Bài 9 :
PHỤNG VỤ THÊM SỨC
“Nhờ ơn Bí tích Thêm Sức, các tín hữu gắn bó với Hội Thánh cách hoàn hảo
hơn và được dư đầy sức mạnh đặc biệt của Chúa Thánh Thần; do đó, họ càng có bổn
phận khẩn thiết hơn phải loan truyền và bảo vệ đức tin bằng lời nói và việc
làm, như những chứng nhân đích thực của Chúa Kitô (LG
11)” (GLHTCG 1285)
Phụng vụ Thêm Sức là việc đức giám mục hay thừa tác viên linh mục đặt
tay, xức dầu thánh và đọc lời Thêm Sức để ban ơn Thánh Thần.
I.
NGHI THỨC THÊM SỨC
Trong những thế kỷ đầu, Giáo Hội thường ban Thánh Tẩy cho người lớn nên
Thêm Sức gắn liền với Thánh Tẩy, đến nỗi thời đó chưa có danh từ chuyên môn để chỉ
bí tích Thêm Sức, mà chỉ biết Thánh Tẩy là được đặt tay (và xức dầu) ban
Thánh Thần ngay sau đó.
Vào những thế kỷ sau (V-XII), khi Giáo Hội phát triển, việc Rửa Tội được
cử hành ở các họ đạo nhưng việc đặt tay và xức dầu ban Thánh Thần lại dành cho
giám mục để biểu thị sự hiệp thông trong Hội Thánh.
Mặc dù Bí tích Thêm Sức được cử hành độc lập song vẫn gắn liền với Bí
tích Thánh Tẩy qua các diễn tiến sau đây :
1) Tuyên xưng đức
tin Thánh Tẩy :
“Khi Bí tích Thêm Sức được cử hành tách khỏi Bí tích Thánh Tẩy như trong
nghi lễ Rôma, phụng vụ bí tích bắt đầu bằng việc lặp lại lời hứa khi lãnh nhận
Bí tích Thánh Tẩy và việc tuyên xưng đức tin của người sắp nhận Bí tích Thêm
Sức. Điều này nhấn mạnh Bí tích Thêm Sức đi liền với Bí tích Thánh Tẩy (x. PV 7). Khi một người trưởng thành chịu
Bí tích Rửa Tội, họ sẽ lãnh nhận ngay sau đó Bí tích Thêm Sức và tham dự vào Bí
tích Thánh Thể” (GLHTCG 1298).
- Đức giám mục mời gọi :
“Vậy giờ đây trước khi lãnh nhận Chúa Thánh Thần, các con hãy tuyên xưng
đức tin mà chính các con hay cha mẹ và những người đỡ đầu đã cùng với Hội Thánh
tuyên xưng, khi các con lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy” (Nghi
thức bí tích Thêm Sức ).
- Lời hứa khi chịu Bí tích Rửa Tội là tuyên hứa từ bỏ ma quỷ, tội lỗi và
cám dỗ, đồng thời tuyên xưng đức tin vào một Thiên Chúa duy nhất có Ba Ngôi.
- Đức giám mục kết luận :
“Đó là đức tin của chúng ta, đó là đức tin của Hội Thánh, chúng ta hãnh
diện tuyên xưng đức tin ấy trong Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta”.
2) Lời nguyện xin
Chúa Thánh Thần :
Phụng vụ Rôma có một lời nguyện xin Chúa Thánh Thần trước khi bắt đầu
nghi thức chính yếu của Bí tích Thêm Sức. Đức giám mục vừa đọc lời nguyện, vừa
đặt tay trên những người sắp Thêm Sức. Cử chỉ này tuy không phải là dấu chỉ cốt
yếu của Bí tích Thêm Sức nhưng lại cần thiết để hiểu ý nghĩa việc trao ban
Thánh Thần. Các linh mục phụ giúp giám mục xức dầu cũng tham gia việc đặt tay
này.
