CÁC THÙNG BỎ PHIẾU CỦA MẬT TUYỂN VIỆN HỒNG Y: MỘT TRUYỀN THỐNG
CŨ ĐƯỢC CÁCH ĐIỆU HÓA
Câu
chuyện ngắn về những biểu tượng của việc bầu chọn Giáo Hoàng
Từ nay Mật viện Hồng y sẽ
được khoá cửa. Và Giáo Hội đang ở trong thời kỳ Toà thánh trống ngôi, nguyên
nhân không phải do Giáo Hoàng qua đời, nhưng do sự “từ nhiệm” của Ngài, sự chú
ý của thế giới về sự kiện này đạt đến những đỉnh điểm chưa từng có.
Trong khi các phương tiện
truyền thông toàn thế giới tìm cách giải thích chi tiết những giai đoạn khác
nhau của thủ tục dẫn đến việc bầu chọn Giáo Hoàng mới, thì dư luận quần chúng,
bị lôi cuốn, tiếp tục hình dung cảnh 115 dải băng đỏ trong khung cảnh rực rỡ
của Nhà nguyện Sixtine, đang khẩn cầu Chúa Thánh Thần ban cho họ sự phân định
về tên nào nên chọn.
Thời điểm tế nhị nhất của
mật viện hồng y chắc chắn là thời điểm của việc bầu cử. Giai đoạn đầu tiên dự
kiến việc chuẩn bị và phân phát hai hoặc ba phiếu bầu cho mỗi hồng y bầu cử, do
những người điều khiển buổi lễ thực hiện, và cuối cùng hồng y phó tế sẽ bốc
thăm ba người kiểm phiếu, được gọi là những “infirmarii”,
họ có trách nhiệm, nếu có trường hợp xảy ra, đi thu lại các phiếu bầu của những
hồng y bị bệnh ở Nhà Thánh Mátta.
Rồi mỗi hồng y viết lên
trên phiếu của mình, dưới câu “Eligo in
Summum Pontificem”, tên, ghi hoa dễ đọc, của vị hồng y mà theo mình
vị đó sẽ thích hợp nhất để đảm nhiệm vai trò Mục tử của Giáo Hội hoàn vũ.
Một hồng y, cầm trong tay
mình tờ phiếu của mình được gấp lại làm hai và người khác thấy rõ ràng, tiến
gần đến bàn thờ nơi đặt một thùng bỏ phiếu và một chiếc khay có dạng đĩa thánh
đặt ở trên. Ở dưới chân bức hoạ Ngày Phán xét Cuối cùng của Michel Ange, ngài
tuyên thệ và, sau khi đã đặt phiếu của mình xuống khay, ngài đưa nó lên và thả
nó tuột vào trong thùng phiếu, trước khi quay trở lại chỗ của mình.
Sau những hoạt động bầu
cử, đến thời điểm kiểm phiếu. Người kiểm phiếu đầu tiên khuấy lộn xộn các phiếu
trong thùng, trong khi người kiểm phiếu cuối cùng đếm các phiếu đó từng cái
một, vừa đếm vừa bỏ vào một thùng rỗng khác nhỏ hơn. Nếu số lượng phiếu không
tương ứng với số hồng y bầu cử thì các phiếu bầu sẽ bị đốt ngay lập tức không
cần kiểm.
Truyền thống của các thùng
đựng phiếu (ngày xưa là các chén thánh) là một trong những truyền thống xưa
nhất của Giáo Hội Công giáo để bầu chọn một Giáo Hoàng, như một tấm thảm trưng
bày trong Viện bảo tàng của Vatican cho thấy điều đó, tấm thảm minh hoạ một
giai đoạn của việc bầu chọn Giáo Hoàng Urbain VIII (1623 – 1644): đến vòng bỏ
phiếu cuối cùng, người kiểm phiếu, lúc đếm, nhận thấy thiếu một phiếu.
