà chỉ do “ca đoàn hoặc ca xướng viên
hát”.
Công thức của Tung
hô Tin Mừng bao gồm: Alleluia, Alleluia + Câu xướng trước Tin Mừng +
Alleluia. Ví dụ:
– Alleluia,
Alleluia! Lạy Chúa, xin tỏ lòng từ bi Chúa cho chúng con, và ban ơn cứu
rỗi cho chúng con. Alleluia. (Chúa Nhật I Mùa Vọng Năm A).
– Alleluia,
Alleluia! Ngày mai tội lỗi trần gian sẽ được xoá bỏ, và Ðấng Cứu Thế sẽ
ngự trị trên chúng ta. Alleluia. (Lễ Chúa Giáng Sinh).
– Alleluia,
Alleluia! Lễ Vượt Qua của chúng ta là Ðức Kitô đã hiến tế vậy chúng ta
hãy mừng lễ trong Chúa. Alleluia. (Chúa Nhật Lễ Phục Sinh)
[Ngoài mùa
Chay], khi đọc hay hát Tung hô Tin Mừng, chúng ta sẽ thể hiện đầy đủ cả 4
đơn vị: Alleluia [1], Alleluia [2]+ Câu xướng trước Tin Mừng [3]+
Alleluia [4].
Một đơn vị Alleluia, một
là được hát ngân nga thật dài với nhiều nốt nhạc khác nhau như trong lễ Vọng
Phục sinh; hai là, theo ý kiến của Lucien Deiss, tốt hơn nên gồm 2 hay 3 từ
Alleluia tuỳ theo sáng tác của nhạc sĩ, tức gấp đôi hay gấp ba chữ
Alleluia lên hầu tạo cho nhịp điệu âm nhạc được hay hơn và cho phép nâng cao
tầm mức quan trọng của tiếng Alleluia [y như trường hợp của tiếng Amen long
trọng (great Amen) sau Vinh tụng ca kết thúc Kinh nguyện Thánh Thể].[iii] Còn
theo Joseph Gélineau: “Một Alleluia ngắn ngủn chỉ kéo dài vài giây, rồi
được theo sau bởi một câu được đọc lên sẽ làm gián đoạn dòng chảy của bài ca,
không đủ tôn cao sự chuẩn bị của chúng ta dành cho Tin Mừng mà chúng ta sẽ công
bố và lắng nghe đang khi đứng.”[iv]
Tại Việt Nam, cho
đến nay, khi các nước trên thế giới đã thay đổi cách hát tung hô Tin Mừng (minh
họa bằng nhiều đoạn video), thì hầu hết chúng ta lại vẫn còn thói quen thực
hành theo Quy chế Tổng quát Sách lễ Rôma [1975], nghĩa là: [i] Toàn
thể cộng đoàn đứng lên và cùng nhau hát hay đọc cả 4 đơn vị: Alleluia
[1], Alleluia [2] + Câu xướng trước Tin Mừng [3]+ Alleluia [4];[ii] Đơn
vị Alleluia [1] khác với đơn vị Alleluia
[4] thay vì giống nhau.
