VIẾT TIN TRÊN FACEBOOK
Facebook
như chiếc cầu nối để mọi người cùng trao đổi, chia sẻ, kết nối mọi thông tin
trong đời sống thường ngày. Nó rất tiện
lợi cho các thành viên liên lạc và chuyển giao cho nhau những thông điệp (message)
mà mình muốn. Người ta tham
gia facebook để kết bạn được với nhiều người, trong đó lại tìm thấy một số bạn
chung sở thích, chung suy nghĩ nên thường lên facebook để tâm sự, chia sẻ kinh
nghiệm và những niềm vui nỗi buồn trong cuộc sống, cho cuộc đời đỡ cô đơn và buồn
tẻ, xây dựng đời sống thêm phong phú.
Nhưng facebook lại rất hạn chế trong việc quản
lý dữ liệu, giao diện mặc định không cho phép tùy chỉnh định dạng, bố cục theo ý người sử dụng. Tuy nhiên vì mục đích ban đầu là liên
kết, giao tiếp con người với con người nên khuyết điểm kia hoàn toàn có thể hiểu được.
Ngày nay nhờ mạng xã hội – ở Việt Nam Facebook là thịnh hành nhất – mà mỗi
cá nhân hoặc một nhóm đều có thể thiết lập cho mình một trang riêng, giống như
một trang báo thật dễ dàng mà không tốn kém gì cả. Nhưng mỗi
bạn trẻ nên “đầu tư’ chất xám để thể hiện nội dung trang của mình được thêm giá
trị, hữu ích và phong phú. Vì không phải chỉ liên đới với những thành
viên đã kết bạn, mà trang của bạn còn lan rộng đến nhiều
người khác nữa. Hơn nữa bạn bè và mọi người sẽ đánh giá bạn một cách trưởng
thành hơn, ý thức hơn, tin tưởng hơn, trân trọng hơn, hấp dẫn hơn, quý chuộng
hơn…
Trong báo chí, tin và ảnh phải mang
tính thời sự, nên người ta gọi nôm na là: tin nóng,
tin nguội, tin thiu… Nhưng ở facebook, mang tính cá nhân nên việc này không mấy
quan trọng, miễn là thông tin hoặc ảnh chuyển tải được thông điệp theo ý của mình, hướng tới những đối tượng mà mình muốn chia
sẻ. Cho nên điều cần thiết vẫn là phải biết cách thể hiện.
Để được như vậy, các bạn nên động não trước khi
đăng (post), chia sẻ (share), bình luận (comment), các bài viết, hình ảnh,
thông điệp (message), trạng thái (status)…
Cơ bản của những điều này, tất cả được gói gọn trọng kiến thức
và kỹ thuật để thực hiện một bản tin. Vì với hình ảnh, một vấn đề,
một sự kiện, một biến cố, một suy tư, một tâm trạng … đều là những điều mà các
bạn muốn phổ biến, muốn chia sẻ với công chúng (bạn bè và người khác). Vì vậy cần
biết cách trình bày và thể hiện thì nội dung đó mới chất chứa đủ thông tin, mới
hấp dẫn, mới đạt hiệu quả như ý của người phổ biến. Những điều vô nghĩa, vô giá
trị đối với người khác, các bạn không nên phổ biến làm gì, sẽ làm cho trang của
bạn kém giá trị đi, nhàm chán, không thể hấp dẫn người khác, dù rằng người quen
biết vẫn theo thói quen nhấn vào nút “like” như thường.
Bản tin đối với Facebook chỉ cần trình bày tin vắn (ngắn) là
thích hợp nhất, vì tin vắn có nhiệm vụ thông báo vắn tắt về những sự việc, sự
kiện xảy ra hàng ngày, hàng giờ trong đời sống.Tin vắn là dạng tin có dung lượng
ngắn gọn nhất so với tất cả các dạng tin, có nhiệm vụ thông tin một cách ngắn gọn
nhất về sự việc, sự kiện. Tin vắn không cần có tiêu đề, thường
chỉ gói gón gọn trong vòng 50-100 từ.
Còn hình ảnh cũng cần có chú thích ảnh, nó trở thành một
thông điệp mà mình muốn gởi gấm cho người khác.
Để thêm kiến thức cho các bạn chưa quen, xin được trình bày về
cách thực thiện một bản tin vắn .