“Lạy Thiên Chúa toàn năng, là
Cha Đức Giêsu Kitô Chúa chúng con, Chúa đã tái sinh các tôi tớ Chúa đây bởi
nước và Thánh Thần khi giải thóat họ khỏi tội lỗi, thì lạy Chúa, xin ban Chúa
Thánh Thần, Đấng An Ủi đến trong những người này; xin ban cho họ thần trí khôn
ngoan và thông hiểu, thần trí lo liệu và sức mạnh, thần trí suy biết và đạo
đức; xin ban cho những người này đây ơn kính sợ Chúa. Nhờ Đức Kitô, Chúa chúng
con”.
3) Đặt tay và xức
dầu thánh :
- Nghi thức chính yếu của Bí tích Thêm Sức được trao
ban bằng việc xức dầu thánh trên trán, đồng thời với việc đặt tay
và đọc lời này : ‘... Hãy nhận lấy ấn tín ơn Chúa Thánh Thần’” (GLHTCG
1300).
“Truyền
thống công giáo đã làm đúng, khi coi việc đặt tay là nguồn gốc của Bí tích Thêm
Sức, là phương thế lưu truyền hồng ân Thánh Thần trong Hội Thánh. Để biểu thị
rõ hồng ân Thánh Thần, ngoài việc đặt tay, Hội Thánh đã sớm thêm nghi thức Xức
Dầu. Việc xức dầu này làm nổi bật danh xưng Kitô hữu là ‘người được xức dầu’;
danh xưng bắt nguồn từ chính Đức Kitô, ‘Đấng được Thiên Chúa dùng Thánh Thần
mà xức dầu tấn phong’ (Cv 10,38). Nghi thức Xức Dầu này được giữ đến nay trong nghi lễ
Đông cũng như Tây Phương. Giáo Hội Đông Phương gọi bí tích này là Bí tích Dầu
Thánh. Giáo Hội La Tinh gọi là Bí tích Thêm Sức, vì bí tích này vừa xác nhận Bí
tích Thánh Tẩy, vừa củng cố ân sủng Thánh Tẩy”. (GLHTCG
1289)
- Có một nghi thức quan trọng và gắn liền với Bí tích
Thêm Sức nhưng được cử hành trước, đó là nghi thức thánh hiến dầu do giám mục
cử hành vào sáng ngày thứ Năm Tuần Thánh.
- Sau khi trao ban bí tích, giám mục chúc bình an : “Bình an của Chúa ở cùng con” để diễn tả sự hiệp
thông trong Hội Thánh giữa vị giám mục với toàn thể tín hữu.
II. Ý NGHĨA VÀ ÂN SỦNG THÊM SỨC
“Hiệu quả của Bí tích Thêm Sức là người tín hữu được nhận
Chúa Thánh Thần một cách đặc biệt, như ngày xưa các tông đồ đã nhận được trong
ngày lễ Ngũ Tuần” (GLHTCG 1303).
Khi chịu Thánh Tẩy, người Kitô hữu đã đón nhận Chúa Thánh Thần, nguồn
gốc sự sống mới, nhưng ơn Thánh Thần phát triển tuần tự theo thời gian và sự
tăng trưởng của đức tin Kitô hữu. Cũng như Chúa Giêsu ngay từ giây phút hiện
hữu đầu tiên đã sống dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, nhưng mãi tới ngày
hoạt động công khai thì Chúa Thánh Thần mới hiện xuống để chính thức công bố sứ
mệnh của Người. Ngay từ buổi chiều lễ Vượt Qua, Hội Thánh đã đón nhận Chúa
Thánh Thần, nhưng mãi tới buổi sáng lễ Ngũ Tuần, Chúa Thánh Thần mới làm cho
Hội Thánh hoạt động công khai. Thế nên có thể nói mầu nhiệm Vượt Qua là lễ Rửa
Tội của Hội Thánh và ngày Hiện Xuống là lễ Thêm Sức của Hội Thánh.
Bí tích Thêm Sức làm tăng trưởng và đào sâu ơn Bí tích Thánh Tẩy :
- Giúp chúng ta đi sâu vào tình nghĩa tử gọi Thiên Chúa
là Cha (Rm 8,15).
- Giúp kết hiệp mật thiết với Chúa Kitô hơn.
- Gia tăng các ơn Chúa Thánh Thần trong chúng ta.
- Giúp liên kết trọn vẹn với Hội Thánh hơn.
