Sau
khi ĐGH Benedict XVI tuyên bố từ nhiệm, các nhà quan sát và chính các viên chức
lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo cũng đã nhận ra rằng một chiến dịch vận động “đánh chiếm”
ngôi vị Giáo Hoàng ở Roma đang được tiến hành, không phải từ trong nội bộ của
Giáo Hội Công Giáo, mà do các quyền lực (powers) thực hiện nhằm dựng lên một vị
Giáo Hoàng, nếu không gióng như một Ban Ki-moon, Tổng Thư Ký LHQ, luôn sẵn sàng
thi hành sự chỉ đạo của các cường quốc, thì ít ra không có những hoạt động gây
khó khăn cho họ.
Về
phương diện thế quyền, Vatican là một quốc gia nhỏ bé nhất trên thế giới với diện
tích chỉ 0,44km2 gồm thành phố Vatican với tường thành bao bọc và
hơn 10 toà nhà khác ngoài thành, bao gồm những đại thánh đường, văn phòng hành
chính các bộ thuộc Giáo Triều Roma và biệt thự Castel Gandolfo, nơi Đức Giáo
Hoàng đến nghỉ hè. Nhưng về phương diện giáo quyền, Giáo Hội đang lãnh đạo khoảng
1,2 tỷ tín hữu có mặt gần như khắp nơi trên thế giới, nên tiếng nói của Giáo
Hội có ảnh hưởng về nhiều phương diện.
Hoa
Kỳ và các cường quốc Tây Phương không muốn Giáo Hội nói đến một số vấn đề đang gây
khó khăn cho họ như vấn đề phá thai và hôn nhân đồng tính; vấn đề tranh chấp giữa
Do Thái và Palestine; vấn đề cuộc chiến ở Iraq đã khiến hơn 120.000 thường dân
bị giết, trên 1,5 triệu người phải rời nhà cửa, trong đó có ít nhất 500.000 người
buộc phải ở trong các lều tạm trú tồi tàn mà không có các dịch vụ công cộng;
vấn đề trên một triệu thường dân ở Congo bị tàn sát trong các cuộc nội chiến,
v.v… Ngay cả những vụ tàn sát ghê rợn người Kitô giáo đang xẩy ra ở Nigeria,
họ cũng không muốn Giáo Hội đưa những hình ảnh đó ra trước công luận vì Nigeria
không phải là “mục tiêu” của họ. Trong khi đó Giáo Hội lại không ngừng báo động
về những vấn đề này.
Trái
lại, tại những nơi được coi là “mục tiêu, các quyền lực muốn Giáo Hội phải đồng
hành với họ và làm công cụng cho họ. Một thí dụ cụ thể là năm 2010, khi biến cố
Thái Hà nổi lên ở Hà Nội, có nhiều dấu hiệu cho thấy các quyền lực muốn nhân cơ
hội này biến Giáo Hội Công Giáo Việt Nam thành một lực lượng đối kháng thay thế
Giáo Hội Phật Giáo Ấn Quang đang bị suy tàn. Khi “những con nai vàng ngơ ngác” sắp
bị trúng kế thì Giáo Hội đã can thiệp và ngăn chận kịp thời.
Các
quyền lực đang xử dụng các hệ thống truyền thông để tạo một Giáo Hoàng theo ý muốn
của họ bằng cách một mặt đánh phủ đầu để triệt hạ uy tín của Giáo Hội và các
giáo sĩ mà họ tin đang có ảnh hưởng quyết định trong Giáo Hội, và mặt khác đưa
ra những hình ảnh mà theo họ có thể đưa Giáo Hội ra khỏi những khó khăn. Nhưng
Giáo Hội đã có những biện pháp để ngăn chận những âm mưu này.
KHI
CÁC QUYỀN LỰC RA TAY
Ngày
23.2.2013, Linh mục Lombardi, Giám Đốc Phòng Báo Chí Tòa Thánh, đã mạnh mẽ tố giác
sự xuyên tạc và vu khống của một số cơ quan truyền thông về hoạt động của Tòa
Thánh. Linh mục nói rằng hành trình của Giáo Hội trong những tuần lễ cuối cùng
của triều đại Giáo Hoàng Benedict XVI là rất là cam go, xét vì tình trạng mới
mẻ. Ngài nói:
“Thực
vậy, không thiếu những kẻ lợi dụng lúc kinh ngạc và ngỡ ngàng của những người
có tinh thần yếu đuối để gieo rắc hoang mang và sự mất uy tín cho Giáo Hội và
các vị lãnh đạo Giáo Hội, bằng cách dùng đến những phương thế cổ xưa – như nói
xấu, xuyên tạc, và đôi khi vu khống nữa – hoặc tạo sức ép không thể chấp nhận
được để ảnh hưởng đến việc thực thi nghĩa vụ bầu cử của thành viên này hay
thành viên khác trong Hồng Y Đoàn, cho rằng vị ấy không xứng đáng vì lý do này
hay vì lý do khác.”
