HUYỀN NHIỆM ĐỜI SỐNG ĐẠO (3)
“... theo Thầy ...”
(Mt 10, 38; 16, 24; Mc 8,
34; Lc 14, 1; 14, 27)
1. Theo Đạo
Theo một tôn giáo thường được gọi là
theo đạo. Theo đạo là theo một con đường.
Trở về Cựu Ước ta thấy rằng, theo
Thiên Chúa tức là bước đi trong đường lối Người, đường lối mà Người đã dùng khi
dẫn dân Người trong thời Xuất Hành. Israel luôn được kêu gọi bước theo Giavê
như hôn thê theo hôn phu (x. Gr 2, 2), như đàn chiên theo chủ chăn (x. Tv 80,
2), như dân theo vua (x. 2Sm 15, 13; 17, 9), như tín hữu theo Thiên Chúa của
mình (x. 1V 18, 21).
THEO có nghĩa là gắn gó
hoàn toàn và tùng phục tuyệt đối, nghĩa là Tin Tưởng và Vâng Nghe. Chính do Ca-lếp không bao giờ nghi ngờ nên ông đã được
thưởng, vì ông đã “hoàn toàn theo Đức Chúa” (Đnl 1, 36); Đa-vít là người đã tuân
giữ các giới răn nên đã trở nên khuôn mẫu cho những người hết lòng theo Thiên Chúa
(x. 1V 14, 8). Khi vua Josias và toàn dân chấp nhận dấn thân sống theo Giao Ước
là họ quyết tâm “theo Đức Chúa”. Từ đấy, lý tưởng của người tín hữu luôn luôn
sẽ là “theo đường lối Chúa” (Tv 18, 22; 25, 4tt).
2. Theo Đức Kitô
Chúa
Giêsu mời gọi: “Hãy theo Tôi.” (Mc 1, 17). Đó là ơn gọi của từng Kitô hữu
chúng ta. Ngài không mời ta đi theo một lý tưởng, một ý thức hệ. Ngài mời ta
theo chính con người Ngài, gắn bó với Ngài, nhận Ngài làm nền tảng và chóp đỉnh
của cuộc sống.
Đức Kitô chẳng những dạy Đạo,
Ngài còn là Đạo (x. Ga 14, 6). Với ý nghĩa trên, theo đạo là theo một con người,
một ngôi vị. Bởi vậy, bắt bớ đạo là bắt bớ chính Đức Giêsu: “Tại
sao ngươi bắt bớ Ta?” (Cv 9, 3-5). Cũng thế, sống đạo là sống như Ngài,
cho Ngài, với Ngài và trong Ngài. Cần xác định lại cách tổng quát về
Đức Kitô và về chúng ta trước khi xét đến tính cách thực thụ về việc theo Ngài.
a. Xác định về Đức Kitô[1]
Ngài thường định nghĩa mình bằng
các hình ảnh cụ thể: Tôi là Cửa (x. Ga 10, 7); là Mục tử (x. 10, 11); là Ánh
Sáng (x. 12, 46). Tôi là Đường (x. 14, 6); là Cây Nho (x. 15, 1); là Bánh (x.
6, 51); là Sự Thật (x. 14, 6) và là Sự Sống (x. 14, 6).
Định nghĩa nào cũng gắn chặt Ngài
với con người: Cửa để chiên ra vào; Mục tử để chiên được sống; Ánh Sáng để ta
bước đi; Đường để ta đến với Thiên Chúa Cha; Cây Nho để các cành sinh trái;
Bánh để nuôi nhân loại; Sự Thật để con người nhận biết và được giải thoát; Sự
Sống để cho ta được sống mãi.
Những hình ảnh trên không chỉ
là biểu tượng phác họa về chân dung của Đức Kitô, nhưng còn là chính thực tại của
Ngài trong mỗi cuộc sống của con người nhân loại chúng ta. Thực vậy, Đức Kitô
làm người là vì con người và cho con người. Ngài đến với con người là để sống
với con người và hoạt động trong từng con người, để họ đạt đến tầm mức viên mãn
của sự sống là khát vọng thâm sâu nhất của mọi người. Với tính cách đó, Ngài là
Chúa, là Thầy, là Bạn, là Anh Trưởng của mọi người chúng ta.
b.
