A. NHỮNG ÁNG MÂY ĐEN THỜI ĐẠI
1. Ảnh hưởng từ những giáo phái
tự do cấp tiến.
Vào
khoảng thế kỷ thứ X, Giáo Hội Công giáo đã khổ đau vì câu chuyện “một nhà phân
rẽ”, do các anh em Chính Thống tự tách ra đi theo con đường phượng thờ khác
biệt.
Nhưng rồi phải đợi tới thế kỷ thứ XVI, người
ta mới thấy niềm đau này lên tới tột đỉnh, khi Luther khởi xướng phong trào cải
cách theo chiều hướng vô cùng tai hại : Ông đã mở màn cho một chuỗi hầu như vô
tận, những nhóm Kitô hữu muốn sống đạo theo ý riêng. Từ hai ngã rẽ Tin Lành và
Anh giáo, người ta đã đếm được có tới mấy ngàn giáo phái khác nhau. Các nhóm ly
khai này cố gắng tự biện minh bằng cách đổ cho việc Chúa Thánh Thần linh ứng :
Ngài soi sáng cho nhân loại hiểu Thánh Kinh qua nhiều cách khác nhau. Thế là họ
được tự do cắt nghĩa Lời Chúa theo phương thức riêng của mình, bao nhiêu điều
răn bảo vệ tín lý cũng như luân lý trong Giáo Hội Công giáo từ ngàn xưa đều bị
đảo lộn thay đổi.
Điều đáng sợ hơn cả, mà chẳng may lại có sức
hấp dẫn thu hút mạnh mẽ đối với người đời, là họ dựa vào câu nói của thánh
Phaolô “ “Ơn cứu rỗi nhờ vào đức tin”,
để tạo căn bản cho cuộc sống đạo cấp tiến của mình. Khi cắt nghĩa lệch lạc lời
nói đó, họ ngang nhiên tuyên bố rằng chỉ cần có “lòng tin vào Chúa là đủ”, còn
sau đó muốn làm chi thì làm ! Những
truyền thống cao đẹp của Giáo Hội sơ khai, những thực hành về phụng vụ, những
tiêu chuẩn về việc lãnh nhận các phép Bí Tích giờ đây trở thành vô nghĩa với
họ.
Kết quả cụ thể là họ quan niệm hết sức lệch
lạc về tội lỗi, về hỏa ngục và luyện ngục. Họ chối bỏ giá trị đích thực của
những việc lành phúc đức trong đời sống người Kitô hữu. Tất cả phát sinh từ căn
gốc sâu xa trong tâm tư họ, đó là điều mơ ước được giữ đạo thoải mái theo ý
riêng.
Thế là trong sinh hoạt hàng ngày, người ta
buông thả theo những khuynh hướng tự
nhiên : Tự do luyến ái và hành lạc giữa nam nữ, ràng buộc hôn nhân lỏng
lẻo, tha hồ thực hành ngừa thai với phá thai. Chuyện ly dị xảy ra như cơm bữa
khắp nơi, chuyện thay vợ đổi chồng dễ dàng như thay áo.
Những ràng buộc luân lý từ lâu nay bị họ coi
như lỗi thời cổ hủ. Mọi điều luật trong Hội Thánh được xếp loại như những
chuyện bày đặt rườm rà do hàng giáo phẩm. Đặc biệt khi nhắc đến những chữ thập
giá, hy sinh, người ta ngần ngại, thoái thác, viện cớ Chúa muốn cho nhân loại
sống trong hạnh phúc thanh thản…
Thế là trong cái khung cảnh dễ dãi nhàn hạ
đó, bao nhiêu giáo phái Tin Lành phát triển ào ạt. Họ hãnh diện vì mình thuộc
những thành phần tôn giáo cải cách. Họ đã đánh trúng vào tâm lý “ham dễ ngại
khó” của quần chúng để rồi thu hút cuốn lôi. Bao cá nhân cũng như gia đình nhẹ
dạ đã rủ nhau gia nhập, để rồi chung nhau tậu mãi nhà thờ, thuê mướn mục sư. Họ
tới nơi thờ phượng Chúa chỉ mong mỏi được thưởng thức những bài giảng hùng hồn
hấp dẫn, được nghe những ca đoàn trình diễn cho thật êm tai, với những ca khúc
hợp thời trang nhất, cung điệu lôi cuốn nhất. Sau đó là những trao đổi quan
điểm xã hội, những cái bắt tay, những hình thức hội họp liên hoan. Phần thinh
lặng cầu nguyện lòng bên lòng với Chúa, phần nghiêm chỉnh đón nhận ơn thiêng
qua các Bí Tích thì hoàn toàn bị coi nhẹ hay quên lãng.