Sau
đó Linh mục nói thẳng ra rằng “các quyền lực” (powers), tức các nhà cầm quyền, muốn
dùng hệ thống truyền thông để gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử Giáo Hoàng. Linh
mục nói:
“Qua diễn biến của các thế kỷ, các Hồng Y thường phải đối phó với nhiều
hình thức áp lực. Nếu trong quá khứ cái gọi là các quyền lực (tức các nhà cầm
quyền) đã thực hiện những áp lực lên việc bầu Giáo Hoàng, thì ngày nay có một
âm mưu thực hiện điều đó qua công luận.”
[Through
the course of the centuries, Cardinals have faced many forms of pressure. If in
the past, the so-called powers (i.e. states) exerted pressures on the election
of the Pope, today there is an attempt to do this through public opinion.]
Quả
thật, trong lịch sử của Giáo Hội Công Giáo đã xẩy ra nhiều cuộc xung đột giữa thế
quyền và giáo quyền. Thí dụ vào năm 824, vị đồng Hoàng Đế Lothair cương quyết
đòi phải cho những người La Mã, giới tu sĩ và giáo dân được quyền tham gia vào
việc bầu chọn Giáo Hoàng. Ông hứa sẽ không can dự vào cuộc bầu cử với điều kiện
vị Giáo Hoàng được chọn phải thề trung thành với Hoàng Đế. Năm 962, ĐGH Gioan
XII phải đồng ý thề trung thành với Hoàng Đế La Mã là Otto lúc đó, để đổi lại
việc Hoàng Đế không can dự vào việc bầu cử.
Tháng
8 năm 1903, khi 62 vị Hồng Y họp để bầu người kế vị ĐGH Léo XIII, các vua ba nước
Áo, Pháp và Tây Ban Nha đã xử dụng quyền phủ quyết (veto) với các ứng cử viên
Giáo Hoàng. Dựa vào quyền này, vua nước Áo đã loại trừ không cho ĐHY Mariano
Rampolla, một Hồng Y nổi tiếng, tranh cử chức Giáo Hoàng. Mãi đến khi ĐHY
Giuseppe Sarto trở thành Giáo Hoàng Pius X, ngài mới ban hành tự sắc hủy bỏ đặc
quyền phủ quyết này của các vua.
Ngày
xưa, phạm vi hoạt động của Giáo Hội còn giới hạn, nên các quyền lực có thể can thiệp
trực tiếp vào các hoạt động của Giáo Hội. Ngày nay, phạm vi hoạt động của Giáo
Hội bao trùm cả thế giới nên các quyền lực không thể can thiệp trực tiếp được
nữa, nhưng họ đã can thiệp gián tiếp qua các hệ thống truyền thông (media) như
Linh mục Lombardi đã tố cáo.
NHỮNG
QUẢ BONG BÓNG ĐƯỢC THẢ RA
Cuộc
thăm dò của Trung tâm Nghiên cứu Pew được công bố ngày 22.2.2013 cho biết hơn một
nửa số người theo Công Giáo ở Mỹ cho rằng sẽ là một điều tốt đẹp nếu Giáo Hoàng
mới là người đến từ Nam Mỹ, Châu Á hoặc Châu Phi. Nói cách khác, họ không muốn
một Giáo Hoàng từ Âu Châu. Đây là một quả bong bóng.
Các
cơ quan truyền thông khác đã thả ra hai quả bong bóng khá hấp dẫn: Theo họ, một
trong hai Hồng Y Mỹ sau đây có thể được cử làm Giáo Hoàng, hoặc là ĐHY Timothy Dolan,
hiện là TGM New York và là Chủ Tịch Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ, hoặc là ĐHY
Patrick O’Malley, TGM Boston.
Tờ
La Repubblica ở Ý, một tờ báo chuyên thả bong bóng về Vatican trong hai tuần qua,
loan tin rằng các Hồng Y người Ý đi tiên phong trong việc đề cử một Hồng Y Mỹ
làm Giáo Hoàng. Tờ này nói có tin cho biết ĐHY Tarcisio Bertone, hiện là Quốc Vụ
Khanh của Toà Thánh, một người đầy quyền lực, đang lặng lẽ vận động cho “ứng cử
viên” Dolan.
Ký
giả Stéphane Bussard viết một bài bằng tiếng Pháp dưới đầu đề “L’Amérique
catholique rêve d’avoir son pape” (Người công giáo Mỹ mơ ước một vị giáo hoàng
của họ) đăng trên báo Le Temps, nói rằng từ khi nghe tin ĐGH Benedict XVl từ
nhiệm, người Công Giáo Mỹ ước mơ một ĐGH Mỹ.
