7 YẾU TỐ GIÚP NUÔI DƯỠNG HẠNH PHÚC GIA ĐÌNH
Đôi bạn yêu nhau cùng ngồi
ngắm trăng dưới một công viên thơ mộng. Sau một hồi im lặng, nàng chỉ tay nhìn
trăng và hỏi chàng: “Anh ơi, tại sao trăng hôm này mờ thế ?”. Chàng dõng dạc trả
lời: “Vì trăng thẹn trước vẻ đẹp của em”. Nàng đã ôm chàng thật chặt, và họ quyết
định lấy nhau. Mười lăm năm sau, cũng một đêm trăng, cả hai cùng nghỉ ngơi và
thư giãn sau một ngày làm việc mệt mỏi. Nàng như muốn ôn lại kỷ niệm xưa những
lúc bên chàng dưới ánh trăng thơ mộng. Nàng quay lại hỏi chàng: “Anh ơi, tại
sao trăng đêm nay mờ thế ?”. Chàng im lặng không trả lời, nàng hỏi thêm một lần
nữa cũng không thấy chàng phản ứng gì. Nàng lại tiếp tục kiên trì lay lấy tay
chàng mà hỏi: “Chàng ơi, tại sao trăng đêm nay mờ thế ?”. Chàng cộc cằn trả lời:
“Không thấy trời chuyển mưa à, dọn đồ về”.
Chúng ta thấy rằng chỉ
trong vòng hơn mười năm mà tình yêu của họ đã biến chuyển rất sâu xa: từ thái độ,
lời nói đến hành động. Chúng làm ô nhiễm môi trường gia đình hầu mưu toan đe dọa
đến niềm hạnh phúc của từng thành viên muốn sống yêu thương. Thay vì bài viết
đi tìm nguyên nhân của những đổ vỡ trong đời sống này, chúng ta lại bàn đến những
yếu tố giúp nuôi dưỡng và thăng tiến đời sống như hướng khắc phục cho những
nguyên nhân chìm sâu trong từng yếu tố được bàn đến.
1.Chăm sóc sắc đẹp:
Không phải chỉ có phụ nữ
được quyền làm đẹp. Nam giới cũng cần “trang điểm” để thu hút bạn khác giới. Đó
là cách họ chăm sóc và yêu thương bản thân. Thông thường chúng ta nghĩ rằng chỉ
cần chăm sóc sắc đẹp khi lúc mới yêu nhau để chiếm trọn tình yêu của người bạn
đời. Thật ra, đó chỉ là bước đầu, vì lấy nhau thì dễ, giữ nhau mới khó; mà một
trong những cách giữ lấy tình yêu là chăm sóc bản thân.
Ngay cả Thị Nở cũng có một
nét nào đó quyến rũ Chí Phèo. Mỗi chúng ta đều có mặt nổi và mặt mạnh để giữ lấy
tình yêu. Đôi khi cần biết xem nàng thích mình vì điểm gì để chàng không ngừng
phát huy ưu thế đó. Cũng vậy, nàng cần biết rõ điểm nào bản thân đã chiếm được
trái tim chàng, để từ đó, nàng cần “tô điểm” cho chúng hoàn mỹ hơn.
Làm đẹp không đồng nghĩa
với việc chờ người khác khen tặng, nhưng là dấu chỉ biểu hiện niềm tôn trọng
người khác và bạn đời của mình. Có những ông chồng không dám giới thiệu vợ mình
với đám bạn chỉ vì nàng quá xuề xòa. Dần dà, nàng bị “mất điểm” trước mặt
chàng, và đó là bước đầu cho những cuộc tình tay ba. Còn về phái mạnh, họ cũng
cần làm đẹp theo nghĩa, tạo nên phong cách chững chạc và thần thái đĩnh đạc,
khiến người phối ngẫu cũng được nở mặt nở mày. Có thế, một gia đình biết làm đẹp
sẽ tô điểm và làm giàu cho nhau về mọi phương diện trong từng khoảnh khắc cuộc
sống.
2.Bữa cơm gia đình:
Trong thời hiện đại mà
người ta chạy đua với thời gian để vật lộn với cuộc sống, bữa cơm gia đình bị
coi như một yếu tố xa xỉ. Chúng được thay thế bằng các món ăn nhanh, có thể nó
đảm bảo chất dinh dưỡng cho cơ thể cách nào đó nhưng con người không chỉ sống dựa
vào vật chất. Thật vậy, vật chất giúp duy trì và phát triển cơ thể nhưng tinh
thần mới giúp triển nở và tươi mới tình yêu mà bữa cơm gia đình sẽ giúp từng
thành viên hiểu nhau hơn và bồi đắp những gì còn thiếu sót để điều chỉnh kịp thời,
vì cuộc sống luôn có những bất ổn mà giờ cơm là cơ hội tốt giúp mọi người xích
lại gần nhau. Có những lúc tôi phải chết sặc vì nghe những chuyện tiêu cực về
nhau nhưng gói gém những tâm tình chân thật. Cũng có những lúc tôi cười phá tiếng
vì tiếp nhận một cơ hội hay thành công của một người trong gia đình. Bữa cơm là
một dịp khai mào hữu ích hứa hẹn cho những lần gặp gỡ thân tình sau đó.
