Một Đời Tìm Kiếm

Mục Tiêu Cuộc Sống

Người ta không sợ lầm lẫn khi qủa quyết rằng: đời sống con người là một cuộc tìm kiếm!

Sự tìm kiếm đó của con người được bày tỏ trong tính cách dự phóng của mình.

Là một hữu thể đặc biệt mà cuộc sống được phối hợp giữa ba thành tố:qúa khứ, hiện tại và tương lai. Sự kết hợp diệu kỳ ấy đã làm nên cuộc sống đầy kỳ thú và nghĩa lý của con người. Thực vậy, con người không những chỉ sống cho giay phút hiện tại mà thôi, con người còn thường lại vảng trở về qúa khứ để giải thích cho những gì đang hình thành trong hiện tại. Nhờ đặt nền tảng vào qúa khứ, toàn nhà nhân sinh của con người như được nâng đỡ bởi một nền tảng của qúa khứ, nhờ qúa khứ, con người biết mình từ đâu đến, vững tâm được gốc cội ngọn người của mình, đồng thời phóng mình vào tương lai để dự phóng cho những gì đang thành tựu trong hiện tại. Nếu qúa khứ hiến dâng cho con người một bối cảnh, một nền tảng, một nơi nương tựa, một cái gọi là nhà để lui về, thì tương lai cống hiến cho con người ánh sáng soi chiếu quảng đường đang đi tới, đồng thời đảm bảo cho giây phút hiện tại, thực chất công việc của mình. Bởi vì sống đối với con người là một sáng tạo không ngừng, mà sáng tạo cần dự phóng vào tương lai. Dự phóng và sáng tạo là hai nhân tố làm cho cuợc sống con người trở nên tươi sáng, an vui và có lý do để sống. Dự phóng(projection) và sáng tạo(creation) bắt con người phải đi tìm kiếm, mà việc tìm kiếm thứ nhất của con người chính là đi tìm kiếm chính mình trong nhãn quan của những tư duy chất vấn: con người tự hỏi mình là ai?

Đâu là gía trị của mình trên cõi đời nầy?

Đâu là những nức thang gía trị?

Nhưng câu hỏi tối hậu phải là câu hỏi: tại sao con người lại đi tìm kiếm gía trị? Nói cách khác, con người có thể sống hạnh phúc sung sướng và bình an mà không cần tìm kiếm gía trị không?

Con người đi tìm gía trị, vì chính con người là một gía trị, đi tìm giá trị tức là con người muốn tự lượng định thân mình coi thử mình có gía ti gì không? Mình có đến nỗi bị hư hỏng {bị mất gía trị,vô gía trị lắm không). Không có sự so sánh đối chiếu nầy, cuộc sống con người bắt đầu trở nên vô vị!

Con Người và Những Nức Thang Gía Trị

Trong số các tạo vật dưới vòm trời, con người được coi là một hữu thể đặc biệt, đặc biệt vì có hồn thiêng và trí tuệ. Với hồn thiêng, con người có khả thể mơ ước thần linh! Nhờ có lý trí, con người biết tư duy, lý giải những bí mật của vũ trụ bao la đang vây phủ lấy con người! Chính nhờ tri thức tương đối, con người vươn mình lên biên giới của tri thức tuyệt đối, để chất vấn, để thách đố và đối diện với những vấn nạn liên quan đến Thượng Đế! Con người vì thế được gọi là "Nhân linh ư vạn vật"! Trong lúc các tạo vật khác chỉ biết sống theo cái bản năng phú bẩm tiềm tàng trong bản chất tự nhiên của chúng, chỉ có con người, và con người thôi mới có thể siêu việt trên thiên nhiên và chế ngự được cả thiên nhiên. Cái cao cả của con người, tuy đang bị vũ trụ bao la vây phủ, ý thức được sự kiện mình đang bị đề bẹp bởi vũ trụ, trong khi đó, vũ tru bao la chẳng nhận biết ra chính mình. Con người không những chỉ nhận ra được chỗ đứng của mình trong vũ trụ, mà còn vươn tới sự hiểu biết về nguyên nhân tác thành nên vũ trụ. Tuy là một tạo vật thật bé nhỏ, hay nói theo ngôn từ của nhà tư tưởng Pascal, con người chỉ là một cây sậy khẳng khiu, nhưng là một cây sậy biết suy tư( Pascal, Les Penseés). Nhờ ở nét suy tư độc đáo nầy, con người đã làm chủ được vũ trụ bằng cách đặt vũ trụ vào cái thế giới đối tượng của tiến trình tư tưởng.

Từ cái ưu thế có hồn thiêng và tri thức, con người trở thành triều thiên của vũ trụ được Thượng Đế tạo dựng. Tuy được ưu thế đứng cao trên vòm trời chót vót của tri thức, con người phải dấn thân trong vũ trụ vói một số kiếp hẫm hiu hơn các tạo vật khác: đối diện với một cái gì đó đang giang dở, chưa hoàn thiện. Con người vì thế suốt cuộc đời không ngừng đi tìm kiếm. Bởi vì con người hơn các tạo vật khác nhờ có linh hồn và tri thức, cho nên con người cũng phải đương đầu với nhiều nước mắt khổ đau hơn các tạo vật khác. Được cấu tạo hai yếu tố linh thiêng và vật chất, cho nên con người mang trong mình hai cuộc sống, hai vận mệnh: một cuộc sống thể chất, và một cuộc sống thuộc về thần linh. Con người được mô tả có chân đạp trái đất, nhưng lại có đầu đội trời cao: một đàng con người phải lấp đầy những đòi hỏi của phần vật chất, đàng khác, thần linh mời gọi con người phải siêu việt trên vật chất để hướng vọng về trời cao, quê hương của thần linh.Nỗi khổ đau của con người là sự giằng co, tranh chấp giữa hai biên giới thần-nhân. Con người một đàng nghe theo tiếng gọi trái đất, nhưng đàng khác, không được quên lời mời gọi của trời cao, nếu con người muốn sống đầy đủ ý nghĩa cuộc nhân sinh có ý nghĩs cao cả.