Đây là một thực
hành thiếu cập nhật và nhầm lẫn nếu căn cứ vào các tài liệu dưới đây vốn biểu
lộ sự tiến triển của phụng vụ / thánh nhạc từ sau khi Quy chế Tổng quát Sách lễ
Rôma [1975] ra đời:
Bởi vậy, nhằm tôn
trọng và thể hiện đúng ý định của Giáo Hội một cách tốt nhất và đơn giản nhất
theo những hướng dẫn vừa rồi, đồng thời tham khảo đề xuất của 2 tác giả
sau: [i] Joseph Gélineau (2002): “Trong thời điểm của
nghi thức này, Alleluia là một lời tung hô vĩ đại và vui tươi, được lặp lại
ngay lập tức toàn bộ hay một phần bởi cộng đoàn phụng vụ […] Một hay nhiều câu
tung hô được hát bởi một ca viên hay ca đoàn, sau đó mọi người lập lại
Alleluia”;[viii] [ii] Georges
Beyron trong bài “Les chants de la messe” thuộc cuốn Dans Vos
Asssemblées do J. Gélineau làm chủ biên (1989): “Bài
ca Alleluia (hoặc lời tung hô Tin Mừng thay nó trong mùa Chay) là một
“đáp ca” và được thực hành như sau: Alleluia (được hát lên bởi một ca viên
hay bởi ca đoàn) / Mọi người lặp lại Alleluia / Câu tung hô được hát bởi
một ca viên hay bởi ca đoàn /Mọi người lặp lại Alleluia”, [ix] chúng ta sẽ chọn thực hành theo
cách này:
Thực hành này không
những đúng ý định của Hội Thánh mà còn thực sự dễ dàng và đơn giản hơn cho mọi
thành phần dân Chúa, lại còn có thêm một số lợi điểm sau đây: [i] Có
thể không cần phải tập hát Alleluia trước cho cộng đoàn vì mọi người chỉ lần
lặp lại đơn vị “Alleluia” thứ I do ca đoàn hoặc một ca viên xướng trước; [ii] Chắc
chắn là không cần phải tập hát “Câu xướng trước Tin Mừng” cho dân chúng vì câu
này thuộc về nhiệm vụ [hát] của riêng ca đoàn hoặc của một ca viên; [iii] Nhạc
sĩ chỉ cần sáng tác đơn vị I “Alleluia” và dệt nhạc cho đơn vị III “Câu
xướng trước Tin Mừng” mà không cần làm cho âm nhạc hay việc hát “Alleluia” ở
phần trước (đơn vị I) và phần sau của “Câu tung hô Tin Mừng” (đơn vị IV) khác
nhau; [iv] Toàn thể cộng đoàn chỉ lặp lại đơn vị I “Alleluia” nên
thường không cần phải nhìn vào sách hay màn hình, nhờ đó, họ có thể nhìn về
phía đoàn rước Sách Tin Mừng [nếu có] với tâm tình “chào đón Chúa sẽ nói với
mình trong Tin Mừng và biểu lộ đức tin bằng bài ca”(QCSL [2002], 62; PV
33); [v] Tránh được tình trạng đoàn rước tung hô Tin Mừng “gãy
gánh giữa đường”, nghĩa là chưa tới giảng đài, hay có những trường hợp, thày
phó tế / linh mục đồng tế chưa lấy Sách Phúc Âm trên bàn thờ, thì hát tung hô
Tin Mừng đã kết thúc, đoàn rước đành bước đi trong thinh lặng.
Trước đây, tất cả
lời nguyện, lời ca và bài đọc Sách Thánh trong Thánh lễ thường nằm trong một
cuốn sách. Nhưng sau này, sách này được tách làm 3 cuốn: [i] Sách
lễ Rôma: chứa đựng các lời nguyện (các bài lễ + nghi thức Thánh lễ + nghi
thức làm phép và rẩy nước thánh + các mẫu lời nguyện tín hữu); [ii] Sách
bài đọc: chứa đựng các bài đọc Kinh Thánh được công bố trong mỗi Thánh lễ
(ngoài bài đọc I, bài đọc II và bài Phúc Âm, còn có thánh vịnh đáp ca và tung
hô Tin Mừng). Giáo Hội còn tách từ Sách bài đọc ra những bản
văn Tin Mừng được công bố theo từng ngày lễ mà làm thành Sách Tin Mừng(dành
đặc biệt cho việc rước kiệu); [iii] Sách hát: như
các cuốn Graduale Romanum, Graduale Simplex, Liber Usualis. Từ
rất lâu rồi, chúng được sử dụng trong các Nghi thức Thánh lễ cử hành tại Rôma
và được coi là các sách hát chính thức của Hội thánh Công giáo toàn cầu. Không
giống như cuốn Liber Usualis được dùng cho Thánh lễ
Tridentinô, cuốn Graduale Romanum đi theo Nghi thức Thánh lễ
mới hậu Công đồng Vaticanô II. Vì thế, Quy chế Tổng quát Sách lễ Rôma [2002]
chỉ ra rằng cuốn Graduale Romanum là nguồn hàng đầu để tìm bài
hát cho phần [rước] nhập lễ, tiến lễ và hiệp lễ cũng như cho phần thánh vịnh
đáp ca sau bài đọc I và trước khi công bố Tin Mừng.
