Có
những rào cản lớn khiến chúng ta không thể sống trọn vẹn phút hiện tại, đó
là : níu kéo quá khứ, ngưỡng vọng tương lai và ảo tưởng hiện tại. Những
viên đá này có thể khiến ta vấp ngã nhưng cũng khả dĩ trở thành bệ dưới chân
ta. Điều này tùy thuộc vào thái độ của mỗi người khi đối diện với thực tại cuộc
sống. Vì đối với những người tiêu cực, họ thường thấy khó khăn trong những cơ hội,
còn những người tích cực, họ luôn khám phá ra những cơ hội trong mọi khó khăn để
sống phút hiện tại với tất cả lòng tin cậy mến.
Níu kéo quá khứ
Chúng
ta dễ nhận ra tình trạng này khi phân tích hình ảnh của một Madalena trong
tương quan với Chúa Giêsu. Bà là người đã được Đức Giêsu trừ cho khỏi bảy quỷ,
và sau đó, bà đã tự nguyện theo Người trên mọi nẻo đường truyền giáo. Điều này
cho thấy bà đã đặt Chúa làm trung tâm đời sống bà ; nhưng rồi cái chết của
Chúa Giêsu, đồng nghĩa với việc sụp đổ hoàn toàn lý tưởng đời bà. Bà ra mồ Chúa
mà khóc như để níu kéo một quá khứ tốt đẹp về tương quan giữa bà và
Chúa. Thay vì những hình ảnh ấy làm động lực thúc đẩy bà sống tốt hơn phút
hiện tại, bà lại khóc cho một cuộc tình vắng bóng người yêu. Vết thương lòng
này quá sâu xa đến nỗi bà đi tìm sự xoa dịu và an ủi trong chính nơi tạo nên nỗi
bất hạnh cho mình. Hình ảnh về Đức Giêsu càng đẹp đẽ và êm đềm bao nhiêu thì
khi mất đi, nó càng tạo nên nơi tâm hồn bà một sự trống vắng và bất hạnh bấy
nhiêu. Bà khóc cho sự ra đi của « thần tượng » thì ít nhưng bà khóc
cho chính sự trống rỗng và cô đơn của tâm hồn.
Có
thể nói, không có kẻ nào bị tổn thương bằng kẻ sống trong mặc cảm vì cuộc đời
vô nghĩa. Cũng không có vết thương nào hằn sâu trong ký ức bằng vết thương do mất
đi lý tưởng của cuộc đời. Họ có thể tìm đến cái chết như giải pháp cuối cùng để
tránh trực diện với thực tại mình đang sống. Cho dù họ đang sống nhưng tất cả
những gì đi qua cuộc đời họ đều chịu tác động dưới lăng kính của kẻ bị tổn
thương. Một người bị tổn thương chưa được chữa lành, họ sẽ phóng chiếu những lối
nghĩ tiêu cực, bi quan yếm thế lên người khác. Họ vẫn sống phút hiện tại nhưng
thực tại họ đang sống lại trở nên hỗn độn và trống rỗng như chính thực trạng nội
tâm của họ vậy ! Mọi tương quan với thực tại đã trở nên nhỏ bé dưới góc
nhìn quy ngã của họ. Tất cả diễn ra trong cái tiểu vũ trụ nhỏ hẹp đáng thương.
Họ chỉ có thể được chữa lành thực sự qua lăng kính của Đấng Phục Sinh. Như bà Madalena, họ cũng được Chúa
Phục Sinh mời gọi sống sứ mạng Người trao trong phút hiện tại, là ra đi loan
báo Tin Mừng. Và họ sống phút hiện tại với ý thức lớn lao rằng có Chúa cùng đồng
hành với họ.