Cái hình thức giữ đạo trưởng giả nhung lụa
ấy, đã dần dà gây ảnh hưởng qua một số không ít người Công giáo, nhất là tại
các quốc gia Tây phương, đặc biệt ở Hoa Kỳ. Rồi nữa, sau khi Công Đồng Vaticanô
2 tuyên ngôn về tự do tôn giáo, cũng như có thái độ thật cởi mở đối với các tôn
giáo bạn, nhất là khi cho phép giáo dân nghĩ rằng, không phải chỉ có người theo
Công giáo Rôma mới được cứu rỗi, nhiều người đã mượn đà và mượn cớ để đi thật
xa, rồi vay mượn những lối sống dễ dãi của các tổ chức tôn giáo khác để thực
hành.
Thế là bắt đầu có phong trào “Đạo tại tâm” :
thôi thì hết tình tôn thờ kính mến Chúa trong lòng mình là đủ rồi, cần chi phải
khoe khoang bày tỏ ra bên ngoài ! Thôi thì cứ ăn ngay ở lành, không trộm cướp
giết người, không lừa gạt gian dối là xong, đâu cần bày vẽ thêm những thứ lỉnh
kỉnh rườm rà, chỉ tổ tăng thêm tâm tư giả hình tai hại!
Và rồi còn nhiều chiêu bài với bình phong
khác người ta lần lượt đem ra để bào chữa cho mình. Họ quên rằng Chúa đã công
khai tuyên bố : “Đường lên trời thì chật hẹp
nhỏ bé, với sỏi đá chồng chất và gai chông vây bọc” ! Bây giờ họ
muốn lái xa Cadillac với xa lộ Hoa Kỳ thênh thang 4, 5 lanes!
Họ đã không hiểu rằng dẫu Chúa xuống trần chịu
chết để cứu chuộc ta, nhưng rồi sau đó Chúa đòi ta thi hành những giới lệnh cần
thiết để đáng hưởng phúc trường sinh, đặc biệt là phải “bỏ mình đi và vác thánh giá hàng ngày theo Chúa”.
Họ đâu có được quyền cứ thong dong… ngồi mát ăn bát vàng !
Bây giờ là lúc ta phải hết sức cảnh giác.
Nhiều bạn bè sẽ rỉ vào tai ta những luận điệu sai lạc đầy quyến rũ như trên.
Hãy vững tâm hồn để xa tránh kẻo hiểu lầm ý nghĩa đạo “Chúa xuống làm người”,
mà rồi “đưa người lên làm Chúa”.
Hãy khiêm tốn xin với Đấng Cứu Chuộc ta cho
ta thâm tín đường lối của Ngài và gìn giữ ta trong chân lý ngàn đời của Ngài,
dầu lối đi này có đòi hỏi mồ hôi, nước mắt hay ngay cả máu đào nữa.
2. Hậu quả do những gương xấu và
khuyết điểm trong Giáo Hội.