Qua cuộc sống trần gian, con người không những lo chu toàn nghĩa vụ với thân xác thuộc thế giới vật chất , nhưng cũng phải chu toàn nghĩa vụ đối với linh hồn. Vật chất, linh thiêng, trần gian và thần linh vốn mang bản chất trái ngược, nếu không muốn nói là thù nghịch, mâu thuẫn. Huyền nhiệm của con người tìm thấy trong cái hiện thể nghịch lý mâu thuẫn đó. Con người tự mang trong bản chất của mình một mâu thuẫn to lớn. Định mệnh con người là sống làm sao để dung hòa sự mâu thuẫn ấy. Trên kia có lần nói tới biện chứng pháp của Hegel, theo đó mọi hữu thể đều mang trong mình sự mâu thuẫn nội tại. Muốn có sự thăng tiến, mội hiện hữu phải tự chối bỏ chính bản thân hiện tại để vươn tới một thực trạng khác cao cả toàn vẹn hơn, và cứ như thế toàn thể vũ tụ thăng tiến, xoay vần không ngừng. Áp dụng nguyên tác biện chứng pháp trên vào hiện thực của con người, thì qủa thực mỗi sinh linh mang theo trong mình một mâu thuẫn lớn lao là tự chối bỏ chính mình, nếu muốn vươn lên, muốn siêu việt hóa, thăng hóa lên, bay cao hơn lên trong sự toàn thiện. Đời người , vì thế là một cố gắng không ngừng để siêu việt hóa, để thăng hóa. Muốn tiến nhanh trên đường siêu việt hóa và thăng hóa, con người không bao giờ có thể ngừng lại, toại nguyện trong cuộc tìm kiếm Chân-Thiện-Mỹ.

Một hình ảnh đơn sơ hy vọng sẽ làm sáng tỏ những đều vừa phát biểu trên về thực tại con người không bao giờ yên nghĩ, mà luôn luôn phải lên đường hành trình tìm kiếm: Con sư tử hay con cọp, sau khi lao lư vất vả đi kiếm mồi, một khi tìm được con mồi rồi, chúng say sưa với miếng mồi và rồi quyên hết mọi sự .Một khi đã say mồi, con vật cảm thấy thỏa mãn, chúng yên nghĩ vui thú, quên đi tất cả! Chúng sẽ ngũ ngon yên giấc dưới ánh sao mờ bên bờ suối! Có thế thôi, tất cả chấm tậm, an bình, thỏa thích…

Loài người không như thế, trái lại, sau một đời tìm kiếm, sau khi chiếm hữu được những gì thèm khát mong muốn, sau khi thỏa mãn những gì trái tim mong đợi, con người không an nghĩ trong yên bình, nhưng con người bắt đầu tư duy, thổn thức, mưu toan sắp đặt, bày biện kế hoặch cho những gì chưa có. Tại sao con người không bao giờ an nghĩ, thỏa mãn, sung sướng hoàn toàn? Thưa vì con người có bản chất suy tư, sống được định nghĩa là suy tư, mà suy tư là đi tìm kiếm. Bao lâu con người hết suy tư, hết mơ mông, hết dự phóng về tương lai, hết tìm kiếm, con người cũng hết thú vị làm người. Sống không mơ, không dự phóng là như đã chết! Nhưng con người mơ ước những gì?

Hãy hỏi con người suốt trên giòng sử đông tây, kim cổ, xem con người đi tìm kiếm những gì?

Phải chăng đối tượng tìm kiếm của con người được thâu trọn trong hai chữ Hạnh-Phúc ?

Con Người và Vấn Đề Hạnh Phúc

Cụm từ "hạnh-phúc" nghe thật xưa, xưa như biến cố xuất hiện của con người trên trái đất, nhưng chúng ta không thể không bàn tới, bởi vì đó lại là chính vấn đề then chốt của con người, nó đã, đang và sẽ muôn đời là vấn đề của con người. Không thể hiểu được con người mà không thấu đáo ý nghĩa của hai chữ hạnh phúc!

Hạnh phúc, vấn đề độc đáo của con người, vì thế nó đã làm hao tổn biết bao bút mực, làm nhức nhối biết bao trái tim, đã gây băn khoăn cho bao nhiêu đầu óc miệt mài suy nghĩ! Nhưng hai chữ hạnh phúc vẫn mãi mãi môn đời ám ảnh con người sống trên dương thế! Bao lâu còn có con người sống trên đời, bấy lâu người ta còn băn khoăn khác khoải vì hai chữ hạnh phúc! Hạnh-phúc và con người bám sát, quấn quít lấy nhau, ôm ấp ràng buộc vào nhau như một định mệnh bất khả chia lìa tựa như hình với bóng.

Con người mong ước những gì? Mơ mộng những gì? Tìm kiếm gì trên cõi đời nầy?

Câu hỏi mới nghe ra như viễn vông phi lý nhưng nếu xét cho kỹ đó cũng là câu hỏi căn bản mà con người thỉnh nên tự đặt ra cho chính mìng. Bởi vì một khi con người không còn biết mình tìm kiếm hoặc mơ ước gì nữa, cuộc sống vũng bổng dưng trở thành vô nghĩa lý hoặc thừa thãi!

Thực ra ước mơ của con người trên đời vô cùng phức tạp, mỗi con người có một thứ mơ ước riêng tư không mơ ước của ai giống ai.Có muôn vàn thứ ước mơ, nhưng nếu gom góp ước mơ của con người trên thế gian nầy lại, từ cổ chí kim, từ đông sang tây, từ nam chí bắc, ước của của nhân loại có lẽ chỉ thu tóm vào một thứ duy nhất thôi: tức là con người ước mơ được sống hạnh phúc, tránh các thứ khổ đau sầu muộn! Thực vậy, sinh vào đời, mang số kiếp người, sống thân phận làm người giữa cuộc đời, con người không mong gì hơn là sống sung sướng hạnh phúc, thoát đau khổ!

Nhưng đáng buồn thay! Giấc mơ hạnh phúc không êm đềm như giòng sông thu! Càng sống lâu trong cuộc đời, càng có nhiều kinh n ghiệm về cuộc sống, con người cảm nghiệm nhiều khổ đau hơn hạnh phúc. Con người càng kiếm tìm hạnh phúc, hạnh phúc càng tung cánh cao bay biền biệt! Thay vì chiếm đoạt được hạnh phúc như một sở hữu đặc thù của mình, con người pải luôn luôn đối diện với thực tế đau khổ. Không thể có hạnh phúc mà không cảm nghiệm đau khổ! Cũng như người đi hái hoa hồng, phải đương đầu với gai gốc của loài hồng, vì không có bông hồng nào mà không có gai nhọn bao bọc chung quanh. hạnh phúc và đau khổ vì thế quấn quít lẫn nhau, ôm ấp lấy nhau và bao hàm lẫng trong nhau. Nói cách khác, khổ đau và hạnh phúc, niềm vui và nước mắt là hai mặt của thực tại cuộc nhân sinh! Còn hơn thế nữa, khổ đau định nghĩa cuộc sống con người! Hai chữ khổ đau đã trở nên đồng nghĩa với số kiếp người! Khổ đau đã trở thành đề tài vô tận trong kho tàng văn chương nhân loại, đã khơi nguồn phong phú cho triết lý và đạo học của loài người!