Quy chế Tổng quát
Sách lễ Rôma [2002] số 367 nói: “Khi lựa chọn các bài hát xen giữa
các bài đọc cũng như các Ca nhập lễ, Ca tiến lễ và Ca hiệp lễ, thì hãy tuân
theo các quy luật đã ấn định tại những nơi đó” mà theo Quy chế Tổng
quát Sách lễ Rôma [2002] số 74 thì quy luật về cách hát Ca tiến lễ cũng
giống như cách hát Ca nhập lễ: “Ca nhập lễ được hát luân phiên giữa ca
đoàn và cộng đoàn, hoặc cũng theo thể thức ấy, giữa ca xướng viên và cộng đoàn,
hoặc tất cả do cộng đoàn hoặc ca đoàn hát. Có thể dùng tiền xướng cùng với
thánh vịnh đi kèm có trong sách Các Bài Ca Tiến Cấp Của Phụng Vụ Rôma (Graduale
Romanum) hoặc sách Các Bài Ca Tiến Cấp Đơn Giản Của Phụng Vụ Rôma (Graduale
Romanum simplex); hoặc dùng một ca khúc nào khác thích hợp với cuộc cử hành,
hoặc với tính chất của ngày lễ hoặc mùa phụng vụ mà bản văn đã được Hội đồng
Giám mục chuẩn nhận. Tại Việt Nam, Uỷ ban Thánh Nhạc trực thuộc Hội đồng Giám
mục sẽ tuyển chọn một số bài thích hợp và đệ trình lên Hội đồng Giám mục để xét
duyệt và phổ biến.” (QCSL 48).
Như vậy, Quy
chế Tổng quát Sách lễ Rôma cho chúng ta 3 chọn lựa để hát Ca tiến
lễ: [i] Đối ca với thánh vịnh của nó (antiphona cum
psalmo suo) từGraduale Romanum; [ii] Đối ca với
thánh vịnh của nó từ Graduale Simplex;[iii] Một ca khúc
nào khác thích hợp với cuộc cử hành (tác động phụng vụ), hoặc với tính chất của
ngày lễ hoặc mùa phụng vụ mà bản văn đã được Hội đồng Giám mục chuẩn nhận. Điều
này có nghĩa là chúng ta phải dành ưu tiên cho những bài hát thánh vịnh mà
Hội thánh đã chỉ định từng phần cho mỗi lễ nghi phụng vụ được in trong
sách Graduale Romanum / Graduale Simplex hơn là ca
khúc thay thế.
Trong tình hình
hiện nay, may mắn là có nhiều các nhạc sĩ đã dệt nhạc cho bản văn Ca nhập lễ và
Ca hiệp lễ được ghi trong Sách lễ Rôma và đó cũng chính là lời
Ca nhập lễ và Ca hiệp lễ được ghi trong sách Graduale Romanum
/Graduale Simplex dù là dưới hình thể ca khúc (minh họa bằng bản nhạc
đính kèm).
Tuy nhiên, điều
không hay là rất hiếm nhạc sĩ sáng tác bài Ca tiến lễ dựa theo bản văn Ca tiến
lễ nằm trong sách Graduale Romanum / Graduale Simplex, đang
khi đó chúng ta lại có quá nhiều bài Ca dâng lễ hướng về tác động phụng vụ
“dâng tiến bánh rượu”. Hậu quả là: [i] Chúng ta đã vô tình bỏ
đi hay lãng quên bản văn được rút từ Kinh Thánh và nguồn Phụng vụ (PV, số
121) vốn nằm trong Sách lễ Rôma / Graduale
Romanum / Graduale Simplexmà lẽ ra phải được ưu tiên hát
hơn những bài thánh ca bình dân (cantiunculae populares) đề cập
đến “dâng tiến và bánh rượu”; [ii] Hầu hết mọi
người đều hiểu lầm rằng bài Ca tiến lễ là phải có “dâng tiến và bánh
rượu”; [iii] Bài Ca tiến lễ chúng ta thường hát có nội dung xa
rời tính chất của ngày lễ hoặc mùa phụng vụ.
