Suy
Tư Về HỘI NHẬP VĂN HÓA
Giáo Sư NGUYỄN KHẮC DƯƠNG,
cựu quyền Khoa trưởng Văn Khoa ÐH DALAT
*"Và Thiên Chúa đã
đẹp lòng mà chấp nhận Abel và của lễ của ông ta"(St 4,4b) *"Và Thiên
Chúa nói vời Noe:"Ðây là dấu hiệu Giao Ước mà Ta thiết lập giữa Ta và Tất
Cả mọi sinh linh trên mặt đất" (St 4,17)
1. Tòng giáo năm 1949
(tức là trước công đồng Vatican II), tôi phải ÐOẠN TUYỆT với truyền thống THỪA
KẾ từ một nền VĂN HÓA xây dựng trên nền tảng Khổng Giáo,vốn lấy Ðạo Hiếu làm
gốc,mà việc thờ cúng TIỀN NHÂN là một điều quan trọng vào bậc nhất -cụ thể là
tôi không được :
· 1.Thờ cúng tổ tiên.
· 2.Thờ cúng các vị Phúc Thần,Hiển Thánh, tức
là các Tiền Nhân có công đức lớn lao đối với địa phương,với Ðất Nước,với nhân
dân là lòng sùng bái của hậu thế đã đặt lên bàn thờ(và phần lớn được Nhà
Vua,tức vị Thiên Tử,thay mặt Trời ban tặng sắc phong) -Vì việc thờ phụng ấy bị
xem như là thờ ngẫu tượng (Idolatrie). 2.Thực ra việc thờ phượng ấy bao hàm một
số niềm tin (croyances) về ý nghĩa nhân sinh sau đây:
· 1.Người chết vẫn tồn tại và vẫn có sự tương
ứng với người còn sốntg một cách nhiệm mầu.
· 2.Nếu những người quá cố ấy là những kẻ có
công đức to lớn thì được TRỜI cho siêu thăng và ban cho dự phần vào việc hóa
dục muôn vật tựa như Thánh Têrêsa Hài Ðồng được Thiên Chúa giao cho việc rắc
xuống trần gian những đoá hoa hồng.Và như vậy là TRỜI tỏ cái đạo lý công bằng
tái hồi cho những người công chính trước mặt Ngài.
Thờ cúng tiền nhân có
công đức là tuân ÐẠO TRỜI,là thờ TRỜI một các gián tiếp.Vì chỉ có Nhà Vua mới
được trực tiếp thờ Ngài:3 năm một lần tế-giao rất trọng thể,tôn nghiêm với bá
quan văn võ.Rồi đến quan chức mới được thờ thần thánh,còn thường dân thì chỉ
thờ tổ tiên.
Niềm tin ấy và việc thờ
phượng ấy xét ra không có gì trái với Ðức Tin Kitô giáo.Vì trong văn cảnh là
một nhân sinh quan lấy đạo lý làm nền tảng và đạo lý ấy là Cửa Trời.Không phải
không thờ Trời,mà có lòng khiêm cung sâu thẳm,không dám phạm thượng làm cái
việc thiêng liêng chỉ dành riêng cho Nhà Vua (tương tự như giáo dân không làm
lễ,đó là việc thiêng liêng chỉ dành cho các linh mục).Bắt người tòng Ðạo giáo
đoạn tuyệt với một truyền thống tốt đẹp như vậy là không hợp lý hợp tình.
3.Sau Vatican II người
Công giáo được phép thờ cúng tổ tiên và tham dự việc thờ cúng Phúc Thần và Hiển
Thánh.Nhưng hình như chỉ với ý nghĩa bày tỏ lòng tôn kính tri ân chớ không nêu
rõ ý nghĩa:
· 1.Những người công chính dù chưa được đón nhận tin vui,cũng được
siêu thăng vinh hiển(dĩ nhiên là quy về sự siêu thăng vinh hiển tột đỉnh của
Ðức Giêsu Kitô Phục Sinh).
· 2.Và như vậy thì được Thiên Chúa trao cho nhiệm vụ làm trung gian
ban các ơn phúc của Ngài cho người dương thế,như Ngài đã giao nhiệm vụ ấy cho
các thánh Kitô hữu theo tín điều "các Thánh thông công" trong kinh
Tin Kính.
· 3.Vậy có thể lấy tín điều "Các Thánh thông công" làm
nhịp cầu nối lại (không đoạn tuyệt nữa) Ðức tin Kitô giáo với cái truyền thống
thờ cúng tiền nhân của dân tộc VN mà không có gì là lạc giáo (he're'tique).Ðồng
thời cũng là mở một cánh cửa để người VN ngoài CG nhìn vào Giáo Hội với ít
nhiều thiện cảm và thấy gần gũi,bớt xa lạ.
· 1/Dòng ở giữa gồm các thánh Tân Ước. Hai bên tả hữu :
· 2/Một bên là dòng gồm các thánh Cựu ước
· 3/Một bên là dòng gồm các thánh Tiền Cựu ước(hay Nguyên ước).
Dòng thứ ba khởi đầu là
người công chính Abel và kế tiếp là các vị tiền nhân công chính của mọi gia
đình,mọi dân tộc,tuy là không thuộc về giao ước Abraham nhưng cũng được siêu
thăng vinh hiển.
KẾT LUẬN
Như vậy ắt hẳn là phù hợp với niềm tin vào tính phổ
cập của ƠN CƯU ÐỘ trong Ðức Giêsu Kitô hơn. Và để kết luận: Trong bài kinh năm
thánh 2000(phần 4) khi nhờ các thánh chuyển cầu,ÐGH Gioan Phaolô II có
"Nhờ lời cầu xin của NHỮNG NGƯỜI CÔNG CHÍNH THUỘC MỌI DÂN,MỌI THỜI". Có
phải chăng Ngài đã mặc nhiên công nhận rằng :những người công chính thuộc mọi
Dân,mọi Thời, cũng đã được siêu thăng vinh hiển và có khả năng chuyển cầu cho
nhân thế trước mặt Thiên Chúa là vị ChaChung; chẳng khác gì các người công
chính đã được Giáo Hội minh nhiên phong hiển thánh.
(trích Nguyệt San Công Giáo và Dân Tộc số 66 tháng 6/2000
trang38-40)