Thử hỏi: Tại sao bữa cơm
gia đình không lo dùng cơm mà lại chia sẻ chuyện này chuyện nọ ? Thưa: xét tâm
lý chung, chỉ khi nào đã được thỏa mãn nhu cầu vật chất và thể lý, con người mới
dễ dàng bộc lộ những tâm tình bên trong nhờ đó, mà mọi thành viên sẽ hiểu nhau
hơn. Ý thức giá trị của việc làm này mà Đức Phanxicô khuyên mọi người khi dùng
bữa hãy tắt nguồn điện thoại và giảm thiểu hết mọi tác động của truyền thông.
Có người chồng kia làm việc
ngoại giao, anh không thể sắp xếp dùng bữa với vợ con, đúng hơn, anh đã chán dần
vì những bữa ăn quá đạm bạc thay vào đó, là những bữa ăn thịnh soạn với khách
hàng. Người vợ không nản chí, nàng đã cập nhật nhiều món ăn mới và học bày biện
trông rất đẹp mắt để lôi kéo sự quan tâm của chàng, và rồi, nàng đã thành công
không những giúp chàng có những món ăn bảo đảm chất lượng và hợp vệ sinh mà còn
giúp mọi thành viên trong gia đình gắn kết lại hầu dễ dàng chia sẻ bữa ăn cũng
như những vui buồn và dự phóng của nhau. Nhờ đó, mọi thành viên ý thức hơn về
tính liên đới và tình hiệp thông, nghĩa là vui buồn của con cái cũng là nỗi niềm
của cha mẹ hay những dự phóng và ước muốn của cha mẹ cũng là thao thức của các
con.
3.Tính hài hước và tiếng cười:
Thánh Têrêsa Calcutta đã
có lý khi nói: Con người thời đại không còn giờ để nhìn mặt nhau và trao nhau một
nụ cười. Trong một lần phỏng vấn, có người hỏi mẹ: Làm sao để gia đình hạnh
phúc ? Mẹ đã trả lời cách đơn giản: Hãy tập cười với mọi người trong gia đình.
Điều này xem ra không mất thời gian và tiền bạc nhưng để có thể cười, người ta
phải tập bỏ bớt tính quy ngã hầu hướng về người đối diện với sự quan tâm tế nhị.
Đôi khi một nụ cười không được đón nhận lại trở nên lạc điệu trong một thế giới
vô cảm, vô tâm và vô tình.
Một nụ cười bằng mười
thang thuốc bổ; nhưng một khi con người xem nhẹ giá trị nụ cười, họ lại lo quay
quắt vì những chứng bệnh tâm lý như: sầu muộn, căng thẳng, trầm cảm…Khi ấy, họ
có uống mười thang thuốc bổ cũng chỉ làm họ bổ ngửa vì cơ thể không thể tiếp nhận
mức tối thiểu là một nụ cười và sự quan tâm của người xung quanh.
Trong khi thích xem các
chương trình của những danh hài, chúng ta lại đánh giá thấp những câu nói hài
hước từ các thành viên trong gia đình. Điều này gây nên một làn sóng ảm đạm và
ngột ngạt trong gia đình. Nếu những câu nói từ miệng các danh hài mang lại nét
tươi vui và sảng khoái cho bản thân thì việc bạn lắng nghe và tiếp nhận những
nét hài hước (mặc dù ngây ngô) của các thành viên trong gia đình lại là một
khích lệ rất đáng kể, chúng như một lời tán thưởng giúp mọi người tích cực xây
dựng hạnh phúc gia đình hơn.
Ngoài ra, nét vui cười và
tính hài hước còn giúp mỗi thành viên đánh tan những nét đơn điệu và tầm thường
hằng ngày mà thay vào đó bằng cách tăng thêm sức mạnh và nạp những năng lượng
tích cực giúp vượt qua mọi khó khăn và thử thách trong cuộc sống.
Và trong tông huấn về việc
nên thánh “Các con hãy vui mừng hân hoan”, Đức Phanxicô đã khẳng định rằng niềm
vui Kitô giáo thường đi kèm với một cảm thức hài hước. Qua đó, vị Giáo Hoàng
dòng Tên muốn đề cao cảm thức hài hước như một cách diễn tả niềm vui của mỗi
Kitô hữu, từ đó, mỗi thành viên giúp xây dựng niềm vui bền vững trong hạnh phúc
gia đình.