Ví dụ, theo
sách Graduale Romanum / Graduale Simplex, Ca tiến
lễ của lễ Vọng Giáng sinh được trích từ Tv 24, 7: “Hỡi cửa đền,
hãy cất cao lên, cao lên nữa, hỡi cửa đền cổ kính, để Đức Vua vinh hiển ngự
vào”; Ca tiến lễ của ngày lễ Thăng Thiên được trích từ Tv 47, 6: “Thiên
Chúa ngự lên, rộn rã tiếng hò reo, Chúa ngự lên, vang dội tiếng tù và”; trong
Thánh lễ Tiệc Ly thứ Năm thánh, Giáo Hội đề nghị chúng ta hát bài Ca tiến lễ
này như được in trong Sách lễ Rôma và Graduale Romanum: “Ubi
cáritas et amor, Deus ibi est…” (“Đâu có tình yêu thương, ở đấy có Đức Chúa Trời…”).
Nên biết rằng việc
canh tân phụng vụ của Công đồng Vaticanô II nhấn mạnh vào sự tham dự của dân
chúng và muốn đơn giản hóa nghi thức Chuẩn bị Lễ vật, cho nên đã rút các bản
văn dùng để hát Ca tiến lễ ra khỏi Sách lễ Rômamặc dầu vẫn có thể
tìm thấy chúng trong Gradulae Romanum – tức bộ sưu tầm các bài
ca cho Thánh lễ, hoặc trong một phiên bản đơn giản hơn là cuốnGraduale
simplex. Sách lễ hiện nay chỉ còn chứa đựng duy nhất một bản văn để hát Ca
tiến lễ vào ngày thứ Năm Tuần Thánh (lễ Tiệc Ly).[x] Đó
là bài “Đâu có tình yêu thương, ở đấy có Đức Chúa Trời…” Rất tiếc là tại Việt
Nam, rất hiếm có cộng đoàn nào chịu chọn bài này làm bài Ca tiến lễ trong Thánh
lễ Tiệc Ly (bằng cách hát bài “Ở Đâu Có Bác Ái” của Lm. Ns. Hoàng Kim); Ca tiến
lễ của “Thánh lễ cầu cho tín hữu đã qua đời” trong Graduale Simplex được
trích từ Tv 129, 1-2: “Từ vực thẳm, con kêu lên Ngài, lạy Chúa, muôn lạy
Chúa, xin Ngài nghe tiếng con! Từ vực thẳm, con kêu lên Ngài, lạy Chúa”; lễ
Truyền tin và lễ Đức Mẹ Vô nhiễm trong cuốn Graduale Romanum / Graduale
Simplex đều có chung bài Ca tiến lễ được trích từ Lc 1,28: “Kính
mừng Maria đầy ơn phúc, Thiên Chúa ở cùng Mẹ, Mẹ là người có phúc nhất trong
giới phụ nữ, Alleluia”; Ca tiến lễ của Lễ Mẹ Thiên Chúa là: “Ôi
Đức Trinh Nữ Maria, Mẹ thật diễm phúc và xứng muôn lời ca tụng, vì từ nơi Mẹ đã
phát sinh ra mặt trời công chính là Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng con” …
Với những gì vừa trích dẫn ở trên, chúng ta có thể hiểu lý do
tại sao: [i]Một số tài liệu như Music in Catholic
Worship [1982] (số 71) và Introduction to the Order of Mass [2003]
(số 105) của HĐGM Hoa Kỳ; Pastoral Introduction: Celebrating the Mass [2005]
(số 180) của HĐGM Anh quốc và xứ Wales[xi] đã mạnh mẽ xác định rằng bài ca
trong phần Chuẩn bị Lễ vật không phải luôn luôn cần thiết hay đáng ước mong và
khi sử dụng cũng không cần chúng phải đề cập đến bánh – rượu hay việc dâng
tiến. Thay vào đó, lời của bài hát Ca tiến lễ có thể diễn tả niềm hân
