Lễ Chúa Giêsu giáng sinh làm người
Hằng năm chúng ta mừng kính mầu nhiệm Chúa Giêsu, Con Thiên
Chúa giáng sinh xuống thế làm người.
Chúng ta tin như vậy. Nhưng biến cố Chúa Giêsu giáng sinh
cách đây hơn hai ngàn năm đã xảy ra trong khung cảnh lịch sử của đời sống nhân
loại.
Thánh sử Luca viết thuật trong phúc âm về biến cố lịch sử
Chúa Giêsu sinh ra như sau: „Thời ấy, hoàng đế Augusto ra chiếu chỉ truyền kiểm
tra dân số trong khắp cả thiên hạ„ ( Lc 2,1) ̣
Những lời này là mốc điểm cho lịch sử ngày lễ Chúa Giêsu
gíang sinh làm người. Nhưng thắc mắc đặt ra hoàng đế Augusto là ai? Tại sao
Chúa Giêsu giáng sinh vào triều đại hoàng đế này, và có sự gì trùng hợp hay
tương đồng không?
1. Hoàng đế Augustus
Augustus sinh ngày 23.09.63 trước Chúa giáng sinh ở Roma
với tên Galius Octavius. Mẹ của Augustus, bà Atila, là cháu gái của Vua Caesar
và của Octavius. Như thế Augustus là cháu gọi Julius Caesar bằng ông, và trong
khế ước thừa tự Ông đã nhận Augustus là con nuôi và là người thừa tự chính gia
tài của mình.
Năm 42. trước Chúa giáng sinh Augustus thỏa thuận với
Antonius cai trị phần phía Tây, còn Antonius phần phía Đông đế quốc. Nhưng sau
đó Augustus lại tranh chấp với Antonius, và sau cùng đánh thắng Antonius cùng
nữ hoàng Cleopatra của Ai Cập năm 31. trước Chúa giáng sinh ở
Ngày 16.01.27 trước Chúa giáng sinh Thượng viện (Sena) ̣
Roma trao tặng danh hiệu Augustus cho ông, tiếng Hylạp là Sebastos, Vị đáng
kính tôn thờ, cũng như nhiều danh dự khác nữa, cùng tước hiệu danh dự về những
nhân đức virtus- Can đảm, clementia - nhân từ, iustitia - công chính, và pietas
- người có trách nhiệm. Từ lúc đó Ông có tên chính thức: Imperator Caesar divi
filius Ausgustus - Hoàng đế Augustus, con của thần linh Caesar.
Ngoài ra Ông còn có danh hiêụ là vị cứu tinh ( Soter) , mà
trong bản văn kinh thánh Cựu ước tiếng Hy Lạp danh xưng này chỉ dành cho một
mình Thiên Chúa.
Augustus là vị hoàng đế Roma thứ nhất và cai trị thiên hạ
từ năm 27. trước Chúa giáng sinh đến năm 14. sau Chúa giáng sinh.
Năm 12. trước Chúa giáng sinh Augustus được tuyên xưng bầu
chọn là Pontifex maximus.
Năm 2. trước Chúa giáng sinh, vào thời điểm năm này Chúa
Giêsu giáng sinh làm người, Augustus nhận thêm danh hiệu Pater patriae - người
cha dân tộc.
Ngày 19.08. năm 14 sau Chúa giáng sinh Augustus băng hà ở
Nola, và được công nhận tuyên dương là Vị Thần linh đất nước.
Tháng thứ 8. trong năm từ năm 8. trước Chúa giáng sinh có
tên Augustus đặt theo tên của hoàng đế Augustus, để nhắc nhớ lại vào tháng này
Ông trở thành vị Toàn quyền thứ nhất của đế quốc Roma.
2. Khung cảnh lịch sử
„Bởi phép Đức Chúa Thánh Thần , Người đã nhập thể trong
lòng Trinh nữ Maria, và đã làm người.“ (Kinh tin kính.)
