THÔNG
TIN MẠNG NGÀY NAY
Từ hậu bán thế kỷ 20
cho đến nay, người ta gọi là thời “bùng nổ thông tin”, đến nỗi dường như ai
không nắm bắt được thông tin (thời sự) là kẻ đó bị lạc loài, lạc hậu. Qua truyền
thông đại chúng, đặc biệt là Internet, con người bị choáng ngộp với thông tin đến
nỗi người ta đề cập đến hiện tượng gọi là “bội thực thông tin”.
Không ai chối cãi được
sự cần thiết và lợi ích của thông tin trong thế giới ngày nay, nó làm cho con
người xích lại gần nhau, lãnh hội được nhiều kiến thức và tri thức trong cuộc sống,
nhờ đó xã hội luôn tiến bộ và phát triển. Trong lãnh vực khoa học, kinh tế, văn
hóa, chính trị, quân sự…, nếu nơi đâu nắm bắt được thông tin nhanh nhất, nhiều
nhất, chính xác nhất thì nơi đó có lợi thế nhất, và là kẻ chiến thắng.Trước
đây, người ta phải có rất nhiều sách báo hoặc đến thư viện để tham khảo và tra
cứu, nhưng ngày nay, nhờ internet, con người ở ngay trong phòng mình cũng có thể
theo dõi được mọi thông tin và kiến thức trên thế giới.
Nhưng thông tin thường
hay bị lợi dụng và xuyên tạc, nên trong lãnh vực báo chí, việc xử lý và kiểm chứng
thông tin trước khi được xuất bản là vô cùng quan trọng. Người tiếp nhận thông
tin ít nhiều cũng cần phải biết chọn lựa như vậy.
NHỮNG Ý
NIỆM VÀ THÁI ĐỘ SAI LẦM KHI TIẾP NHẬN THÔNG TIN
- Người tiếp nhận thông tin không cần biết nguồn tin từ đâu, do ai phát tin, do
cơ sở hay cơ quan nào truyền tin, và người đó, cơ sở đó có đáng tin cậy hay
không.
- Khi đọc, nghe hay xem
một thông tin, thường người tiếp nhận rất thụ động, luôn để cho những sự kiện dẫn
dắt và tin vào nó như tin một ông thầy hướng dẫn mà không đặt vấn đề (nghi ngờ)
hay nêu thắc mắc nào.
- Tính tò mò, hiếu kỳ của
người nhận tin dẫn dắt họ, và nhất là những thông tin nào hợp với sự kích động
hoặc theo “cái bụng” của họ thì càng làm họ mê mải và
tin tưởng mạnh mẽ vào nó hơn.
- Con người thường tiếp
nhận thông tin bằng cảm giác, cảm xúc, trí tưởng tượng, nên dễ phóng đại đi đến
sai lạc.
- Tin đồn được đăng
trên mạng luôn kích thích và hấp dẫn nên người ta dễ tin. Tin đồn là tin không
rõ nguồn tin, được nhận biết và diễn tả qua cảm tính, nên khó chính xác, dễ bị bị xuyên tạc và sai lạc nhất. “Tam sao thất bản” là điều chắc chắn xảy ra với tin đồn.
- Nguyên tắc: “Nửa
sự thật chưa phải là sự thật”, nhưng người ta lại hay bị lừa, ở chỗ kẻ xấu lợi
dụng thông tin thật có sẵn, rồi lòn những điều sai trái, xuyên tạc vào đó mà ít
ai để ý.
- Có khi chỉ là những
bài bình luận, tham luận hay lời bàn, chuyện kể, bút ký, chuyện phiếm… hoặc sự
kiện mang tính cảm quan hay một tư liệu nào đó được lồng trong bài tin mà người
đọc cứ tưởng là tin tức thuần túy.
