GIA PHẢ CHÚA
GIÊSU
Hai danh sách các
tiền nhân mà các Phúc Âm Thánh Matthêu và Thánh Luca gán cho
Chúa Giêsu,nhấn mạnh quan hệ nòi giống thiêng liêng của Người hoá
thân dường bao trong bề dày lịch sử nhân loại.
PHÚC ÂM THÁNH LUCA (3,23
– 38) |
|
«Gia phả Chúa Giêsu,con vua David,con
Abraham.. Abraham
sinh (thừa kế lời hứa) Jacob (cha của 12 chi tộc Juda và các anh em Phares và Zara (từ Thamar) Esrom Aminadab Naasson Salmon Booz (từ Rahab) Jobed (từ Ruth) Jessé (sống ở Bethléem) DAVID (vua) ------------------------------ Salomon,con Betsabée,vợ Uria Roboam (vua đầu tiên
Juda,
sau khi chia nước) Abia Asa Josaphat Osias Achaz Ezechias Manasse Amon Josias Jeconias và anh em
– LƯU ĐÀY ------------------------------ Salathiel Zorobabel Abioud Azor Sadok Akhim Eliud Eleaza Matthan Jacob Giuse,hôn phu Đức Maria, Đấng sinh hạ CHÚA GIÊSU |
Chúa Giêsu,theo những gì người ta
tin,là con Giuse…. Con của Heli => Matthat => Levi => Menchi => Jannai => Joseph =>
Mattathias = > Amos => Naoum => Esli => Naggai => Maath => Mattathias =>
Semein => Josech => Joda => Joanan => Resa=> Jorobabel => Salathiel => Neri => Melchi => Addi => Kosam => Elmadam => Er => Jesus => Elieser
=> Zorim => Matthat => Levi => Symeon
=> Juda => Joseph => Zonam => Eliakim => Melea => Menna => Mattatha =>
Nathan => DAVID => Jesse => Jobed => Booz => Salar => Naason => Aminadab => Admin => Ami => Hesron => Phares => Juda => JACOB => ISAAC => ABRAHAM => Tharar => Nachor => Seruc => Nagau => Phalec => Eber => Sala =>Kainam => Arphasat => Sem => NOÉ => Lamech => Mathousala => Henoch => Iaret => Maleleel => Kainam => Enos => Seth Con Adam, Con Thiên Chúa |
GIA
PHẢ GIỮ VAI TRÒ GÌ TRONG KINH THÁNH ?
Các danh sách gia
phả - tiếng Do Thái cổ là Toledot – là một loại văn chương thông dụng
trong Kinh Thánh. Một cach nào đó thẻ chứng minh ở Đông phương cổ. Quan
trọng là vai trò của chúng trong trình thuật mà chúng được chèn vào,hơn là sự
chính xác của các danh tính làm nên các danh sách nầy.
Mục sư Élian
Cuvillier,giáo sư khoa chú giải Kinh Thánh ở Khoa thần học Tin
Lành ở Montpellier,nhấn mạnh : Đặc biệt chùng được dùng để ghi cá
nhân vào trong mạng lưới các quan hệ,họ hàng và đặt cá nhân ấy vào trong một
thời kỳ được cơ cấu của lịch sử. Gia phả do vậy, chỉ ra rằng bắt đầu một thời
kỳ quan trọng. Sau khi trở về từ lưu đày, danh sách được các tác giả Kinh Thánh
dùng nhiều hơn để nói rõ tính hợp lệ của một nhân vật sẽ giữ một vai trò chính
xác.
Chính
vì thế mà người ta thấy ở Matthêu và Luca những
điểm dị biệt,chẳng hạn theo Matthêu thì thân phụ của
Joseph là Jacob ; trong khi với Luca là Heli… ». Odile
Flichy,giảng dạy Tân Ước ở trung Tâm Sèvres, Paris,nhấn
mạnh : « Matthêu và Luca mỗi người muốn trả lời câu
hỏi : Chúa Giêsu là Ai ? Và Người đại diện cho điều gì khi đến trong
lịch sử cứu độ ? Nhưng các Ngài có một kế hoạch thần học khác nhau ».