Nói về cuộc đời khổ sầu, Thi sĩ Chế lan Viên đặt bút viết những câu thơ bất hủ:

" Tôi có chờ đâu, có đợi đâu
Đem chi xuân đến, gợi thêm sầu!
Với tôi tất cả như vô nghĩa
tất cả không ngoài nghĩa khổ đau!
Ai đâu trở lại mùa thu trước,
nhặt lấy cho tôi những lá vàng,
với của hoa tươi muôn cánh rã,
về đây đem chắn nỗi thu sang"!

Mùa xuân tượng trưng cho niềm vui và là biểu tượng của hạnh phúc, nhưng ai đã từng nếm mùi vị của hương xuân, đã từng thưởng thức hương xuân chắc cũng đồng ý với thi nhân về cái chóng tàn dối trá cuả mùa xuân trần thế. Cái mà hôm nay ta trông ngóng đợi chờ, thì ngày mai nó đã phai mầu, đã tàn lụi, dã từ ta ra đi lặng lẽ dưới sự chèn ép não nề của thời gian. Niềm hy vọng , vì thế đã biến thành ảo vọng.

Nói về đời người như gắn liền với khổ đau, ngạn ngữ Pháp có câu:

"Con người là kẻ học nghề:
mà thầy là nỗi âu sầu đớn đau!
Không ai hiểu nổi mình đâu!
nếu chưa nếm những giọt sầu đắng cay!

Nếu muốn biết cuộc đời con người sung sướng và khổ đau chênh lệch mực nào, ta thử đem lên cân đo xem nặng nhẹ thế nào: ta sẽ ngạc nhiên thấy "cuộc đời niềm vui chỉ có hai chục mà nỗi khổ sầu đến tám muơi"!

Bàn về thực chất đau khổ cuộc đời, Đức Phật Thích Ca đã không ngần ngại kết luận:" Đời là bể khổ ", " Nước mắt của chúng sinh nơi trần thế góp lại thành tứ hải đại dương". Triết lý nhà Phật, từ đó đã xây dựng trên tiêu đề của khổ đau: đời là đau khổ, và đau khổ cuộc khởi nguyên từ bốn nguồn gốc gọi tà "tứ khổ", tức là : "Sinh, Lão, Bệnh, Tử": con người khổ vì phải sinh ra trên cõi đời, trở nên gìa nua tuổi tác là nguồn sinh ra khổ , bệnh tật là khổ và , cuối cùng, chết là cái khổ to lớn khó vã hồi. Tử tiền đề khổ ầy, Đức Phật đã dày công tìm kiếm phương phaáp cho nhân trần trốn thoát khổ đau, phương pháp thoát khổ ấy là diệt dục, vì dục là căn nguyên của "Tứ Khổ"!

Phương pháp diệt dục thoát khổ của đạo Phật đã xuất hiện trên thế giới trên bốn nghìn năm, nhưng con người vẫn tiếp tục sống khổ đau, nước mắt nhân loại vẫn ngấn chảy dài trên số kiếp người. Những học thuyết, những triết lý mới khác lại ra đời đối diện với khổ đau của con nhân loại!

Vấn đề được dặt ra nơi đây không phải là tìm giải quyết vấn đề đau khổ nhưng là tìm xem liệu con người có thể sống hạnh phúc sung sướng trên trần gian nầy chăng?

Tại sao con người lại khát mong hạnh phúc?

Phải chăng hạnh phúc chỉ là một ảo mộng? Hay nói khác đi, phải chăng khi đặt khát vọng hạnh phúc trong tâm hồn nhân loại, Thượng-Đế đã đánh lừa con người, để suốt đời chạy đuổi theo một bong ma hư ảo?

Tại sao con người không thật sự hạnh phúc sung sướng trong cuộc đời?

Có con đường nào đưa nhân loại tìm về chân hạnh phúc không?

Nhưng câu hỏi chính yếu vẫn là những câu hỏi liên quan đến hai chữ hạnh phúc, chẳng hạn như làm sao chiếm hữu và bảo toàn được hạnh phúc?

Con đường nào đưa ta vào hạnh phúc?

ĐỐI TƯỢNG HẠNH PHÚC

Hai chữ "hạnh phúc" thoạt nghe thật giản dị, rất thân thương và như một cái gì gần gủi với con người, nhưng khi ta cố gắng tìm hiểu, xác định, phân tích, lý giải, nó bổng trở nên mông lung, mờ ảo tựa như những giọt sương mai, tuy lóng lánh dưới ánh sáng tuyệt vời bình minh, hay như làn sương mờ ban mai, "bước đi sẽ đứt, động hờ sẽ tan". Cũng vậy, thật khó mà định nghĩa được "hạnh phúc", bởi vì nó đổi thay dưới thiên hình vạn trạng, mỗi người hiểu nó một cách khác tùy theo tuổi tác, trình độ, hoàn cảnh xã hội, môi sinh, giáo dục, truyền thống văn hóa và ảnh hưởng của đạo giáo, tín ngưỡng!

Tình

Mỗi lứa tuổi quan niệm hạnh phúc khác nhau, tuổi trẻ quan niện hạnh phúc là "tình yêu", khi yêu và được yêu là khi con người có hạnh phúc, Dĩ nhiên hai chữ hạnh phúc ở đây thường cảm nghiệm trong lãnh vực "tình aí", "tình dục"! Bởi thế, người trẻ hăm hở bước vào đời, nhìn cuộc đời với lăng kính mầu hồng của tình yêu: đời thật đẹp, thật rực rỡ huy hoàng, người trẻ xông xáo vào đời, tìm sống giây phút huy hoàng ấy của tình yêu, vì họ đồng ý với thi sĩ Xuân-Diệu:" Thà một phút huy hoàng rồi chết lịm, còn hơn le lói suốt ngàn năm"! Tình yêu được tuổi trẻ cảm nghiệm n hư một mãnh lực quyền uy làm cho họ yêu thương bám sát lấy cuộc đời. Thi nhan đã diễn tả hương vị tuyệt vời say đắm của tình yêu bằng những ngôn từ diễm tuyệt:

" Ta muốn ôm cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu!
Ta muôm thâu trong một cái hôn niều:
Và non nước và cây và cỏ rạng!
Cho chếnh choáng mùi hương, cho rộn ràng ánh sáng,
Cho đê mê thanh sắc của thời tươi,
Hởi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi"!
Xuân-Diệu

Nhưng tình yêu là gì mà nó chiếm đoạt cả trái tim tuổi trẻ và án ngự cả linh hồn con người. Khi phải định nghĩa lý giải tình yêu, chúng ta thấy bàng hoàng bâng khuân, mịt mùng như đối diện với một thứ huyền thoại:

" Làm sao định nghĩa được tình yêu:
Có nghĩa gì đâu một buổi chiều,
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
bằng mây bàng bạc, gío hiu hiu"!
Xuân Diệu

Thi sĩ Hàn Mặc Tử đã lắng nghe trong yên lặng tuyệt vời của tiếng nước hồ reo, và nhìn thấy trong lời run của tơ liễu ý nghĩ của yêu thương:

" Ai hãy làm thinh, chớ nói nhiều,
Hãy ngh dưới đay nước hồ reo,
Và nghe tô liễu run ttrong gió
Và để nghe Trời giải nghĩa yêu"!
Hàn Mặc Tử

Con người đi tìm tình yêu như một đối tượng của hạnh phúc, nhưng lại không hiểu tình yêu là gì, càng không thể nắm chắc nó bền vững lâu dài! Bởi vì "tình yêu đến, tình yêu đi ai nào biết, trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt"!Vì thế, thi sĩ Hồ Zdếnh đã phải than :

" Em tôi ơi! Tình có nghĩa gì đâu?
Nếu là không lưu luyến buổi ban đầu,
Thủa ân ái mong manh như nắng lụa;
Ong bướm ngập ngừng, cỏ hoa lần lựa!
Nếu trót đi em hãy gắng trở về
Đời mất vui khi đã trọn câu thề,
Tình chỉ đẹp khi hãy còn dang dở!
Thư viết đừng xong, thuyền xuôi chớ đỗ,
Cho nghìn sau hờ hững với nghìn xưa!
Hồ-Zdếnh

Thi nhân cảm nghiệm sâu thắm thực chất nét đẹp của tình yêu ngay trong cái mong manh, dòn mỏng, dang dở chóng qua. Vì thế người ta thường ví tình yêu và cánh hoa hồng: cánh hoa hồng đẹp, nmột nét đẹp kiêu sa huyền diệu khó diễn tả bằng ngôn từ nhân loại! Nhưng cái nét đẹp huyền diệu ấy lại là sự chóng tàn phai của nó! Hoa hồng đẹp vì nó chóng phai tàn, sự chóng phai tàn làm nên tính cách đặc thù của sự hiện hữu của hoa hồng. Vậy yêu hoa hồng, ta phải yêu luôn cả sự chóng phai tàn đó. Hoa hồng không những chóng phai tàn mà còn đi liền vói gai gốc! Vì thế đời có câu:

"Hồng nào lại không gai. Tình nào mà không phai"!

Có tình, cảm nghiệm tình yêu, con người vẫn chưa thể dừng lại, vì cuộc sống không đơn thuần như trái tim yêu thương khờ dại của tuổi trẻ! Tình yêu không cho phép con người trốn chạy thực tại cuộc đời: con người không thể sống bằng tình yêu thôi, còn nhiều thứ nhu cầu khác trong cuộc sống. đặc biệt là như cầu tiền bạc. Tình yêu không thể nuôi sống bằng nước lã, cũng như bông hồng không thể tươi nếu không có nước. Thực tế cuộc đời mà con người bắt buộc phải đối diện đó là tiền bạc, không có nó, tình yêu không thể tồn tại lâu dài.

Tiền

Ai đã đi vào cuộc sống, đã bôn ba xuôi ngược trên chợ đời, đã tranh đua với số kiếp với người đời, mà đã không một lần cảm nghiệm cái mãnh lực của đồng tiền? Đồng tiền nối liền với khúc ruột của con người, nó cũng chính là cái căn cơ của buồn vui sướng khổ của nhân loại? Cũng chính đồng tiền đã đưa đảy con người tới thành công hay thất bại, được thiên hạ nể vì, nhân nhựợng hay khinh khi coi thường! Vì hế tiền bạc đã biến thành một thứ quyền lực vô song ảnh hưởng trên cuộc sống con người. Thế sự thăng trầm, con người thay lòng đổi dạ, xã hội đảo điên, luân thường đạo lý bị xáo trộn, tất cả cũng vì ảnh hưởng của đồng tiền. Vì thế, qua dòng lịch sử nhân loại, nhiều bậc thánh hiền, các nhà mô phạm, đặc biệt là các tôn giáo đã đưa ra niều lời, nhiều giáo thuyết nhằm răn dạy, cảnh cáo và cải hóa lòng người. Theo truyền thống tu trì trong đạo công giáo, có ba lời khấn dựa trên ba nhân đức chủ yếu của bặc tu dòng: đó là “đức khó nghèo, đức vâng lời và khiết tịnh”. Trong ba nhân đức nấy, lời khấn giữu đức khó nghè là quan trọng hơn cả, bởi vì, cũng theo truyền thống tu đức theo tinh thần Phúc Âm của Chúa Cứu-Thế, cần khắc chế lòng tham lam mê say vật chất, đặc biệt là tiền bạc. Kinh-Thánh dạy:" lòng ham mê tiền bạc là mẹ sinh ra muôn vàn tính hư nết xấu khác"!

Theo lý thuyết nhà Phật: "tham-sân-si" là ba kẻ thù của con người. vậy muốn khởi công tu thân tích đức, conngười, nhất là kẻ tầm"Đạo", cần khước từ và chế ngự lòng tham! Tham lam là đầu mối sinh ra dục vọng. Vậy muốn thoát khổ con người cần diệt dục, mà muốn diệt dục, cần phải chế ngự, tận diệt lòng tham, vì lòng tham của con người vô đáy!

Tiền bạc không những làm hư con người, không những làm cho con người trở nên mù quáng mà thôi, nó còn làm cho nhân loại đi lạc vào sa đoạ!

Người đời thường bị tiền bạc lung lạc, thay trắng đổi đen, hoặc trở nên kiêu căng ngạo nghễ, khinh dễ đồng loại cũng vì cậy vào mãnh lực của đồng tiền.

Hãy lần mở tranng văn học sử, để nghe Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm đã nhận định về thế lực đồng tiền đối với con người:

" Còn bạc còn tiền, còn đệ tử, Hết cơm hết gạo hết ông tôi"

Tiền bạc không những ảnh hưởng sâu đậm trên cộc sống con người thôi đâu, nó còn làm sai lạc cả nhân quần xã hội, thế thái nhân tình cũng vì thế mà đảo-điên cuồng loạn. Văn hoà Nguyễn Công Trứ để lại bài thơ nổi danh như sau:

"Thế thái nhân tìng gớm chết thay,
Lạt nồng trong chiếc túi vơi đầy,
Hễ không điều lợi khôn thành dại,
Đã có đồng tiền dở cũng hay!
Khôn khéo chẳng qua ba tấc lưỡi,
Hẳn hoi không hết mọt bàn tay,
Suy ra cho kỹ chi hơn nữa,
Bạc qúa vôi mà mỏng qúa mây"!
Nguyễn Công-Trứ

Biết cử dụng, đồng tiền là tên đầy tớ tốt, nhưng ngược lại, nó là ông chủ khắc nghiệt, khó tính, là căn nguyên của mọi thay đổi xáo trộn cho xã hội loài người, nhà thơ Quốc-Nghệ đã viết lên sự thật chua cay đó bằng những lời thơ châm biếm như sau:

"Bạc ác chi mi lắm rứa tiền,
Mi làm nhân loại hóa ra điên!
Mi tô mặt nạ đen ra trắng,
Mi xé ân tình thẳng hóa xiên!
Mi gác luân thường vào một xó,
Mi đưa nhân nghĩa xếp ai bên!
Mi làm nhân loại đua tranh mãi,
Bạc ác chi mi lắm rứa tiền!???
Quốc-Nghệ

Khi nói về hấp lực của tình yêu, vẫn còn một mức độ nào đó của tuổi tác, của giai tầng xã hội, của ảnh hưởng của trình độ giáo dục văn hóa đạo đức, nhưng mãnh lực và sự hấp dẫn của tiền bạc hình như có tính cách phổ quát, không biên giới, không bến bờ, nghĩa là lòng ưa thích tiền bạc nơi con người, thời nào cũng thế, bất phân đông tây kim cổ, không phân chia ranh giới giữa trẻ gìa, nam nữ. Mang thân phận làm người, không ai thoát khỏi vòng cương tỏa và sự lôi cuốn của tiền bạc, nhất là con người trong xã hội tân tiến hiện đại.

Thực vậy, con người trong thế giới ngày nay, đặc biệt con người trong các nước tân tiến, nơimà gía trị con người được lượng gía theo mức độ chiếm hữu và hưởng thụ, nghĩa là người nào giàu có, hưởng thụ nhiều, hưởng thụ sang, đượ c coi như kẻ thành tượu hạnh phúc sung sướng trên đời. Trái lại, người nghèo, ít tiền, có ít phương tiện, ít hoặc không được hưởng thụ, bị coi như người bất hạnh khốn cùng! Vói não trạng tôn thờ chiếm hữu và hưởng thụ ấy, tiền bạc đượx nâng lên hàng chúa tể, lý tưởng cho con người tôn thờ sùng bái! Không lạ gì khi nghe người đời ca tụng tiền bạc bằng mỗt thứ ngôn đaáng lẽ pải dành cho Thiên-Chúa, tôn giáo, lý tưởng cao cả:

"Đồng tiền là tiên, là Phật
Là sức bật của tuổi trẻ,
là sức khỏe của tuổi gìa,
là cái đà danh vọng,
là chiếc lọng che thân,
là cán công chân lý"!

Trong Tân Ước, Chúa Kitô đã nghiêm nghị cảnh cáo con người về lòng mê say vật chất, nhất là khuynh hướng tôn thờ tiền bạc, Chúa phán:

"Không ai có thể làm tôi hai chủ, một là Thiên Chúa hay là tiền bạc: một là mến chủ nầy mà ghét chủ kia. Vậy không thể vừa tôn thờ Thiên Chúa vừa tôn thờ tiền bạc được"

“Nemo potest duobus dominis servire: aut enim unum odio habebit et alterum diliget, aut unum sustinebit et alterum contemnet; non potestis Deo servire et mammonae. (Mt. 6, 24)

Chúa không kết án kẻ có nhiều tiền bạc, nhưng Ngài dạy họ phải vươn lên trên sự lôi cuốn của tiền bạc, vì con người sinh ra trên đời để tìm kiếm và tôn thờ Thiên Chúa và chu toàn nghĩa vụ của công lý. Trách vụ tiên quyết của con người sinh ra làm người là chu toàn thánh ý của Thiên Chúa, mà thánh ý muốn chúng ta tìm kiếm "Nước Trời "như lời Ngài phán dạy:" Tiên vàn hãy tìm kiếm Nước-Trời và thực thi công chính, mọi sự khác sẽ ban cho các con"

« Quaerite autem primum regnum Dei et iustitiam eius, et haec omnia adicientur vobis (Mt. 6, 33)

Nơi khác, Ngài khuyên các môn đệ phải biết lợi dụng của cải trần gian nư phương thế để chiếm hữu "Nước-Trời:" Các con hãy dùng của cải trần gian mà mua sắm phần thưởng trên trời, nơi không bị mối mọt làm hư hỏng cũng chẳng sợ trộm cướp cưỡng chiếm"!" của các con ở đâu, thì lòng các con ở đó!

Chiếm được Nước Trời, mới là mục tiêu của con người tại thế, cũng là cơ nghiệp vĩ đại nhất mà con người có thể vui hưởng muôn đời, so với phần thưởng muôn vĩnh hằng trường cửu trên trời, của cải trần gian chỉ là một thứ hào nhoáng chóng qua chóng hết, bởi vì, Chúa phán:" được lời lãi cả thế gian mà mất linh hồn, nào có ích gì"?!

“Enim prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur? Aut quam dabit homo commutationem pro anima sua? "(Mt 16-26...)

Danh Vọng

Để được sống còn và hưởng thụ, con người cần tìm kiếm và tích lũy tièn bạc của cải cho mình, nhưng con nguời vẫn không ngường tại đó! Con vật khi đã no mồi, nó thảnh thơi vui hưởng thoải mái vui chơi và nghĩ ngơi, con người, trái lại, sau khi tận hưởng no say thỏa thích rồi, bắt đầu suy tư thao thức! Con người tìm kiếm gì nữa, mong ước gì nữa, khát vọng nữa những gì ? Thưa con người muốn được người đời biết đến, muốn được thời danh, được người đời cúi đầu kính trọng, nói cách khác, con người còn thèm khát thêm một đều nữa, đó là danh vọng!

Tự bản chất, con người tự được phú bẩm xã hội tính, hay nói theo triết Hiện Sinh, thì con người là tạo vật sinh để sốn tre3n đời và sống với những con người khác. Cuộc sống, đối với con người, vì theé, là sống với những con người khác, được cảm thông và được chấp nhận bởi những người chung quanh. Hạnh phúc là khi con người được người khác chia sẻ với và đồng ý với mình. Thành công trên đời với con người là gì, nếu không phải là những tài nang của mình được xã hội loài người chấp nhận. Vậy được biết đến, được chấp nhận, được chia sẻ bởi xã hội đã nằm sẵn trong bản tính của con ngưòi.