Trong số
12 Tông đồ được chính Chúa Giêsu tuyển chọn, một ông đã bán đứng Chúa cho địch
thủ, một ông thì sợ hãi chối Ngài tới ba lần. Còn lại 10 ông kia thì chạy tán
loạn khi Thầy mình bị bắt. Cho đến lúc Chúa gục đầu chết trên thập giá, chỉ có
một mình Gioan âm thầm đứng ở một góc nào đó…
Đâu còn gương xấu nào lớn hơn nữa trong Giáo
Hội ? Mà lại xảy ra ngay thời gian Chúa muốn phú trao Hội Thánh Ngài mới thành
lập cho 12 vị chủ chốt hàng đầu !
Nếu chỉ vì gương xấu mà tín hữu Chúa nản lòng
bỏ đạo hết thì ngày nay đâu còn Giáo Hội !
Người ta phải hiểu rằng, sau khi về trời lại
trong ngày lễ Thăng Thiên, Chúa muốn tiếp tục nhờ bàn tay con người giúp con
người để gặp được Tin Mừng và Ân Sủng siêu nhiên. Ngài dư biết đã là con người
thì ai cũng có yếu đuối khiếm khuyết, kể cả những đấng bậc thay mặt Chúa hướng
dẫn đoàn chiên.
Thành ra ta phải nắm cho thật vững vấn đề, để
phân biệt cho rõ đâu là chỗ đúng nơi sai.
Hầu hết những nhóm cải cách ly khai đều dựa
vào vài gương xấu hay lầm lỡ trong Giáo Hội để xóa bỏ cả những điều căn bản hệ
trọng, và rồi chế biến ra những điều mới thuận lợi thích hợp cho bản thân mình.
Lịch sử đã chứng kiến, dựa vào một số việc
làm thiếu khôn ngoan hoặc không thánh thiện bởi một vài Giáo hoàng, người ta đã
chối bỏ cả lời tuyên bố công khai của chính Chúa về việc trao quyền tối thượng
trong Giáo Hội cho thánh Phêrô và các người kế vị.
Cũng thế, qua một ít gương xấu của Giám mục,
linh mục hoặc tu sĩ, người ta đã từng nhao nhao đứng lên đòi đổi thay toàn bộ
cơ chế và đường lối của Hội Thánh.
Nào có ai muốn gương xấu đâu ! Nhưng đôi khi
gương xấu có tác dụng giúp ta vững mạnh trong niềm cậy tin vào bàn tay Chúa
quan phòng. Và ở đây, ta có thể nói được rằng, gương xấu sẽ thử thách và chứng
minh cuộc sống đạo trưởng thành của từng người chúng ta.
Ta giữ đạo là vì Chúa chứ nào phải vì ai
khác, kể cả những đấng bậc lãnh đạo trong Hội Thánh !
Đức Giáo Hoàng Gioan 23, lúc còn là một thanh
niên chưa vào chủng viện, đã một lần nghe mấy người thay nhau chê bai đạo Chúa
vì có nhiều gương xấu, nhiều tổ chức giả hình, với những chia rẽ và bè phái…
cậu Roncalli đã phải lên tiếng :
- Vâng, quý vị nói chẳng sai vào
đâu. Đạo Chúa gồm thật nhiều phần tử hư đốn. Nhưng quý vị có cho phép tôi hỏi
một điều này không ?
- Anh cứ hỏi.
- Quý vị có thấy nơi Chúa có
điều gì sai, dở và đáng trách móc không ?
- Chúa thì có chỗ nào để ai chê
trách được !
- Thế thì xin quý vị cứ tin vào
Chúa và lời Ngài dạy. Tại sao lại phải ngã lòng chán nản và toan bỏ đạo.
Nghe vậy, mọi người xấu hổ vì thua lẽ rồi
lẳng lặng bỏ đi.
Là con người ai chả có những lúc chán chường
vì gương xấu, giống như đám người trong câu chuyện cậu bé Roncalli kia. Điều hệ
trọng là ta phải biết kiên trí nhẫn nại trước những sự kiện đó.