hoan, chúc tụng, cộng đoàn, hay chủ đề của mùa phụng vụ thì đều thích hợp; [ii] Tại
Việt Nam, theo thông cáo số 3/94 của Ủy ban Thánh nhạc: “…Tập quán thay
Ca dâng lễ bằng những bài hát có ý nghĩa dâng bánh rượu, dâng hồn xác lên Chúa
vẫn có thể được duy trì, vì đang khi ca đoàn, cộng đoàn hát như thế, chủ tế vẫn
đọc trọn vẹn bản văn theo quy định.”;[xii] [iii] Trước câu hỏi
là liệu thánh ca về Đức Mẹ được xem là “không thích hợp” trong phần Dâng lễ
chăng? Cha Edward McNamara (Dòng Đạo Binh Chúa Kitô, giáo sư phụng vụ tại
đại học Regina Apostolorum, Rôma) đã trả lời rằng:
Tôi tin rằng chúng ta có thể được hướng dẫn ở đây bởi hình thức
ngoại thường của nghi lễ Rôma. Trong nghi lễ này, bài Ca dâng lễ không phải là
một bài tùy chọn, nhưng là thích hợp và cụ thể cho từng ngày riêng hoặc mùa.
Việc lướt nhìn qua lịch phụng vụ cho thấy rằng bản văn qui định phần dâng lễ
trong các ngày lễ Đức Mẹ thường đề cập đến Đức Mẹ. Trong nhiều trường hợp, lời
của bài Ca dâng lễ được lấy từ phần đầu của kinh Kính Mừng, hoặc một câu thánh
vịnh áp dụng cho Mẹ Maria, và đôi khi là một bài thánh ca riêng, chẳng hạn lễ
Đức Maria Nữ Vương (ngày 22/08) hoặc lễ Đức Maria Xác Hồn Lên Trời (ngày
15/08). Vì vậy, tôi nghĩ rằng thật là rõ ràng rằng truyền thống Giáo Hội xác
nhận việc sử dụng các bản văn về Đức Mẹ, ít là trong các ngày lễ của Ngài […]
Qua các điều trên đây, hình như không có lý do để cấm dùng thánh ca Đức Mẹ cho
phần dâng lễ, nếu có một lý do chính đáng cho việc có một bài ca. Các bài thánh
ca ấy là chắc chắn đúng cho các lễ Đức Mẹ, và cũng có thể là hợp lý trong các
tháng kính Đức Bà, như tháng Năm và tháng Mười.[xiii]
Từ những gì đã trình bày, xin đưa ra vài đề nghị thực hành cho
vấn đề hát Ca tiến lễ như sau:
(1) Ủy ban Thánh nhạc nên phổ biến bản dịch
tham khảo tiếng Việt cuốnGraduale Romanum / Graduale
Simplex, ít là dịch các lời của các bài Ca tiến lễ trong cuốn sách đó
(sẽ phát cho các tham dự viên);
(2) Các nhạc sĩ nên sáng tác thêm nhiều bài Ca
tiến lễ dựa theo bản văn phụng vụ từ Graduale Romanum / Graduale
Simplex hoặc dựa trên chính bản văn Tin Mừng của ngày lễ vì bài
Ca tiến lễ phải thích hợp với cuộc cử hành, hoặc với tính chất của ngày lễ
hoặc mùa phụng vụ;[xiv]
(3) Có thể sử dụng rộng rãi những ca khúc đã
được sáng tác dựa theo thánh vịnh để hát Ca tiến lễ khi chúng tương ứng với
thánh vịnh được chỉ định trong cuốn Graduale Romanum / Graduale
Simplex và cũng có thể sử dụng cả những bài thánh ca diễn tả niềm
hân hoan, chúc tụng, cộng đoàn, hay chủ đề của mùa phụng vụ để hát Ca tiến
lễ;[xv]
(4) Vào những ngày lễ thường trong tuần hay lễ