Danh vọng, hay được người đời nhìn nhận tài năng của mình, kính trọng, nể vì là một khao khát thâm sâu của mỗi sinh linh. Khởi nguyên của danh vọng theo ngôn từ của triết gia Nietzsche là chính ý muốn thống trị tngười khác(the Will to Power). Ý muốn thống trị nầy bàng bạc khắp nơi như linh hồn của thế giới, đặc biệt sâu đậm trong con người. Mỗi con người sinh ra trong trần thế bị chi phối, dun dủi bởi ý muốn nầy, như một động lực hướng dẫn hành động, như nguyên ủy, như tiềm lực thôi thúc con người trong mọi hoạt động. Vì thế mỗi con người là một trung tâm điểm của ý muốn thống trị nầy, cuộc hiện hữu của con người trên đời, cũng vì thế được bày tỏ, được biểu trưng và phác họa như một ý muốn thống trị cả vũ hoàn. Dưới sức thúc đẩy của ý muốn nầy, con người cố lướt thắng mọi trở ngại, đạp trên mọi chông gai thẳng tiến coi cuộc hành trình không giới hạn. Dẫu con người ý thức được hiện thực là mình bị kiềm chế bởi xã hội và bởi những con người khác, nhiều khi là tù nhân của đám đông, của dư luận, của luật lệ và sức mạnh của kẻ khác, tuy nhiên, nhờ ý muốn thống trị nầy, con người không sợ mà vươn thẳng tới mục tiêu mình mong muốn! Ai đã lớn lên trong cuộc đời mà không hề có lần khát mong được danh thành công tọai như Nguyễn Công Trứ:

"Đã mang tiếng ở trong trời đất,
Phải có danh gì với núi sông",
Trong lúc trần ai, ai dễ biết,
rồi ra mới rõ mặt anh hùng"!

Hoặc oai phong lẫm liệt hơn trong hai bài thơ "Phận làm trai, và Chí làm Trai":

" Có trung hiếu, nên đứng trong trời đất,
không công danh thà nát với cỏ cây,
chí tang bồng hồ thỉ dạ nào khuây,
Phải hăm hở ra tài kinh tế.
Người thế, trả nợ đời là thế,
của đồng lần thiên hạ tiêu chung,
riêng nhâu hai chữ"anh hùng"!
..............................................
Đã hẳn rằng ai nhục ai vinh,
mấy kẻ biết anh hùng khi vị ngộ!?
Cũng có lúc mưa dồn sóng vỗ,'
Quyết ra tay buồm lái với cuồng phong,
chí những toan xẻ núi lấp sông,
làm nên tiếng phi thường đâu đấy tỏ,
đường mây rộng thênh thênh cử bộ,
Nợ tang bồng trang trắng vỗ tay reo,
Thảnh thơi thơ túi rượu bầu"!
Nguyễn Công Trứ

Dẫu có tài ba phi thường, dẫu có được vang danh lưu thế, con đường công danh sự nghiệp không phải là không gặp cuồng ba sóng gío, niềm sung sướng hạnh phúc pha lẫn nước mắt và đọa đày, bởi vì:

"Ra trường danh lợi vinh liền nhục!
Vào cuộc trần ai khóc lẫn cười!

Tìm Tuyệt Đối Giữa Lòng Tương Đối

Tình-Tiền và Danh-Vọng như trình bày trên là ba đối tượng của hạnh phúc con người. Ba thứ hấp lực nầy dẩy đưa cuộc sống của con người làm ảnh hưởng cả hướng đi của lịch sử nhân loại. Tóm lại, con người ước mong, tìm kiếm và chiếm hữu cho được Tình-Tiền-Tài, nhưng khi chiếm hữu được rồi, khi hưởng thụ được rồi, hỏi con người có được hạnh phúc sung sướng hay không? được thỏa mãn và an nghĩ bình yên không?

Nếu ta đọc kỹ lịch sử để coi cuộc sống của những danh nhân, những vị đã vang danh lưu thế, những người được tôn sùng là thần tượng, được thiên hạ cho là sung sướng nhất trên đời, hỏi họ có thực được hạnh phúc hay không?

Hay ta trở vào cuộc nhân sinh hiện tại hỏi những con người đang hưởng những gì mà ta mong muốn, hỏi họ có được mãn nguyện về những gì họ chiếm hữu và hưởng thụ không?

Câu trả lời là không!

Biết bao con người thời danh, sau khi chiếm hữu tất cả, hưởng thụ tất cả, cảm nghiệm cuộc sống trống vắng, thiếu thốn, tẻ nhạt, vô vị, chán ngán, thất vọng. Trong thế kỷ của chúng ta, biết bao ngững người thời danh đã chọn tự tử để kết thúc cuộc sống mà họ cảm nghiệm vô vị, và vô nghĩa! Tai sao thế?

Và cả chúng ta nữa, sớm hay muộn, rồi cũng có một ngày nào đó, vào một thời điểm nào đó trong cuộc sống, sau bao nhiêu tranh đầu cam go, sau bao nhiêu tháng năm miệt mài trong gian khổ tìm kiếm, chiếm hữu, thu tích để có những gì ta mong muốn ước mơ,! Một ngày nào đó, chúng ta cảm thấy tâm hồn mình trống rỗng, thiếu nghèo nàn, băn khoăn, cảm nghiệm vị cay đắng sững sờ tràn chảy trong trái tim tăm tối bơ vơ, khi thấy rằng mình đã uổng công phí cả một đời đi tìm những ảo vọng trong một ốc đảo đầy mộng ảo!

Hình như có cái gì đó bất ổn đang thao thức trong tim? Hình như có nỗi lo âu nào đó đang canh cánh bên lòng? Hình như ước mong hạnh phúc chỉ là một giấc mơm, một giấc mơ thừa thãi, phi lý!

Nói thế, không có nghĩa chúng ta bi quan hóa cuộc đời! Những cảm nghiệm trên thật đúng đắn và cũng là khởi đầu cho một giai đoạn mới của con người đi truy tầm vào chân hạnh phúc!

Trong Thế Giới Vô Thường

Mơ ước hạnh phúc mà con người cảm nghiệm trong đời là thực thụ và lành mạnh, chứ không phải là ảo tưởng. Chính Thiên Chúa đã gieo ước mơ hạnh phúc nơi trái tim con người khi Ngài cho mang thân phận làm người và đi vào hiện hữu. Những đối tượng của hạnh phúc như tiền-tình và danh vọng là những đối tưọng thực chứ không phải gỉa tướng. Ảo vọng là ở thái độ lầm tưởng của con người về cái nhìn vào thế giới. Con người đả quên là mình đang sống trong một thế vô thường, những gì con người mơ ước, tự bản chất có một gía trị, nhưng là gía trị tương đối. Sai lầm ở chỗ con người ôm lấy những gía trị tương đối mà nhận làm tuyệt đối. sống trong òng một thế giới vô thường, nghĩa là hữu hạn, chóng qua, thay đổi, nhất thời mà con người lầm tưởng rằng thế giới nầy và những đối tượng trong thế giới là tuyệt đối, vĩnh hằng. Những đối tượng hạnh phúc mà con người ảm nhiệm hôm nay có một gía trị tương đối, có tính cách nhất thời, giai đoạn giúp con người xử dụng chúng như những phương tiện, như người dùng chiếc đò để qua sông, một khi qua được bên kia bờ sông rồi, hãy bỏ chiếc đò để lên bến bờ chân thực. Con người không làm thế, trái lại, ôm lấy những thứ tương đối mà ngỡ là tuyệt đối vĩnh viễn: con người đã có thái độ lầm, ôm ấp những thứ tương đối trong lòng vô thường mà ngỡ là mình đã qua được sông Chân Lý Vĩnh Hằng!