Lời tuyên xưng trong kinh Tin Kính của Hội Thánh về Chúa
Giêsu, mà chúng ta đọc hằng tuần theo ý nghĩa đạo đức thần học. Nhưng trong lời
tuyên xưng đức tin đó còn gói ghém, hay đúng hơn sân khấu lịch sử đời sống, lúc
Chúa Giêsu sinh ra làm người trên trần gian, đã diễn ra vào thời điểm lúc đó.
Sân khấu lịch sử đó là đế quốc Roma dưới thời hoàng đế
Augustus bao rùm khắp Âu Châu, sang tận miền Tiểu Á Châu, vùng Trung Đông, nơi
quê hương Do Thái của Chúa Giêsu.
Hoàng đế Augustus được xưng tụng là vị cứu tinh mang lại
hòa bình cho thiên hạ. Và chính ông đã cho lập Ara Pacis Augusti - Bàn thờ hòa
bình của Augustus, ở tại Roma, mà ngày nay còn sót lại di tích để khảo cứu.
Rồi ngày sinh ra của Hoàng đế Augustus , ngày 23.09. cũng
được cắt nghĩa theo ý nghĩa là người sinh ra để kiến tạo mang hòa bình cho nhân
loại. Và ngày sinh ra của hoàng đế Augustus cũng được hiểu là ngày xoay chuyển
sang mốc chặng thời gian mới khác. Theo phân chia thay đổi thời tiết thiên
nhiên bốn mùa bên xứ lạnh Âu châu, Bắc Mỹ châu, ngày 23.09. hằng năm là ngày
mốc điểm từ mùa Hè chuyển sang mùa Thu
Thánh Luca trong phúc âm đã tường thuật biến cố Chúa Giêsu
giáng sinh lồng trong khung cảnh lịch sử mọi người trong đế quốc Roma thời đó
theo lệnh hoàng đế Roma phải trở về quê quán của mình mà khai tên trong sổ bộ
thuế khóa. (Lc 2,) ̣
Đức giáo hoàng Benedicktô XVI. đã có nhận xét về khung cảnh
lịch sử Chúa Giêsu giáng sinh: Thánh Luca trong tường thuật đã nói đến hoàng đế
Augustus của đế quốc Roma và lời công bố toàn dân trở về quê quaăn cũ của mình
khai tên vào sổ bộ mang chiều kích tập hợp đại kết, đồng thời như một khung
lịch sử và thần học cho những biến cố được thuật lại. ( Joseph Ratzinger
Benedickt XVI., JESUS von Nazareth, Prolog, Herder 2012, tr. 73.)
3. Chúa Giêsu sinh ra
làm người
Thánh sử Matthêu viết về nguồn gốc gia phả của Chúa Giêsu:
Từ tổ phụ Abraham đến vua Đavít là 14 đời. Từ vua Đavít đến thời lưu đày ở
Ngài sinh ra trong đất nước Do Thái, ở
Chúa Giêsu có tên thật là J.hosua hoặc Jesua hoặc Jesu (nếu
là tiếng Aramê). Tên này có nghiã là: "Giavê là sự cứu độ" hay
"Giavê ban ơn cứu độ". Giêsu không phải là một tên gọi đặc biệt và mới
lạ của riêng Chúa Giêsu, nhưng là tên gọi khá thông dụng và rất được ưa chuộng
vào thời đó.
Về ngày sinh ra cùng năm sinh của Chúa Giêsu không có sử
sách nào ghi lại. Chỉ biết trước khi đạo Công giáo truyền sang đế quốc Roma, từ
thời xa xưa ở nhiều nền văn hóa dân gian, ngày 25.12. là một ngày đặc biệt, là
ngày bản lề chuyển tiếp sang mùa Đông với thời tiết gía lạnh cùng tối tăm. Theo
văn hóa người Roma, họ kính thờ Thần Saturn, vị Thần mặt Trời không hề bị chiến
thắng vào ngày này.