Trong kinh Tin Kính ta đọc : Tôi tin Giáo Hội
Công giáo, duy nhất, thánh thiện và tông truyền. Riêng hai chữ thánh thiện, ta
phải hiểu rằng lúc nào trong Hội Thánh cũng có ơn thánh hóa của Chúa, dư thừa
ơn để chúng ta nên thánh theo Chúa. Nó hoàn toàn không có nghĩa rằng mọi phần
tử trong Giáo Hội đều đã sẵn là những ông thánh, bà thánh.
Lắm khi ta nghe những kẻ ghét Giáo Hội tuyên
truyền những điều này nọ, nhất là tung ra một số sự kiện cụ thể, để mong chứng
minh đạo Công giáo là sai lầm. Đôi lúc những tuyên truyền này hết sức tinh vi.
Một khi ta chưa nắm vững về thần học tín lý, luân lý cũng như về Giáo sử, ta
rất dễ bị lung lạc tinh thần.
Theo thánh Phaolô, chính trong những yếu đuối
khuyết điểm này mà Giáo Hội tìm ra nguồn sức mạnh, đó là niềm cậy tin vào nguồn
ơn thiêng từ Thiên Chúa.
Khi thánh Phêrô đã ăn năn lỗi mình, nhất là
sau khi đã ba lần dõng dạc tuyên xưng đức tin nơi Chúa, Phêrô đã được Chúa dặn
dò : “Khi con đã chỗi dậy, hãy cố gắng làm
cho các anh em của con được mạnh mẽ”.
Đó là ý
nghĩa cao cả của ơn tha thứ mỗi lần ta tới xin lãnh nhận Bí Tích Giải Tội. Ơn
sủng Chúa, qua mầu nhiệm việc tha tội và sửa cải, sẽ giúp ta hiểu hơn được về
chương trình Cứu chuộc nhân loại của Chúa.
Ta chớ nên bỡ ngỡ vì có lầm lỗi cùng gương
xấu trong Giáo Hội, nhưng hãy thán phục bàn tay Chúa gìn giữ, dù với những
thiếu sót và khuyết điểm dường ấy, Giáo Hội vẫn bền vững mãi được cho tới tận
thế !
Tất cả là dựa vào câu hứa long trọng của Chúa
với Phêrô : “Con là đá, và trên đá này Ta
xây dựng Hội Thánh của Ta. Dù các cửa hỏa ngục có ra sức phá hoại, Giáo Hội sẽ
tồn tại mãi”.
Bằng cầu
nguyện và hy sinh, ta sẽ góp phần thánh hóa trong Giáo Hội. Và rồi khi có thể
được, ta hãy mạnh dạn và thẳng thắn góp ý để xây dựng và sửa sai. Chán nản thất
vọng hay tiêu cực chỉ trích, sẽ chẳng đem lại lợi ích gì cho ai.
Thánh Augustinô đã có lần nói : “Phía bên
ngoài Giáo Hội vẫn luôn có nhiều chiên ngoan và từ bên trong vẫn luôn có những
bầy dê hoặc cả chó sói nữa. Hãy cùng tiếp tay với Chúa để cải thiện, làm đẹp
thêm cho vườn nho của Ngài”.
Thế là, tiên vàn ta phải dựa vào Ơn Chúa để
thánh hóa bản thân và gia đình mình, để rồi bù vào những tệ hại của gương xấu,
ta hãy ra sức nêu gương lành cho mọi người khắp nơi. Dĩ nhiên, Chúa đang trông
chờ ta từng ngày.
3. Áp lực của cuộc sống xô bồ
thời mới.
Ai trong
chúng ta cũng biết, cuộc sống càng tiến bộ văn minh thì cũng đẻ ra lắm nhu cầu,
đặc biệt nhu cầu vật chất. Những nhu cầu này thường xuyên tạo áp lực trên mỗi
cá nhân để rồi họ càng ngày càng khó kiếm ra những thời gian rảnh rỗi bình
lặng.