* TIN:
- Tin tức (news) là sự
kiện mới, đã, đang hoặc sẽ xảy ra (tính thời sự), có liên quan đến nhiều người
hoặc được nhiều người quan tâm (đối với facebook thì có thể mang tính cá nhân cũng
đủ).
- Yêu cầu phải viết NGẮN,
GỌN, ĐẦY ĐỦ, CỤ THỂ. Đặc điểm phải CHÍNH XÁC, KHÁCH QUAN
(Không đưa cảm xúc vào, nếu cần thì phải kịp
thời và hấp dẫn nữa).
Trong một bản thông
báo, nhất là một bản tin, muốn cho đầy đủ để người đọc không còn thắc mắc gì nữa,
trên tổng thể, bản tin phải trả lời những câu hỏi cơ bản một cách ngắn gọn nhất.
Người ta đã đúc kết bằng một công thức như sau:
Đó là
các câu hỏi 5W+ 1H:
- What ? – Chuyện gì, cái gì xảy ra?
- Who ? – Ai liên quan?
- Where ? – Xảy ra ở đâu?
- When ? – Xảy ra khi nào?
- Why ? – Tại sao xảy ra?
- How ? – Xảy ra như thế nào
Đối với tin vắn, cần nhất
là tập trung vào 4 câu hỏi đầu là: Chuyện gì?(what);
Khi nào? (when); Ở đâu? (where);
Ai? (who).
Ví dụ:
Vào lúc… giờ, sáng ngày … (when), tại nhà
thờ Gx… , Bảo Lộc
(where) đã tổ chức Thánh lễ mừng bổn mạng thánh quan thầy Giáo họ Anphongso… (what). Cha Phaolô quản xứ đã dâng Thánh Lễ
trọng thể để cầu nguyện, tạ ơn và chúc mừng Giáo họ (Who). Theo
truyền thống, Sau Thánh Lễ là buổi tiệc liên hoan nhẹ tại hội trường của giáo xứ
để đánh dấu, biểu lộ sự hiệp nhất trong giáo họ và giáo xứ (How - Why) - có
thể bỏ câu How và Why.
lưu ý:
- Trước khi viết cần đặt vấn đề: Viết cho(đối tượng nào) ai?Viết cái gì? Viết như thế nào?
-
Khi viết tin, phải đề
cập, nói thẳng vào sự kiện, sự việc chính.
-
Dùng câu chủ động,
không lạm dụng tính từ.
-
Dùng từ chính xác, phổ thông, không dùng ẩn dụ, sáo ngữ, câu mơ hồ, đa nghĩa, nói lái, nói trại.
-
Không bình luận và
đưa cảm xúc vào.
- Cái “tôi” (nếu có) trong bài viết, chỉ
là đại diện (quần chúng) chứng kiến, hoặc “cái tôi’ được xã hội công nhận.
- Tránh những ngôn từ miệt thị, xúc phạm,
phê phán, kết án, dạy đời.
* CHÚ
THÍCH ẢNH
Phần
lớn các ảnh trên facebook các bạn thường quên chú thích ảnh, nên người đọc chẳng hiểu gì cả, chỉ đoán già đoán non, đó là điều khó chấp nhận được trên vấn đề truyền thông – không kể những ảnh thuần túy minh
họa, những ảnh đã
phổ biến trong đại
chúng, thường là những ảnh đạo. Hình ảnh không phải để mà chơi hay thưởng thức (ngay ảnh nghệ thuật còn phải chú thích),
mà là một thông tin, nhưng hình ảnh còn thiếu thông tin, nên cần bổ sung bằng chú thích, người đọc mới hiểu và cảm nhận được. Nhiều bạn chỉ bày tỏ cảm tưởng hoặc cảm xúc về ảnh chứ
ít khi chịu chú thích, là điều
thiếu sót cơ bản nhất.
Bức ảnh và lời chú thích cũng trả lời đủ câu hỏi của 5W + 1H (What, Who, Where, Why, When and How). Như vậy bức
ảnh mới đi vào tâm trí người
đọc được và mới có giá trị. Tuy là thông tin sự kiện nhưng
lời chú thích sẽ giúp bạn đọc hiểu thêm những gì sau tấm ảnh, hướng họ vào chủ đề . Lời chú thích cần ngắn, gọn, bằng
một ít từ hoặc một câu là đủ.