Những tín hữu Chúa Kitô từ năm 217 sau Chúa Giáng sinh,
dưới thời Đức giáo hoàng Hippolytus, Giáo Hội Công giáo thành Roma đã tìm cách
lấy ngày này thay vì thờ thần mặt trời theo nghi lễ xã hội của dân ngoại Roma,
làm ngày mừng sinh nhật Chúa Giesu sinh xuống làm người trên trần gian.
Hội Thánh Công giáo muốn „rửa tội“ ngày 25.12. theo nghi lễ
tôn giáo dân ngoại Roma, thành ngày lễ Chúa Giesu giáng sinh làm người, Đấng là
Mặt Trời công chính thay cho Thần mặt trời không hề bị chiến thắng của dân
Roma.
Tiến trình cố gắng này kéo dài cùng nhiều thử thách tưởng
chừng như thất bại. Nhưng đến thế kỷ thứ 4. khi đạo Công giáo được chính thức
công nhận trong toàn đế quốc Roma dưới thời hoàng đế Constantino, cố gắng „rửa
tội“ ngày thờ thần mặt trời theo nghi lễ ngoại đạo thành ngày theo nghi lễ đạo
Công giáo mới chính thức thành công được công nhận.
Và cho đến thế kỷ thứ 8. sau Chúa Giáng sinh, ngày 25.12.
hằng năm là ngày lễ trọng mừng sinh nhật Chúa Giêsu trở thành ngày lễ chung cho
Hội Thánh Công giáo trên hoàn cầu.
Căn cứ theo Phúc âm Thánh Gioan, Chúa Giêsu là ánh sáng
chân thật đến trong trần gian (Ga 8,9), ̣ và theo sách Tiên tri Maleachi, Chúa
Giêsu, Đấng Mặt Trời công chính (3,2). Nên „rửa tội“ lấy ngày 25.12. theo ý
nghĩa văn hóa của dân Roma ngày xưa cho trở thành ngày kính thờ Chúa Giêsu,
Đấng là Mặt Trời đến trong trần gian là điều rất thuận tiện thích hợp cùng phải
lẽ và chính đáng.
Chúa Giêsu sinh ra vào một thời gian nhất định trong khung
cảnh lịch sử xã hội thời hoàng đế Roma Augustus ra chiếu chỉ toàn dân về quê
quán cũ khai tên tuổi. Và lúc Chúa Giêsu ra giảng đạo loan báo Tin Mừng nước
Thiên Chúa cũng vào thời điểm nhất định, năm thứ 15. thời hoàng đế Teberius cai
trị đế quốc Roma. (Lc 3,1.) ̣
Chúa Giêsu không phải là một nhân vật thần thoại sinh ra và
xuất hiện vào một lúc naầo đó. Ngài là một con người thuộc vào một thời gian
chính xác được sử sách ghi chép lại và vào một không gian hình thể địa lý chính
xác: điểm hoàn vũ và điểm cụ thể cùng chung hợp gặp gỡ nối kết với nhau.
Nơi Ngài thể hiện Logos ( Ngôi Lời) trong ý nghĩa sáng tạo
của mọi sự vật đã đi vào cuộc sống trần gian. Logos muôn thuở đã trở thành
người trong mối tương quan không gian và thời gian. ( Joseph Ratzinger
Benedickt XVI., JESUS von Nazareth, Prolog, Herder 2012, tr. 74.)
4. Giữa hai nhân vật
lịch sử
1. Triều đại
Augustus là một vị hoàng đế của đế quốc Roma từ 27. trước
Chúa giáng sinh đến năm 14. sau Chúa giáng sinh.