- Giúp làm chứng cho Chúa Kitô.
Bí tích Thêm Sức ghi một ấn tích thiêng liêng của Chúa Thánh Thần
không thể tảy xóa nên chỉ chịu một lần (dấu ấn trưởng thành).
III.
NGƯỜI BAN VÀ NGƯỜI NHẬN
- Thừa tác viên thông thường của Bí tích Thêm Sức là Đức Giám Mục. Ngoài ra những
linh mục nào được ủy quyền có thể ban Bí tích Thêm Sức hoặc khi linh mục Rửa
Tội cho người lớn, thì cứ sự thường, được quyền ban Bí tích Thêm Sức ngay sau
đó, hoặc khi có người tín hữu nào đang nguy tử mà chưa nhận Bí tích Thêm Sức.
- Trẻ em đến tuổi biết phán đoán (không hẳn là tuổi trưởng thành)
được quyền lãnh nhận Bí tích Thêm Sức, hoặc trong trường hợp nguy tử, Hội Thánh
vẫn ban bí tích này cho trẻ em dù chưa đến tuổi biết phán đoán. Như thế người
lớn khi lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy thì phải được lãnh nhận Bí tích Thêm
Sức là một trong ba bí tích khai tâm Kitô giáo.
“Thiếu
Bí tích Thánh Thể và Thêm Sức, Bí tích Thánh Tẩy chắc chắn thành sự và hữu
hiệu, nhưng việc khai tâm Kitô giáo chưa trọn vẹn” (GLHTCG
1306).
- Để lãnh nhận Bí tích Thêm Sức, người tín hữu phải hiểu biết giáo lý, phải ở trong tình
trạng ân sủng, nghĩa là sạch tội. Cũng như Bí tích Thánh Tẩy, nên có một người
đỡ đầu để được trợ giúp trong đời sống thiêng liêng, nên chọn chính người đỡ
đầu Rửa Tội để nhấn mạnh sự thống nhất của hai bí tích này.
IV.
MỤC VỤ GIÁO LÝ
1* Chỉ một Chúa, một đức tin và một phép Rửa.
Cần giúp các em nhận thức đức tin khi lãnh nhận Bí tích Thêm Sức cũng là
đức tin của Bí tích Thánh Tẩy khi xưa. Đức tin của các em khi xưa không phải là
hành vi cá nhân nhưng là đức tin của Hội Thánh. Chính trong đức tin đó mà các
em đã được Rửa Tội, được tiếp tục nuôi dưỡng. Trước khi nhận Bí tích Thêm Sức,
các em phải tự mình tuyên xưng đức tin. Khi tuyên xưng lại đức tin Thánh Tẩy là
giúp các em ý thức điều đã cam kết ngày xưa bây giờ trổ sinh hoa trái khi nhận
Bí tích Thêm Sức.
2* Đức tin tông truyền :
Cử chỉ đặt tay ban Bí tích Thêm Sức, nhất là do chính đức giám mục ban,
luôn mang tính tông truyền. Đức tin mà các em vừa tuyên xưng không phải do một
ai đó nghĩ ra, nhưng được truyền lại từ các tông đồ qua cử chỉ đặt tay trên
những giám mục kế vị. Các tông đồ là những chứng nhân trực tiếp của mầu nhiệm
Tử Nạn và Phục sinh của Chúa Kitô. Xác tín đó được truyền lại đến chúng ta ngày
nay, trước sau như một, vì tính tông truyền của Hội Thánh.
3* Học giáo lý là việc khai tâm Kitô giáo :
Cần giúp các em sắp chịu Thêm Sức hiểu rõ Truyền thống Đông Phương và
Tây Phương khác nhau, nguyên thủy Thánh Tẩy và Thêm Sức là một ‘bí tích kép’
(thánh Síp-ri-a-nô), nhưng dần dần giám mục không thể hiện
diện nên đưa đến hai cách giải quyết. Nghi lễ Đông Phương vẫn giữ thói quen kết
hợp hai bí tích trên và ban quyền Thêm Sức cho linh mục rửa tội trẻ em cũng như
người lớn. Trong việc Rửa Tội trẻ em, nghi lễ Tây Phương tách ra để dành quyền
cho giám mục và để cho thấy họ liên kết với Hội Thánh; bù lại, xức dầu 2 lần :
lần đầu xức dầu thánh trên đỉnh đầu do linh mục rửa tội để biểu thị sự tham dự
vào ba chức năng của Đức Kitô, lần thứ hai do giám mục xức trên trán để kiện
toàn ân sủng Thánh Tẩy (x.GLHTCG 1290).
