Sự thật nào đang diễn ra tại “lò lửa” Trung Đông?
Tình hình Trung Đông
mấy năm gần đây vốn đã nóng với cuộc xung đột dai dẳng giữa hai dân tộc
Diễn biến của cuộc
chính biến gần đây tại Ai Cập và cuộc nội chiến thảm khốc tại Syria hiện nay
đang dần làm hé lộ những mưu toan chính trị của các nước và phe phái có liên
quan cũng như cho thấy một sự thật bi đát về số phận của những nhóm Kitô hữu
thiểu số trong khu vực vốn được mệnh danh là cái nôi của ba tôn giáo lớn trên
thế giới: Do Thái giáo, Hồi giáo và Kitô giáo.
Tại Ai Cập, nhóm Huynh
đệ Hồi giáo đã nhân danh dân chủ và quyền lợi của nhân dân để lật đổ chính thể
của Tổng thống Mubarack vốn đã cầm quyền 20 năm nay. Hàng triệu người Ai Cập đã
đổ ra đường để ăn mừng chiến thắng và hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn.
Thế nhưng, chẳng bao lâu sau, cũng hàng triệu người này lại đã xuống đường, bất
chấp đổ máu, để đòi chính quyền của nhóm Huynh đệ Hồi giáo từ chức sau khi họ
nhận thấy chính quyền này đang muốn xây dựng một thiết chế nhà nước Hồi giáo
cực đoan dựa vào luật Hồi giáo Sharia kiểu giống như Iran và đang làm cho tình
hình kinh tế và dân chủ trong nước đi xuống.
Thật trớ trêu! Chính đa
số người Hồi giáo Ai Cập, nhất là giới trẻ lại chẳng mặn mà gì với kiểu nhà
nước Hồi giáo mà tổng thống dân cử Morsi và nhóm Huynh đệ Hồi giáo chủ trương.
Thế nhưng, càng trớ trêu hơn nữa khi các nhóm Kitô hữu thiểu số tại Ai Cập, vốn
xưa nay chẳng có tí tiếng nói và quyền lợi nào lại trở thành “vật tế thần” cho nhóm
Huynh đệ Hồi giáo và lực lượng ủng hộ nhóm này. Một mặt, nhóm Huynh đệ Hồi giáo
và các lực lượng ủng hộ nhóm này ra sức tuyên truyền với thế giới theo kiểu họ
đã bị quân đội Ai Cập và chính phủ lâm thời hiện nay bắt bớ, đàn áp và giết
hại; mặt khác, họ lại trút hết cơn giận trên những người Kitô hữu thiểu số đáng
thương, vốn đã chịu bao bách hại và thiệt thòi tại đất nước Hồi giáo này bao
năm qua. Thực vậy, Đức Giám mục Youhannes Zakaria của Giáo phận
Quả thực, với tình hình
hiện nay, một hố sâu ngăn cách đã được tạo nên nơi tương quan tốt đẹp vốn được
xây dựng hơn ngàn năm nay giữa người Hồi giáo và người Kitô giáo. Đức Hồng y
người Liban Bechara Boutros Rai, Thượng phụ Giáo chủ Công giáo Maronite, đã
mạnh mẽ tố các các bên có liên quan đến xung đột tại
Thực vậy, truyền thông
phương Tây và đặc biệt chính quyền các nước phương Tây đều đồng loạt lên án
“cuộc đảo chính” của quân đội Ai Cập cũng như việc chính quyền lâm thời và quân
đội đã bắt giữ ông Morsi và đàn áp người biểu tình ủng hộ Huynh đệ Hồi giáo
trong khi lại hoàn toàn im tiếng về số phận bi đát của những nhóm Kitô hữu
thiểu số. Phương Tây đã để lộ cách hành xử hai mặt của mình khi trước đây họ
ủng hộ nhân dân Ai Cập lật đổ tổng thống Mubarak vốn bị họ xem là nhà độc tài
nay lại hoàn toàn im lặng trước động thái xây dựng một chính thể độc tài “Hồi
giáo trị” của nhóm Huynh đệ Hồi giáo. Phải chăng chính những hợp đồng quân sự
và kinh tế béo bở mà chính quyền Morsi hứa hẹn với phương Tây đã khiến những
nước này hành xử theo kiểu “gió thổi chiều nào nghiêng chiều ấy” bất chấp
nguyện vọng dân chủ của người dân Ai Cập, điều mà trước đây những nước này từng
cổ súy và hô hào như Đức Hồng y Rai đã phê phán? Phải chăng “ý niệm nhân quyền”
mà phương Tây hô hào cổ động và tìm mọi cách bảo vệ đã loại trừ những người
Kitô hữu thiểu số?