Chúa Giêsu cũng là một vị Vua, như Ngài đã xác nhận về
mình: Nước tôi không thuộc về thế gian này. (Ga 18,36). Triều đại của Vua Giêsu
là lòng con người không có biên giớ về hình thể địa lý cũng như thời gian và
bao trùm hết mọi con người. ̣
2. Sứ mạng
Hoàng đế Augustus ban hành chiếu chỉ sắc lệnh được mệnh
danh Eu-Angelion: tin mừng. Cho dù chiếu chỉ sắc lệnh của hoàng đế tốt hay không
tốt.
Trong ý ngĩa và mục đích đó, những lời giảng dạy của Chúa
Giêsu cũng là Tin mừng ơn cứu độ được loan báo cho muôn dân gian vào mọi thời
đại.
3. Đích điểm đạt tới
Hoàng đế Augustus đã thành công trong việc chấm dứt nội
chiến trong đế quốc Roma thời đó và mang lại nền hòa bình trong xã hội đế quốc
Roma do Ông cai trị, Pax Romana.
Chúa Giêsu cũng là người mang hòa bình đến trong trần gian,
như chính Ngài xác nhận: Ngài là sự hòa bình. Nền hòa bình mà trần gian không
thể cho được. ( Ga 14, 23-31), Pax Christi.
Hoàng đế Augustus dựa vào quyền lực sức mạnh trần gian.
Còn Chúa Giêsu là vị thủ lãnh dựa trên sức lực quyền uy
tinh thần.
4. Người Cha
Hoàng đế Augustus được Senat trao tặng danh hiệu Pater
Patriae, người cha tổ quốc.
Chúa Giêsu cũng là một người cha. Ai tin vào Ngài , người
đó trở thành con Thiên Chúa. Trong dụ ngôn cỏ lùng ở Phúc âm Thánh Mattheo (
13, 36-38) ̣ Chúa Giêsu đã gọi những hạt giống tốt trong nước Ngài là con Thiên
Chúa.
5.Con Thiên Chúa
Hoàng đế Augustus đã để cho mình được xưng tụng tôn thờ là
vị thần linh ở phần phía đông đế quốc Roma.
Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa sinh xuống trần gian và luôn
luôn được xưng tụng là Con Thiên Chúa.
6. Những người cùng đồng hành
Hoàng đế Augustus năm giữ quyền hành như một vị toàn quyền
tấi cao duy nhất. chung quanh ông có 12 vị quân sư phục vụ quyền bính cho hoàng
đế.
Chúa Giêsu trái lại kêu gọi thu tập 12 Môn đệ không phải để
phục vụ cho quyền bính của mình, nhưng họ sẽ là những người tiếp tục sứ mạng
của Chúa ra đi rao giảng nước Thiên Chúa trong trần gian.
******************
Augustus sinh ra làm vua cai trị dân thiên hạ trong đế quốc
Roma dựa trên quyền lực sức mạnh của tiền bạc, luật lệ cùng vũ khí.
Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa, sinh ra trong trần gian không
dựa trên sức mạnh thế lực đó, nhưng trên nền tảng sức lực tinh thần yêu mền
cùng mang ơn cứu độ cho con người.
Con người là trung tâm điểm sứ vụ rao giảng nước Thiên
Chúa. Vì thế, Ngài đã sinh xuống làm người như mọi người.
Ơn cứu độ giải thoát cho con người khỏi hình phạt tội lỗi
là sứ mạng chính yếu Thiên Chúa Chúa muốn mang đến. Chính vì thế Chúa Giêsu,
Con Thiên Chúa đã nhập thể làm người mang ánh sáng ơn tha thứ hòa bình xuống
trần gian.
Trong công trình sáng tạo thiên nhiên của Thiên Chúa, con
người là cao điểm của công trình. Chính vì thế Chúa Giêsu là Logos sáng tạo
vĩnh cửu của Thiên Chúa đã trở thành người trong công trình sáng tạo này.
Con Thiên Chúa làm người, để con người giữ địa vị làm người
của mình.
Chúc mừng lễ Chúa giáng sinh 2012
Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long (songductin.de)