Trừ khi đã tới tuổi già nua yếu ớt, đa số đều
cố sức tranh thủ thời giờ để lao mình vào cuộc bon chen không giới hạn của xã
hội chung quanh. Thế là tháng ngày phải đương đầu với điều cám dỗ xúi giục
“chuyện đạo nghĩa kinh lễ rồi nay mai hãy chuyên cần chú tâm, bây giờ còn trẻ,
mình chưa cần đi đâu mà vội !”
Khổ nỗi càng không dành thời giờ cho Chúa và
linh hồn, người ta càng như sa lầy, như mất hút vào trong cơn gió lốc của bận
bịu tranh đua. Mà cảng trễ nải lần lữa, người ta càng thấy ngại ngùng khi phải
bắt đầu lại. Một lần bỏ lễ Chúa nhật sẽ kéo lôi theo 2 lần, 3 lần rồi trở thành
thường xuyên luôn.
Cùng với tâm trạng chê bai lối sống đạo cũ là
lỗi thời, là cổ hủ, cho rằng cách đọc kinh ngày trước là rườm rà, vô ích, họ
ung dung tự cho mình là tân tiến hợp thời. Họ mượn lời kêu gọi của Chúa “hãy tôn thờ Chúa Cha trong tinh thần và chân lý”,
để miễn trừ cho mình những bổn phận nòng cốt tối thiểu của một Kitô hữu.
Tệ hại hơn cả là người ta đòi hỏi Giáo Hội
phải cập nhật hóa cuộc sống tôn giáo cho hợp thời mới. Họ muốn thay đổi cả việc
cắt nghĩa và áp dụng Phúc Âm vào đời sống. Nói khác đi, thay vì tuân lệnh Chúa
để thường xuyên cải sửa đời mình cho hợp với giáo lý và đòi hỏi của Tin Mừng
Nước Trời, thì họ lại đòi sửa đổi ngay chính Phúc Âm !
Và rồi lối sống của họ chẳng khác chi lối
sống của lứa tuổi con nít, lúc nào cũng đòi cho được thỏa mãn ý thích riêng,
không hề ý thức đủ được rằng, Chúa ban ơn và đòi ta mỗi ngày phải sống cho chín
chắn vững vàng hơn, trong khuôn khổ của Chúa.
Từ chỗ coi thường việc ăn chay kiêng thịt hay
những điều buộc khác của Hội Thánh, họ dần dà tiến qua chỗ bê trễ, chểnh mảng
chuyện giữ Mười Giới Răn được chính Chúa ấn định. Mỗi lần bỏ qua là một lần họ
tìm được một lý do để biện hộ cho mình.
Với những mục Chúa và Giáo Hội răn đe bằng
những hình thức ra tội vạ hay hình phạt, họ thường nhẹ nhàng tránh né : Điều đó
là dành để cho ông nọ, bà kia, nhất là những phường bê bối điếm đàng, chứ còn
tôi, thuộc thành phần đạo gốc, chưa hề bị điều tiếng chi xấu xa, tôi phải ở
ngoài cái danh sách bất hảo bị cảnh cáo răn đe đó !
Và cứ như thế, người ta lạc quan hão huyền về
mình. Người ta tin tưởng một cách sai lạc về lòng nhân từ và kiên nhẫn của
Chúa. Người ta quan trọng hóa những chuyện phụ thuộc của mình, để rồi lãng quên
bổn phận chính yếu cho Chúa. Người ta cư xử mình mình có khả năng điều khiển
chuyện xoay vần của thời gian, như thể đổi thay tình trạng tâm hồn mình bằng
những nút bấm nơi máy điện toán. Nhưng khổ nỗi, rất nhiều khi tới lúc họ bừng
tỉnh thì đã quá muộn.