Chúng
ta cần phân biệt thái độ níu kéo quá khứ với việc hồi tâm trong đời sống thiêng
liêng. Nếu hiểu níu kéo quá khứ là
tình trạng chôn mình trong ký ức đã qua thì hồi
tâm là một bước lượng giá để sống tốt hơn trong phút hiện tại. Thật vậy,
quá khứ chỉ có ý nghĩa khi nó giúp ta kinh nghiệm hơn, nhờ đó, sống tích cực
hơn trong hiện tại. Hồi tâm ví như những thước phim trong quá khứ được quay chậm
lại dưới ý thức của chủ thể để rồi đề ra những bước tiến trong tương lai và bắt
tay thực hiện ngay trong chính phút hiện tại này. Bởi đó, một trong những cách
giúp sống trọn vẹn phút hiện tại là chúng ta cần ghi lại lịch sử đời mình dưới
ánh sáng của Đấng Phục sinh. Xét cho cùng, hồi tâm không phải là níu kéo quá khứ
hay làm sống lại những cảm xúc đã qua nhưng là để nhắc nhở bản thân sống xứng
đáng và trân trọng những gì mình đang có. Và cái có lớn nhất trong đời là được
Đức Giêsu ở cùng. Có thể nói, sự hiện diện của Người là phần thưởng cho kẻ sống
thanh liêm.
Nếu
như níu kéo quá khứ làm cho con người
giẫm chân tại chỗ trong hành trình tâm linh, ngưỡng vọng tương lai dễ khiến con người xa rời thực tế cuộc sống.
Tương lai là một cái gì mơ hồ vượt khỏi tầm với của con người. Khi ai đó nhìn về
tương lai trong những dự phóng của mình mà không hành động ngay từ bây giờ thì
bị coi là người phi thực tế. Họ lên kế hoạch (một điều hữu ích) nhưng vì không
tỉnh thức để nắm bắt cơ hội đến trong hiện tại, họ thất bại. Cũng có những người
đi tìm vận mệnh đời mình trong bói toán, họ nghĩ rằng quyền sinh sát ở trong
tay ta, nhưng kỳ thực họ càng hoang mang vì những dự đoán thiếu cơ sở hoặc sẽ
háo hức đón chờ một tương lai tốt đẹp bằng thái độ « há miệng chờ sung thối
rụng ». Chung cục, họ đánh mất chính mình trong một tương lai bất định.
Có
nhà phê bình tôn giáo nhìn nhận rằng một số Kitô hữu sống hướng về trời cao mà
quên đi thực tại mình đang sống. Họ không thể chấp nhận về thái độ của những
người dám sống chết vì lý tưởng tôn giáo. Nếu các tín hữu vì quá chăm chú hướng
về quê hương trên trời mà bỏ quên bổn phận xây dựng quê hương trần thế là một
điều đáng tiếc ; điều này cần được hoán cải mỗi ngày để sống tốt hơn trong
hiện tại. Còn nếu những người này trong đức tin họ vốn lấy Chúa làm lẽ sống thì
họ không đơn độc bước đi trên đường lữ thứ vì có Chúa luôn đồng hành với họ như
Ngài đã dùng đám mây ban ngày và cột lửa ban đêm soi lối cho cha ông họ tìm về
Đất Hứa.
Như
thế, để sống trọn vẹn và ý nghĩa trong phút hiện tại, chúng ta cần sống tỉnh thức
nhờ ánh sáng Phục Sinh chiếu rọi. Vì chúng ta không thể bước đi trong bóng tối
của chính mình mà cần tiến bước trong ánh sáng của ngày cứu độ. Nói cách khác,
chúng ta chỉ được ngưỡng vọng tương lai như hướng về Đức Giêsu là cùng đích để
khả dĩ tiến bước mà không sợ lạc đường.
Quá
khứ đã qua, tương lai chưa đến còn hiện tại thì bấp bênh và thử thách còn đây dễ
khiến chúng ta ảo tưởng mà phủ nhận hoặc khước từ thực tại
đời sống của mình cách nào đó. Đôi khi có những người vì quá lý tưởng cuộc sống
như chỉ trải nệm hồng mà đã bỏ cuộc khi chân phải chảy máu vì giẫm vào gai. Khi
ấy, họ mới ngộ ra cuộc đời không như ta tưởng !
Chúng
ta đang sống trong thời đại mà khoa học kỹ thuật lên ngôi, đó là lợi thế cho việc
con người tiếp cận với các phương tiện thông tin, và con người ngày nay đang
chìm đắm trong thế giới ảo khiến con người thêm ảo tưởng về bản thân và thực tại
đời sống. Thế giới tưởng chừng như quá gần gũi trong tầm tay mọi người ; họ
đến với nhau bằng một kết nối và không cần biết gì về nhau. Vì thế, cả hai bên
được tự do tâm sự mà không sợ làm nhau tổn thương. Cũng có khi họ ảo tưởng cho
mình là vị linh hướng vì giúp cho một ai đó được hoàn lương, hoặc là vị cứu
tinh vì giúp một người xa lạ vượt qua khó khăn…họ đeo đủ thứ mặt nạ, thủ đủ mọi
vai diễn ; trong khi đó, họ chỉ là những người vô công rồi nghề dùng
phương tiện ảo để giết thời gian.