Vì vậy để phân biệt và
chọn lựa một thông tin cho đúng đắn với độ chính xác cao, cũng như để đo lường
cái tầm ảnh hưởng và quan trọng hay hữu ích của nó, thì người tiếp nhận thông
tin cần phải có sự tỉnh táo khách quan, có sự hiểu biết tối thiểu nào đó. Vì trong mạng luôn có những thông tin sai lạc, những thông tin nhiễu
nhương, mơ hồ, hỗn độn, lấp lửng. Ngoài ra còn có những cá nhân hay phe
nhóm đã lợi dụng Internet để tuyên truyền, xuyên tạc, lừa bịp, gieo rắc những nỗi
kinh hoàng, có những ý đồ xấu xa làm băng hoại xã hội, hoặc mưu đồ chiếm đoạt
hay tạo ảnh hưởng với mục đích thống lĩnh trên lãnh vực nào đó.
NHỮNG TƯ
TƯỞNG VÀ TINH THẦN PHẢI CÓ KHI TIẾP NHẬN THÔNG TIN
- Người tiếp nhận thông tin cần nhận thức
rằng tất cả thông tin trên mạng đều là tự do, ai cũng có thể đăng ký gia nhập
hoặc thiết lập cho mình một “mảnh đất” để hoạt động theo ý riêng của mỗi người.
Chính vì vậy, mọi thông tin, bài, sách và những điều phổ biến trên mạng đều có
đúng và sai, hay và dở, tốt và xấu, ích lợi và nguy hại, sự thiện và sự dữ, phục
vụ và lường bịp…
- Luôn nghi ngờ và đừng
tin gì cả nếu chưa biết chắc chắn về thông tin, giống như Mạnh Tử nói: “Nếu tin cả vào sách thì thà đừng đọc sách
còn hơn”.
- Những tờ thông tin
truyền tay hoặc được phát tán trên mạng thiếu cơ sở thì không nên tin, dù rằng
nói tốt, nói đạo đức, thậm chí trích cả kinh thánh, vì kẻ xấu vẫn thường mặc lớp
áo đạo đức để thực hiện ý đồ của họ. Vì “Tên quỷ sứ cũng có thể trích kinh thánh để
khai thác” (Shakespear). Nhiều người nhầm tưởng nên đã vô tình
tiếp tay bằng cách photo hoặc phát tán trên mạng để
truyền bá những tài liệu hay thông điệp sai lạc này.
-
Thông tin đáng tin cậy phải xuất phát từ những cơ sở (trang Web) có thẩm quyền
hoặc có uy tín, hoặc có tôn chỉ và mục đích rõ ràng, đúng đắn.
-
Khi tiếp nhận thông tin không được nói: “ Đài nói, báo
nói, ti vi nói, mạng nói…” ; mà phải nói: “ông, bà (chức danh, chức vụ, cương vị,
học vị…), Bộ, Viện, Cơ quan… nói”. Vì đài, báo, mạng… chỉ là phương tiện truyền
bá mà thôi, do thông tin
được diễn tiến: Từ kẻ truyền tin, qua thông điệp, đến kẻ nhận
tin.
-
Mỗi tác giả, mỗi cơ sở (Website) thường có những quan điểm, tầm nhìn, góc độ
khác nhau, nên có những khác biệt về nhận thức, về đánh giá sự kiện, sự việc. Bởi
vậy nó có những ưu điểm và khuyết điểm khác nhau, nên người tiếp nhận thông tin
cần có sự cân nhắc để nhận định và phán đoán một cách vô tư và công bằng. Như có người thì chê bai Trịnh Công Sơn, nhưng cũng có người thì lại
ca tụng ông hết mình. Phê bình đúng đắn và khách quan,
vô tư (tâm vô tà) thì không như thế.
- Những trang Web, facebook,
Forum … thiếu nghiêm túc, những Youtube, Video clip, Ebook... chưa biết
rõ, thì phải cẩn thận, cảnh giác và sáng suốt khi tìm hiểu nội dung. Nếu chưa biết rõ thì đừng vội tin là khôn ngoan nhất.