Tóm lại, con người đã bám lấy phương tiện mà quên đi mục đích, đã bám lấy chiếc đò mà quên bước sang bên kia bờ bến mong đợi, cũng như Lý Thái Bạch thủa xưa nhảy xuống ôm bóng trăng dưới nước mả ngỡ là mình đang thiệt sư ôm măặt trăng! Khi Thiên Chúa tạo dựng nên con người và đặt vào lòng thế giới, Ngài đặt trong trái tim con người khát vọng hạnh phúc là để con người đi tìm chân hạnh phúc ở trên Trời, nơi quê hương vĩnh cữu. Con người thay vì hướng lòng về trời cao, thay vì đi tìm Chân-Thiện-Mỹ, là chính Thiên Chúa, Đấng Tạo-Hóa, Người Cha yêu thương, cùng đích của nhân nloại, con người lại ôm chặt lấy nhiên giới, thế giới hiện tượng của thay đổi của biến động của vật chất tương đối mà quên đi quê hương đích thực của mình. Nói khác đi, con người bám chặt vào chiếc đò, mà quên đi bờ bến bên kia, đó là lý do tại sao, sau khi chiếm hữu và hưởng thụ những đối tượng tình-tiền-danh vọng, con người cảm thấy thiếu thốn, chán chường âu lo và cay đáng. Thánh Augustinô đã cho ta một bằng chứng hùng hồn veề những cảm nghiệm cuộc đời của Ngài: sau một cuộc đời phiêu lưu tìm kiếm và hưởng thụ trong sa đoạ, Augustinô đã tìm được ánh sáng cứu rỗi và Ngài đã kêu lên những tiếng chân thật của một linh hồn khát khao chân lý và bình yên chân chính, Ngài viết lại trong cuốc sách tự thú những lời đáng qúi nầy:" Linh hồn tôi thao thức xao xuyến cho đến khi được yên nghĩ trong Chúa là Thiên Chúa chân thực của tôi"!( Confessions )

Hạnh Phúc và Nước Mắt

Không thể chối bỏ được khát vọng hạnh phúc đang nung nấu trong trái tim con người, một trái tim luôn tìm kiếm, kêu van, luôn thét gào, luôn đòi hỏi, ngóng trông được lấp đầy, được thỏa mãn, được yên hàn, như thuyền tìm về bến đậu! Nhưng cũng không thể chạy trốn được nước mắt của khổ sầu đang bám sát thân phận làm người trong cuộc đời!Làm sao dung hòa được một đàng là khuynh hướng cố hữu, một đàng là thực tế phũ phàng của cuộc nhân sinh?

Một đàng khát mong kiếm tìm hạnh phúc, một đàng phải chuốc lấy chén đắng phiền muộn của cuộc sống?

Phải chăng Con Tạo có thói quen đánh ghen con người, như lời thơ Kiều của đại văn hào Nguyễn Du:

" Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng!
Lạ gì bỉ sắc tư phong,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen"

Khổ đau sầu muộn không riêng gì cho phận má hồng, nhưng cho chung tất cả con người, với tư cách là người sinh ra trên cõi trần ai!

Lamartine, một thi hài thời danh của Pháp, cho rằng con người phải khổ đau nơi trần thế, bởi vì con người là thiên thần gãy cánh, những trích tiên bị đày đọa dưới trần gian:

"Bordée dans sa nature,
infinie dans ses voeus
l' home c'est un dieu
qui se souvient des cieux"
" Hình hài tuy hữu hạn,
thị dục vẫn vô cùng,
người là tiên đọa lạc,
vẫn ước nhớ thiên cung"!
(Lời Việt Sảng-Đình dịch)

Đức Phật Thích Ca nhìn đau khổ như là thực thể oan khiên của nhân loại, đời là khổ, thực chất cuộc đời không gì hơn là cái bể khổ định mệnh. Chỉ có một con đường duy nhất muốn thoát khổ, con người phải tiêu diẹt mầm mống của nó tức là dục vọng, mà muốn diệt dục, có một cách hiệu nghiệm nhất, tức là thoát khỏi cuộc đời, vì đòi là cái vòng Luân-Hồi của khổ đau.

Thật ra, khổ đau chẳng phải vì Trời đày đọa con người, hay tại vì cuộc đời như số kiếp ác nghiệt, mà căn cơ của nước mắt sầu muộn là tại nơi ta, nơi ý-hệ, nơi tri thức, nơi cảm quan và hoài niệm của mỗi con người. Nói tóm lại, tại sự nhầm lẫn của mổi con người! Nói là nhầm lẫn, thực thế, con người được sinh ra, làm kiếp người trong môt thế giới vô thường, trong đó có những bậc thang gía trị: nghĩa là con người được bao vây, được mời gọi, được dun dủi, được cảm kích, rung cảm bởi những đối tượng, tự chúng có giá trị, nhưng là giá trị tương đối. Con người đang đối diện với những gía trị tương đối mà cứ ngỡ đó là những gì tuyệt đối, cố bám sát vào, cố ôm chặt lấy những tương đối cho như là tuyệt đối. Đàng khác, con người đang sống trong một thế giới vô-thường, đổi thay, biến chuyển, có đó rồi không đó: "sắc tức thị không, không tức thị sắc" mà tưởng chừng mình đang sống trong cõi vĩnh hằng, bất biến, đời đời viên mãm! Đau khổ khởi nguyên từ cái lầm to lớn đó! Đáng lẽ con người xử dụng những gì tương đối như phương tiện giúp cho đi tìm gía trị tuyệt đối, sống trong vô thường là để vươn chuẩn bị, sửa soạn, để vươn tâm hồn lên cõi vĩnh hằng! Con người đã khọng làm như thế, mà tráo biến tương đối thành tuyệt đối, vô thường làm vĩnh hằng! Con người quên rằgn cuộc đời là một hành trình là mỗi người chỉ là một lữ khách cô đơn! Nói cách khác, con người đau khổ vì đã quên đi tính cách tại thế của mình! Quên rằng trần gian là chốn lưu đày, mà cõi Trời mới là quê hương Vĩnh Cữu!