Xác định về chúng ta
Tự bản chất Kitô hữu là người
đi theo Đức Giêsu: “Thầy đi đâu, con sẽ theo Thầy đi đó.” (Lc 9, 57). Đã mang danh
Kitô hữu có nghĩa là người vác thập giá theo
sau Đấng vác thập giá, và như vậy, thân phận của môn đệ gắn liền với thân
phận của Thầy mình (x. 2Tm 2, 11). Chính vì quên mất vị trí đi sau của người
môn đệ mà Phêrô đã toan cản lối Thầy mình, và Chúa Giêsu đã đáp lại ông cách
hết sức gay gắt: “Satan, lui lại đàng sau Thầy.” (Mt 16, 21-23).
Để cắt đi mọi ngộ nhận, Chúa
Giêsu quả quyết rằng, đối với ai muốn làm môn đệ, chẳng có con đường nào khác ngoài
con đường thập giá mà Ngài đã đi trước (x. Mt 16, 24). Điều đó được khẳng định chính
vì vậy mà mầu nhiệm Vượt Qua nằm ở trung tâm đời sống Kitô hữu:
- Vượt qua lớn nhất là vượt qua
chính mình mỗi ngày.
- Từ bỏ chính mình là để có thể
sống cho tha nhân.
- Mất mạng sống mình là để tín
trung với Chúa.
Trên đường theo Chúa như vậy,
tôi sẽ là tôi hơn, khi tôi ra khỏi tôi, và tôi sẽ hoàn toàn là tôi khi tôi hoàn
toàn thuộc trọn về Ngài.
c. Tính cách thực thụ của người môn đệ
Chúa phán với Simon và Anrê,
với Giacôbê và Gioan, với Mattheô: “Hãy theo Ta”. Lời Ngài đầy uy quyền
khiến họ gắn bó với Ngài (x. Mc 1, 17-20). Trở thành môn đệ Đức Giêsu, dần dần
họ được dẫn vào sự bí ẩn của sứ mạng Ngài và mầu nhiệm về bản thân Ngài. Quả
thế, theo Đức Giêsu không phải là bám
vào một giáo thuyết, luật lệ, luân lý và tinh thần, nhưng là chia sẻ số phận
của Ngài.
Nhưng “Chúng con đã bỏ tất cả để theo
Thầy, chúng con sẽ được gì?” (Mt 19, 27). Để được gì, trước hết họ phải
chia sẻ các thử thách và khổ nạn của Ngài. Khi đòi hỏi các môn đệ Ngài một hy
sinh như thế, Đức Giêsu tự mạc khải Ngài là Thiên Chúa, và cho thấy Thiên Chúa
đòi hỏi tới mức độ nào. Khi Đức Giêsu đã mở đường bằng sự chết và sống lại của
Ngài, lúc đó người môn đệ mới thấy được mức độ cuối cùng mà mình phải theo Ngài
(x. Ga 21, 18-19).
Đối với Phaolô, theo Đức Kitô
tức là sống phù hợp với Ngài trong mầu nhiệm chết và sống lại. Sự phù hợp này
do Thiên Chúa tiền định cho chúng ta từ đời đời (x. Rm 8, 29), khai mào bằng
phép Rửa (x. Rm 6, 3tt), và phải đào sâu bằng sự bắt chước (x. 1Cor 11, 1),
bằng tự nguyện thông hiệp vào đau khổ. Chính trong đau khổ đó mà quyền lực phục
sinh được tỏ hiện (x. 2Cor 4, 10; 13, 14; Pl 3, 10).
Đối với Gioan, theo Đức Kitô
tức là trao cho Ngài niềm tin: một niềm tin trọn vẹn, chỉ đặt nền tảng trên Lời
Ngài chứ không trên các dấu chỉ bên ngoài (x. Ga 4, 42). Phải là một niềm tin
có sức vượt thắng các khôn ngoan do dự của nhân loại (x. Ga 6, 2. 66-69), dưới
sự hướng dẫn của Ngài (x. Ga 18, 12), là vị mục tử độc nhất của đoàn chiên duy
nhất (x. Ga 10, 1-16).