Gia phả Chúa
Giêsu mở đầu Phúc Âm Thánh Matthêu và thực hiện chức năng,theo
nghĩa nầy,như một hiệp ước khi đọc « Nó chỉ cho người đọc
làm sao hiểu phần tiếp theo : nghĩa là Chúa Giêsu có cội rễ trong lịcg sử
dân Israel - Người là dòng dõi Abraham – và đồng thời, chính nơi Người sẽ hoàn
tất lịch sử nầy ».
Ở Thánh Luca,ngược
lại, gia phả được chèn vào sau khi Chúa Kitô chịu phép rửa và trước khi
Người chịu cám dỗ,bắt đầu cuộc sống công khai của Người. Lai lịch Chúa Giêsu
vừa phi thường,được Thiên Chúa Cha mạc khải khi chịu phép rửa – « Nầy
là Con Yêu Dấu của Ta » - lại vừa mỏng dòn,bị Satan đặt vấn đề trong
hoang địa – « Nếu Ông là Con Thiên Chúa… ».
ĐÂU LÀ KẾ
HOẠCH CỦA THÁNH MATTHÊU ?
Thánh Matthêu xây
dựng lịch sử cứu độ bằng những giai đoạn. Gia phả Ngài
viết được cơ cấu bằng ba loạt với 14 thế hệ mỗi loạt
– Thánh Matthêu bỏ nhiều vua để đi đến con
số nầy – đi từ Abraham xuống đến David, rồi
từ Salomon,con trai vua David tới ngày lưu đày ở Babylon
và sau cùng là tới Chúa Giêsu. Élian Cuvillier phân
tích : «Sự đều đặn các chu kỳ sinh ra biểu lộ rằng thời gian viên
mãn đạt giới hạn nơi Chúa Kitô »
Hai tên căn
bản ở đây : ABRAHAM và DAVID. Người đầu tiên là « người
của lời hứa » qua người đó « một sự chúc phúc cho hết thảy mọi
dân » phải đến. Người thứ hai là vị vua được Thiên Chúa hứa rằng triều
đại Ngài sẽ « được củng cố mãi mãi » (2 Sm 7,16). Chính từ
dòng dõi Ngài, trong lịch sử Do Thái, mà Đấng Thiên Sai phải đến. Tên David,mà
giá trị con số theo tiếng Do Thái cổ (Hebreu) chính là 14, cơ cầu gia phả theo
Matthêu. Chúa Giêsu xuất hiệb như vị vua sẽ tồn tại mãi mãi. Với Joseph
Ratzinger, gia phả nầy là « một Phúc Âm thật sự của Chúa Kitô
Vua : tất cả lịch sử nhìn về Người,mà ngôi báu sẽ tồn tại muôn đời ».
TẠI SAO THÁNH
MATTHÊU NÊU TÊN 5 PHỤ NỮ ?
Chỉ duy nhất
Thánh Matthêu đã chèn các phụ nữ vào trong gia phả Chúa
Giêsu : Thamar,nàng dâu của Juda loạn luân với cha chồng Juda để thụ thai
các đứa con ; Rahab,cô gái mại dâm ở Jericho ăn năn trở lại với Thiên Chúa
của Israel và cho phép những người Do Thái chiềm thành Jericho ; Ruth,một
phụ nữ Moab, goá phụ, cũng trở lại và lấy ông Booz,một người thuộc dòng dõi
Juda ; bà vợ của Uria,Bethsabée, kết hôn với David trong một quan hệ ngoại
tình và sinh ra Salomon ; và ĐỨC MARIA,Mẹ Chúa Giêsu.
Ba trong số đó
là người ngoại quốc : trong khi Thánh Matthêu nhấn mạnh trong gia phả
về sự ăn sâu gốc rễ của Chúa Giêsu trong dân Israel, bằng việc nêu tên các phụ
nữ ngoại quốc nầy, thì Ngài đưa vào đó thế giới ngoại đạo và mở ơn cứu độ ra
cho toàn thể nhân loại.