nhớ, không cần thiết ngày nào cũng phải hát Ca tiến lễ vì Chuẩn bị Lễ vật
chỉ mang bản chất thứ yếu (ít quan trọng): đó là sự khai mào cho việc thánh hóa
và thánh hiến lễ phẩm sẽ diễn ra trong phần Kinh nguyện Thánh Thể. Thỉnh
thoảng, nên để chủ tế và cộng đòan đối đáp theo bản văn của Sách lễ.[xvi] Nếu hát, có thể sử dụng kho bài Ca tiến lễ đã được thẩm
quyền Giáo Hội chuẩn nhận như đã thực hành lâu nay. Còn trong ngày lễ Chúa
nhật, lễ trọng hay lễ kính, nên hát Ca tiến lễ với những bài Ca tiến lễ được
nói ở số (2) và (3) trên đây. Ví dụ 1, Ca tiến lễ của lễ Vọng Giáng
sinh trongGraduale Romanum được trích từ Tv 24, 7: “Hỡi cửa
đền, hãy cất cao lên, cao lên nữa, hỡi cửa đền cổ kính, để Đức Vua vinh hiển
ngự vào”,thật tuyệt vời nếu như chúng ta chọn bài “Cửa Ơi 1/2” của Lm. Ns.
Kim Long để hát cho phần Chuẩn bị Lễ vật của Thánh lễ này; Ví dụ 2, Ca
tiến lễ của lễ Đêm Giáng sinh trong Graduale Romanum được
trích từ Tv 95, 11: “Trời vui lên, đất hãy nhảy mừng, hãy reo mừng
trước tôn nhan Chúa, vì Người ngự”, tại sao chúng ta lại không chọn
bài “Trời Hân Hoan” của Lm. Ns. Kim Long để hát thay thế hơn là hát bất cứ một
bài Ca tiến lễ nào khác;
(5) Các
ca đoàn và dân chúng phải từ bỏ thói quen chỉ hát bài Ca tiến lễ nào có nội
dung đề cập đến “bánh – rượu hay việc dâng tiến”;
(6) Các
linh mục cử hành Thánh lễ đừng giật mình, khó chịu hay cấm đoán khi nghe ca
đoàn hát Ca tiến lễ với nội dung không đề cập gì đến “bánh – rượu
hay việc dâng tiến”.
[i] Michael Witczak, “History of the Latin Text and Rite”
trong Edward Foley (ed.), A Commentary on the
Order of Mass of the Roman Missal(Collegeville, Minnesota: The
Liturgical Press, 2011), 166.
[ii] MISSALE ROMANUM – EX DECRETO SS. CONCILII
TRIDENTINI RESTITUTUM SUMMORUM PONTIFICUM CURARECOGNITUM – EDITIO TYPICA.
[iii] Xc. Lucien Deiss, Visions of Liturgy and Music for
a New Century, trans. Jane M. A, Burton (Collegeville, Minesota: The
Liturgical Press, 1996),141.
[iv] Joseph Gélineau, Liturgycal Assemly, Liturgy
Song (Portland, Oregan: Pastoral Press, 2002) là bản dịch tiếng
Anh từ 2 cuốn tiếng Pháp: 1/Libres Propos sur les Assemblées Liturgiques,
trans. Paul Inwood (Les Éditions de l’Arelier/Éditions Ouvrièes, 1999) &
2/ Les Chantes de la Messe dans Leur Enracinement Rituel, trans.
Bernadette Gasslein (Paris: Les Éditions du Cerf, 2001), 109.
[v] Ordo lectionum Missae, editio typica altera (Città del Vaticano: Libreria
Editrice Vaticana, 1981), n. 23: “’Alleluia’ et versus ante Evangelium
cantari debent, omnibus stantibus, ita tamen ut non solus cantor qui inchoat
vel etiam schola sed totus populus unanimiter concinat.”