Liên kết Thêm Sức với Thánh Tẩy để các em hiểu tiến trình khai tâm Kitô
giáo của truyền thống Hội Thánh tiên khởi, và việc tách Thêm Sức ra khỏi Thánh
Tẩy cũng vì khi xưa các em còn sơ sinh nên phải chờ học giáo lý để lãnh Bí tích
Thêm Sức như để kết thúc tiến trình khai tâm.
4* Dấu ấn trưởng thành :
Khi lãnh nhận Thêm Sức, các em được gọi là “những
người được xức dầu”, được tham dự tích cực vào sứ mạng Chúa Kitô, và tràn
đầy Thánh Thần để đời sống các em tỏa hương thơm Chúa Kitô. Ấn tín Chúa Thánh
Thần nhắc nhớ các em từ nay hoàn toàn thuộc về Chúa Kitô, sẽ không phai mờ nên
chỉ chịu Thêm Sức một lần trong đời.
Nếu Bí tích Thánh Tẩy nhấn mạnh
đến việc tha tội và ơn làm con Thiên Chúa, thì Bí tích Thêm Sức là chìa khoá mở
cho chúng ta kho tàng hồng ân của Chúa Thánh Thần, và làm cho chúng ta trở
thành những phần tử can đảm và nhiệt thành của Hội Thánh truyền giáo.
TÓM LƯỢC :
1* H. Phụng vụ Bí tích Thêm Sức
là gì ?
-T. Phụng vụ Thêm Sức là việc đức
giám mục hay thừa tác viên linh mục đặt tay, xức dầu thánh và đọc lời
Thêm Sức để ban ơn Thánh Thần.
2* H. Nghi thức chính yếu của Bí tích Thêm Sức là gì ?
-T. Nguyên thủy từ thời các tông đồ, cử chỉ chính yếu khi Thêm Sức là
việc đặt tay, rồi Hội Thánh đã sớm thêm vào bí tích này việc xức dầu thánh và
lời đọc: “Hãy nhận lấy ấn tín ơn Chúa Thánh Thần”.
3* H. Bí tích Thêm Sức ban cho ta những ơn gì ?
-T. Bí tích Thêm Sức không ban cho ta những gì mới nhưng là làm triển nở
những ơn đã lãnh nhận trong Bí tích Thánh Tẩy. Đó là đi sâu vào tình nghĩa tử
với Thiên Chúa là Cha trong Đức Kitô, Con Thiên Chúa, và nhờ quyền năng Chúa
Thánh Thần mà rao giảng và làm chứng cho điều mà mình đã lãnh nhận.
CẦU NGUYỆN :
Lạy Thánh Thần Thiên Chúa, Tình Yêu rất tinh tuyền !
Xin hãy xuống trong đêm đen tăm tối của chúng con,
vì ước muốn đang cầm giữ,
niềm đau đang dằn vặt chúng con.
Lạy Thánh Thần bình an, Tình Yêu rất tinh tuyền !
Hỡi Tình Yêu đơn nhất,
Xin biến chúng con thành mồi ngon của Ngài,
Xin uốn nắn tính kiêu ngạo,
băng bó các vết thương của chúng con.
Bằng sức mạnh của Ngài, xin đến thiêu đốt chúng con.
Hỡi làn hơi Thiên Chúa, ngọn lửa ban niềm vui !
Lạy Thánh Thần Thiên Chúa, Tình yêu rất tinh tuyền !
Xin hãy xuống trong đêm đen tăm tối của chúng con,
vì xác thịt đang cầm giữ, thời gian đang dằn vặt
chúng con.
Lạy Thánh Thần trời cao, Tình yêu rất tinh tuyền !
(Jean-Claude Renard)