Trên phía phải của tấm
thảm, người ta thấy rõ người kiểm phiếu nhìn vào trong cái chén lớn (thùng
phiếu) với một vẻ chăm chú, như thể muốn xác minh xem liệu có thiếu một phiếu
hay không.
Một cái chén rất giống với
cái chén của tấm thảm và một cái đĩa hiện được lưu giữ trong gian Giáo Hoàng
của Nhà nguyện Sixtine. Chính ở đó các phiếu bầu cử của các mật viện hồng y của
thế kỷ trước được thu giữ lại, cho đến kỳ bầu chọn Đức Gioan Phaolô II vào
tháng 10 năm 1978.
Tông hiến của Đức Gioan
Phaolô II, “Universi Dominici gregis”,
được ban hành năm 1996, phản ánh sự cần thiết phải thích ứng những thùng phiếu
với những tiêu chuẩn mới. Ngài đã phải thêm vào cái chén và cái đĩa truyền
thống một thùng phiếu mới dành để thu lại các phiếu bầu của các hồng y bầu cử
bị bệnh hay mắc những vấn đề thể lý không thể rời khỏi phòng của họ và tham dự
những cuộc bầu cử trong Nhà nguyện Sixtine được.
Thay vì chỉ làm một thùng
phiếu trống, Đức Giáo Hoàng đã quyết định dự liệu làm ba cái mới, thiết thực
hơn, tạo thành một bộ mang tính thẩm mỹ hơn, trong một phong cách và một cách
sản xuất mang tính nghệ thuật hơn và xứng đáng hơn với hoạt động mà chúng sẽ
phải hoàn thành.
Trong chương V của Tông
hiến, người ta nói về một chiếc khay nhỏ đặt sát thùng phiếu đầu tiên. Người ta
đọc thấy, mỗi hồng y sẽ phải “tự mình đặt phiếu bầu lên chiếc khay và đặt nó
vào trong thùng” dưới đó. Chiếc thùng thứ hai (được khoá) sẽ được sử dụng duy
nhất trong trường hợp có các hồng y bị bệnh, các ngài sẽ không thể rời khỏi
phòng của mình được, trong khi đó chiếc thùng thứ ba sẽ dùng để thu lại những
phiếu bầu sau khi bầu cử.
Sau đó các phiếu bầu sẽ
được đốt đi tạo nên “luồng khói” đang hết sức được mong đợi: nếu luồng khói
đen, nó thông báo cho các tìn hữu biết rằng việc bầu Giáo Hoàng đã không xảy ra,
nếu luồng khói trắng thì nó thông báo “niềm vui lớn” về việc bầu chọn Giáo
Hoàng mới. Ngày nay, người ta dự kiến có một cái lò thứ hai nơi đó người ta cho
đốt cùng lúc những chất gây khói, khói sẽ thoát qua cùng một ống dẫn, để tránh
gây nghi ngờ về màu sắc của luồng khói.
Ba thùng bỏ phiếu được nhà
điêu khắc Cecco Bonanotte đúc bằng bạc và đồng và đã được sử dụng để bầu cử vào
tháng tư năm 2005. Ngôn ngữ hình tượng của chúng nhắc đến những biểu tượng
truyền thống do đích thân nhà nghệ sĩ chọn. Trước hết là người chăn chiên và
đàn chiên để nhắc rằng Giáo Hoàng là “Mục Tử tốt lành”, Đấng “củng cố những
người anh em của mình” (Lc 22,31) trong lòng tin vào Đức Giêsu Kitô. Rồi đến
những con chim, những bông lúa mạch và trái nho, biểu tượng của tình yêu giữa
Chúa Giêsu và Phêrô và, vì vậy, giữa Đức Thánh Cha và Hội Thánh. Cuối cùng,
bánh và rượu của Bí tích Thánh Thể tăng cường ý tưởng về đức ái được nhấn mạnh
bằng sự sẻ chia cùng một tấm bánh và cùng một chén.
Nguyễn Hoàng Vũ
chuyển ngữ theo ZENIT