Các nữ tiền
nhân nầy cũng đã sinh hạ con cái một cách không đều đặn, có Chúa can
thiệp để thay đổi dòng chảy sự việc. Với Thánh Matthêu, Thiên Chúa
có thể giỡ những chướng ngại tưởng chừng không thể nào vượt
qua được để sai Đấng Thiên Sai của Người đến… Trong viễn cảnh
nầy,Đức Maria chiếm một vị trí đặc biệt : công thức « từ
Ngài mà Chúa Giêsu sinh ra » cắt đứt với tất cả những gì đi trước đó.
Joseph Ratzinger nêu ra : »Lối phát biểu nầy chỉ ra rằng Giuse
không là gì trong việc thụ thai Chúa Giêsu,kể cả nếu Ngài là thân phụ của Chúa
Giêsu, theo luật. Đức Maria do vậy đưa vào một khởi đầu mời ». Chúa
Giêsu lấy sự hiện hữu của Người từ một nguồn gốc khác. « Gia phả vẫn là
quan trọng. Qua Giuse, Chúa Giêsu thuộc về chi tộc David một cách hợp pháp.Tuy
nhiên Người đến từ trên cao,chính từ Thiên Chúa ».
THÁNH LUCA
MUỐN NHẤN MẠNH ĐIỀU GÌ ?
Nơi nào bình thường
các toledot đi từ cha
sang con (X sinh ra Y), thì gia phả của Chúa Giêsu theo Thánh Luca mượn ý nghĩa
đi lên (Y,con của X). Nhà chú giải Kinh Thánh Daniel Marguerat giải
thích : « Nét độc đáo nầy nêu bật quy chế của người con trai
hơn là quy chế cỷa người cha ». Thánh Luca nhấn mạnh hơn về quan hệ
nòi giống. Quan hệ dòng dõi vốn đến từ Thiên Chúa và cùng lúc hóa thân trong bề
dày lịch dử nhân loại. Nó không được cụ thể hoá qua những trung gian của con
người.
Thánh Luca, người
luôn nhấn mạnh tính phổ quát của ơn cứu độ, đã cho
niên đại lên tới « Adam,con Thiên Chúa ». Chúa Giêsu được
giới thiệu như một Adam mới,nơi Người tóm tắt định mệnh của toàn thể nhân loại.
Hôn nữa, Thánh Irênê giải thích khỉang 70 danh tính trong gia phả nầy như là
biểu tượng của tất cả mọi dân tộc trên trái đất. Với việc đi từ Chúa Giêsu lên
tới Adam,Thánh Luca cũng hé cho thấy rằng Chúa Giêsu chiếu sáng toàn thể lịch
sử nhân loại, rằng Người một cách nào đó là chìa khoá để hiểu được những lịch
sử của chúng ta.
CÁC GIA
PHẢ NẦY NÓI VỚI CHÚNG TA NGÀY NAY ĐIỀU GÌ ?
Thánh Matthêu cũng
như Thánh Luca ở đây suy tư về ý nghĩa « là
con ». Và trong ý nghia nầy, « quan hệ dòng dõi liên quan đến
mỗi người đọc Phúc Âm tiềm năng. Với tư cách người đó cũng là một con của con
gười. và với tư cách người đó được kêu gọi trở thành,nhờ Chúa Giêsu, con của
Thiên Chúa Cha ». Đó là nhận địng của Élian Cuvillier.
Mở rộng hơn
nữa, các gia phả nầy cho thấy rằng ơn cứu độ đi qua nhờ
các sự trung gian của con người,nhưng rằng mọi Kitô hữu cũng được
kêu gọi khám phá ra một quan hệ dòng dõi sâu xa hơn. Với Joseph
Ratzinger, «ai tin vào Chúa Giêsu,thì vào bằng đức tin,trong nguồn gốc cá
nhân và mới mẻ của Chúa Giêsu, nhận được nguồn gốc nầy như nguồn gốc riêng. Nơi
chính họ,tất cả các người tin nầy đã tiên vàn được sinh ra trong máu và ý muốn
của con người, nhưng đức tin trao tặng cho họ một sự sinh ra mới : họ đi
vào trong nguồn gốc của Chúa Giêsu Kitô, Đấng từ nay trở thành chính nguồn gốc
của họ. Bởi vì Chúa Kitô, nhờ đức tin nơi Người, họ hiện được sinh ra bởi Thiên
Chúa »
CÉLINE HOYEAU
(Croire, 22/12/2012).