Như hơn một năm trước,
có một thông tin được phát tán trên facebook , một số
blogger và Website cá nhân với nội dung như sau:
Tôi xin chuyển đến các bạn tin tức này với một
sự dè dặt. Tùy
nơi sự suy nghĩ của các bạn nhưng đừng quá hốt hoảng giống như hồi năm 2000 còn
gọi là Y2K. Tuy nhiên đề phòng 1 hay 2 thùng mì và một
case of bottle dringking water vẫn hơn.
Các nhà khoa học Mỹ NASA dự đoán có sự thay đổi
vũ trụ.
Trái đất bao trùm một
màu đen tối trong ba (03) ngày từ ngày 23 - 25 Tháng 12 năm 2012. Đây không phải là “chấm dứt thế giới”, đây là sự điều
chỉnh đầu tiên của vũ trụ, mặt trời và trái đất. Trái đất sẽ thay đổi từ
chiều kích không gian thứ ba như hiện nay đến chiều kích bằng 0, sau đó chuyển
đổi tiếp đến chiều kích vô định. Trong giai đoạn chuyển tiếp
này, toàn bộ vũ trụ sẽ phải đối mặt với một sự thay đổi lớn, chúng ta sẽ thấy một
thế giới hoàn toàn mới.
Người ta dự đoán: Một màn đen bao trùm sẽ xảy ra
trong 3 ngày 23, 24, 25 tháng 12. Trong thời gian này, hãy bình
tĩnh là quan trọng nhất, ghì chặt nhau, cầu nguyện cầu nguyện cầu
nguyện, ngủ 3 đêm ... và những người sống sót sẽ phải đối mặt với một thế giới
mới .... do không có sự chuẩn bị
trước nên nhiều người sẽ chết vì sợ hãi. Hãy vui lên ..., tận hưởng từng
giây phút hiện nay.
Đừng lo lắng, hãy cầu nguyện với Chúa mỗi ngày...
Ta thấy đây là một
thông tin có nội dung úp mở, mơ hồ, hỗn độn (đạo đức, tôn giáo, khoa học lộn
xộn, giả tạo), cảm tính, không có nguồn (cơ sở giả tạo), không có dẫn chứng,
không có cơ quan trách nhiệm, ngôn ngữ ấu trĩ, thiếu nghiêm túc....
Muốn kiểm chứng và xử
lý thông tin này, ta phải tìm đến cái nguồn tin có uy tín và thẩm quyền nhất là
cơ quan Nasa (Website: www.nasa.gov), sau đó là tìm tới các cơ quan truyền
thông có tiếng nói của các nhà khoa học ngành vũ trụ…Và một sự lập luận phản biện
rất mặc nhiên: Đây là sự kiện liên quan đến sự sống còn của nhân loại, nên nếu
ngày tận thế có thật như thông tin, thì các nhà khoa học, các nhà chính tri,
nhà lãnh đạo, nhà kinh tế, nhất là các tôn giáo sẽ tìm cách bảo vệ, có sự chuẩn
bị để đề phòng, đối phó, chỉ dẫn, khuyên bảo… Còn như đối với người Công Giáo
thì thông tin này hoàn toàn trái với niềm tin và trái với Kinh Thánh, vì : “ Người đến như kẻ trộm”, và để tìm hiểu thì đọc
Mt 24, 37- 44 hoặc Lc 21,34-36.
Sau đây phải kết luận thông tin là: Tin
lừa bịp.
Tuy nhiên thông tin này
cũng làm nhiều người mất ăn mất ngủ và họ dùng nhiều phương tiện để chuẩn bị đối
phó với nó, dù rằng nhiều cơ quan truyền thông chân chính đã bác bỏ tin này. Có thể gọi đây là sự “ấu trĩ tập thể” được chăng???
Trên
mạng có nhiều thông tin xuyên tạc như thế.