Tâm lý
tự nhiên, ai cũng muốn người khác nhìn nhận mình là nhân vật quan trọng và xử sự
sao đáng cho mọi người tôn trọng, nhưng không vì thế, người ta bán sĩ diện để
mua chút tiếng khen ngoài môi miệng. Họ tưởng rằng mình toàn năng có thể làm được
mọi chuyện mà kỳ thực hứa ảo chứ không buồn động ngón tay vào. Họ quên lời Chúa
cảnh báo : mù mà dẫn mù thì lăn cù xuống hố.
Đó
là thứ ảo tưởng chính mình, từ đó, kéo theo cái nhìn méo mó về thực tại. Do sự
thể không xảy ra như ý mình, họ khước từ và phủ nhận ý nghĩa sự việc và giá trị
của người khác. Ngoài ra, để tránh né trực diện vấn đề, họ giải thích sai lệch
và bóp méo thực tế sự việc. Một câu nói quan tâm chân thành, họ lại biện giải
là soi mói cá nhân ; một hành vi bác ái tha nhân, họ cho đó là mua chuộc
trá hình…Thực ra, họ đã phóng chiếu chính những bóng tối ẩn khuất của mình lên
người khác. Điều này cho thấy họ bị tổn thương và mặc cảm trong tuổi thơ bất hạnh
mà chưa được chữa lành.
Để
có thể sống tích cực trong phút hiện tại, những người này phải được thanh luyện
và chữa lành trong ánh sáng của Đấng Phục Sinh. Trước tiên, họ phải tập đánh
giá đúng đắn về những giới hạn và giá trị của bản thân. Kế đến, họ cần can đảm
trực diện với những vấn đề trong cuộc sống và đánh giá mọi sự như nó là. Có thế, họ dễ dàng đạt được những
bước tiến bộ trong hành trình tâm linh mà phần thưởng chung cuộc là chính Đức
Giêsu.
Tác
giả thư Do thái mời gọi mọi người : « …hãy kiên trì chạy trong cuộc
đua dành cho ta, mắt hướng về Đức Giêsu là Đấng khai mở và kiện toàn lòng
tin » (Dt 12,1b-2). Thật vậy, cuộc đời lữ thứ này là một cuộc đua vượt qua
chướng ngại vật là níu kéo quá khứ, ngưỡng
vọng tương lai và ảo tượng hiện tại để
tăng tốc chạy đến đích là Đức Giêsu, phần thưởng của những người kiên trì đến
cùng trong hành trình đức tin. Có thế, mỗi phút sống tròn đầy trong hiện tại sẽ
kết thành một cuộc sống sung mãn trong Đức Giêsu.
Xin
ghi nhận câu chuyện có thực do một linh mục miền Bắc chia sẻ để tăng phần khích
lệ chúng ta trong cuộc sống làm chứng cho Chúa và lấy Người làm lẽ sống đời ta.
Lúc đó, ngài còn là một chú bé giúp lễ. Vào một đêm lạnh buốt khắc nghiệt của
miền Bắc, Cha Xứ được tin có người cần chịu phép xức dầu. Ngài đã quyết định đi
ngay trong đêm ấy để đến bên giường bệnh nhân an ủi và ban các phép sau cùng.
Có ngờ đâu, sau khi thi hành xong sứ vụ, ngài đã ra đi trước sự chứng kiến của
chú bé giúp lễ và người nhà bệnh nhân. Sự ra đi của ngài đã để lại trong lòng mọi
người niềm cảm phục sâu xa và nhớ thương vô hạn. Ngài đã sống hết mình trong phút
hiện tại để phục vụ tha nhân. Ngọn nến ấy đã tiêu hao đến cùng, giờ đây hy vọng
được thắp sáng mãi trong ánh nến Phục Sinh của Đức Giêsu.
EYMARD
An Mai Đỗ O.Cist.