Thông điệp “xanh” của
Đức Thánh Cha Phanxico và giáo lý xã hội của Giáo hội
Roma – Thông Điệp này
không phải là những than phiền của một nhà sinh thái học với tính thiếu thực tế
của mình, nhưng là một lời kêu cứu đối với thế giới đã bị làm thay đổi trong lối
sống qua việc hủy hoại, lãng phí, tiềm năng và đặc biệt là cách chúng ta quan
sát chính mình, người khác và Thiên Chúa. Thế mạnh nơi Thông điệp của Đức Thánh
Cha Phanxico, với tựa đề mang đầy tính thi vị “Laudato Si”, nằm ở chỗ đa đưa ra
cho mọi người, kể cả người Kitô hữu lẫn người không phải là Kitô hữu, những nhà
bảo vệ môi trường, những chuyên gia kỹ thuật, người trẻ và người già một “cuộc
hoán cải” đối với một tầm nhìn trọn vẹn
trược việc chấp nhận về “môi trường” rằng, để nói lời đồng ý với thiên nhiên,
nhưng cũng nói với con người và những ai giống như họ, mối tương quan với các mục
tiêu và với những thế hệ rằng, hãy nhìn mọi thứ như là một món quà, một “người
anh” và “người chị”, giống như Thánh Phanxico đã yêu, để gọi mọi thứ trong bài
ca Mặt Trời của Ngài, mà với nó Đức Thánh Cha đã chọn làm tựa đề cho Thông điệp
của Ngài.
Có một sự cấp bách
trong bản văn của Đức Giáo Hoàng, điều này chỉ ra cho thấy ngày tận cùng có thể
xảy đến: không chỉ thiên nhiên bị hủy hoại
vì ô nhiễm, sông băng tan chảy, ngôi nhà xanh bị ảnh hưởng, nhưng những cuộc
chiến tranh của người giàu và những kỹ thuật gia quyền lực, hoặc những cuộc nổi
loạn của người nghèo bị loại bỏ bởi sự phát triển song hành với sự lãng phí
khác trong xã hội tiêu thụ của chúng ta.
Đức Thánh Cha Phanxico không nhân nhượng theo
mô hình của xã hội đương thời, được đặt nền tảng trên một điều “con người là
trung tâm của toàn thể vũ trụ không bị sai lầm”, đau khổ bởi chứng tự cao tự đại,
điều này siết chặt những nguồn tài nguyên để gia tăng lợi nhuận, coi thường các
nạn nhân như là những con vật, con người và tự nhiên. Đức Thánh Cha thường
trích dẫn Romano Guardini và cụm từ “Kết Cục của Sự Hiện Đại” của Ngài. Trong một
ý nghĩa, thông điệp loan báo ngày tận cùng của kiểu mẫu, điều này đã thất bại
ngay trong ý tưởng của nó bằng việc đọ sức tài chính với việc chống lại lao động;
tự do của một số người với nhiều người nô lệ; những mối lợi ích kỷ chống lại
tình liên đới; ưu thế của thế giới và người nam chống lại sự kết hợp và hài
hòa.
Sự phê bình của Đức
Thánh Cha về những quyền lực chính trị và quốc tế xem ra còn mạnh hơn. Ngài kết
tội chúng là có dính líu với mô hình này, yếu kém trong khi thi hành luật, kém
cỏi trong việc đưa ra những quyết định trong việc thực thi những ích lợi chung.
Nhưng Đức Thánh Cha
cũng không tử tế với các nhà sinh học, những người mơ mộng về một thế giới
không có xe hơi, người hy sinh chính họ để cứu một con vật, nhưng lại câm lặng
trước những người nghèo bị loại trừ, việc giết hại nhân loại (nạn phá thai) và
kỹ thuật biến đổi di truyền gien nơi phôi thai con người.
Một vài phương tiện
truyền thông đã nhấn mạnh đến việc công bố tác phẩm này như “Thông điệp đầu
tiên của Đức Thánh Cha về môi trường”. Nhiều “người Công giáo cánh tả”, đặc biệt
ở Mỹ, đã từ chối lời đề nghị của Đức Thánh Cha như “người cộng sản”. Thay vào
đó, “người Công giáo còn lại” cảm thấy sự hợp lý của chính nó bởi vì “cuối
cùng” Đức Thánh Cha “nói rằng họ đúng”. Thật ra, những điều mà Đức Phanxico nói
thì phù hợp với giáo lý xã hội của Giáo
hội, điều này quá nhiều để chính Đức Thánh Cha nhớ lại món nợ đối với Đức
Gioan XXIII, Đức Phaolo IV, Đức Gioan
Phaolo II và Đức Benedicto XVI, những vị “Bác Ái trong chân lý” đầu tiên đã thảo
luận về nhiều vấn đề mà Đức Phanxico đã trình bày một cách toàn diện hơn và với
hình thức uyên thâm hơn trong thông điệp của mình.
Những người Công giáo
cánh hữu và cánh tả được mời gọi bước từng bước tiến về phía trước , hướng tới
“sự hoán cải” đối với hệ sinh thái toàn cầu, trong đó việc chăm sóc môi trường
là phần của sứ mạng của Giáo hội, cũng như là việc bảo vệ sự sống, phẩm giá con
người, mối tương quan giữa người Nam và người Nữ, của gia đình.
Đó là điều thật sự mới
mẻ trong Thông điệp này, vì đây là lần đầu tiên thông điệp có sự đóng góp công
khai của một vị lãnh đạo Chính Thống, Đức Thượng Phụ Đại Kết Bartholomew I của
Constantinople. Ngoài ra – theo nhiều tin đồn - nhiều sự đóng góp cho Thông điệp
đến từ các nhà khoa học trên khắp thế giới
của nhiều tôn giáo. Hơn nữa, Đức Thánh Cha Phanxico mời gọi tất cả các Ki tô hữu
và tất cả các tôn giáo hãy làm việc
chung với nhau để xây dựng thế giới, được đặt nền trên một sự kính trọng đối với
hành tinh, cuộc sống, xã hội, người trẻ, và điều này không thể đạt được nếu
không có một tài liệu tham khảo có tính tôn giáo, mà nó nhìn thực tế như một
món quà, một dấu hiệu của tình thương Thiên Chúa dành cho chúng ta, chứ không
phải là một đối tượng để được ngụy tạo theo ý muốn.
(theo AsiaNew 19/06/2015)
Duyên Vilinh