HIỂU
THÊM VỀ VATICAN
(xuanbichvietnam.net) - Tháng Bảy 18th,
2021.
Người
ta thường lẫn lộn các thuật ngữ “Rôma”, “Vatican”, “Thành Vatican”, “Tòa Thánh”,
“Tông Tòa”, “Giáo Triều”. Bài này giúp hiểu hơn về những từ ngữ đó.
+ Rôma
Thủ đô
của Đế quốc Rôma nơi thánh Phêrô và Phaolô đến rao giảng Tin Mừng và chịu tử vì
đạo ở đó. Từ những thế kỷ đầu tiên, nó trở thành trung tâm hữu hình củ Giáo
hội, mà đấng kế vị thánh Phêrô là Giám mục. Sự hiệp thông đức tin với Giám mục
Rôma là đá thử vàng đối với người Công giáo về việc họ thực sự thuộc về Giáo
hội của Chúa Giêsu-Kitô hay không. Sự xác tín đức tin này biến mỗi người Công
giáo trở thành một thành viên của Giáo hội Công giáo Rôma, dù họ là người Châu
Âu, Châu Phi hay Châu Á… !
+ Vatican
Theo
nghĩa chặt, đó là một trong bảy ngọn đồi của Rôma, nơi hành hình và chôn cất
thánh Phêrô dưới thời bách hại của hoàng đế Néron khoảng năm 67. Lúc đó Vatican
nhanh chóng trở thành một nơi hành hương, và một vương cung thánh đường được
xây lên ở đó. Thế nhưng, vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô sẽ trở
thành nhà thờ chánh tòa của Giám mục Rôma, chứ không phải vương cung thánh
đường thánh Phêrô.
+Thành Vatican (la Cité du Vatican)
Nó là
nơi đặt trụ sở của Nhà nước Thành Vatican, vốn chỉ tồn tại từ hiệp định
Latêranô, được ký năm 1929 giữa Đức Giáo hoàng và chính phủ Ý. Phần mở đầu nêu
rõ giá trị biểu tượng đặc biệt của Nhà nước nhỏ nhất thế giới (44 ha) : “Để
đảm bao cho Tòa Thánh sự độc lập tuyệt đối và hữu hình, cần phải bảo đảm cho
Tòa Thánh một chủ quyền cần thiết, ngay cả trong phạm vi quốc tế. Đó là lý do
tại sao thật cần thiết phải thành lập, với những hình thái cụ thể, Thành
Vatican, công nhận cho Tòa Thánh, trên chính Thành này, toàn quyền sở hữu,
quyền hạn chuyên biệt và tuyệt đối, và quyền tài phán chủ quyền”.
Nhà
nước Thành Vatican tồn tại để cho phép Tông Tòa sự tự do thiêng liêng cần thiết
để thực hiện sứ mạng phục vụ của mình vì lợi ích của Giáo hội hoàn vũ và của
toàn thể nhân loại.
+ Tòa Thánh (Saint-Siège) hay Tông Tòa (Siège
apostolique)
Đó là
thành ngữ pháp lý về việc cai quản mục vụ của Giáo hội Công giáo Rôma, mà Đức
Giáo hoàng là vị lãnh đạo hữu hình. Không thể tách rời với thừa tác vụ Phêrô,
nó có từ thời đầu của Giáo hội. Tóm lại, Tòa Thánh đã tồn tại và sẽ tiếp tục
tồn tại ngay cả khi không có Nhà nước Thành Vatican.
Một vài
ví dụ để hiểu điều này :
– Khâm
sứ “Tòa Thánh” ở Pháp là “đại sứ” của Tòa Thánh , chứ không phải của Nhà nước
Thành Vatican !
– Đại
sứ Pháp được bổ nhiệm ở Tòa Thánh, chứ không ở Nhà nước Thánh Vatican.
– Nhà
nước Thành Vatican không có bất kỳ trụ sở nào ở Liên Hiệp Quốc, nhưng chính Tòa
Thánh đại diện Giáo hội Công giáo ở đó với vị trí quan sát viên thường trực, giống
như Hội Chữ Thập Đỏ hay Hiệp Hội Malta (những thực thể đạo đức được công nhận
bởi luật pháp quốc tế).
– Khi
Đức Giáo hoàng đến thăm một nước, ngài không thăm nước đó với tư cách là nguyên
thủ quốc gia (cho dù ngài có tất cả các vinh dự đó) nhưng với tư cách người
đứng đầu Tòa Thánh.
– Nói
cách chính xác, luôn luôn là Tòa Thánh (chứ không phải Rôma hay Vatican) công
bố một thông điệp, một văn kiện…
+ Giáo Triều Rôma
Giáo
Triều Rôma, vốn hoạt động từ những thời kỳ xa xưa, là toàn thể các Bộ và cơ
quan trợ giúp Đức Giáo hoàng trong trách nhiệm mục vụ tối cao của ngài vì lợi
ích và để phục vụ toàn thể Giáo hội và các Giáo hội địa phương.
Giáo
Triều chủ yếu bao gồm :
– Phủ Quốc Vụ Khanh : các vấn đề chung (bộ
phận I) ; tương quan với các Nhà nước (bộ phận II) ; nhân sự ngoại
giao (bộ phận III).
– 12 Bộ : Bộ Giáo lý Đức tin, Bộ các Giáo hội
Đông phương ; Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật các Bí tích ; Bộ Phong
Thánh ; Bộ Giám mục ; Bộ Phúc Âm hóa các dân tộc ; Bộ Giáo sĩ,
Bộ các Dòng đời sống thánh hiến và các Hội đời sống tông đồ ; Bộ Giáo dục
Công giáo ; Bộ Phục vụ sự phát triển con người toàn diện (công lý, hòa
bình…), Bộ Truyền Thông ; Bộ Giáo dân, Gia Đình và Sự sống.
– 8 Hội đồng Giáo hoàng (tất
cả đều được thành lập sau Công đồng Vatican II) : về việc cổ võ sự hiệp
nhất Kitô hữu (đối thoại đại kết và tương quan với dân tộc Do Thái), về Đồng
Tâm (người nghèo, tình liên đới…), về mục vụ di dân (di dân, du lịch, tông đồ
biển), về mục vụ các Dịch vụ y tế, về giải thích các bản văn pháp luật, về Đối
thoại liên tôn, về Văn hóa, về cổ võ tân Phúc Âm hóa.
– 3 Tòa án Giáo hội : Tòa Ân Giải Tối Cao,
Tòa Tối Cao Pháp viện Tòa Thánh, Tòa Thượng Thẩm Rôma.
Ngoài
ra còn có các Ủy ban (thần
học Thánh Kinh, thần học quốc tế, khảo cổ thánh, Châu Mỹ Latinh…), các viện hàn lâm (Khoa học xã hội ;
Sự sống ; Thánh Tôma Aquinô ; Thần học, Nghệ Thuật, Khảo Cổ
học ; Ngoại giao, Thánh Mẫu quốc tế…) và một số cơ quan khác nữa.
Tý Linh
(theo cha N.
Dubasque https://eglise.catholique.fr/vatican/376996-en-savoir/#Rome,
và cập nhật)