Có một truyện biến ngôn từ thời Trung cổ, nói
về kế hoạch cám dỗ nhân loại của ma quỷ nơi hỏa ngục như sau : Thủ lãnh Satan
có lần không vui vì thấy loài người không hăng hái nghe lởi quỷ cám dỗ cúi giục
phạm tội như trước. Hắn bèn triệu tập bộ tham mưu lại để duyệt xét kế hoạch.
Một tướng quỷ đề nghị :
- Kỳ này ta nên rỉ vào tai nhân
loại rằng thực sự chẳng có Thiên đàng chi hết.
Đề nghị này được chấp thuận ; nhưng sau một
thời gian thử nghiệm, kết quả chẳng khá là bao.
Sau đó, trong phiên họp khác, một tướng quỷ
lại lên tiếng :
- Thật ra ta nên bảo loài người
rằng làm gì có hình phạt hỏa ngục, chắc họ không sợ và rồi sẽ đua nhau phạm
tội.
Lần này kết quả cũng không mấy khả quan.
Thành ra khi tái triệu tập hội nghị, bộ tham mưu quỷ bàn cải sôi nổi về mọi kế
hoạch thực tế. Cuối cùng có ý kiến :
- Tốt hơn hết, phải dỗ họ cứ
điềm nhiên mà sống, đừng nên lo lắng vội vã chi, vì tháng ngày còn dài. Trái
lại hãy cứ ăn chơi thỏa thích…
Satan đã hết sức vui mừng vì chiến thuật rỉ
tai này đã đạt kết quả vượt mức : người ta ung dung phạm tội, không cần quan
tâm gì đến ngày mai ra sao.
Quả thật, qua mọi thời đại, con người ưa lạm
dụng lòng tốt và sự kiên nhẫn của Chúa. Một khi mãi chạy theo lợi lộc vật chất,
người ta tìm hết lý do để thoái thác tham gia những việc lành phúc đức. Lời gọi
mời của Chúa cứ hoài lạc lõng như tiếng kêu tan trong sa mạc.
Nơi Phúc Âm, Chúa Giêsu có giảng một dụ ngôn
nói về ông vua tổ chức tiệc cưới cho con. Hầu hết các khách được mời đều tìm cớ
chối từ, để rồi vua phải sai đầy tớ ra ngã ba đường, mời những kẻ qua lại hoàn
toàn xa lạ. Có lẽ quá buồn nên Chúa đã lên tiếng cảnh cáo : “Sẽ có ngày đám dân ngoại từ phương tây, phương đông
sẽ được vào tham dự Nước Thiên Chúa. Còn con cái trong nhà bị loại ra ngoài !”
Say mê
việc đời suốt cả sáu ngày trong tuần đã đành, tới ngày được dành cho Chúa và
linh hồn, người ta cũng vô tình lãng quên một cách xót xa. Nếu may mắn có gắng
công tới nhà thờ một giờ để dự lễ, thì bao giờ cũng xem chừng có thái độ vội vã
mà làm cho qua lần !
Quá nhiều người Kitô hữu đã cả một đời hà
tiện thời giờ cho Chúa, để rồi lúc về già, họ tưởng sẽ có hoàn cảnh đền bù,
nhưng thật ra hầu hết đã lâm vào thế quá muộn màng. Chúa mời gọi mỗi người đóng
một vai trò trong vở tuồng nhân sinh cao cả, nếu ta lần lữa lãnh đạm, tới lúc
màn sân khấu hạ xuống, tâm tư ta bỡ ngỡ sửng sốt và thường hóa thành thất vọng
buông xuôi. Lúc đó dẫu có ân hận nuối tiếc, thì cũng chả cứu vãn được gì.
Bởi thế, các thánh thường khuyên ta phải ra
sức cộng tác vào vườn nho Chúa, cũng như cố gắng lợi dụng ơn thiêng để thánh
hóa bản thân, cơ hồ ngày hôm nay sẽ là ngày cuối cùng của đời mình.
Bóng dáng của khôn ngoan chân thật xuất hiện
ở tại chính chỗ này.