Nhìn qua nước Syria
láng giềng của Ai Cập, những diễn biến gần đây, đặc biệt là cuộc mặc cả liên
quan đến giải pháp tấn công quân sự nhắm vào Syria vì nước này bị tố cáo sử
dụng vũ khí hóa học giết chết hàng ngàn người vô tội, tiếp tục cho thấy bộ mặt
thật của một số nước xưa nay vẫn vỗ ngực xưng danh là “đàn anh” của thế giới,
“những người bảo vệ dân chủ và hoà bình quốc tế”. Thực vậy, dù lớn tiếng hô hào
hòa bình nhưng Nga, Trung Quốc, Iran… vẫn công khai ủng hộ chính quyền của Tổng
thống Syria Bashar al-Assad và âm thầm hỗ trợ vũ khí và tài chính cho chính phủ
để chống lại phe nổi dậy. Trong khi đó, một số nước phương Tây và Ảrập, đứng
đầu là Mỹ nghiễm nhiên ủng hộ phe đối lập cả về ngoại giao lẫn vũ khí dù nhiều
báo cáo cho thấy trong hàng ngũ phe đối lập có cả các nhóm khủng bố khét tiếng
như Al Queda. Những kẻ nhân danh hoà bình và dân chủ rốt cuộc lại là những tác
nhân góp phần làm cho chiến tranh ngày càng khốc liệt hơn. Những kẻ đã cực lực
lên án hành động bạo lực của nhà nước
Đức Thượng phụ
Gregorios III, đứng đầu Giáo hội Công giáo Melkite Hy Lạp, cho biết các Kitô
hữu bị nhắm vì họ được coi là các “phần tử yếu thế” và là nguồn mang lại tiền chuộc.
Ngài nói: “Khá nhiều linh mục, giáo dân, thân nhân và bằng hũu của chúng tôi đã
bị bắt cóc.” Thực vậy, hai giám mục thuộc Giáo hội Chính thống bị bắt cóc nay
vẫn chưa có bất cứ thông tin gì. Vị Linh mục Dòng Tên người Ý Paolo Dall’Oglio
bị nhóm phiến quân bắt cóc nay cũng hoàn toàn bặt vô âm tín. Nhiều Kitô hữu
khác trở thành nạn nhân của những cuộc xả súng, cướp bóc… Đức Thượng phụ cũng
cho biết có khoảng 450.000 Kitô hữu đã rời Syria hay rời cư trong nước, trong
đó có gia đình cha của ngài. Ngài cũng chia sẻ về số phận của các Kitô hữu
thuộc lãnh địa của các nhóm thánh chiến Hồi giáo: “Là Kitô hữu, họ phải nộp
thuế từ đầu năm 2012, mỗi tháng 35.000 USD. Nhưng nay, dù vẫn phải trả món tiền
hàng tháng ấy, ngày 16-10 vừa qua, nhà thờ cũ của Yabroud, tức Nhà thờ
Constantinô và Helena, vẫn bị đặt bom. Trước đây nó là đền thờ thần Jupiter sau
đó trở thành nhà thờ Kitô giáo đẹp đẽ và cổ xưa. Họ đặt bom bên trong nhà thờ…
một trái ngay ở toà giải tội.”
Tại sao các Kitô hữu
thiểu số tại
Chẳng phải cộng đồng
quốc tế không muốn làm gì nhưng cộng đồng quốc tế vốn “bị giới hạn” trong cơ
chế Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc với 15 quốc gia hay với 5 quốc gia thường
trực đã chẳng thể làm gì. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp cứ họp; các lá
phiếu phủ quyết vẫn cứ được tung ra và nội chiến tại Syria vẫn diễn ra ngày
càng ác liệt làm cho hơn 100.000 người thiệt mạng (kể từ năm 2011), hàng triệu
người Syria đã phải rời bỏ đất nước để tị nạn ở những quốc gia láng giềng.