Chấp nhận theo Ngài là dám rời
bỏ mọi an toàn, ổn định, là sống thân phận lữ khách trên mặt đất (x. 1Pr 2,
11), là chấp nhận một tương lai bấp bênh để đi “bất cứ nơi nào Ngài đi”
(Kh 14, 4), và cuối cùng theo chân Ngài “vào tận bên trong bức màn nơi Đức Giêsu
Đấng tiền phong đã vào.” (Dt 6, 20). Lúc đó lời hứa ân phúc của Đức
Giêsu cho những ai theo Ngài được thực hiện một cách viên mãn: “Ta ở
đâu, kẻ theo Ta cũng ở đó.” (Ga 12, 26).
3. Theo Đức Kitô là chia
sẻ sứ mạng của Ngài
Theo Đức Kitô là chia sẻ với
Ngài cùng một sứ mạng, là thao thức và đồng cam cộng khổ với Ngài trong công
việc cứu độ toàn thế giới. Theo Ngài là để loan báo nước Thiên Chúa. “Khốn
thân tôi nếu tôi không rao giảng Tin Mừng!” (1Cor 9, 16). Đó là một
công việc khẩn trương và quan trọng, một giá trị vượt trên mọi giá trị (x. Lc
9, 59-62). Theo Đức Kitô là trưởng tử, công việc của ta là thi hành ý Cha trong
mọi hoạt động của mình để hướng mọi người mọi việc tới cùng đích của mình là
chính Thiên Chúa. Sứ mạng đó đòi hỏi ta gắn bó và kết hiệp với Chúa Giêsu, sống
như Ngài sống để trở nên chính sứ điệp mà chúng ta
loan báo, trong sự hoàn toàn tùy thuộc vào Ngài.
a. Gắn bó và kết hiệp
Điều cực kỳ quan trọng cần lưu ý đối với người theo Đức Kitô là luôn biết nhìn ngắm con người Ngài và từng
bước đi của Ngài trong cuộc đời mình, đồng thời biết lắng nghe tiếng Chúa trong
mọi lúc qua cầu nguyện, qua tha nhân, qua mọi hoàn cảnh, biến cố và dấu chỉ của
thời đại, để phân biệt đâu là ý Chúa, đâu là háo hức riêng của mình; đâu là
những soi dẫn của Chúa Thánh Thần, đâu là những xúi giục của thần dữ. Thiếu nhìn
ngắm Chúa và lắng nghe tiếng Ngài, ta sẽ lệch hướng và gây nên những hỗn loạn
trên con đường bước theo.
b. Sống như Ngài sống
Theo Đức Kitô không chỉ có nghĩa là gắn bó với Ngài trong mọi hoạt động,
nhưng còn là sống như Ngài đã sống: bằng con tim và khối óc của Ngài, bằng cái
nhìn và toàn thể tính cách của Ngài. Mà muốn sống được như vậy thì trước tiên
phải ý thức điều mà Chúa Giêsu đã nói: “Thầy ở trong Cha Thầy, anh em ở trong Thầy,
và Thầy ở trong anh em.” (Ga 14, 20).
Từ ngữ “ở trong” mời gọi ta kết
hiệp làm một với Ngài: một sự sống, một tình yêu, một tinh thần, một ý chí và
hành động. Ở trong Ngài (chi thể của nhiệm thể Đức Kitô): chúng ta là óc để
suy tư; là mắt để nhìn thực tại trần thế; là tai để nghe tiếng rên rỉ, đòi hỏi;
là vai để gánh vác; là tay để cứu vớt; là chân để đi đến với người khổ đau; là
quả tim để khắc khoải yêu thương; và là miệng để nói những lời bác ái ủi an[2].