4.Sự quan tâm:
Trong tác phẩm Sức mạnh tình bạn, tác giả Alan Loy
Mcginnis đã chia sẻ một câu chuyện thú vị:
Tôi đã có cuộc trò chuyện với một người đàn ông đang có sự rạn nứt
trong quan hệ vợ chồng sau 18 năm chung sống.
- Làm thế nào mà anh biết được rằng cuộc hôn nhân này đã đến hồi
kết thúc? - Tôi hỏi.
- Khi cô ấy ngưng không nặn kem đánh răng lên bàn chải của tôi
vào mỗi sáng nữa. - Ông ấy trả lời.
- Cái gì cơ ? - Tôi ngạc nhiên hỏi lại. - Khi chúng tôi mới cưới
nhau, người nào dậy trước sẽ nặn kem đánh răng cho người kia và để nó trên chậu
rửa mặt. Đến bây giờ, chúng tôi đã không còn giữ được thói quen ấy nữa, và cuộc
hôn nhân của chúng tôi đã trở nên xấu đi kể từ đấy. Đôi khi, hạnh phúc rạn nứt
chỉ bởi những lý do hết sức buồn cười như thế. Nhưng những cử chỉ nhỏ nhặt đó lại
thật sự quan trọng, vô cùng quan trọng nữa là đằng khác. Nếu thiếu những cử chỉ
âu yếm như thế, tình yêu sẽ khô cằn và chết dần. Tất nhiên, việc không nặn kem
đánh rang lên bàn chải cho bạn đời của mình chỉ là biểu hiện trước mắt, điều
này kéo theo những chuyện lớn hơn, chúng làm bằng chứng cho sự thiếu quan tâm
và chăm sóc người yêu.
Đôi khi chúng ta nghĩ rằng việc ai nấy lo,
nhưng lại mất đi tính hỗ tương và sự quan tâm tế nhị lẫn nhau. Thay vì vợ dưới
bếp rửa chén, bạn ở sân nhà rửa xe, bạn hãy đi vào bếp giúp nàng tráng chén và
úp vào đúng chỗ của nó. Chắc hẳn, nàng sẽ có sáng kiến cầm vòi xịt nước cho bạn
rửa xe. Như thế, cả hai việc đều hoàn thành nhưng trong tình liên đới và yêu
thương. Quả thật, khi yêu nhau thực sự, họ tìm cách làm đẹp lòng nhau và luôn tạo
ra những sáng kiến giúp nhau hoàn thành tốt vai trò làm chồng/vợ và cha/mẹ.
5.Tôn trọng không gian riêng:
Có một câu chuyện kể về những chú nhím. Khi ở
trong rừng, lúc đầu chúng đứng cách xa nhau. Đêm về trời lạnh, chúng chợt nhận
ra rằng nếu đứng gần nhau thì con nọ sẽ tỏa hơi ấm cho con kia. Và thế là chúng
xích lại gần nhau. Tuy nhiên, khi đứng sát vào nhau, chúng chợt nhận ra rằng chúng
đang tự làm đau nhau bởi con nào cũng có những gai nhọn. Chính vì lẽ đó, chúng
ta có thể rút ra một bài học: Cần đứng đủ gần để nhận hơi ấm từ nhau nhưng cũng
phải đứng đủ xa để không làm tổn thương nhau.
Trong tình yêu cũng vậy, người này cần tôn trọng
không gian của người kia, có thế, mỗi người dễ dàng sống với những sở thích
riêng mà không bị ai ràng buộc. Và nhờ đó, họ sẽ là chính mình hơn. Nếu không
hiểu thấu chân lý này, người khác có thể xem đây là cách sống tình yêu vị kỷ
nhưng thực ra, nó là “lối thoát hiểm” an toàn trong tình yêu. Thật vậy, một khi
tôn trọng qui tắc này chúng sẽ giúp đôi bên tránh bị cám dỗ muốn kiểm soát người
kia. Vì khi bắt người khác phải thế này, thế kia, vô hình trung, họ tạo nên một
không gian ngột ngạt như chim nhốt trong lồng, một khi nó thoát được nó sẽ bay
luôn và không bao giờ trở lại. Để tránh khuynh hướng tai hại này, đôi bên cần cởi
mở và khuyến khích họ mở rộng hơn nữa các mối tương giao trong cuộc sống.
6.Lắng nghe:
Nhà tư tưởng Paul Tillich đã tuyên bố: “Nghĩa vụ đầu tiên của tình yêu là lắng
nghe”. Khi nói đến nghĩa vụ, chúng được hiểu như một đòi buộc thiết thực. Ở
đây, trong tình yêu, lắng nghe không chỉ là một đòi buộc mà còn là niềm vinh dự
cho người khát mong xây dựng hạnh phúc gia đình. Nói cách khác, lắng nghe là
cách diễn tả sống động của những người đang yêu.