CHỌN LỰA
VÀ ĐÁNH GIÁ MỘT THÔNG TIN
Về thông tin thì có nhiều
thể loại (…), có thể là thông tin thuần túy (tin vắn, tin trình bày, phóng sự,
phỏng vấn, ký sự, sổ tay…), có thể là bài tin mang dấu ấn bình luận của người
viết, hoặc những bài đề cập đến nhiều lãnh vực trong cuộc sống con người. Nhưng
để kết cấu một thông tin nghiêm túc thì người ta đã tìm ra một nguyên tắc, như
một công thức phải theo, nó mới đầy đủ, rõ ràng và
đáng tin cậy.
Đó là: 5 W + 1 H
1) WHAT (cái gì)
2) WHERE (ở đâu)
3) WHO
(ai)
+ HOW (như thế nào)
4) WHEN (lúc nào)
5) WHY (tại
sao)
Ngôn ngữ thông tin phải
khách quan, cụ thể, chính xác (sự kiện hoặc số liệu), dứt khoát, rõ ràng, ngắn
gọn, dễ hiễu. Chứ không thể mơ hồ, đoán mò, đa nghĩa hay bóng gió, tính chung chung, tối nghĩa, ẩn ý, sáo ngữ, cường điệu, cảm xúc,
phê phán, xung động…
Đọc một bản tin hay một
bài tin, nếu thiếu những yếu tố trên, hoặc lấp lửng không rõ ràng thì đáng ngờ
vực. Tuy vậy kẻ xuyên tạc cũng có thể tạo ra một bản tin với những yếu tố trên,
nhưng nếu người đọc có con mắt khách quan thì vẫn có thể phát hiện ra những cái
né tránh, cái ý đồ, cái mơ hồ hay hỗn độn trong đó. Người đọc
còn có thể kiểm chứng qua các nguồn của các cơ quan truyền thông khác, nhất là
những cơ sở đúng đắn, có uy tín, có thẩm quyền, đáng tin cậy.
Người đọc còn có thể nhận
ra qua cách hành văn của tác giả. Người
ta nói “văn là người”, vì chính ngôn
ngữ (ngôn từ, ngữ pháp, ngữ nghĩa), tư tưởng, giọng điệu, văn phong, bút pháp… nói lên tính
tình, khí chất, nhân cách, trình độ, và những đức tính của người sử dụng ngôn
ngữ như thế nào. Chính nó tạo nên niềm tin, sức sống và sức mạnh
của tinh thần. Người đọc có thể nhận ra những điều này
thông qua ngôn ngữ mà tác giả sử dụng.
Như khoảng 20 năm trở lại
đây, nhóm Giao Điểm làm việc bên Mỹ, đứng đầu là ông Trần Chung Ngọc (1931 –
2014) , có 2 cơ sở website là: giaodiemonline.com và sachhiem.net , mượn danh Phật giáo, mượn danh
là nhà nghiên cứu đi tìm sự thật, để xuyên tạc trong sự thù hận với Thiên Chúa
giáo, cách riêng là Công giáo. Tất cả những bài viết cũng như sách của ông Trần
chung Ngọc và những người cộng tác với ông có những lỗi
mà nếu khách quan nhìn nhận thì không ai có thể chấp nhận được (bài, sách đã in
và nhân bản tại Việt
Trước
thái độ hung hãn đó, một số cá nhân trong và ngoài nước đã lên tiếng, cách
riêng là GS.TS. Dương Ngọc Dũng đã phản bác kịch liệt (google
search), còn trong Giáo hội chỉ im lặng với kẻ cố tình chống đối, đó là sự khôn
ngoan và đúng nguyên tắc của đạo lý. Thấy vậy ông càng huyênh hoang, mỉa
mai và kết luận: Giáo hội Công giáo hèn kém, thiếu người tài ba, bởi không ai
dám đương đầu (tranh biện) với ông ta. Bất
ngờ ông đã ra
di vĩnh viễn vào ngày 29-01-2014, chấm dứt một kiếp người đầy ngạo mạn, gieo rắc
hận thù và hung hăng hơn thua kiến thức vụn vặt.