(ĐHV 341).
c. Trở nên sứ điệp
Trên
đường theo Đức Kitô để thi hành sứ mạng, chúng ta loan báo một sứ điệp. Sứ điệp
không phải chỉ là lời loan báo trên môi miệng, nhưng trước tiên nơi bản thân chúng
ta phải là một sứ điệp. Khi ta chỉ cho tha nhân con đường thánh thiện, tha nhân
không nhìn vào hướng ngón tay chúng ta chỉ, mà nhìn vào cách thức chúng ta
sống. Đây mới là nhu cầu khẩn thiết nhất của ngày nay: không phải là chương
trình tốt hơn, không phải là vốn liếng trang bị về khả năng và kiến thức tốt
hơn, cũng không phải những kỹ thuật hoán cải tốt hơn, nhưng chính là con người
tốt hơn. Chính qua chúng ta mà người khác phải thấy được Đức Kitô đang biểu
hiện tình yêu, quyền năng, và ân sủng của Ngài.
d. Tùy thuộc hoàn toàn vào Chúa
Trên đường bước theo Chúa để thể hiện sứ mạng, chúng ta
hướng mọi người đến tình yêu thương hiệp nhất trong Ngài, không phải lúc nào cũng
thành công, nhưng luôn xen lẫn những thất bại. Thất bại vì yếu đuối lỗi lầm,
thất bại vì tiếng nói chân lý dễ bị trù dập, thất bại vì Thiên Chúa muốn thế
trong ý định mầu nhiệm của Ngài. Chúa Giêsu cũng đã từng lãnh nhận nhiều thất
bại trong sứ mạng của Ngài, và cái chết nhục hình là thất bại cuối cùng trước
mắt người đời, nhưng lại thành công theo chương trình cứu chuộc của Thiên Chúa.
Nhiều
khi chúng ta cần thất bại để Chúa được vinh quang, vì vinh quang của Ngài là sự
sống sung mãn của chúng ta. Nữ Thánh Jean D’arc là vị nữ tướng đã tận lực phục
vụ cho quê hương đồng bào của mình, nhưng rồi cuối cùng cũng đã thất bại ê chề,
mọi người đều bỏ Chị khi quân thù xông tới. Trong giây phút cuối cùng Chị đã
thốt lên : “Giêsu, chỉ còn lại một mình
Ngài, và con cũng chỉ cần có một mình Ngài mà thôi”. Từ đó chúng ta hiểu
rằng, thành công hay thất bại trong đời sống cũng như trong mọi hoạt động tông
đồ thuộc về Chúa chứ không thuộc về chúng ta. Chúng ta chỉ biết bước theo Ngài
trong mọi lúc cho tới hy tế cuối cùng trên đồi Canvê, là đỉnh cao của đời sống Kitô
hữu, để được hòa nhập vào của lễ toàn thiêu là chính Ngài mà dâng hiến lên Cha
để phát sinh một sự sống mới cho mình và tha nhân.
Từ bỏ chính mình, vác thập giá, theo Thầy, là những thành phần bức thiết
làm nên cuộc sống người môn đệ chân chính. Đó là huyền nhiệm đời sống đạo mà
chỉ những ai say mến Đức Kitô mới hiểu được trên con đường theo Ngài. Cần phá
vỡ những tầng lớp đang vây kín tâm hồn ta để đón nhận ánh sáng soi chiếu của
Đức Kitô, là Đấng yêu thương đang khao khát hoàn thành cuộc đời ta trong Ngài.
Lạy Chúa, Chúa đòi hỏi con
gắt gao vì tình yêu Chúa dành cho con thì vô biên.
Chúa muốn con từ bỏ tất cả
vì sự nghiệp Chúa dành cho con thì vô song.
Chúa muốn con vác thập giá
khổ hình vì vinh quang Chúa dành cho con thì vô tận.
Chúa muốn con đi theo một
mình Chúa vì sự sống Chúa dành cho con thì vô cùng.
Lạy Chúa là Đấng vô lượng,
vô biên, xin cho con biết theo Chúa vô điều kiện, vì thâm tín rằng cuộc đời con
chẳng có gì khác ngoài một mình Chúa là Đấng vô thủy vô chung, đang dành cho
con hạnh phúc vô vàn. Amen.
Lm. Thái Nguyên
.
[1] Nguyễn Cao Siêu, Mana,
Năm C, tr. 166.
[2] Hồng Y Phanxicô Nguyễn Văn Thuận, Trên đường hy vọng, tr. 341.