Vatican ngày 3/3/2005
Thông tin về Giáo Hội Công Giáo thường hay bị bóp
méo vì khuynh hướng « ưu tiên những phản ứng so với điều được nói ».
Đó là sự giải thích của ông Diego Contreras, giáo sư về phân tích và thực hành
thông tin tại Phân Khoa Thông Tin của Đại Học Giáo Hoàng Thánh Giá tại Rôma,
trong bài thuyết trình trước các đại biểu của hội nghị về những phương tiện
truyền thông diễn ra ngày 14/2 tại Madrid (thủ đô Tây Ban Nha).
Theo ông Diego Contreras, có một khuynh hướng
« nhằm thông tin về những tiếng vang và những câu trả lời từ những lời
tuyên bố của giới chức công giáo và quên mất nội dung nguyên bản của lời tuyên
bố ». Trong sự bóp méo này, « người ta ưu tiên những phản ứng so với
điều được nói ; chỉ cần nghe người ta nói gì để có phản ứng bằng những lời
tầm thường và để nội dung qua một bên ». Sự bóp méo này cũng được thấy nơi
những người tín hữu đôi khi tin vào những phương tiện truyền thông hơn là chính
những người loan tin.
Một loại bóp méo thông tin tôn giáo khác là
« sự trình bầy những dữ kiện đúng qua những cách giải thích gần đúng hoặc
sai lệch ».
Loại thứ ba là « việc xử dụng những cách viết
nhằm tạo nên cảm tưởng rằng bản văn dựa trên những thông tin mà nhà báo muốn
tìm. Thí dụ qua câu viết « theo nguồn tin từ giới tu sĩ », người ta
thấy nhà báo muốn để người khác nói điều mà họ muốn nói. Đôi khi họ cần giới
thiệu giới tu sĩ như một thế giới lu mờ, khép kín để biện minh việc xử dụng
những nguồn tin ít được cho phép ».
Tuy nhiên những vấn đề liên quan đến thông tin tôn
giáo không chỉ lệ thuộc vào những nhà báo, mà còn lệ thuộc vào các cơ quan của
Giáo Hội. Ông giải thích : « Đôi khi phải tìm sự thất bại tận nguồn
gốc của nó. Nó không luôn luôn là do sự vụng về thái quá. Có những khó khăn
khách quan ». Nhiều thông tin giả thuyết rằng người đọc phải có một kiến
thức về thần học. Do đó thử thách là làm sao để cống hiến cho mọi người những
thực tại phức tạp. Ông Diego Contreras nhận xét rằng đôi khi những người tín
hữu nhận được những thông tin về những lời tuyên bố chỉ qua những phương tiện
truyền thông, do đó ít nhất trong cách trình bầy với những phương tiện truyền
thông cần phải dùng cách mô tả của tin tức thay vì một kiểu diễn văn hàn lâm
khô khan. Ông nhận định rằng tôn giáo không phải là một lãnh vực kỹ thuật
chuyên môn, mà là một chiều kích nền tảng của con người. Tìm được thăng bằng
trong sự đánh giá những điều quan trọng và những điều hấp dẫn đòi hỏi một cố
gắng sáng tạo trong cách diễn tả, đó là điều không phải ai cũng làm được.
Theo ông, những vấn đề liên quan đến thông tin tôn
giáo là những vấn đề của nghề làm báo và phải tìm câu giải đáp ở chất lượng
nghề nghiệp của nó. Khi người ta thông tin về Giáo Hội công giáo thì người ngay
thật là người có nghề nghiệp. Ai chỉ trích một cách bất công Giáo Hội thì đó
không phải vì những lý do nghề nghiệp mà là vì những lý do ý thức hệ.
Thông tấn Zenit
Lang Biang dịch