Hình thức về cơ bản thì một chú thích ảnh
cần có:
- Nhân
vật và địa điểm xuất hiện trong bức ảnh.
- Giờ
và ngày ảnh được chụp.
- Sự
kiện, sự việc trong ảnh.
Nếu cần chú thích dài như một
“tin ảnh’ thì cần phải biết:
- Sơ lược diễn biến sự kiện trong bức ảnh.
- Tìm hiểu thông tin của từng người
trong bức ảnh rõ ràng, tránh nhầm lẫn.
- Chú thích ảnh nên được viết thành một câu hoàn chỉnh và sử
dụng “thời hiện tại”, nó làm hình ảnh mang tính mới mẻ, sống động. Tuy nhiên, vẫn có thể câu đầu được viết tại “thời hiện tại” còn những
câu sau thì lại không nhất thiết.
- Đối
với những bức ảnh có hơn một người, chú thích cụ thể từ trái qua phải (tính theo người đọc). Nhưng trong trường hợp chụp ảnh đông người
thì chỉ rõ vị trí nhân vật cần giới thiệu kèm theo chức
danh của họ (có thể đánh dấu x), cũng có thể sử dụng chức năng Tag để xác định
khuôn mặt của nhân vật.
- Tránh sử dụng những từ hay cụm từ như "hãy nhìn
vào", hay "được chụp lại ở trên" trong chú thích , như vậy thì dư
thừa, gây nhàm chán. Đừng viết những chú thích buồn tẻ, hãy cố
gắng đầu tư thời gian để có được những chú thích hấp dẫn và thú vị. Bạn
đọc luôn cần được cung cấp một chú thích cụ thể và rõ ràng để tự họ cảm nhận về
bức ảnh đó.
- Những cảm tưởng, cảm xúc, bình luận…phải nằm ngoài chú
thích chứ không được xen kẽ trong đó.
Không kể tin và ảnh, các bạn có thể viết (đăng) bất cứ thể loại
nào mà mình thích và muốn thể hiện, như thơ, tùy bút, cảm xúc, cảm nhận những
hiện tượng trong đời sống v.v… Ngoài mục về thông tin-tin tức,
những thể loại khác sẽ tạo cho Facebook của mình thêm đa dạng, phong phú, hấp dẫn.
Cũng cần lưu ý, những bài hay tài liệu lấy từ các nguồn khác, cần kèm tên tác
giả và nguồn (website), đó là điều cần thiết để biểu lộ sự tôn trọng (bản quyền)
tác giả và cơ sở phát hành, còn để người đọc tin tưởng và dễ truy tìm.
Khi chưa quen, các bạn nên viết trên giấy
hoặc đánh trên Word để dễ kiểm tra và kịp suy nghĩ, sau đó mới đánh trên bàn
phím hoặc paste lên thì tránh được thiếu sót và lỗi chính tả. Nếu
viết được một tin vắn, tiếp đến là một bài tin, và tăng lên, các bạn sẽ viết được
nhiều thể loại khác nữa về lãnh vực báo chí và truyền thông. Các
bạn hãy thử ngay từ bước cơ bản nhất này.
Để kết thúc, phải nói rằng, ngày nay bạn
trẻ được thừa hưởng quá nhiều phương tiện, kiến thức, tri thức của loài người,
nhờ Internet. Một lợi thế mà trước đây không
ai dám mơ ước. Điều này nó giúp ích cho bạn trẻ có điều
kiện tiến bộ không ngừng về mọi mặt. Các bạn đang sử dụng Internet, cách
riêng là Facebook, vậy các bạn nên tập làm quen với cách thể hiện những “tác phẩm”
trên đó, biến nó thành những thông điệp có giá trị, có trí tuệ, hấp dẫn. Điều
này vô cùng hữu ích, giúp các bạn biết suy tư đúng đắn hơn, biết chọn lựa, chắt
lọc để chia sẻ những liên kết có giá trị, tăng thêm sự phong phú cho trang của
mình và bạn mình. Cũng như nó giúp cho con người làm việc nghiêm túc hơn, biết
dùng ngôn ngữ hoàn chỉnh hơn, nhất là phát triển được nhân cách trưởng thành
hơn.
Xin chúc các bạn vui khỏe, lạc quan, gặt
hái được những thành quả tốt đẹp trong cuộc sống.
Hàn Cư Sĩ