Bài
báo nói rằng ĐHY Dolan là người trung thành với giáo lý của Vatican trong những
vấn đề tu sĩ độc thân, truyền chức cho phụ nữ, cho phép phá thai và ly
dị, nhưng tên ngài không được nhắc đến trong danh sách các Hồng Y kế vị, mặc dù
tên ngài vẫn có trong danh sách bầu Giáo Hoàng.
Tác
giả nói rằng theo dư luận thì trong cuộc bầu cử Giáo Hoàng sắp tới nếu người kế
vị ĐGH Benedict XVl là người Mỹ, Giáo Hội Công Giáo có nhiều lợi thế hơn, vì số
người Công Giáo Mỹ đông nhất thế giới sau Brésil, Mexico và Philippines. Có 74 triệu
người Mỹ được định danh là Công Giáo và gần 100 triệu người đã được rửa tội.
Nhưng người Mỹ Công Giáo mất đà phát triển.
Theo
tác giả, Hoa Kỳ từ lâu đã đóng góp lớn nhất cho Vatican, trước cả Pháp và Đức. Việc
bầu một người Mỹ còn là một sự bất ngờ làm chấn động Công Giáo vẫn luôn nằm ở
Âu châu.
Nếu
các cơ quan truyền thông Mỹ đứng ra làm công việc “vận động” này sẽ bị coi là “thổi
ống đu đủ” hay gây áp lực. Để cơ quan truyền thông Ý và Thụy Sĩ làm rồi các cơ
quan truyền thông Mỹ loan lại sẽ được coi là “thông tin”. Nhưng một câu hỏi lớn
đã được đặt ra: Tại sao các cơ quan truyền thông Ý và Thụy Sĩ lại đi “vận động”
cho Giáo Hoàng Mỹ?
Khi
các ký giả Hoa Kỳ vây quanh ĐHY Dolan và hỏi ngài về chuyện ngài có thể được chọn
làm Giáo Hoàng, ngài đã cười và nói: “Mấy
người nào đoán như thế thì là những người hút cần sa rồi nằm mơ giữa ban ngày.”
Cón
ĐHY Patrick O’Malley cho rằng đó chỉ là việc “nhàn rỗi trò chuyện” mà thôi.
Ngài nói:
“Tôi
biết rằng đã có nhiều dự đoán về những người có thể thay thế đức Giáo Hoàng Benedict.
Tuy nhiên, tôi cho những dự đoán đó
toàn là những chuyện hão huyền. Thay vào đó, chúng ta nên tập
trung vào việc cầu nguyện để Đức Thánh Linh ngự xuống giúp đỡ và hướng dẫn các
vị Hồng Y bầu cho được một người cần cho Giáo Hội tại thời điểm này.”
Trong
bài “Tại sao sẽ không có một Giáo
Hoàng người Mỹ?” đăng trên FoxNews.com ngày 21.2.2913, Linh
mục Dòng Tên Thomas Worcester, giáo sư Sử tại College of the Holy Cross, đã
nhận định rằng nếu Trung Quốc thống trị thế giới, cơ hội có một Giáo Hoàng người
Mỹ có thể được đặt ra, nhưng hiện nay Hoa Kỳ đang thống trị thế giới về quân
sự, chính trị, ngoại giao, văn hoá và kinh tế, ít người không phải là người Mỹ
muốn cộng thêm vào danh sách đó sự thống trị về tôn giáo.
NGĂN
CHẬN SỰ CHI PHỐI
Ngày
22.2.2013 ĐGH Benedict XVI đã ban hành Tông thư Tự sắc “Normas nonnullas”
điều chỉnh một số điều khoản của luật bầu Giáo Hoàng để tránh những sự chi phối
từ bên ngoài. Tông thư khá dài, nhưng chúng ta chỉ cần lưu ý đến hai quy định
sau đây:
Quy
định thứ nhất đáng chú ý là “không một Hồng Y cử tri nào sẽ bị loại trừ khỏi
việc bầu cử tích cực hay thụ động, vì bất cứ lý do hay viện cớ nào…”
Như
vậy các Hồng Y dưới 80 tuổi đều đến tham dự Mật Nghị để bầu Giáo Hoàng. Không
ai có quyền viện lý do này hay lý do khác để ngăn cản.
Quy
định thứ hai là ấn định thời hạn họp Mật Nghị để bầu Giáo Hoàng mềm dẽo hơn. Trước
đây thời hạn này được ấn định là 15 ngày kể từ khi trống ngôi Giáo Hoàng và
không quá 20 ngày. Tông thư mới cho phép Hồng Y Đoàn quyền bắt đầu Mật Nghị trước
15 ngày, nếu nhận thấy có sự hiện diện của tất cả càc Hồng Y cử tri, và cũng có
thể kéo dài ra vài ngày nếu có các lý do nghiêm trọng. Tuy nhiên, lâu nhất vẫn
là 20 ngày.