Tuy thế gian vô thường và cuộc hiện sinh và những đối tượng hạnh phúc trên trần gian có tính cách tương đối, nhưng tự bản chất không ảo tưởng, không phi lý, bởi vì cuộc đời tại thế là cơ hội duy nhất, là phương tiện duy nhất cho con người phải vượt qua để đạt tới những gì tuyệt đối trên cõi vĩnh hằng. Thế nên, cuộc hiện sinh trần thế, với những gì tương đối của nó vớn cần thiết và hữu ích cho con người. con người không thể tìm được Tuyệt-Đối mà không phải vươn qua cuộc đời vô thường và tương đối nầy! Đó cũng là ý của Thiên Chúa khi sáng tạo ra vũ trụ nhiên giới, và con người hiện sinh hữu hạn nầy! Con người cần qua trần gian mà về quê hương Vĩnh-Phúc là Nước-Trời. Con người thất vọng và cảm nghiệm khổ đau, bởi vì đã quên đi thân phận làm người hữu hạn, sống trong lòng những tương đối giữa một thế giới vô thường! Con người phải bước qua Vĩnh Hằng bằng con đường vô thương, và chỉ đạt tới Tuyệt Đối qua ngã đường tương đối. Tương đối và vô thường có phận vụ như chiếc đò dùng để qua sông Tuyệt-Đối và cõi Vĩnh-Hằng là "Đáo-Bỉ-Ngạn", là Bên-Kia-Bến-Bờ, nói theo ngôn từ nhà Phật. Tuy vô thường và tương đối của những gía trị trần gian, nhưng vô cùng cần thiết cho con người, thiếu nó, con người không thể đạt tới cùng đích của đời mình.

Những giọt nước mắt, những sầu muôn của cuộc sống hiện tại là cần thiết, và như điều kiện tất yếu để con người có thể đạt đến chân hạnh phúc. Vậy chấp nhận nước mắt cũng là thái độ đương nhiên để cảm nghiện được niềm hạnh phúc vô biên của ngày mai nơi quê hương vĩnh hằng!

Thực Tại Và Ảo Tưởng

Bàn về vấn đề hạnh phúc và đau khổ của con người mà không đề cập đến" ảo tưởng và thực tại, thật là một thiếu sót đáng tiếc. Con người sống trên đời, hành trình giữa cuộc đời cũng giống như người lữ hành trong sa mạc! Sau những ngày dài lê bước chân miệt mài trên cát nóng bỏng, người lữ khách cảm thấy mệt mỏi kiệt sức và khát nước! Tâm trí người lữ khách bị ám ảnh bởi một nhu cầu: có thức ăn, nước ống và được nghĩ ngơi. Từ não trạng ước muốn thèm khát đó, con mắt của người lữ hành tìm kiếm về phía trước và họ đã thấy hình ảnh của những ốc-đảo “Oasis", thiên đàng mà họ mong muốn! Nhưng than ôi! Những "ốc-đảo" kia chỉ là những gỉa tướng, những huyền hoặc do trí tưởng mù loà tạo nên để đánh lừa lữ khách mà thôi. Nếu không qúa đặt nặng niềm hy vọng vào những thiên đàng"ốc-đảo", chắc người lữ hành đã không đến nỗi tuyệt vọng, khổ đau, để còn bảo toàn sinh lực cho cuộc hành trình!

Cũng thế, mang thân phận làm người, bị bao vây bởi những gía trị tương đối, giữa cuộc đời trôi nổi vô thường, nay có mai không, đổi thay không ngừng, chúng ta lại mộng tưởng nắm chắc được tuyệt đối vĩnh hằng, ngỡ là mình đã chiếm được thiên đàng hạ giới! Đó là căn cơ gây nên khổ đau, tạo nên thất vọng và khơi ngườn những đắng cay phiền muộn. Những đam mê , những cuồng vọng làm phát sinh những khái niệm, những vọng tưởng, những thâm tín sai quấy làm lêch lạc cái nhìn đúng đắn và đường hướng chân thực đưa ta đối dieện với thực tại của cuộc sống và định mệnh trần gian của ta: con người là lữ khách cô đơn và cuộc đời chỉ là một cuộc hành trình gian khổ, là chốn lưu đày đang tiến về miền "đất-hứa".

Hạnh phúc chân thực là khi ta nhận chân được gía trị lữ hành của mình, nghĩa là nhận chân được gía trị tương đối của cuộc sống trần gian và những hạnh phúc tương đối ta tìm được suốt dọc cuộc hành trình. Cuộc đời ta không chỉ là hôm nay và bây giờ thôi, còn có một cái gì nữa đang đến, sẽ đến, đang và sẽ chờ đợi chúng ta. Có một lời nào đó đang vang vọng trong sâu thẳm lòng của mỗi người rằng: đừng bỏ cuộc, đừng ngường bước tìm kiếm, đừng thôi bước hành trình, những hạnh phúc, những vui thú trần gian sẽ chóng qua, sẽ tàn lụi, đừng đặt hết trái tim và ý chí vào đó, hãy tiếp tục hành trình, những cảm nghiệm hạnh phúc trần gian chỉ là những bông hoa dại, những quán trọ phù sinh bên đường! Biết phân biệt, chân nhận được sự khác biệt giữa quê hương và chốn lưu đày, mái ấm gia đình và quán trọ, mới là thái độ sáng suốt của người lữ khách!

Thiên Đàng Chớm Nở Nơi Dương Thế

Nói rằng bản chất trần thế là vô-thường, giá trị cuộc đời là tương đối không có nghĩa là phủ nhận những niềm vui, những hạnh phúc mà con người cảm nhiệm trong cuộc sống! Vâng có những niềm vui sướng hạnh phúc thật sự trong đời, bởi vì Thiên Chúa vẫn hiện hữu trong lòng trần thế, bởi vì thiên đàng đang chớm nở ngay giữa cõi nhân gian,và tuyệt đối đang ngự trị trong lòng tương đối, vĩnh hằng đang nẩy mầm giữa chốn vô thường! Thái độ của con người là phải nhập cuộc, là mở rộng vòng tay ôm trọn cuộc đời như một thử thách, như một chiến đấu, một chạy đua có nghĩa lý, có mục đích! Bởi vì số kiếp của con người ngày mai ra sao là tuỳ thuộc vào thái độ tích cực phấn đấu của con người trong hiện tại. Như Chúa Kitô Cứu-Thế đã đi vào đời bằng cách sinh ra trong gia đình nhân loại nghèo khó khốn khổ, Ngài đã hành trình thực thi sứ mệnh cứu thế bằng cuộc tử nạn, sau cùng Ngài đã sống lại khải hoàn về trời vinh quang, thì con người chúng ta cũng bắt chước Chúa, sinh vào cuộc đời, chấp nhận thân phận làm người, với những nỗi vui buồn sướg khổ, những thành công thất bại, cuối cùng ta cũng chịu đóng đinh con người cũ, con ngườ thế tục của mình vào thập gía, chịu mai táng trong phận mộ, chết đi cho thế gian, cho xác thịt cho tội lụy đọa đày, để rồi sống lại với Chúa Kitô về Quê trời trong quang vinh của Thiên Chúa!

Rev.Nguyễn Quốc Hải, Ph.D