Bài và
sách như vậy mà một số người cũng tin, cũng thán phục (ngưu tầm ngưu, mã tầm
mã), và một ít người Công giáo cũng bị lung lay. Hầu như ông không thể phân biệt
các thể loại ngôn ngữ “sấm” của đạo, không phân biệt được thế giới vật chất, thế
giới tâm linh , thế giới thiêng liêng của tự nhiên và siêu nhiên nơi các tôn
giáo, đặc biệt là Kitô giáo.
Một cá
nhân lợi dụng mạng còn đánh lừa và ảnh hưởng đến nhiều người như vậy, một khi
có nhiều và rất nhiều cá nhân hay tập thể khác dùng mạng để tác động lên tinh
thần, tư tưởng, tâm hồn con người thì sẽ ảnh hưởng lớn lao dường nào.
KẾT
Đối với các nước tiên
tiến, ai chưa biết vi tính là bị xếp vào mù chữ. Nhưng
ở những nước đang phát triển như Việt
Phim ảnh bạo lực, khiêu
dâm, chuyện kết bạn lăng loàn, gieo rắc hận thù, game tạo nên thế giới ảo,
thông tin không đúng đắn, bịa đặt, xuyên tạc, hình thức thể hiện cái tôi đồi trụy
tùy thích, những thứ đó
luôn làm cho con người bị tê liệt năng lực sống, tạo nên buồn phiền, bất an, lo
sợ, nội tâm trống rỗng và nổi loạn. Nó như giòi bọ rúc rỉa
tâm hồn, dẫn con người đến sự dữ. Tốt hay xấu là tùy thuộc vào mỗi cá
nhân, mỗi gia đình, hoặc đạo đức của xã hội. Ngày càng có nhiều
tội phạm trên Internet mang tầm mức quốc tế. Điện thoại
di động nối mạng ngày nay càng phổ biến thì hầu như phụ huynh không còn kiểm
soát được con em nữa.
Theo
thống kê của Tổng cục Thống kê vào tháng 3 năm 2012, số người sử dụng Internet ở
Việt Nam đã đạt đạt 32,1 triệu người với số thuê bao
Internet trên cả nước ước tính đạt 4,2 triệu thuê bao (so sánh với 134 triệu
thuê bao điện thoại, bao gồm: 15,3 triệu thuê bao cố định và 118,7 triệu thuê
bao di động)
Mặc dù
dân số chưa phải là cao so với thế giới nhưng Việt Nam lại là quốc gia có số lượng
người dùng tìm kiếm về sex nhiều nhất
thế giới năm 2007 đến 2010, theo thống kê từ
khóa của Google. Hà Nội là thành phố có nhiều người tìm sex nhất thế giới năm
2010.
Việc nghiện
Internet và trò chơi trực tuyến đang trở nên phổ biến ở trẻ em
Việt Nam do "thiếu sân chơi", thiếu các phương tiện và cơ sở giải
trí khác và
"muốn thể hiện cái tôi" trên không gian ảo. Hậu quả
của nó rất nặng nề và tác động trực tiếp đến bản thân người nghiện, gia đình và xã hội. Hiện
nay, ở Việt
Dù sao cũng phải theo
thời, mỗi ngày vì nhu cầu tiến bộ và học hỏi của con em mỗi tăng, việc trang bị
vi tính và mạng là tất nhiên của thời đại, của mỗi gia đình, nhưng việc giáo dục
và quản lý như thế nào là một thách đố lớn lao cho các bậc cha mẹ và những nhà
giáo dục. Nhưng cha mẹ là người đầu tiên cần phải nhận thức
được về thông tin mạng ngày nay như thế nào. Nó là con dao hai lưỡi, có
thể hữu ích cho cuộc sống nhưng có thể giết hại chính mình cũng như hủy diệt thế
hệ con em chúng ta.
Hàn
Cư Sĩ