Một người đàn ông đã kể lại kinh nghiệm của
mình. Anh đã có một thời hạnh phúc bên người yêu, khi tình yêu vừa chớm nở và
thời gian đầu sau khi cưới nhau. Sau khoảng thời gian lãng mạn đó, họ thường
cãi vã, giận hờn, thậm chí coi thường lẫn nhau. Đứng trước nguy cơ đổ vỡ, anh
tìm đến một vị thầy khôn ngoan để xin lời khuyên.
Vị thầy chăm chú lắng nghe anh thổ lộ, sau đó
nói: “Anh phải học cách lắng nghe vợ của anh”.
-Nghĩa là sao, thưa thầy ?
-Trong mọi lúc, anh đừng quan tâm mình phải
nói gì, nhưng hãy nghe và ghi nhớ mọi điều vợ anh nói.
Tháng sau anh trở lại với niềm hân hoan vì đã
hoàn thành xuất sắc bài tập. Anh kể chi tiết cho vị thầy nghe những điều vợ anh
nói. Vị thầy tỏ vẻ hài lòng, cười và nói với anh: “Bây giờ anh hãy về nhà và lắng
nghe từng lời mà vợ anh không nói ra”.
-Nghĩa là…?
-Còn biết bao điều vợ anh nói bằng ngôn ngữ
không lời, anh hãy lắng nghe những điều đó !
Và anh đã phải căng mắt, căng tai, căng lòng để
đọc được ngôn ngữ không lời ấy, là loại ngôn ngữ được gói gém trong những cử chỉ,
ánh mắt, cảm xúc của người vợ…Và anh đã thành công.
Qua đó, chúng ta nhận ra có hai mức độ lắng
nghe: lắng nghe bằng cách tiếp cận trực tiếp những âm thanh và sứ điệp mà người
khác muốn mang lại. Còn cấp bậc thứ hai: lắng nghe và thấu hiểu từ ngôn ngữ
hình thể. Như thế, chúng ta cần nghe bằng tai nhưng cũng đòi hỏi sự thông minh
để học biết trắc nghiệm bằng mắt và đụng chạm bằng xúc giác. Có thế, tình yêu
được họ cảm nhận bằng hết con người mình và đó là cách họ thể hiện tình yêu hết
mình.
7.Cầu nguyện trong gia đình:
Nếu như thức ăn cần thiết cho sự sống còn của
thân xác thế nào, thì cầu nguyện hay kinh nguyện là thành phần giúp nuôi dưỡng
linh hồn và đời sống đức tin như vậy. Có người cho rằng không ăn có thể dẫn đến
cái chết nhưng không kinh nguyện linh hồn vẫn chẳng vương hại gì. Chủ trương
này dễ dẫn đến thái độ sống buông thả và sai lầm về mặt đạo đức vì tưởng rằng tự
sức mình có thể sống hoàn thiện. Thực tế cho thấy, những người bỏ bê trong đời
sống cầu nguyện họ dễ sa phạm tội trọng với nguy cơ mất linh hồn. Và một khi sống
trong tình trạng này, họ không thể bình an để khả dĩ xây dựng một bầu khí gia
đình đầm ấm và hạnh phúc.
Cầu nguyện hay kinh nguyện trong gia đình phải
giúp từng thành viên cảm nghiệm sự hiện diện của Chúa qua lịch sử của gia đình
mình. Để đến một lúc nào đó, mọi người cảm thấy nhu cầu cần đến Chúa, khi ấy chẳng
cần ai bảo ai, họ sẽ tham gia nguyện kinh cách tích cực như cách tiếp thêm năng
lượng siêu nhiên để mỗi ngày sống là hồng ân. Thật vậy, khi cử hành kinh nguyện,
mọi người được tiếp xúc với Lời Chúa như nói với từng người trong gia đình, từ
đó, mỗi người dâng lời nguyện bộc phát, đây là cách “tự thú” trước mặt Chúa với
sự hiện diện của mọi người. Khi ấy, mọi hiểu lầm, khúc mắc trong ngày sống sẽ
được người khác thông cảm và tha thứ, và nhờ đó, mọi người yêu thương nhau nhờ
sự chúc lành của Chúa.
Tóm lại, với 7 yếu tố được đề nghị trên đây,
chắc hẳn sẽ giúp mọi người ý thức hơn về trách nhiệm xây dựng hạnh phúc gia
đình của mình. Tuy nhiên, sẽ luôn có sự gia giảm vì có gia đình này mạnh về điểm
này, yếu về điểm kia. Điều đó, không có gì khó khăn nếu từng thành viên luôn
thao thức tìm kiếm cách thức tốt nhất giúp nuôi dưỡng hạnh phúc gia đình.
EYMARD An Mai Đỗ O.Cist.