Dường như vận mạng của nhân dân Syria chẳng còn do họ làm chủ nữa nhưng đã bị
đặt cược trong những “ván bài quốc tế” giữa một bên là Nga và Trung Quốc và bên
kia là Mỹ, Pháp và Anh. Trước thực trạng này, Đức Hồng y Rai cho rằng cách thức
mà cộng đồng quốc tế xử lý cuộc khủng hoảng tại
Cuộc tấn công quân sự
của Hoa Kỳ vào
Tuy nhiên, giữa sự im
lặng đáng sợ đó, một tiếng nói mạnh mẽ đã vang lên kêu gọi toàn thế giới cùng
hiệp thông cầu nguyện cho
Kể từ khi nhận sứ vụ
Thánh Phêrô, đây là lần thứ hai Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi Giáo Hội và toàn
thế giới hiệp thông cầu nguyện cho hoà bình sau sự kiện chầu Thánh Thể toàn
cầu. Không như các nguyên thủ quốc gia khác, vị Giáo hoàng này chẳng có quân
đội, chẳng có những vũ khí huỷ diệt hay chẳng có hàng tỷ đô la viện trợ, nhưng
lại có một điều mà chính ngài đã khẳng khái tuyên bố: “Cầu nguyện mạnh hơn bất
cứ thứ vũ khí nào.” Tiếng nói, lời cầu nguyện của Đức Phanxicô và những người
thiện chí, yêu chuộng hoà bình khác cất lên vì Syria đã góp phần nâng đỡ tinh
thần của người dân Syria và thức tỉnh lương tri nhân loại.
Đức Thượng phụ Youhanna
X Yazigi, lãnh đạo Giáo hội Chính thống Hy Lạp ở Antiokia, trong cuộc nói
chuyện với Đài Phát thanh Vatican đã nói rằng: “[…] Tôi mang nơi trái tim mình
tất cả nỗi đau của dân tộc chúng tôi ở Syria, Liban và Trung Đông. Chúng tôi
chú ý đến thái độ của Đức Thánh Cha đối với dân tộc chúng tôi, Giáo hội chúng
tôi tại Trung Đông, Syria và Liban, đặc biệt đối với việc thúc đẩy, tìm kiếm
giải pháp thiết lập hòa bình ngang qua đối thoại chứ không phải chiến tranh
[…]” Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon cũng hoan nghênh “tuyên bố của Đức
Giáo hoàng kêu gọi hoà bình dựa trên đối thoại và đàm phán và lời mời gọi của
Đức Giáo hoàng về một ngày cầu nguyện và ăn chay cho Syria”.
Trong tinh thần hiệp
thông với Đức Giáo hoàng Phanxicô, Quốc vương Jordan Abdullah II đã tổ chức một
Hội nghị thượng đỉnh trong 2 ngày 3 và 4/9/2013 để bàn về những vấn đề các Kitô
hữu Ảrập đang phải đối mặt: chiến tranh, đánh bom, nạn bắt cóc, xúc phạm tôn
giáo, di cư… Trong tài liệu chính thức của Hội nghị gồm hơn 70 thượng phụ, các
đại diện thượng phụ, các giám mục, linh mục và các nhà lãnh đạo của tất cả các
cộng đồng Kitô hữu trong khu vực, nhận định: “Trung Ðông là cái nôi của Kitô
giáo, nhưng những xáo trộn gần đây đã đẩy các cộng đồng Kitô hữu phải đối mặt
với những thách đố nghiêm trọng trong khu vực.” Do đó, Hội nghị nhằm mục đích
liên kết các nhà lãnh đạo của tất cả các Giáo hội Kitô giáo ở Trung Ðông, để
giúp cho “tiếng nói của họ được thế giới lắng nghe.”
“Lò lửa” Trung Đông
hiện nay vẫn tiếp tục bùng cháy khiến cho người ta không khỏi đặt câu hỏi về
lối hành xử nước đôi của các nước phương Tây và những bên có liên quan. Phải
chăng những lợi ích về kinh tế và chính trị, những hợp đồng cung cấp vũ khí béo
bở mới chính là những chất xúc tác làm cho lửa chiến tranh càng bùng lên dữ
dội? Vùng đất giàu dầu mỏ này vẫn sẽ tiếp tục cháy nếu cộng đồng quốc tế không
tìm được tiếng nói chung và các bên có liên quan không đặt tư lợi sang một bên.
Đặc biệt, số phận của các Kitô hữu thiểu số vẫn tiếp tục bị đe doạ từng ngày và
bị quên lãng trong làm sóng bạo lực bất khoan dung của những người Hồi giáo
theo đường lối cực đoan. Liệu các Kitô hữu thiểu số có đáng bị diệt vong từng
ngày bởi những hậu quả mà họ chẳng hề gây ra?
Thực trạng đáng buồn là
thế, tuy nhiên niềm hy vọng vẫn tiếp tục được nhen nhóm khi những lời cầu
nguyện trên khắp thế giới vẫn tiếp tục vang lên hiệp thông cùng với Đức Giáo
hoàng Phanxicô. Vì thế, một tâm tình hiệp thông cầu nguyện cho những anh em Kitô
hữu quả là cần thiết biết bao!
Chỉnh Trần, S.J.