Quy
định này có thể giúp Mật Nghị Hồng Y họp sớm hơn, tránh cảnh dùng thời gian kéo
dài để làm “lobby” hay gây áp lực.
Giáo
Hội Công Giáo tin tưởng rằng việc chọn ai làm Giáo Hoàng là do sự soi sáng của Đức
Chúa Thánh Thần. Do đó, các áp lực hay suy đoán thường không đúng. Cụ thể là năm
2005, không ai liệt kê ĐHY Joseph Ratzinger vào danh sách các vị có thể đắc cử
Giáo Hoàng, nhưng ngài đã đắc cử và trở thành Giáo Hoàng Benedict XVI.
Vatican
có câu ngạn ngữ Latin: “Qui intrat
papa exit cardinalis” (Ai đi vào là Đức Thánh Cha, đi
ra là Hồng Y). Người Mỹ dịch “He who enters the conclave as Pope leaves as a
Cardinal.”
LỜI
CHÀO TỪ BIỆT
Năm
nay, khi giảng tĩnh tâm cho Giáo Triều Roma vào Mùa Chay với đề tài “Nghệ thuật
cầu nguyện, nghệ thuật tin“, ĐHY Gianfranco Ravasi, Chủ Tịch Hội Đồng Tòa
Thánh về Văn Hóa, đã nói:
“Chúng ta đang ở trong thung lũng vây quanh bởi quân Amalek, nơi có bụi mù,
lo âu, và bao nhiêu điều kinh khủng, nhưng chính nơi đây cũng có những giấc mơ
và hy vọng vì ngay từ bây giờ chúng ta biết rằng trên núi có người chuyển cầu
cho chúng ta”.
Đoạn
này được cảm nhận từ chương 17, sách Xuất Hành (Cựu Ước). Chương này kể lại
rằng trong trận đánh giữa người Do Thái và quân Amalek, bao lâu ông Môisê giang
tay cầu nguyện thì Israel chiếm ưu thế so với quân Amalek. Và khi nào cánh tay
của ông hạ xuống, Israel bị lâm vào thế yếu.
Ngày
23.2.2013, ĐGH Benedict đã kết thúc tuần tĩnh tâm nói trên. Dựa theo bài giảng của
ĐHY Gianfranco Ravasi, ĐGH nói:
“Vẻ
đẹp của công trình ấy (công trình do Thiên Chúa tạo dựng) bị sự ác trong trần thế
này chống đối, bị đau khổ và sự hư hỏng chống lại. Như thể ma quỷ muốn làm nhơ bẩn mãi mãi công trình
sáng tạo của Thiên Chúa, chống lại Thiên Chúa để làm cho chân lý và vẻ đẹp của
Ngài không thể nhận ra được…
“Trong
thinh lặng của đêm đen, chúng ta có thể lắng nghe Lời Chúa. Tin không là gì
khác hơn là động chạm đến bàn tay Thiên Chúa, trong đêm đen của trần thế, lắng
nghe Lời Chúa, nhìn thấy tình yêu”.
Ngài
27.2.2013, khi chào từ biệt khoảng 200.000 tín hữu trên thế giới đến tiển đưa ngài
tại công trường Thánh Phêrô, ĐGH đã nói:
“Con thuyền Giáo Hội không phải của tôi, không phải của chúng ta, nhưng là
của Chúa, và Người không để cho nó chìm. Chính Chúa điều khiển nó, chắc chắn
qua cả các người mà Người đã chọn, bởi vì Người đã muốn như thế.
“Thiên
Chúa hướng dẫn Giáo Hội, Người luôn đỡ nâng Giáo Hội nhất là trong những lúc
khó khăn. Người luôn ở gần chúng ta, Người không bỏ rơi chúng ta, Người ở gần
chúng ta và bao bọc chúng ta với tình yêu của Người. Chúng ta đừng bao giờ mất
đi quan niệm đức tin này, là quan niệm duy nhất đích thật của con đường của
Giáo Hội và của thế giới.”
Tại
Sài Gòn, trong văn thư đề ngày 25.2.2913, ĐHY Phạm Minh Mẫn kêu gọi các tín hữu
“hãy cùng nhau cầu nguyện cho Đức Bênêđictô XVI và cho vị Giáo Hoàng tương lai,
để ngài tiếp nối các vị tiền nhiệm đáng kính, hướng dẫn chúng ta bước theo Chúa
Giêsu Đấng Cứu Độ, trên con đường hòa nhập vào gia đình nhân loại, yêu thương đến
cùng, khiêm tốn phục vụ cho sự sống mới và sự phát triển toàn diện của con người.”
Ngày 28.2.2013
Lữ Giang