[vi] Ordo cantus Missae, editio typica altera (Città del
Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1987), nos. 7 – 9: “Cantus
Alleluia hoc modo ordinatur: Alleluia cum suo neumate canitur totum a
cantoribus et repetitur a choro. Pro opportunitate tamen
cantari potest semel tantum ab omnibus. Versus
a cantoribus profertur usque ad finem; post ipsum vera Alleluia ab omnibus
repetitur.”
[vii] Cantatur ab omnibus stantibus, schola vel cantore
præeunte, et si casus fert, repetitur; versus vero a schola vel a cantore
canitur.
[viii] Joseph Gélineau, Liturgycal Assemly, Liturgy Song,
109.
[ix] Georges Beyron, “Les chants de la messe” trong Dans
Vos Asssemblées, ed. J. Gélineau (Desclée, 1989), 434.
[x] Paul Turner, The Supper of the Lamb (Chicago:
Liturgy Training Publications, 2011), 48.
[xi] Chuẩn bị Lễ vật: Mục đích của bất cứ bài hát nào tại
thời điểm này là để hỗ trợ cho việc quyên góp tiền thau, rước của lễ, chuẩn bị
lễ vật, đặc biệt là khi những việc này có thể sẽ mất nhiều thời gian. Lời bài
hát không cần phải nói về bánh và rượu, hoặc dâng lễ vật. Lời bài hát có thể
diễn tả niềm hân hoan, chúc tụng, cộng đoàn, hay chủ đề của mùa phụng vụ thì
đều thích hợp. Vì việc Chuẩn bị Lễ vật chỉ là phần chuẩn bị, nên việc thinh
lặng hay dạo dàn trong lúc này thường sẽ hiệu quả hơn. Cần chú ý rằng âm nhạc
trong phần này của Thánh lễ không nên được nhấn mạnh, vì nó có thể làm lu mờ
việc cử hành chúc tụng trong Kinh nguyện Thánh Thể sau đó.
[xii] http://chuctungvatonvinh.org/bs/index.php?mod=thanhnhac&nhomtin=1325772885.
[xiii] Edward McNamara, “Thánh ca Đức Mẹ được hát trong
phần Dâng lễ không?” từ Zenit.org (16/06/2009).
[xiv] Mới đây,trong một cuộc gặp mặt quốc tế các ca đoàn được tổ
chức vào tháng 11/2018, ĐGH Phanxicô nói: “Âm nhạc và bài hát của anh
chị em là công cụ đích thực của công cuộc Phúc Âm hóa khi anh chị em hết mực
làm chứng về sự sâu thẳm của Lời Chúa chạm đến cõi lòng người ta và cho phép
việc cử hành bí tích, nhất là bí tích Thánh Thể, khiến ai nấy cảm nhận được vẻ
đẹp của thiên đàng.” (“Pope Francis Speaks to Importance of Sacred
Music in Liturgy at
Conference”, https://adoremus.org/2019/01/12/pope-francis-speaks-to-importance-of-sacred-music-in-liturgy-at-conference/)
[xv] Rufino Zaragoza, OFM trong bài “Thánh nhạc trong Thánh lễ
tiếng Anh: Những đề xuất về Ca dâng lễ” [từ Âm nhạc & Phụng
vụ (Tháng Một, 2019 )] viết: “Nhiều người sử dụng cuốn English
Missal Songbook của OCP đặt câu hỏi tại sao có các mục về Nhập Lễ, Hiệp Lễ, Kết
Lễ, mục theo các mùa phụng vụ, các lễ trọng và lễ kính, nhưng không có mục để
tìm các bài hát “Dâng Lễ” trong sách thánh ca này. Vì có rất nhiều bài thánh ca,
đặc biệt riêng từng mùa phụng vụ, có thể được phép dùng trong lúc “Chuẩn bị Lễ
vật”, cho nên cuốn English Missal Songbook không muốn giới hạn sự lựa chọn của
các ca trưởng khi để mục “Ca Tiến Lễ” vào […], không có bất kì giới hạn hay bắt
buộc nào phải hát một bài có lời nói về “bánh và rượu”, hoặc về “dâng lễ”.
[xvi] Xc. Nghi thức Thánh lễ, số 23 và 35.
Lm
Giuse Phạm Đình Ái, SSS